Page 166 - ARM_19-1947_04

&Ա * Ա Տ

ՆՈՐ ՍԵՐՈՒՆԴԻՆ ՀԵՏ Կը նայէ թեք իրար ու կբ խնդայինք , թէեւ այգ Հ # 8. Գաշ&աւ
մբ ։ բուրգէ
խնդուքին մէք կար անսաՀման վիշա
մը
կտաւէ աղտոտ շապիկ մը, վարաիք կազՎակԽպսդեաԱ գաղտձիքը

ՏԱԺԱՆԱԿԻՐ Ա€Ի>Ա8ԱՆ՚ԲԸ գոյնղգոյն գօտիով մը, զ"յգ մը ծակ, չոր տրեխ,

Հատ մը լ^՝աոէքէ Գէփ՚՚^՚Րհ. աՀա մեր՝ Հագուստը։ էլ կ ա բ գ ա պ ա Խ է թ ե ա Ա ուժը

էքոնւաւ, Հողէ սաքուին փբայ , կտրտած փսիաթ

Ա՝էսայս պետական՛ գա տաբատներ յէ չեն , ո բ մը, այծի մագէ Հիւսուած կապերտ մը ել փոշե­

ա ա (/ա/ւ ա կ ի բ աշխ աւո անք ի վճիռ կբ կայացնեն եւ. թաթախ Հէ^ամ աշ թագիքն ու խոտէ բարձ մ բ կբ

գործադրել կուսւան յ ներկայացնէին մեր անկոդ1ի կագմոլածքբէ ք)յ>ո"նք են Հ– Ց՛ ԴաչԼագցու-թեան գրական

Կբ վար ան է ին ք նստիլ ա յ դ թաղիքին՝ վրա յ ,

կեան՛քի մէչ, սլա բաղ ան ե բու. բերմամբ , եր՝–՛ ո ր\ոլքկ\ չա՜բքր 1 փոշին երու մ էք փա յաոքիլն ՛ու կողմերը– երկուք են անոնք կազմ ա կերա Ու­

բեմն կբ գտնուին անձեր ալ , ո բ՛ոն ք օդա ո ւե լո վ ի– մարդոց "քիէներր խուռներամ կբ պտաէին, որսի թիւն եւ. կա ր գա սլա Հո ւթ էւն;

բենց Հանգամանքներէն եւ պատեՀութենէն , ի- սպասելով Հ

րեն\ցմէ ակարներուն, անճար մնացածներուն գ \,ա խ բն՝տ բեց թն ք մ ս՛ուրին մ էք , կեն դան ին ե բ ո Լ Դա շն՛ա կո ո՛ւթ րճ՚ր կրցած֊ է իր գբօչին տակ

տաժանակիր աշխատանքի կբ լծեն՝% շունչէն մօտիկ պառկի լ ու քնանա լ , անոնց բարե­ Համախմբել գործաւորն ու վաճառականը, ար -

Պէկէ տղան ամուսնացաւ ; Եօթն օբ ՛ոլ եօթբ սրտութեան վս տ ա Հ ե լով , լ դ է ա է է ս ք որ՛ Հ ոն այ Հեստաւորն ու մեձաՀարուսաը, մտաւորականն

գիշեր տեւեց Հարսնիքբ ; լուերու բանակները գէրք բռնած են։ ու կղերականը ;

Գիւղբ ցնծութեան մէք էր , միայն, եւ եւ ր Ախոռի մշակներ էինք • • . թող ներոլի ինձ՛ի յիչեչ ՛երկու ՛ան՛ձ՛նական
տա ուա.
կերս սարսափի մատնուած ք Հոգեկ Առաքթն1՛ գէչերբ բնաւ չկրցանք քնանալ : գրուագներ , պարգելու Համա՛ր իր այգ գրական ու

պանքն Լ\է ու մէք կբ տապլտկէինք, թէեւ, բստ տե­ Լուռ էինք ու մեր ծնած օր բ կր նգովէինք ։ յատկանշական ա ո1աքին ո ւթ ի ւնն՚ե ր ր.Հ Եղնիկ ՝/՝ ա–

րեւոյթին ուբաիս էինք եւ կբ մասնակցէինք խբ^– Վ^արիւդի ծ խառատ ճբագբ , ա ւլ տ ու անախորժ չբունին, Հակառակ մեղմէ երկու գասարան վեր

բաիսճանքն եր ո ւն ; Հոտ բ կը տարածէ բ մ եր չուրքը , մ խ ի թ ար ա կան ի՛ր Հրլլալուն՝, երէց գասարանի տգոց Հետ էր միշտ :

Տատէն մե գմ է յ ուս ատ ո լ պ ատ աս խ ան մբ աղօտ լո յս ր ՛ո ր Հնարաւոր կբ դսղո ձնէ ր մեր չաՐ֊ Օր մր, 1904/» ամառը, Հանգիպեցալ պարտէզի մր

չստանա լուէ , գա յ բ ա ց ած էր եւ իր Հ ե դին ակութի լ– ժումներն ու տ ե գա փ ո խ ո լթ իլն բ ել միքատ՛ Ներ ու մէչ ու սկսաւ խօսիլ Հայրենիքէ ցաւերէն հ Ս "Հ՛՛՛՛Հ՜

նր ի զուր կբ գործադրէր ։ մ ա ք ր ա դ ո բծում ը ; րայրս Արտաշէս Սիս՚ոքեան, իմ մանկութեանս

Հար՛սանիքէն երկու օր ետք, պէկն ու Հ յ ի մ շ ի – Հոգէ պնակով թան ապուրը , փայտէ երկու օրերուն բաներ մր սլտտմահ՜ էր՝ ի՛ն՛ձի ա յ գ մասին՛։

րբ &ամբղտինան< մեկնեց ան , ամիս մբ Հ ի ւ ֊ բ Ր//ա"՚ դգալներու եւ երկու կո ւտ ե\ոո ւ ( ա յբած ու %ո լ - Բայց Եզնիկը աւելի գիտակից կերպ՛ով կը խօսէր Հ

Լո1ւ իրենց մէկ ագդականին\* տա ցած եփուած իսմ ո բա կ՛ո շտեր ) Հետ մ ոռցած է– Տ ա չ ո ր գ օրուան Համար , Եէնի Դափո՚ւ իրենց տոլ.

ԷԻեկնումի պաՀ՚ոլն , պէկբ նշան բրաւ ոբ Հե– ինք ախոռի մէկ անկք, ւնբ : նը Հրաւիրեց զիս։ Ւր ^այբիՂ՚Ը.1 պատուական

աեւիմ իրեն , Հնաղանգեցայ : Փողոցի մէկ անկիլ֊ ^՚ւՐՐ Ր^ 1^V է՚՚ՔՒ ա ս էն մ տտծե է ս կստենք , լսե­ Տէր պ տէգ ան՛, աքսորական՛ Տէր 3 ուսիկը, աւելի

՝ ^՚ԼՀ կեցնելոփ զիս , սկսաւ փսփսալ * ցինք քոսոտ դամբռի լեզուին էրկէրկոՅՐ ոՐ մեր մանրամասնութիւններ տուաւ մեզի մեր Հայրենի­

« Տա ՛ո է ի կամ քբ կատաբելուի, գուք Հ՛",\ թանապուրը կբ լափէր ։ քին ՛ու մողո՚վուրգին մասին՛։

Բ//ալէ չէք Գ ա Գ Բ ւ՛՛ր՛» ես Հ օ րեղբօ բգՀբախտ տուած ի՝ տ յց չյուսաՀատեցանք ։

3 սւ քո րւլ ա ռ ա ւ օ տ տատէն եկաւ, զննեց ամէ^ե\ Այդ օրէն՛ սկսաւ Եզնիկին եւ իմ մտերիմ բա­

եմ», խօսքիս տէր՛ եմ ։ Ս ամ ս ոն խաս՛ին խոստացած կոգմ եւ առանց բառ մբ արտասանելու , քննական րեկամութիւնը ,յաճախ իրարու Հետ պտոյտներ կը

եմ, պաՀել, պաՀպանել ձեզ; ք1 ս կ եթէ վճռած էք Հայեացք մը նետեց մեզ վրա յ ու մբբթմբրթալով կատարէինք։ Դպրոցի վերաբացումին՛, ինօ՜ի՛ տը–

չկատարել տատէի ցան՛կութիւն բ , մի զա յրացնէք Հ եռացաւ հ լաւ մէկ քանի գրքոյկներ, որոնց մէ^ կուր՝ Հատ

զթսքր , սլա ո ա լ է , քիչ մբն ալ կրօնամ ո լ : իբ օբե– (Իամ մբ փերք, սլէկի մեծ ՀաՐսբ եկաւ տատէի մը Մ ա կե գոն ա կան Հարցի շ ո ւ ր ՚ չ : Ւնչպէս նաեւ

բբ Հա մրուած են, չեմ ուզեր իբ սիրտր ցաւցնւել յ Խոր Հրամ անն ե բբ Հ ա գ որ գելու ։ ՚Բլէմանսոյի , Տէլքասէյի, Տընի Բօշէնի, ժօռէսի

Աղջիկներուս ալ վիշտ մի պատճառէք , բսէք որ՝ կբ Որքան ալ դաման էին իր Հա զոլր՚դածներ ր, ճառերր պարունակող գի ր քմը։\ի՝ ա ց ց ին իիՀը ր ան սե­

փ ա փ ա ք ի ք իրենց Հետ ամուսնանալ, բայց ինձմէ նոյնքան սփոփիչ էբ իր ներ կա յ ո ւթ իւն բ մեգի Հա­ րէն Լշէէւշտ ձ 1 յ յտսոշտտշՀ»:

կբ վախնաք ։ կ.բ սպասենք մինչեւ պէկբ վերադառ– մար ։ Ա\ն) կբ խօսէր , կր սբտապնդէր ել իր վա ր- Փիէռ Բիյառի եւ Փռէն՚սանսէի Հրատարակաօ՜
կը յանձնարա­
նայ եւ եթէ պէկբ Ո է ֊ գ է ՝ՈՐ էր փեսաներ բ դաո­ մ ունքին կբ մ ի ա ցն էյ։ նաեւ անկեզծութիւն՛ եւ «ՏԲա Խաշա&ձն՛ Եզնիկ ամէն ՛անգամ

նանք , թեքն է ո,ր մեգի պէտք է խօսի , թելադրէ , դո .լբ դո ւբ անք : րէր որ գաղտնաբար կարգայի : Դիշերը անկ՛ողի -

Ր ս է ք ։ Այգքա՚^՚՝Ը կբ Ր ա լ ֊ է » Ո Ր տատէն դոՀանաք եւ նիս մէչ կհ-կտաձ , լամբարին ազօտ լոյսին տակ կը

ՀաԽդարաի , մինչեւ մենք վերադառնանք ։ Վերա­ Ըստ ն՛որ Հ րամ ան ի մբ բացի գիշե բա յթն\ մ եր

աշխատ ան՛քն եբ էն , ց եր եկնեբն ալ պէտք է աշ խ ա—ո կարգայի եւ յետոյ իրեն՛ կը վեր՚ագարձնէի : Յե­

դարձիս կր քան ամ Համ սղել տատէն , Հ ա կա ռակ տոյ Եղնիկ սկսաւ տալ շատ բարակ թուղթի վրայ

պարագա յին՝ ձեդի Պարսկաստան , Ա ամ սոն՝ խանի տէէնք ։ Հրատարակուած– Դրօշակներ եւ կանոն՛ագիր հ՜րա­

քովբ կբ ղրկեմ» ։ Հ֊Օրբ երեք անգամ կենդան թ1՝ե\ր ո ւն քա֊բ տալ, գիր մը ինշպէս նաեւ անգտմակցութեան տոմսակ

Զարմացած նայեցայ իբ աչքերոլն, որոնց մէք կե բ տալ , մ ի շտ մ աքոլր պաՀել ախոռք , Հաւաք­
կար՝ X
կարեկցութիւն՛ եւ ամօթ ուած ա գ բ բ դուրս տան իլ , շագախել եւ «փթիր » մ.ր : Պ ա՜ր տա կան՛ո ւթ իւն գր՚ահ՜ էր վրաս որ իրեն

Անոնք մեկնեցան : կո չուած վա ռե լան ի ւթ պատրաստե լ կ են դանին ե բ ո ւ ցոյց տայի երկո՛ւ Հա՛ւատարիմ ընկեր՛ն՛եր՛։ Ներկա–

ադբերէն։ յացուց Փիլիպպոսեան ես Բառն՛ա բա սե ան՛ : ՛ց

Պէկին պատուէրն երբ Հաղորդեցի բնկեբոքս , Ա\1ոնցմէ զատ, ոլէկի տա\ն մեծին ՛ու փոքրին ամիս վերչ ալ ուրիշ անուններ Հաղորգեցի իրեն՛։
որոշեցինք
գետափ բ երթալ եւ խորՀ րդ ակցիլ ; բաւելու չ ա փ կո բ կո տ աղալ թան ապո լ\րի փ ի լաւի Այս բոլոր բարեկամներուն ես պարտաւոր էի խօ­

(Ի ամ եբով խօսեցանք , վիճեցանք գետափի ա- Համ աբ» ։ սիլ այնպէս ինշպէս ինք Եզնիկը սկսահ՝ էր խօսիք

ւա գն՛եր ուն վրա յ նստած : Չափեցինք, կշռեցինք մեր նոր աշխատանք - ինհ-ի Հ՛ետ, իրենց տալ այգ գրքոյկները եւ ա էլա չ ֊

Կը զարմանայինք, որ երբեմնի այնքան բաբի , նեբբ , տեսանք որ դժուար է\ն\, տաժանելի , բայց , ն որ գե լ զի ր են՛ք մ ի ն ՚ շ ե լ անգամագրութիւն :

գուրգուրոտ պառաւ տատէն , յանկարծակի , չար ոլրԻւ Կք ւԿար ճ1904հ՚3* ՛ես արգէն մտ ահ՝ էի Դաշնակցութեան

։

ոգի մբ դարձած մեղ կբ Հալածէ բ : կենդանիներ բ քրելոլ Համա\ր՝, Հողէ մեծ սա­ շարքերուն մէչ։ Արմենակ Դարակէօգեանը մեր

ՊաՀ մ բ մ տածեց ինք խոստանալ տատէին որ՝ փ՛ս բներով քոլբ պիտի կրէէնք Հեռաւոբ ադբիւրէն՛ ։ շր չան՛ին ընգՀ • պետ ՛նշանակուահ՝ էր , եր բեմն

պիտի՛ ամ ուսնանանք իբ թ ո ո ն ո ւՀ ին եր ո ւն Հետ , \^առի ճ իւղեր է Հ / լսուած կողովն եր ով ազբբ Եզն՛իկը ան՚հ՜ան՚օթ Հասցէն երո լ Հասցնելո՛ւ նպատա­
վեր–
ժամ տնակ շա Հ ե լ ո լ եւ մ ե\ր՛ գլխուն ճար բ գան ե լո ւ դուրս պիտի տա\հէինք շալակով ել այդ աշխ ա– կով Նրարն՚եր կո ւտ ւսր ինձ՜ի : 1907// Յունիսի

Համար , բայց չՀամաձայնեցա՛նք : տանքնե\ր՝ոլն ոչ մեր ուսերն՝ ու կռնակնեբբ եւ ոք չեվւրԱրմե՚նակին տ՛ունը գացինք Եղնիկին Հետ։ Ան

֊ Մենք երդում բրի ոք մեր կեանքն ոլ արիւ­ աք մեր բադո լկներբ ընդունակ է թեւ ; ինօ՜ի տուաւ պտուղներովյլեցոլն կողով մը, յանձ­

նը չխնա յ ե լ մ եր ազգին՝ , Հա յրեն՚փքէն՝ տղա տա–֊ ՚հիշերՆեըը անքուն՛, միքատնեբէն Հալած ֊ նարա՛րելով որ տանէի Դալիօնճիլ Դուլոլք այսինչ

զօրութեան Համար եւ Հիմա ծո՞ւնկի պիտի գայինք ուած , անախորմ օդի մ էք , մ եր քերթուած կ ռն <ա~

ա յ գ պ ա ռ ա լ «ք ս; տ ո ւ՝»ի ն առքեւ, աբաաաւոբելոփ շէնքի գո՚1 ապանին • Տ ա ր այս իրիկուն, անո՛ւն՛

կ քւ ն ել ուսե բո ւն ց աւեր՛ով , ցեբե կնեգրբ ձ ե ռն ա– եւայյն մի Հարցներ : կողովը շատ հ՜անը՛ էր աՀն\.

մեր ագդա յին արժանապատուութիւնդկեղծ ի քի զացքին շարմումն երէն տքացող բաղոլկն՝եբով ,

եւ սուտի ապաւին՛ելով, բսաւ ՛թեկերս , կա տ ագո լ - շուշտ , բայց ես էՀ ե տ ա քր քր՚ո լե ց ա յ իր պա րուն ա–

երբեմն արց՛ունք կուլ տա լով կ ապրէինք ։ կո ւթիմւ ով : Տարի յանձնեցի գռնապանին՛ որ

թ ենէն\ շր թուն քէն եր բ խ ա ծն ելոփ ։ Կ՚ապրէինք , չմեռնելու Համար ել տառապե -

Ես լուռ Է ի ։ գաւառէն եկաձ՜ Հայ մ ը ն էր։ ՛Բանի մը օր վէր^Ը

ւոՎ– պ ա տ ա Հ ե ց ա ւ Եըլտ՚շզի գէպքը եւ ձերբակալոլե -

Այգ պաՀաւնւ, մեզմէ իւրաքանչիւր բ, դիմացի–, Մ եր՝ դաՀիճբ ամ էն առտոլ կ՛՝ սւյցելէբ մ եր
ութ ի ւնբ
ն ին ՛ն ՛ե բք ին Հո դեկան ար ժէքն եր ն ո ւ քաք բբ ո լ - բնակարանը, յուսա լով թէ՝ ընկճուած կը գտնէ ցան Արմենակը , Եզնիկը ել էղիշէն, ին՚չպէս նաեւ,

չափել կբ փորձէր։ Մի՛եւնոյն տեսակէտնե գմ եզ : ք՝ա քց ի զոլբ • • • վերոյիշեալ շէնքին գռնապաճը։ Այն ատեն միայն

նէ թեք • Մեր նախաճաշբ , ճաշն ու ր\ւ՚՚/^րք՚ՔԲ* թանա­ Հասկցայ թէ ինչ կը պար՚ոլնակէր տար ահ կո­

Հագար մի քոց մտածեցինք, բոլորն ալ կամ պուրէ , թթոլ թանէ եւ կուտէ կր բաղկանար : ղովս : Դէպքը պատմեցի Հօրս որ սուրսավւաՀար

նուաստացուցիչ էին կամ տմարդի : Եօթներորդ Օրը, մոլթբ կոխելուն պէս ,ախոռի Հազար տեսակ ձեւ մտաձեց որպէսզի օրին՛աւո՛ր՛

Փախչիլն ալ ան պատ ո ւո ւթ ի լն էր ել արգաՀա– շեմին տն. կուեցան երեու ստուեր\ւե\ո՛ : ձեւով զիս Պոլսէն Հեռացնէ։ 1908/ Մայիսի վեր^

տելի , եթէ ն՛ո յնիսկ ՀնարաւոՀո՝ ՀԲէէար* Ազքիկներն էքն՛. Անաղմուկ ներս մտան ու երբ կը Հեռանայի Վոսւիորի ափերէն :

Վճռեցինք բն դդչման ալ , տուն.՝ վերադարձանք մեր ն\ո ր վ իճակր տեսան , սլաՀ մբ վա բան– եցան ՍաՀման՚ադրոլթեան Հռչակումէն քանի մը ա՛­
մեգի մօտենալու ; ; միս վերչ դարձեալ Պոլիս վերադարձայ եւ այն ա–
ել վճիռբ Հացոբգեցինք տատէին տեն՛ էր՛ ՛որ իմացայ թէ Պէրպէրեան
Հրաւիրեցինք որ մօտենան դպրոցի աշա՛­
Ան կւ ւգեցւ թոնիբէ)ւ\ երկաթէ Հաստ շի­
շով մէկ մէկ Հարուած ու
տեղաւոր ելոփ մեր ուսին Մօտեցան ու չգիտէին թէ ոՈւր դնեն՛ տատէէն՛ կերտներէն մօտ 20 Հոգի Դաշնակցական արձանա­

կ՛ողին՝, բակբ տարաւ մեզի։ դագտնւի , մ եգի Հ ամ ար բե ր ո ւած լաւաշ Հացերը գրուած էին ի մէչ այլոց //• . Զի լին կիր եան ( Ա ե~

Մէկ ժամ վերք, մենք գրկուած էինք մեր սեն­ կարագի խոշոր կտորն ու խաշած Հաւկիթներբ ։ ւակ) Տէյի՚րմէ նճեան , Ս՛աթ ութ իա Աակորեան^
եւ փերքապէս
եակէն , Հագուստներէն՛ , զէնքերէն Ե բ ա իս տ ա գ ի տ ո ւթ ե տ մր նա յեցտնք իրենց , բառ Եաւրուեան ել ՛ուրիշներ :

ի շխ/՚/նավա քել կեանքէն • չ գ տ ա ն ք իսօսելու : կը տեսնուի ուրեմն որ , ի՜նչպէս կազմակեր­

Տ ուժանակի ր աշխատանքի դատապարտուած է– Երկու֊ տգէտ, դեռ նոր սղոբունքի Հասած, պուած էր Դաշնակցութիւնը նո յնիսկ այղ օրե­

ինք , մեգ որդեդրող տատէին կողմէ ։ *Լայրէ գեզեցկոլՀինե ք։բ , իմաստ՛ունն թափտնյցոլ - րուն եւ իւրաքանչիւր ընկեր կը ճանչնար միայն

Ամուր կաց Լուսաւորչի օրէնքին , ք^այոց խա­ մով մր , կարդացին մեո քոլզումն ՛ու ինդվգումբ , այն աղա քո որոնց ն՛երկայացուած էր ել ինչ պա­

ւատ րին ։ ԱնՀ աւատին՝ աղէ կը էէ լնէ Հ եւ սկսան դաոնօրէն արտասուել ։

Ոսկիի , մ ալ ո լ միւլքի չխաբո լիս • ԱնՀաւա–– ԶԱՐԶԱՆԴ տասխանատու գործեր յանձն՚ուած էին վստաՀելի

տին ադքիկն ալ պիղծ կէլնի» , ծեէրուկ մոկացիի ււա*ու<1ւէաէ^^ .ւ ււ աոտաա՜ւ ա" ՛աստքընկեր՛ներուն՛ : Ոչ միայն Պէրպէ՚րեանի այլեւ ուրիշ
վարմարաներ՚ոլ,
խօսքերբ ՚Լերյիշելով կբ գօտեպնգուէի , կամքս կը կեդրոնականի եւ Պոլսոյ ել գա­

ղօը էԽւ ՀԱՆԴԷՍՆԵՐՈՒ եւ. մողովներոլ ազգերը խբմ– ւառի ազգ՛ վարդարաններուն մէչ , ն ո յ ն ձեւով կը
Ոլ մէկ
բնկրկում կամ յուսալքում , երբ մեզ րադբութեան Հասցնել որո շ՛ո լած թուականէն առ– ծաւալէր Դաշնակցութիւնը Համիտեան բռնակա­

առաքնորդեցին մեր նոր բնակարանբ ախոռբ ՚ նուագն երեք օր առաք , որովՀետեւ ելեկտրական լական օրերուն յ

տասնը չորս կենդանինե՛րու եւ ծեր , անատամ , Հոսանքի բնդՀատումն եբուն պատճառաւ ստ\իպ -
տպա -
քոսոտ դամբռին Հետ, միեւնոյն յարհ.է*" ՛սակ ՛ուած ենք կ ան խել կամ ոլշացն ել թ եբ թին Թ. ԳԱՌՆԻԿ

բնակվելու, ախոռի գաբշաՀոտ օգբ ծծելով : գրութիւնը յ շար՛ունակելի )

Fonds A.R.A.M