Page 279 - ARM_19-1947_03
P. 279
ՕԴԱՓՈԽՈՒԹԵԱՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐԸ ԽՈՐՀՐԳ. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ ա շխ ա տ ա ն քբ կոլխոզի գոմերում ել մ ենք դուրս
ենք դալիս այցելելու Համար Աա\ևուկի բն ա ան ի -
Ս՝աԱկաթևաԱ ԱեղեդիԱ քին , ոբ ապրում է տեդացի կոլխողնիկ Հմայեակ
Ֆ,ր • Կապոյտ իյ ա չի Եր^* վար չութիս.ր փա - (յարոլթիլնեանի տան մի սես.եակում , մինչեւ ոբ
150
կեց իր չորս կայանները; Սեպտեմբեր 15^1 II ւ ււ» ւ • նրա\Լց Համար կաււոլցուող առանձեակր այս տաբի
(Լլպեան
երախա եր , Կրքձրպլի ) եւ Հարաւային աո֊ոզք խլա ջին Համ աշխար Հա յին պատերազմի Հ«# - կ՚աւարտի է Երախաներբ տաւբ չեն ։ Տիկին Աբվւե–
ել կոտորածի °բերին , պաաա ֊ի Ասձև ո ւկ Ջողոյեա–
լեռնեբէն կաղգուրուահ՝ վերադարձած ^զէ* օրերին , պատան ի Ա անուկ քԼողոեա– ^՜՚էհԼՀ ՂԼ1սէ բՀագեղ շաբմումհերով Հաստատում
կոտորածի
յանձնուած՜ եհ իրենց ծնողքներուն։ Է ամ ո ւս ն ո ւ խօսքեբն ա յ.ն մ ասին ոբ % բանք շատ
Այս ձեռնարկին Համար Եր^՛ վաբչոլթիմնբ նր թողեց իր Հանգն ու դաշտր ՛որոնք արդէն ներ գոՀ են (յոբաշէնի կոլխալնի կ ն երի ց , իրենց տան -
նիւթական մեծ ղոՀողութիւններ յանձն առած է , կուած է ին \և րա Հա բազա տն երի անմ եղ արիւն ով , տի ր ՚՚ջից եւ մ ա ւ ա ւա ն դ կո լխողի նախագաՀ ից ;
իսկ իր բոլոր մ ա սն աճ ի լղե ր ր րաց առք. կ աշխա . թողեց իր տունն ու տեղբ, իբ մանկութեան ճա - Մ ե՛՛նք թ՛ողնում ենք իրանական ղորդերով զար
դէպի
աանք աարած են , օգնելով կայաններու կաղմա - նապարՀ նեբբ , իբ արտերն ու այգինեբր, իր նախ. դարուած այդ սենեակր ԷԼ առտջնոբդւում
կե ր պո ւթ ե ան ; նեաց դեբեզմաններբ, այն՝ ամէնը խ^ չ ոբ մի նուի լ երգաղթոզների թաղամասբ տեսնելու Համար
Մաբսէյլի , Կ,րըն"պլի եւ. Վալանսի մեբ րնկե– րակաւն բառով կոչւում է Հայբենիք , եւ մաՀիցմա. Զողո յետնի ապագա յ բն ա կա բ ան բ ; \թորաշէն՛ եւ
բոլՀիննրբ անՀատապէս ալ իբենց վստաՀ ո ւած ղապուբծ իր բաղմաՀազար Հայրենակիցների Հետ Ղ՛ուին գիլ֊դեբբ միացւող իսճոլղու վյբայ , իբարից
գոբծբ աարած ե\ն\ մեծ յաջողութեամբ ի գթե տբք. միասին, գնաց օտար ճանապարհների վրա յ . ապ - պատշաճ Հեռաւորութեամբ բարձրանում են մ ի
Հևա ջան աշխատանքի եւ նիւթական ու բարոյական լ ուստ ո ւ բախտ որոնելու * Օտարութեան մ էջ Ա ա քանի տասնեակ աղի ւս ա շէն միյարկանի տներ է
ղո Հ ո ղո ւթ ե ան ; &րջ . վա ր չո ւթ ի ւն՝ ր. բո լո րին կբ ամուսնացաւ, ունեցաւ չորս երախայ, ՛որոնց կե. ՛ԻրաՏնցից ՀԷ^նց առաջին ր Ա ան ուկինն է % Երեւակա–
յա յտնէ ի ր ջ/ւրմ շևո բՀակա լութ իւններ բ ; բակրելոլ, դաստիարակելու Հոգսով Վասպոլրա. յում եմ թէ ինչ կենդանութիւն կբ ստանայ ա յգ
Թէ Մտրսէյլէն, թէ Տթեէն, թէ Կրընոպլէն կանի նախկի՚Լ շինական ր ձեռք զարկեց ամէ\հ տե - տռայմմ ամայի թագամ աս բ, երբ բոլոր տնեբր
բարեկամներ ու րն կե բներ խ ան դա՛վա ուո ւած մա . սակ աշխատանքի է էլ աւարտ ին , կ^լ^նդոլն ին իրեն ց նոր տէ բերին՝ եւ
ն ո լկն ե բ ո լ առողջութեան ել Հայեց ի դաստ իա րա - Համատան եւ ԲիբմանշաՀ քաղաքներում ձեռք Ասւնուկ ,Զողոեան երեկոյեան աշիսատանքից յետո՝/
կութ եան նո լիր ո ւած֊ ա յ ս ձեռն՛արկին բացառիկ բերեց մորթի եւ աղիքի մշակութեանն մասնագի՝ - իր ղբնգուն ձայն ով պատշգամից կլերդի իբ սովե
տական Հա յր են իքում յօ ր ինուած տբակտո րի եր -
նշանակութեն՛էն, իրենց կաբելին բրին օգնելով տոլթիւնր , որով պաՀեց իբ րձւտանիքբ ;
մեր ,րնկեբուՀ ինե բուն , իրեն՛ց պարտականութեան Բա յց իբ նո ր մ աս հ ագի աո ւթե ան մ Էջ , նա գեբր ... ;
կիրարկման մէջ : չմ ոռացաւ ղութա՚ն ի երգբ , ի բ մ անկութեան եւ Երբ յաջորդ առաւօտեան ես մ եկն ում էի կոլ–
երգբ, որ յօբթն -
Տինեէն Պ՛ Ե բուանգ Բ՛ո չո ձնե ան ի եւ Փայլակ պատան ո ւթեան՛ սիրած մ եղեգին : Գ*ո լթանի եբգբ ՒՈԳԻՑ ւ 1ոՐ1լ9 ԼսեՑէ Մանուկի
ՀճէլալեաՏհի , կր րնա պլէն Պ * Աիսակ միշտ նրա շրթունքի ՚ / ր ^ յ Էբ եւ Հայրենիք վերա ուած էր բոձնտլթ եա\ն լծի տակ Հեծ ող արդար մշակ
Աիսլեանի եւ Պ՛ Գբլբճեանի, Աարսէյլէն Պ* Ա– դառնա յ ո ւ յ ո յսբ նրա սրտում : ների կողմ ից , աղատ եւ լուսաւոր ապագայի մ ա.
Պեաիկեանի եւ Պ՛ Թիւթէլեանի , Վալանսէն Պ՛ Ա ա՚ւ ուկ Ջողո յեանբ առաջին կարաւան ի Հ ետ սին։
կօշկակաբեանի , ին՚չպէս եւ բոլոր աջակց՛ողներուն , եկաւ Իրանից, Հաստատոլեց Արարատեան՝ դաշտի Ես նայեցի ծաղէլոլն այգիների մէջ բնկողմա -
որո՛նք չխնայեցին իրենց ճ իէ՛գեր բ թէ նիւթապէս եւ \քՈրշԷ.Լ կոլխոզում , նա իբ Հետ բերեց իբ գութա– նած Արարատեան դաշտ ին , լսեցի առաւօտեան աշ–
թէ բաբո յապէս օգտակար Բէէաէոլ– Համ աբ 3) ՚ Կ * 5*ի երգբ եւ Հիմա երդում է ամէն՛ լուսաբացին ; խատանքային աղմ ուկնե բ բ եւ ուրախո ւթ իւն ի ց
Ի տրի լոյւփ՛ տայւղեր1Լւ ելտ)ն ,
իյաչին, Եբջ* վարչոլթիլնր իր շն ո րՀ ա կա լո ւթ իւն. Աղօթարանն դռներն ի րտց • • . ուռճացած՛ սրտով խո ր Հ եցի յ. որ աՀա սա է կետն,
նեբբ կբ յայտ\՝ս\է բոլորին Հրապարակով, ջերմա - քբ , որին ձգտել է դարեր շարունակ ,Ջոզո՝յեանի
պէս գնաՀատելով Ի՝Ր°՝սց ղոՀ ո ղո ւթ ի ւննե բ բ Հ Ա ան ո ւկի կի՛՛ բ եւ տղաներ բ նո յն՛պէս աշխա .
՝ՀՀ Վերն է ի (ստորին Ալպեաննեբ) կայանին Բ* տո՛ւմ են կոլխոզում , ե րախաներբ դպբ՚ո*յ են ղնւում երղած գութանի երգբ, իմ մանկութեան՝ մեղեդին ;
խումբի տղոց վերադարձին՛ առթիւ, վերջին °ՐՐ ել սովորումդ են՝ ՛Սովետական. Հայաստանն ի ն՝ո բ գի ՀԱ. Հա յաստան ) Ն • ԶԱՐԵԱՆ
Հաւաքոյթ մր ունեցած են քանի մբ Հիւրեբ կա - տութիւն բ ել ն՛որ եբգերրւ, Ա անուկ Զողո յետնի
պոյտ հյա չի անգամ ո ւՀ ինե բ բ եւ տղաքբ ուր Պ* ,,ն Տևէքը ւ՚՚ցեալ էրի եօթբ ամսուա ւ ԱԼՖՈՐՎԻԼԻ Հ. Մ– Ը– ՄԸ
մբ րնթացիում վաստակել
Ե բուանգ ՛Բո չուն եան սրտաբուխ ուղերձով Է մօտ 200 ա • -
շնոբՀալոբած է մասնաւորաբար, ներկայ թէ մեկ խօր : Աշխօր ի ա յս քան ա կր \,ո բաշէն ի կո լխոզում
նող եւ բնդՀան՚րապէս ամբողջ կ * ա չի անգամ ո ւ– իսկական բարեկեցութեան գրաւական է : Ջողոեա– Նոր եղանակի մեբ առաջին մբցումր տեղի ու.
Հիներ ր որո\ն՝ց աշխատանքին ու անձնուիրութեան նի տբամագբութիւնւր բարձր է : Տարին՛երի պա\ն . նեցալ ՏւՄ\Ղ11ւ61Տ^ խում րին գէմ : Աւցեալ ա ա ր ււ ւա ք
ական ատես եղած է ինք , մ օտէն Հետե ւած ր ԷԼալով դխտոլթիլնից յետոյ նա վերադարձել է իբ Հա յ բե - Վսումրէն միայն քանի մբ մարզիկ ներկայ էին, նար
կայանի կեանքին մօտ երկու ամիս : սիքԲ) Աովետական Հայաստան , ել նրա մա՚ւկոլ . պատանիներով ամբողջացած էր խում բբ;
Պ * ՝Բ ո չո ւձհ եան՝, ի մէջ ա յէոց րսած է ԻսօսՔ՝Բ թեան մ եղեգին գո լթան ի երգբ Հնչում է ամ է\ն ա. Առաջի ն կիստ խաղի ն մե բ մա բ զի կնեբբ Հո վո լն
ուղղելուէ տ իկիննե բո ւն , «Հ պա ր ա եղէք ձեր գեղե ռաւօտ Հայոց ձիլնասսլիտակ լեր ան ստորոտում գէմ կր խաղա յին , մեր անն.մ ան՝ Արապ ք$ա չիկ .
ցիկ ել օրինակելի գործով, ոբուՀն՝ անկեղծ Հիաս"*Լ Արարատեան ծաղկած՜ այգին.եբի վբայ : եան ի ղե կա վա ր ո ւթ ե ան տակ ; Գեղեցիկ բասե րէ
մր պիտի մնամ ; Հ՝"՝գ չէ թէ սաՀմանափակ բլլա վերջ մեբ յառաջապաՀներէն Աարտիբոս կբ նշա –։
ձեր նիւթական՝ սլա յմ անն եր բ , մ եծ է ձեր ս ի րտյչ , \յո րաղառո յց ՝զո մ ի մէջ , երկու շա րքո վ կապ - Խակէ Ա» կէտբ; ՝Բիչ վերջ մեր բեր գա պաՀ ին\ սխա
ձեր աշվսատա՚նքբ, եւ մեծ է նաեւ այն արգիւնքբ ՛ուած են՝ կոլիսոզի կովեբբ։ Ա ան՚ուկբ իս ա՛ղ ա զ ա - լով ՏսՈՂ11ա1Տ կբ Հաւասաբեցնէ ; էքաչիկեան տես -
որ ձեռք կբ բերէք ձեր անխո\նջ ջանքերով; Ց)ր * տանքով մօտենում է այգ գիշեր նոր ծնած կոփթհ , նելո\վ վտանղբ ի ր յառաջա պա Հն ե րբ կր մ զէ յ ար -
կապ * Խաչբ մեր , ամեն ակաբեւոբ բարենպատակ շոյում է կռնակր եւ ուղղում առուոյտբ մսուրի ձակոզականի ո՛ւ ի՚^քբ անձամբ 4 5 Հակառակորդ
միոլթիլններէն մէկն– է ել պիտի շարունակէ բլլայ մէջ՜։ Պ^ոմն ո՛ւնի օրինակելի մաքրութիւն : անցնելով կր նշանակէ երկու կէտ , խաղ բ կր վեր.
որքան ատեն որ ունի իբ շարքերուն մէջ ձեզ նմանտ Եզն ակր դրուատ ում է Մ ան ո լկի նուի բո ւած՛ ջանայ մեր յաղթանակով, Հ . Ա . Ը . Ա . 4 Տա* ֊
սնձն ւհթեր \քւ11ւ61Տ 2, գովեստի արմանի է Արապ, ոբ բացառիկ
Տաբդելի Հի՚֊Բբ որուն բացառիկ խն՛ամք ր եւ ոբ գոլք սորվիք եռանդով Հայերէնբ , երգէք Հա - կաբողութիւձն ՛ո լնեցող մ արղիկ մ բն է եւ թերեւս
ղոՀ ողո լթիլնն ե ր բ երախտապարտ ձզած՜ էին 3) • Կ • յեբէն գեղեցիկ երգեր, սա անտառներուն սոխակ կարենանք բսել ամ ենաքաջբ ֆոլթպո լի մ էջ : Ա եր
^ ա չի ա\ն՚դա մո ւՀ ի"երբ , փոքրիկն եբուն դառնա լով ներուն նման եւ մանաւանդ Հասկնաք թէ բոլոբբ , երախտագիտութիւն բ իրեն՝ ոբ Հակառակ Հեռա -
բսաւ՛ Ուրախ եմ որ մօտ էն շփում ունեցայ ձեզ ըլլ՛ յ՛ն ձեԲ էէ՝ ողջներ/լ , ըլլաՀև ձերդաստէ ալ։ակ1 երլւ, ցած ր լ լա լո ւն , ա յս առաջին առիթր իսկ չկո րսբն–
եւ. մեր տիկինները որքան կ՚աչիյատին , կր յողնիս ,
Հետ եւ տեսայ ո րձեր խելացի Հ այ ո լ աչուկնեբուն ցուց մեր մէջ մտնելու; Գեղեցիկ խաղարկութիւն
մէջ վառ I֊ Հայուն՛ Հողիին կրտկրւ Ա/Գ Հ՝ոլբր որ գոլք Հայ մեծ՛նաք։ Երթաք բարով բոլորիդ , մբ սոյց տուին , Ա արտիբոս , Հրանա եւ Փափաղ
ՀետզՀետէ պիտի Համակէ ձեզ, վստաՀ եմ Հայչուտ մեծցէք, լաւ մեծցէք : եան ; ՝Բաջ խաղարկութիւն մլձն էր դարձեալ մեր
լաւ մարգ
դարձնելով ձեզ, Ի Ս Կ առ այմմ կբ բաւէ պատանիներու խաղբ , որոնք քիչ ատենէքե գոՀոլ—
Խաչուհի Փ • ն տ կո ւթ ի ւն պիտ ի պա աճ առեն իրենց ղեկավար -
նե բուն՛ ;
Այս առթիւ ճշգում՛ մբ •
Գա^գիԱ ՍաՆաճձտեաՕը երկու ել կէս անգամ աւելի մեծ ծաւալ ունէր նա Պատերազմ ի ատ են, Փարիղի շրշան ին մէք
խորդից : Ա ա տ զգա գ ր ա կան տեակէտից մ ի նոր աս միայն մէկ Հ. Ա– Ը– Մ– կար, ա\ն ալ կֆորվի լի
տիճան՝ էր ոչ միայն՝ քանակի , այլեւ որակի առու խումբն էր որ իբ կազմյւ\ կրցաւ պաՀե լ եւ օտար
իթ՝Աւ ազգագբազհտ մով; Գիրքբ բազկացած է մի քանի մասից * ա) դաշտ ե բո ւ վրա յ բա ր ձրացն ել Հայ մ արզի կին ա -
«Հայրենեաց Համն ու Հոտր$> , որտեզ զետեզել է նոլնբ :
Որպէս ազգագրութեան Հաւաքման ծրագիր կամ ազգագրական՝ նիւթեր ի մես մասբ, ՝բ^ «Հայրենեաց Ա եր ղո յ ո ւթ ի ւն բ կբ պարտ ինք մ իա յն\ ա յն ջերմ
մեր
Հ արց ա բ ան , « *իր ո ց ո Լ Բ բո ց2>բ առաջին խ ի զա խ վէպք եւ ղրոյցքՖ , ուր տեզաւոբուած են Հէքեաթ - եւ անկեղծ եղբայրական սիրոյ\ն որ կր տիբէբ
փորձն էբ Հայ բա՛նասիրութեան մէջ եւ ո րպէ ս ա. (ներն ոլ տռակներբ, գ^ «Երգք եւ նուագք Հայրեն մարզիկներուն՝ սրտեր ուն մէջ ;
էլաջինր զերծ՛ չէր ա՛նխուսափելի թերութիւնն ե բ ից : եացն , որտեղ տեղ են ղ տել ձեռագրե րից քազոլած՜
Այստեղ առաջադրուած– Հարցեբբ շագկապւում էին մ իջնագար եան բան աստեղծնե րի մի շարք բան ա ս - Տ ՛ւ ՛լ ո ր ո ւած այգ զգացումներով Հի՚մբ կթ գբ -
բխող պատասխա՛նների Հետ այնպէս , որ դմուաբ տ ե ղծ ո ւթ ի ւնն ե ր , ապա ա շխա րՀ իկ մո զո վրգական նէ ինք նաեւ երկու մ ա սն աճ ի լղե ր ո ւ , Փորթ՛ ա՝ի.
է զանազանել Հեղինակի մտքերբէ երգեր , ա յնուՀետել Հ ան ե լո լկն ե բ , գիւթանք , թալիի եւ ք1 ս ի լէ Ա ուլինոյ ի ; Ու մղուած այս տեն–
Այնուա մենա յն՚իլ ^հրոց ոլ Բբոց՚^բ թէ որպէս բմշկարան եւայյն : ջ՚ւվ մեր կաբելին բրինք մեր բնտտնիքբ բազմա -
ծ՜րագիր , եւ թէ ո րպէս ա զգա գր ա կան \ո՝լ բանա - պատկելոլ ո ւ յառաջ տան ե լո լ ;Այ ս պէ ս ո վծառտ յած՛
Հ իւսական նիլթե րի մ ո գոված ո լ մ ի ան. գամ այն ն՛ո « Ա ս^հանա յ$>ի երեւալբ Հա յ գրականս աշխար - պիտի ր/յլայինք Հ. Ա՝ . Ը . Ա .ին ել անով Հայու -
րութիւն էբ՛՛ Բաւական է յի չատակել, որ նա լոյս Հում առաջ բերեց մեծաղմուկ յօգուտ Հեղինակին ։ թեան յ
տեսաւ եւ Հբամցւեց թէ Հայ եւ թէ օտար բա\նա - «Ղ՝ր ող ու Բ բո ց՝^ ի բն թ ե րց ո զն ե ր ի , ին. չսլէս եւ մա– Գմբախաաբա ր յ՛ուսախաբութիւնն եր շատ ունե
\սիբութեանբ% Այդ գործի նշանակութիւն բ մեզ Հա մ անակի բանասէրներ ի յո յսերն ա ր դար ա ց ան ա յն՝ ցանք ։ Ա Խրղիկնեբ Հեռացա՝, մեղմէ, իրենց մեկ -
մար կրկնակի կբ լինի , եթէ պատկերացն են ք այն իմաստով, որ V* • Սրուան ձտեան ր , ոբպէս տղգա– նտւմ բ չյուսաՀատեցոլց մ եզ , խթան մբ եղաւ մ եր
կւամՐ ւմեււ•դացն - •ել ւմմ պատրաստ
ղրութեան Հիմնադիր , իր այս \կ որ ղ ո բծ՛ով Հարս ա ,մէն
առ
խոշոր դրա կ ան վա բա կի չ աՂԳ ^3ոլ/^/՛ ԲլԱ » ոբ տացրեց մեր գրական անդաստան ր ։
«Գբոց ոլ Բբոց^ր ունեցաւ բանաՀիւսութեան յա - գոհ սղութեան նոր չբչան մբ կբ բա ցոլի մեր
^Ո՝ԲԳ փոփոխակներու դրի առած գործի՝ վրայ : 1 ՏՏ7 ին բռնկւեց ռո ւս –տ աճ կա կան պատերազմ բ չեւ; Վստահ ենք որ պիտի բարձրանան , պիտի
բարձրացնենք
*հ * Ա բուսին ձտեանբ ա յս գրքով էր , որ Հ այ եւ տակնուվրայ ա րա լ ա ր ե ւմ տ ա Հ ա յ ե ր ի թէ նիւ -
թական եւ թէ բարոյական աշէսարՀբ; Բազմաթիւ ո.
դիտական ազգագրութեան Հիմքբ գրեց ել իբ յե– գաւառնե րի Հա յերբ նիւթական ու բաբո յա կան
տագայ ա շիսատութ իւննե րով զարգացման նոր աս ղբկանքնեբի Հետեւանքով սկսեցին թողնել իբենց
տիճանի վբայ բարձրացրեց այն՛. «Գրոց ու Բրոց՚^ր պա պե ր ի ս ր բա զանտ՝ երկի բբ եւ ղաղթ ե լ օտար աշ -
ազգագրական տեսակ է տից ունեցաւ բազմաթիւ
խաբՀ ; \ Տ7Տի\ն Կ* Պո լսի պատրիարքարանի յա՛՛նձ ՍՏԱՑԱՆ-Բ
Հետեւորդներ , ՛որոնք թէեւ մի շարք խնդի բներում նարարութեամբ , երե ք վա բ դա պե տ գո րծ ո լղղւե ց ին
չՀասան , Արուան ձտեանին՛ , բայց Հարստացրին Հայկական ասխաբՀի խռովայոյզ գաւաոձն երբ , ԵՐԻՏԱՍԱՐԳ ՀԱՅՈՒՀԻ, թ ի լ 7 ( I Սեպտ.,
նաեւ 1947) : Խմբագքր
ազգագրութեան գանձա բան բ նորանոր ն իլթեր ով ։ նրանց դմգոՀ ո ւթեան՝ առիթ՛ն երյւ՝ , ի\ն շպէս Տիկին Ս– Սեղա։ Տարեկան բաժ
պե - էիՐ2՚՚թե1՚ւԲ՛
\876ին «Գրոց ու Բրոց՚ֆի սրաՀաբներն՛ /ւ11 ծա / կար իքն երր տեղե կաղրե լու , ել տաճկական Հկէ. Շհշեո, 1Տ1օ. Հ»՚ոցէ.~ ւ^աշ. Տ1աո Տ623, ™ 6
ստացան Գ * Ա րուան ձտեանէ՛ ց մի ն՛որ մ ո գոված ո ւ տ ո ւթ ե ան ր նե բկա լացնելու նպատակով ։ 113, 8 6 ^ օ ս է հ (Ահտւռ) :
ՀԱ1 ան ան ա յ » խորՀրգաւոբ խորագրո՛վ, ո՝քՀԼ մօտ (3) ՎԱՐԳ ԲԳՈՅԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
ենք դալիս այցելելու Համար Աա\ևուկի բն ա ան ի -
Ս՝աԱկաթևաԱ ԱեղեդիԱ քին , ոբ ապրում է տեդացի կոլխողնիկ Հմայեակ
Ֆ,ր • Կապոյտ իյ ա չի Եր^* վար չութիս.ր փա - (յարոլթիլնեանի տան մի սես.եակում , մինչեւ ոբ
150
կեց իր չորս կայանները; Սեպտեմբեր 15^1 II ւ ււ» ւ • նրա\Լց Համար կաււոլցուող առանձեակր այս տաբի
(Լլպեան
երախա եր , Կրքձրպլի ) եւ Հարաւային աո֊ոզք խլա ջին Համ աշխար Հա յին պատերազմի Հ«# - կ՚աւարտի է Երախաներբ տաւբ չեն ։ Տիկին Աբվւե–
ել կոտորածի °բերին , պաաա ֊ի Ասձև ո ւկ Ջողոյեա–
լեռնեբէն կաղգուրուահ՝ վերադարձած ^զէ* օրերին , պատան ի Ա անուկ քԼողոեա– ^՜՚էհԼՀ ՂԼ1սէ բՀագեղ շաբմումհերով Հաստատում
կոտորածի
յանձնուած՜ եհ իրենց ծնողքներուն։ Է ամ ո ւս ն ո ւ խօսքեբն ա յ.ն մ ասին ոբ % բանք շատ
Այս ձեռնարկին Համար Եր^՛ վաբչոլթիմնբ նր թողեց իր Հանգն ու դաշտր ՛որոնք արդէն ներ գոՀ են (յոբաշէնի կոլխալնի կ ն երի ց , իրենց տան -
նիւթական մեծ ղոՀողութիւններ յանձն առած է , կուած է ին \և րա Հա բազա տն երի անմ եղ արիւն ով , տի ր ՚՚ջից եւ մ ա ւ ա ւա ն դ կո լխողի նախագաՀ ից ;
իսկ իր բոլոր մ ա սն աճ ի լղե ր ր րաց առք. կ աշխա . թողեց իր տունն ու տեղբ, իբ մանկութեան ճա - Մ ե՛՛նք թ՛ողնում ենք իրանական ղորդերով զար
դէպի
աանք աարած են , օգնելով կայաններու կաղմա - նապարՀ նեբբ , իբ արտերն ու այգինեբր, իր նախ. դարուած այդ սենեակր ԷԼ առտջնոբդւում
կե ր պո ւթ ե ան ; նեաց դեբեզմաններբ, այն՝ ամէնը խ^ չ ոբ մի նուի լ երգաղթոզների թաղամասբ տեսնելու Համար
Մաբսէյլի , Կ,րըն"պլի եւ. Վալանսի մեբ րնկե– րակաւն բառով կոչւում է Հայբենիք , եւ մաՀիցմա. Զողո յետնի ապագա յ բն ա կա բ ան բ ; \թորաշէն՛ եւ
բոլՀիննրբ անՀատապէս ալ իբենց վստաՀ ո ւած ղապուբծ իր բաղմաՀազար Հայրենակիցների Հետ Ղ՛ուին գիլ֊դեբբ միացւող իսճոլղու վյբայ , իբարից
գոբծբ աարած ե\ն\ մեծ յաջողութեամբ ի գթե տբք. միասին, գնաց օտար ճանապարհների վրա յ . ապ - պատշաճ Հեռաւորութեամբ բարձրանում են մ ի
Հևա ջան աշխատանքի եւ նիւթական ու բարոյական լ ուստ ո ւ բախտ որոնելու * Օտարութեան մ էջ Ա ա քանի տասնեակ աղի ւս ա շէն միյարկանի տներ է
ղո Հ ո ղո ւթ ե ան ; &րջ . վա ր չո ւթ ի ւն՝ ր. բո լո րին կբ ամուսնացաւ, ունեցաւ չորս երախայ, ՛որոնց կե. ՛ԻրաՏնցից ՀԷ^նց առաջին ր Ա ան ուկինն է % Երեւակա–
յա յտնէ ի ր ջ/ւրմ շևո բՀակա լութ իւններ բ ; բակրելոլ, դաստիարակելու Հոգսով Վասպոլրա. յում եմ թէ ինչ կենդանութիւն կբ ստանայ ա յգ
Թէ Մտրսէյլէն, թէ Տթեէն, թէ Կրընոպլէն կանի նախկի՚Լ շինական ր ձեռք զարկեց ամէ\հ տե - տռայմմ ամայի թագամ աս բ, երբ բոլոր տնեբր
բարեկամներ ու րն կե բներ խ ան դա՛վա ուո ւած մա . սակ աշխատանքի է էլ աւարտ ին , կ^լ^նդոլն ին իրեն ց նոր տէ բերին՝ եւ
ն ո լկն ե բ ո լ առողջութեան ել Հայեց ի դաստ իա րա - Համատան եւ ԲիբմանշաՀ քաղաքներում ձեռք Ասւնուկ ,Զողոեան երեկոյեան աշիսատանքից յետո՝/
կութ եան նո լիր ո ւած֊ ա յ ս ձեռն՛արկին բացառիկ բերեց մորթի եւ աղիքի մշակութեանն մասնագի՝ - իր ղբնգուն ձայն ով պատշգամից կլերդի իբ սովե
տական Հա յր են իքում յօ ր ինուած տբակտո րի եր -
նշանակութեն՛էն, իրենց կաբելին բրին օգնելով տոլթիւնր , որով պաՀեց իբ րձւտանիքբ ;
մեր ,րնկեբուՀ ինե բուն , իրեն՛ց պարտականութեան Բա յց իբ նո ր մ աս հ ագի աո ւթե ան մ Էջ , նա գեբր ... ;
կիրարկման մէջ : չմ ոռացաւ ղութա՚ն ի երգբ , ի բ մ անկութեան եւ Երբ յաջորդ առաւօտեան ես մ եկն ում էի կոլ–
երգբ, որ յօբթն -
Տինեէն Պ՛ Ե բուանգ Բ՛ո չո ձնե ան ի եւ Փայլակ պատան ո ւթեան՛ սիրած մ եղեգին : Գ*ո լթանի եբգբ ՒՈԳԻՑ ւ 1ոՐ1լ9 ԼսեՑէ Մանուկի
ՀճէլալեաՏհի , կր րնա պլէն Պ * Աիսակ միշտ նրա շրթունքի ՚ / ր ^ յ Էբ եւ Հայրենիք վերա ուած էր բոձնտլթ եա\ն լծի տակ Հեծ ող արդար մշակ
Աիսլեանի եւ Պ՛ Գբլբճեանի, Աարսէյլէն Պ* Ա– դառնա յ ո ւ յ ո յսբ նրա սրտում : ների կողմ ից , աղատ եւ լուսաւոր ապագայի մ ա.
Պեաիկեանի եւ Պ՛ Թիւթէլեանի , Վալանսէն Պ՛ Ա ա՚ւ ուկ Ջողո յեանբ առաջին կարաւան ի Հ ետ սին։
կօշկակաբեանի , ին՚չպէս եւ բոլոր աջակց՛ողներուն , եկաւ Իրանից, Հաստատոլեց Արարատեան՝ դաշտի Ես նայեցի ծաղէլոլն այգիների մէջ բնկողմա -
որո՛նք չխնայեցին իրենց ճ իէ՛գեր բ թէ նիւթապէս եւ \քՈրշԷ.Լ կոլխոզում , նա իբ Հետ բերեց իբ գութա– նած Արարատեան դաշտ ին , լսեցի առաւօտեան աշ–
թէ բաբո յապէս օգտակար Բէէաէոլ– Համ աբ 3) ՚ Կ * 5*ի երգբ եւ Հիմա երդում է ամէն՛ լուսաբացին ; խատանքային աղմ ուկնե բ բ եւ ուրախո ւթ իւն ի ց
Ի տրի լոյւփ՛ տայւղեր1Լւ ելտ)ն ,
իյաչին, Եբջ* վարչոլթիլնր իր շն ո րՀ ա կա լո ւթ իւն. Աղօթարանն դռներն ի րտց • • . ուռճացած՛ սրտով խո ր Հ եցի յ. որ աՀա սա է կետն,
նեբբ կբ յայտ\՝ս\է բոլորին Հրապարակով, ջերմա - քբ , որին ձգտել է դարեր շարունակ ,Ջոզո՝յեանի
պէս գնաՀատելով Ի՝Ր°՝սց ղոՀ ո ղո ւթ ի ւննե բ բ Հ Ա ան ո ւկի կի՛՛ բ եւ տղաներ բ նո յն՛պէս աշխա .
՝ՀՀ Վերն է ի (ստորին Ալպեաննեբ) կայանին Բ* տո՛ւմ են կոլխոզում , ե րախաներբ դպբ՚ո*յ են ղնւում երղած գութանի երգբ, իմ մանկութեան՝ մեղեդին ;
խումբի տղոց վերադարձին՛ առթիւ, վերջին °ՐՐ ել սովորումդ են՝ ՛Սովետական. Հայաստանն ի ն՝ո բ գի ՀԱ. Հա յաստան ) Ն • ԶԱՐԵԱՆ
Հաւաքոյթ մր ունեցած են քանի մբ Հիւրեբ կա - տութիւն բ ել ն՛որ եբգերրւ, Ա անուկ Զողո յետնի
պոյտ հյա չի անգամ ո ւՀ ինե բ բ եւ տղաքբ ուր Պ* ,,ն Տևէքը ւ՚՚ցեալ էրի եօթբ ամսուա ւ ԱԼՖՈՐՎԻԼԻ Հ. Մ– Ը– ՄԸ
մբ րնթացիում վաստակել
Ե բուանգ ՛Բո չուն եան սրտաբուխ ուղերձով Է մօտ 200 ա • -
շնոբՀալոբած է մասնաւորաբար, ներկայ թէ մեկ խօր : Աշխօր ի ա յս քան ա կր \,ո բաշէն ի կո լխոզում
նող եւ բնդՀան՚րապէս ամբողջ կ * ա չի անգամ ո ւ– իսկական բարեկեցութեան գրաւական է : Ջողոեա– Նոր եղանակի մեբ առաջին մբցումր տեղի ու.
Հիներ ր որո\ն՝ց աշխատանքին ու անձնուիրութեան նի տբամագբութիւնւր բարձր է : Տարին՛երի պա\ն . նեցալ ՏւՄ\Ղ11ւ61Տ^ խում րին գէմ : Աւցեալ ա ա ր ււ ւա ք
ական ատես եղած է ինք , մ օտէն Հետե ւած ր ԷԼալով դխտոլթիլնից յետոյ նա վերադարձել է իբ Հա յ բե - Վսումրէն միայն քանի մբ մարզիկ ներկայ էին, նար
կայանի կեանքին մօտ երկու ամիս : սիքԲ) Աովետական Հայաստան , ել նրա մա՚ւկոլ . պատանիներով ամբողջացած էր խում բբ;
Պ * ՝Բ ո չո ւձհ եան՝, ի մէջ ա յէոց րսած է ԻսօսՔ՝Բ թեան մ եղեգին գո լթան ի երգբ Հնչում է ամ է\ն ա. Առաջի ն կիստ խաղի ն մե բ մա բ զի կնեբբ Հո վո լն
ուղղելուէ տ իկիննե բո ւն , «Հ պա ր ա եղէք ձեր գեղե ռաւօտ Հայոց ձիլնասսլիտակ լեր ան ստորոտում գէմ կր խաղա յին , մեր անն.մ ան՝ Արապ ք$ա չիկ .
ցիկ ել օրինակելի գործով, ոբուՀն՝ անկեղծ Հիաս"*Լ Արարատեան ծաղկած՜ այգին.եբի վբայ : եան ի ղե կա վա ր ո ւթ ե ան տակ ; Գեղեցիկ բասե րէ
մր պիտի մնամ ; Հ՝"՝գ չէ թէ սաՀմանափակ բլլա վերջ մեբ յառաջապաՀներէն Աարտիբոս կբ նշա –։
ձեր նիւթական՝ սլա յմ անն եր բ , մ եծ է ձեր ս ի րտյչ , \յո րաղառո յց ՝զո մ ի մէջ , երկու շա րքո վ կապ - Խակէ Ա» կէտբ; ՝Բիչ վերջ մեր բեր գա պաՀ ին\ սխա
ձեր աշվսատա՚նքբ, եւ մեծ է նաեւ այն արգիւնքբ ՛ուած են՝ կոլիսոզի կովեբբ։ Ա ան՚ուկբ իս ա՛ղ ա զ ա - լով ՏսՈՂ11ա1Տ կբ Հաւասաբեցնէ ; էքաչիկեան տես -
որ ձեռք կբ բերէք ձեր անխո\նջ ջանքերով; Ց)ր * տանքով մօտենում է այգ գիշեր նոր ծնած կոփթհ , նելո\վ վտանղբ ի ր յառաջա պա Հն ե րբ կր մ զէ յ ար -
կապ * Խաչբ մեր , ամեն ակաբեւոբ բարենպատակ շոյում է կռնակր եւ ուղղում առուոյտբ մսուրի ձակոզականի ո՛ւ ի՚^քբ անձամբ 4 5 Հակառակորդ
միոլթիլններէն մէկն– է ել պիտի շարունակէ բլլայ մէջ՜։ Պ^ոմն ո՛ւնի օրինակելի մաքրութիւն : անցնելով կր նշանակէ երկու կէտ , խաղ բ կր վեր.
որքան ատեն որ ունի իբ շարքերուն մէջ ձեզ նմանտ Եզն ակր դրուատ ում է Մ ան ո լկի նուի բո ւած՛ ջանայ մեր յաղթանակով, Հ . Ա . Ը . Ա . 4 Տա* ֊
սնձն ւհթեր \քւ11ւ61Տ 2, գովեստի արմանի է Արապ, ոբ բացառիկ
Տաբդելի Հի՚֊Բբ որուն բացառիկ խն՛ամք ր եւ ոբ գոլք սորվիք եռանդով Հայերէնբ , երգէք Հա - կաբողութիւձն ՛ո լնեցող մ արղիկ մ բն է եւ թերեւս
ղոՀ ողո լթիլնն ե ր բ երախտապարտ ձզած՜ էին 3) • Կ • յեբէն գեղեցիկ երգեր, սա անտառներուն սոխակ կարենանք բսել ամ ենաքաջբ ֆոլթպո լի մ էջ : Ա եր
^ ա չի ա\ն՚դա մո ւՀ ի"երբ , փոքրիկն եբուն դառնա լով ներուն նման եւ մանաւանդ Հասկնաք թէ բոլոբբ , երախտագիտութիւն բ իրեն՝ ոբ Հակառակ Հեռա -
բսաւ՛ Ուրախ եմ որ մօտ էն շփում ունեցայ ձեզ ըլլ՛ յ՛ն ձեԲ էէ՝ ողջներ/լ , ըլլաՀև ձերդաստէ ալ։ակ1 երլւ, ցած ր լ լա լո ւն , ա յս առաջին առիթր իսկ չկո րսբն–
եւ. մեր տիկինները որքան կ՚աչիյատին , կր յողնիս ,
Հետ եւ տեսայ ո րձեր խելացի Հ այ ո լ աչուկնեբուն ցուց մեր մէջ մտնելու; Գեղեցիկ խաղարկութիւն
մէջ վառ I֊ Հայուն՛ Հողիին կրտկրւ Ա/Գ Հ՝ոլբր որ գոլք Հայ մեծ՛նաք։ Երթաք բարով բոլորիդ , մբ սոյց տուին , Ա արտիբոս , Հրանա եւ Փափաղ
ՀետզՀետէ պիտի Համակէ ձեզ, վստաՀ եմ Հայչուտ մեծցէք, լաւ մեծցէք : եան ; ՝Բաջ խաղարկութիւն մլձն էր դարձեալ մեր
լաւ մարգ
դարձնելով ձեզ, Ի Ս Կ առ այմմ կբ բաւէ պատանիներու խաղբ , որոնք քիչ ատենէքե գոՀոլ—
Խաչուհի Փ • ն տ կո ւթ ի ւն պիտ ի պա աճ առեն իրենց ղեկավար -
նե բուն՛ ;
Այս առթիւ ճշգում՛ մբ •
Գա^գիԱ ՍաՆաճձտեաՕը երկու ել կէս անգամ աւելի մեծ ծաւալ ունէր նա Պատերազմ ի ատ են, Փարիղի շրշան ին մէք
խորդից : Ա ա տ զգա գ ր ա կան տեակէտից մ ի նոր աս միայն մէկ Հ. Ա– Ը– Մ– կար, ա\ն ալ կֆորվի լի
տիճան՝ էր ոչ միայն՝ քանակի , այլեւ որակի առու խումբն էր որ իբ կազմյւ\ կրցաւ պաՀե լ եւ օտար
իթ՝Աւ ազգագբազհտ մով; Գիրքբ բազկացած է մի քանի մասից * ա) դաշտ ե բո ւ վրա յ բա ր ձրացն ել Հայ մ արզի կին ա -
«Հայրենեաց Համն ու Հոտր$> , որտեզ զետեզել է նոլնբ :
Որպէս ազգագրութեան Հաւաքման ծրագիր կամ ազգագրական՝ նիւթեր ի մես մասբ, ՝բ^ «Հայրենեաց Ա եր ղո յ ո ւթ ի ւն բ կբ պարտ ինք մ իա յն\ ա յն ջերմ
մեր
Հ արց ա բ ան , « *իր ո ց ո Լ Բ բո ց2>բ առաջին խ ի զա խ վէպք եւ ղրոյցքՖ , ուր տեզաւոբուած են Հէքեաթ - եւ անկեղծ եղբայրական սիրոյ\ն որ կր տիբէբ
փորձն էբ Հայ բա՛նասիրութեան մէջ եւ ո րպէ ս ա. (ներն ոլ տռակներբ, գ^ «Երգք եւ նուագք Հայրեն մարզիկներուն՝ սրտեր ուն մէջ ;
էլաջինր զերծ՛ չէր ա՛նխուսափելի թերութիւնն ե բ ից : եացն , որտեղ տեղ են ղ տել ձեռագրե րից քազոլած՜
Այստեղ առաջադրուած– Հարցեբբ շագկապւում էին մ իջնագար եան բան աստեղծնե րի մի շարք բան ա ս - Տ ՛ւ ՛լ ո ր ո ւած այգ զգացումներով Հի՚մբ կթ գբ -
բխող պատասխա՛նների Հետ այնպէս , որ դմուաբ տ ե ղծ ո ւթ ի ւնն ե ր , ապա ա շխա րՀ իկ մո զո վրգական նէ ինք նաեւ երկու մ ա սն աճ ի լղե ր ո ւ , Փորթ՛ ա՝ի.
է զանազանել Հեղինակի մտքերբէ երգեր , ա յնուՀետել Հ ան ե լո լկն ե բ , գիւթանք , թալիի եւ ք1 ս ի լէ Ա ուլինոյ ի ; Ու մղուած այս տեն–
Այնուա մենա յն՚իլ ^հրոց ոլ Բբոց՚^բ թէ որպէս բմշկարան եւայյն : ջ՚ւվ մեր կաբելին բրինք մեր բնտտնիքբ բազմա -
ծ՜րագիր , եւ թէ ո րպէս ա զգա գր ա կան \ո՝լ բանա - պատկելոլ ո ւ յառաջ տան ե լո լ ;Այ ս պէ ս ո վծառտ յած՛
Հ իւսական նիլթե րի մ ո գոված ո լ մ ի ան. գամ այն ն՛ո « Ա ս^հանա յ$>ի երեւալբ Հա յ գրականս աշխար - պիտի ր/յլայինք Հ. Ա՝ . Ը . Ա .ին ել անով Հայու -
րութիւն էբ՛՛ Բաւական է յի չատակել, որ նա լոյս Հում առաջ բերեց մեծաղմուկ յօգուտ Հեղինակին ։ թեան յ
տեսաւ եւ Հբամցւեց թէ Հայ եւ թէ օտար բա\նա - «Ղ՝ր ող ու Բ բո ց՝^ ի բն թ ե րց ո զն ե ր ի , ին. չսլէս եւ մա– Գմբախաաբա ր յ՛ուսախաբութիւնն եր շատ ունե
\սիբութեանբ% Այդ գործի նշանակութիւն բ մեզ Հա մ անակի բանասէրներ ի յո յսերն ա ր դար ա ց ան ա յն՝ ցանք ։ Ա Խրղիկնեբ Հեռացա՝, մեղմէ, իրենց մեկ -
մար կրկնակի կբ լինի , եթէ պատկերացն են ք այն իմաստով, որ V* • Սրուան ձտեան ր , ոբպէս տղգա– նտւմ բ չյուսաՀատեցոլց մ եզ , խթան մբ եղաւ մ եր
կւամՐ ւմեււ•դացն - •ել ւմմ պատրաստ
ղրութեան Հիմնադիր , իր այս \կ որ ղ ո բծ՛ով Հարս ա ,մէն
առ
խոշոր դրա կ ան վա բա կի չ աՂԳ ^3ոլ/^/՛ ԲլԱ » ոբ տացրեց մեր գրական անդաստան ր ։
«Գբոց ոլ Բբոց^ր ունեցաւ բանաՀիւսութեան յա - գոհ սղութեան նոր չբչան մբ կբ բա ցոլի մեր
^Ո՝ԲԳ փոփոխակներու դրի առած գործի՝ վրայ : 1 ՏՏ7 ին բռնկւեց ռո ւս –տ աճ կա կան պատերազմ բ չեւ; Վստահ ենք որ պիտի բարձրանան , պիտի
բարձրացնենք
*հ * Ա բուսին ձտեանբ ա յս գրքով էր , որ Հ այ եւ տակնուվրայ ա րա լ ա ր ե ւմ տ ա Հ ա յ ե ր ի թէ նիւ -
թական եւ թէ բարոյական աշէսարՀբ; Բազմաթիւ ո.
դիտական ազգագրութեան Հիմքբ գրեց ել իբ յե– գաւառնե րի Հա յերբ նիւթական ու բաբո յա կան
տագայ ա շիսատութ իւննե րով զարգացման նոր աս ղբկանքնեբի Հետեւանքով սկսեցին թողնել իբենց
տիճանի վբայ բարձրացրեց այն՛. «Գրոց ու Բրոց՚^ր պա պե ր ի ս ր բա զանտ՝ երկի բբ եւ ղաղթ ե լ օտար աշ -
ազգագրական տեսակ է տից ունեցաւ բազմաթիւ
խաբՀ ; \ Տ7Տի\ն Կ* Պո լսի պատրիարքարանի յա՛՛նձ ՍՏԱՑԱՆ-Բ
Հետեւորդներ , ՛որոնք թէեւ մի շարք խնդի բներում նարարութեամբ , երե ք վա բ դա պե տ գո րծ ո լղղւե ց ին
չՀասան , Արուան ձտեանին՛ , բայց Հարստացրին Հայկական ասխաբՀի խռովայոյզ գաւաոձն երբ , ԵՐԻՏԱՍԱՐԳ ՀԱՅՈՒՀԻ, թ ի լ 7 ( I Սեպտ.,
նաեւ 1947) : Խմբագքր
ազգագրութեան գանձա բան բ նորանոր ն իլթեր ով ։ նրանց դմգոՀ ո ւթեան՝ առիթ՛ն երյւ՝ , ի\ն շպէս Տիկին Ս– Սեղա։ Տարեկան բաժ
պե - էիՐ2՚՚թե1՚ւԲ՛
\876ին «Գրոց ու Բրոց՚ֆի սրաՀաբներն՛ /ւ11 ծա / կար իքն երր տեղե կաղրե լու , ել տաճկական Հկէ. Շհշեո, 1Տ1օ. Հ»՚ոցէ.~ ւ^աշ. Տ1աո Տ623, ™ 6
ստացան Գ * Ա րուան ձտեանէ՛ ց մի ն՛որ մ ո գոված ո ւ տ ո ւթ ե ան ր նե բկա լացնելու նպատակով ։ 113, 8 6 ^ օ ս է հ (Ահտւռ) :
ՀԱ1 ան ան ա յ » խորՀրգաւոբ խորագրո՛վ, ո՝քՀԼ մօտ (3) ՎԱՐԳ ԲԳՈՅԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
