Page 146 - ARM_19-1947_03

ԻՆՉՈ՛Ւ ԳՐԱԿԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԻՆԶՊԷՍ ՈՐ է ԿՈԼԽՈԶԻ ՄԻՋՈՑՆԵՐԸ

Գիլզում կուլակների ստացուածքը պետու­
վաճառւում է կոլխոզին։
ՀԱՄԱԳ յԻՄԱՐ€ թեան կողմից

Կ՛ոլխոզ մտնող իւրաքանչիւր գիւղացի պար­

Օրակարգի վրայ է միշտ Սփիւռքի գրողներու. տաւոր է յանձնել կոլխո՛զին՛ իր բոլոր անասուննե­

Համագումարի խնդիրը։ կոմ ո ւն ի ս տա կան ա չյխ ա ր Հ ա յե ա ց քի մեխը՝ երկ­ րը, գործիքներն ո՛– մեքենաները, շէն քերն ՛ու կա֊

Մեք թեր թեր էն ու Հանդէսներէն շատերը | ա– րի անտեսութեան ընկերվարական՝ ձեւի ղալ։էլա - ռուցուածքները ^բացի բնակարանից , որ պէտք է

նոնք որ Հոգիով անկախ են ու պայծառ գաղա­ ց ո ւմ՛ն Է, ի Հաշիւ մասնաւոր սեփականութեան ; լ ի ն ի 2-3 սենեակ մի՛այն) , արտերը, այգիները,

փարական ունին, արտայայտուեցան ; Ոզէ՝ունեցին քյ ո րՀ րգային ի շխան\ութեան\ Հաստատման օ– անտառը , արօտը ել բոլոր շարժական՝ ու անշարժ՜

Համագումարի գաղափարը, առանց բառերը ծամ­ 13էՑ I ինչպէս բոլոր ճա բտարարուեստ ի միթոցնե « գոյքերը ;

ծմելու եւ առանց յետին միտքերու։ ՍԼՀ ) այնպէս է լ Հողը ա ղ գ ա յղացուեցաւ ։ Այսինքն Գ ո յքե րն ո լ ան աս ո ւննե րը գնաՀատ ւո ւմ են

Հայ մ ամուլէն մէկ-երկոլ թերթ, «յ առա իլ ի– կալուած՜ատէբերից , վանքերից ոլ եկեղեցիներից պետութեան կողմից սաՀմանուած սակով՝, էքղած
դրամագլուխի է ^"լխողի
մակա՛ն՛» ճակատէն ,գէմ արտայայտուեցան , ձեռ­ բոլոր Հողերը բռնագբաւեցին եւ ուր ոբ աեՀրա– 40-60%// յատկացուած

նարկին մէչ՝ տես՛նելով Երեւա՚ւի գրողներու Հա­ ժեշտ էր տուին գիլղացինեբին–, իսկ ուր անՀբա– անբաժանելի ֆոն՚տին , իսկ մնացած՜ գումարը ար–

մագումարին գէմ ծառացում մր ել պայքարի ժեշտ չէր յ մնաց պետութեան Հսկողութեանս տակ ։ ձանագբւում է կոլխողնիկի անդամատետրի մէթ ,

պատնէշ մ ը ։ Կարճ ժամանակամչվոցում արղիւնարերոլ - որպէս իր բաժնեվճար ը։

Մ՛եր Հարեւան օր կան ր մասնաւոր կերպով թեան. րն\կե բ վ ա ր ա կան ձեւը զարգացաւ մեծ՜ նուա­ Գոյքերր գնաՀատւում են պետութեան կողմից

փայլեցաւ այս վայնասու՛նին մէչ՝, անփայլ ստ՛ո­ ճումներով յ իսկ դիւղատնտեսութիւնը մնաց իր որ՛ոշուած գներով, ոչ թէ շուկայի։ Եթէ մէկր

րագրութեամբ . ել անմիտ Հրաւէրներո՛վ Սփիւռքի ՀիՀն՝ մակարդակի վրայ։ Գիւղում կալուածաաիբոք կոլխոզից դուրս գալ ուզենա յ , իր Հետ բերած
եկան Հարուստներ
գրողներուն՝ չմասնակցելու Համագումարին: փոխարէն յառաթ ( կատակն եր ) , Գ"յՔ^Ր՚Ռ ^ ս անասուն Ները չեն արուի ր նրան , այ*

Տխուր երեւոյթ, տխուր մարդոց կոզմէ ստեղ­ ինչ որ նշան էր գիլոում դրամատիրական՛ տարրե­ դնաՀատուած ար^՜էքից միայն բաժնեվճար բ կա­

ծուած , որոնց չարժեր անդրադառնալ: րի զարգացման;; րող է ստանալ։ ԼԱբինակ, եթէ մէկ Գ"յգ եզը

Եղան մէկ-երկու բարեմիտ գրողներ ալ, ՚ ո ր ո ն յ ւ Հյ ատ փորձեր կատարուեցան գի ւղատն տեսալ– \930ին շուկայում արժէր 2500 ր * պետական գն՛ե­

սկզբունքով Համաձայն ըլլա լո վ Հանդերձ, դժոլա֊ թ ի ՚ - ն ը ընկերվարական ո Աղիներով տանելու , ո– րով 1լ արժէ ր 1 20-1 60 րուբլի ; % ո յ ն Համեմատու–

րոլթիւններ մատնա՛նշեցին ել թ իւր իմացո ւթ իւն - բոնց մ է կը Հկոմ ունաբների կաղմ ակերպումն էր ; թեամբ է լ միւս ղո յքե րն֊ ու անասունները) :

նե րու ՛Լախրէ յայանեցին; Հայաստանաւմ եւս կաղմուեցան երկու գիւղական, կ,ոլխող\ն ունի տնտեսութեան տարբեր ճիւղեր՝

Զենք ժխտեր ղժուարութիւ^նե րը % ճկոմունաֆներ՝ ի լվայի եւ քս ո տ ո ր թուր ի Համայնք. դա շտաւք արութիւն՝, այգեգործութիւն , անասնա -

Մ եր ապրած ժ՜ամ տնակը փափուկ է * դժուա– նե ՐԱ 1 պաՀ ութի ւն եւա յ լն\ :
Այգ
րութիւնները՝ րաղմ՚ատեսակ , թուրերը պղտոր , եւ գիւղերում պետութեանն՛ միթոցնե րով կա– ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ

աղա ո րո ղն ե ր ք , ի պաշտօնէ կամ անպաշտօն , խայ­ ռուցալեցան արդիական բն՛ակարաններ , Հանրային Աշխատանքր կա տա րէ ո ւմ Է խմբերով (թր|ւգա–

տաբղէտ ւ խո Հան ււ ց ... ճաշարանն՛եր , բաղնիք, լուցարան - դա) : ԱմԷն\ բ ր ի դ ա դ ա ունի մի քանի օղակներ ՚.

Հար վագր ուած ենք ըլլալ ռԳոյԼ\ իրատես եւ. ներ, ակումբ - թատրոններ, գպրս&ձեր, աբՀես– ք^ոլոր աշիսատանքն՚ե բ ր գնաՀատւում են ա.շ|սօր֊ե«

մեր ձգտո ւմնե բոսն ու ծրագիրն երուն մէթ՝ պարղ տանոցներ ել այնտ ամէնը, ինչ պէտք է առաթաւոր րռվ : Աշ/սօրր մի չաւի է , որ նախատեսուած– է մէկ

ու յստակ : գիլղի Համայնքին ; մարդու մէկ օրուան աշխատանքի Հ ամ ար : ք+այց

Ղ՝իա ենք թէ Ափ ի ւս ք ի գ րո ղն՚ե բոլ. Հ ամ ագո ւ– կ ո մունայի անգամնե րը ա շխա սա ւմ է ին ամ է նքն՛ միշտ ա յն պէս չի սլա սա։ Հ ի ր որ մէկ օր աշխատ ո֊

մարբ կապուած– է գժուարութիւննե բու եւ խոչըն­ իրենց կարողութեան՝ չափով, եւ ստանում՝ ի^ձ՜ ղը կարենաք վաստակել մէկ աշիսօր : Արբեմն երե–

դոտներու ցանցի մր Հետ ։Աեր թանքը պիտի ը լ լ ա յ քան կարիք ունէին ; ՛իա մի փորձ էր Աարքսի եւ ՔԽ–1"Րս °Ր աշխատելով, Հաղիւ կարողանում են

պարզել, լուծ՜ել ,1, ս ս ռաս&Ր֊^ փոխանակ նոր Լէ\նինի վարդապետութիւնը գործեն ական ո ւմ կիրա­ մ էկ աշխօ ր վաստակել , մ անաւանդ կսՀև-այք :

գժ ո ւաբ ո ւթ ի ւննե ր Հանելու կամ ծա յ լաւ յ ե ղ բծա - ռելու։ թայց մի երկու տարուց յետոյ Հաշուի նս– Աշխատանքր պարտագիր է բո լո ր կո լխողնի կ–

խնգրութիւն ց\ոյց տալու : աան ել տեսան՝, որ կոմունայի եկամուտը ծ՜ախ - ների Համար, բացառութեամբ ման՛ուկների, ան­

Ամէն բանէ առաթգ պէտք է յայտարարել Հա֊ քերի կէսն՝ իսկ չի ծածկում եւ ա յդպի ս ո վլե չ՜ւնա֊, կարող ծ՛երերի , ուսանողների եւ պետական պաշ–
մ ողում ով արի
գաղափար ու մ ա քու ր խղճ ո ւթ ո բ Համ ադում կուտակ տնտեսական մ իթոցներ պէտք է ունենա­ տօնեաների ;
կր ձգտի Անիկա
տակներու։ ր չի բխիր յետին նպատակն երէ ւ նպա­ յինք, որ այգ շողշողուն վարդապետութիւնը ի կա­ Աշխ՛ատանքր ժամերով չէ, այլ լուսաբաց իբ

ղուտ գրական \ոլ մշակութային՛ չու­ տար ածէին։ Աւսա ի անՀրաժեշտ Համարուեցաւ մ ա յրամ ուտ , ին՚չպէս Արե ւե լ ք ի նաՀ ա պետ ական

քաղաքական որեւէ Հանգամանք տնտեսութե ան այգ ձ ե՜լին փոխաբ էն Հաստ ատ ե ք գիլզերում,

նի, որքան ալ Հակառակորդներ բռնաշա՚պիկ ու— որ զանազան փոփո - ԱշխատսՀն՚քի եռուն Ավանը՝ ցանքի օրերից

։լեն Հագցնել անոր ։ԵթԷ նոյնիսկ վաղուան՛ իր ժխ– խութիւնխերի ենթարկուելով դարձաւ ներկայ կոլ­ մինչեւ բերք. ա^աւա.քն է
ար­
տ ո ւմնե ր ո ւն , իր ճշտ ո ւմն եր ո ււն– ու իր ո ւղեգ ի ծե– խոզի սկզբնական բԸք՚Ըը : Գիւղատնտեսական Ամէն երեկոյ խմբավարների ժողով է լինում ,

րուն մէթ, Ափիւռքի Համագումարը , իր որոշում­ տելները , կոլխոզ կամ կո լտնտեսութ իւն անուան ուր ամէն մէկին աշխատանքի առաջադրանքներ են՛

ներուն մ էթ , բացասական արդիւնքի Հասնի Երե­ տակ, մուտք գործեցին՛ բոլոր գիլզերում ել Հա­ տրւո ւ մ ։

ւանի Համ ադում արի այս կամ ա յն ոբոշմ ա\ն դէմ , մատարած երեւձոյթ դարձան \ 929-3Օթն : Անոր ի– Առաւօտեան՝ լո յս ր չքացուած՝ գիւղում յ ս ւո ւմ

ն ո յնիսկ այդ պարագային՝ պէտք չէ զայն նկատեք րականացման Համար գործադրուեցան բռնութեան են1ւ այս եւ այն կողմից աղդանշսՀններ՝ աշխատանքի

կ ան իւ ւ յ-բագրր յծ՜ ճաակկատ մԻ եւ սպառնալիքի բոլոր սլաբզ եւ բարդ միթոռներր գփՀՀ՚Ա գալու Համար։

Չարամտութիւն, անզգամ՛ութիւն պիտի ըլլար (Խ ո րՀ ուրդ կը տամ կարդալ ռուս գ ր ո գ (ի * Էթ ո լո ^ Աշի։ ա տ ա ւո րնե ր ր իրենց օր ուա յ պա շարն առ–

ըսել՝ թէ արտասաՀման ի Հայ գրողներու կողմէ խոՎԻ «Հերկած - Խոպան» վէպր) յ \նե լով՝ գիմ ում են որոշուած Հ ա ւ ա ք ա տեղին , որ­

ւքոյթ մը ՚յպ ատԱառ նիզակ արձակելու Կոմկուսի ել խորՀ . իշխանութեան նշանա - տեղից իսմբակներով մեկնում են՛ աշիսատանքի ։ Ա–
:
փորձ մ ը ն է , կամ պիտի Րէէայ խօսք(հ էր՝ գ ի ՚ ֊ ղ ի ընկերվարական վերակառ՛ուցու­ թէ աշխատանքը այնպիսի\% է, որ սայլերի անՀրա–

Ափիւռքը գոյութիւն ունի՛" թէ ոչ։ Ափիւռքը մը եւ կոլլակութեան ոչնչացումր որպէս դասա­ ժեշտութիւն կայ, մեկնում են, սայլերով, Հակա -

գէ^՚մ է, Հ ա կ ա ռ ա կ ո ր դ է, ժխտականն է մեր Հայ­ կարգ ։ ռակ պարագային Հետիոտն ,Արենց գ ո բծ՜ իքն ե բովէ

րենիքին Հան՛դէպ ։ Այգ ծ բագի րն իրականացնելու Համար քս Աշխատ տնքից ո չ ոք չի կ ար ո ղ խուսափելէ

Ափիւռքր գրականութիւն ունթ թէ ոչ, իր սե– ղաքնեբից գիւղ ուղարկուեցան բանուորական խմ- Անտեսողները պատժւում են զանազան ձեւերով է

վ։ա կան էեղո ւով , յղացումով ո լ ձգտումներով : Բ^Ր 1 Համ այնավար թո կտաներ , ղինուո ՛թև՛եր , ոս­ իւրաքանչիւր կոլխողնիկ պարտաւոր Է տաբուա լ

Ա փիւռքի գրողն երր Հ ա կա ս ո ւթ ե ան , ժխտում ի Հ ա– տիկաններ , ուսանողներ , պրոֆեսէոբներ ել ամէն ընթացքում առնուաղն ՏՕ աշխօր վաստակել, Հա­

մ ա0 ր դրա կան ո ւթի ւն կը մ շակեն ։ Անոնք՝ որ տեսակի քարոզիչներ ու Համոզիչներ։ կառակ դէպքոլմ կր Հեռացուի % ռ ւ ի ՚ ո զ ի $ եւ կը

Սփիւռքի ղրական Համագումարբ թշնամական կը Այստեղ ղանց կ*առ\նեմ յ ի շ ե լ օրէնքին գործա­ սլստտժուի ։

ն կատեն գ անտնք պէտք է յայտարարեն , պէտք է դրութեան Համար կատարուած՝ խստ՚ոլթիլնները ; Այն՛ մայրերր, որոնք փոքրիկ երեխաներ ու–

աո աթար կե ն ^ որ Ափիւռքի գբոդր կամ ա՛ լ չգրէ ,

կամ, եթէ դրէ ի"կւ նկատի ու$<ենայ Երեւանի մէ$
ստա­
մ շակուած դրականութիւնը ^ Հ րա Հ ան գն եր լորներ տեսանք անոնց մէթ , որոնք տրուած պայ– առնական է , ինչպէս Հայութիւնք ։ Ափիւռքը այս
սինքն
նայ տնկէ . ա յսինյյքն՝ դառնա յ Հ ետեւորդ , այ մաննեըուն մէթ այդքան միայն կրցան ը ն ե լ ։ ՛հր ա– պարտքն է որ պէտք է կատարէ, ճշտելով իր յլնե–,

Հ ե տեւակ , Հասարակ թութակ ։ կան եղաւ մեր գիրքԱ » քննադատական ԸԼԷալով լ/\ՔԸ 1 իր ոլղեգիծը, գրական իր ըմբռնումները,

կան նման գրողներ Հոս Հ ոն ^ արձակագիր կամ Հանդերձ։ անոնց արտայայտութեան միթոցնեբը, գնաՀատու–

բանաստեղծ– * \ո չ ոք կթարգի լէ գիրենք, բայց ոչ ո։բ Ինչո0լ ուրեմն, ն ո յ ն իրաւունքով Ափիւռքի թեան չափանիշները։ իր պարտքն է, միաժամա–

իրաւունք ունի պնդելու , ո բ Ա փիւռքր Հ ասա բակ դրողներր չգան իրար՛ու քով , իրենց ընելիքը ճշ– նակ , մտածել Հայ գրողին, Հալ գիրքի ճակատա­

ա ր ձ ա գ ա ն գ մը պէտք է դառնա յ : ւս ե լո ւ ել այսօր ո ւան ու վաղուան մաս ին խորՀ բ– ղբին մ ասին , ա յն խոր Հ ամ ողում ով, որ առա թին–

դակցելոլ Համար : ւե րու մաս ին մ տածելով մ տածած ու նպաստած
Չըլլայ Հայ մշակոյթին՛ մա–
Ա փիւռքը սակայն ամբողթո ւթիւն մ ըն\ է* իր ու Հայ ժողովուրդի

Հոդին ունի , որ Հայ է . ո ւն ի , 7 սեփական գրա­ Հ այ դ րակ ան ո ւթ ի ւնը ոչ ոքի մ.ե% ՚աշն\ո րՀն է

կան ճաշակը, աւան դո ւթի ւն ր , լեզուն՛, Հասկացս– Հայաստան ի գրողն երր , իրենց յատուկ պա յմ ան . \ին

ղ ո ւ թ ՚ է Հ ն ը ։ Հետեւաբար , իրաււ լյևքը՝ իրարու ք"մ ներն ունին եւ Համ ա սլա տաս էսան Հ աս կա ց ո ղո ւթ ի յ Այս ոգիով կազմակերպուած Համագումարի

դալա, ել մտած՜ելու , իր մշակլյ-ծ՜՝ գրականութեան՛ ն ր ։ Սփիւռքի գրողները ոճին բ՛ոլորովին Լար բեր Կ ^ 1ք «47՛* / ՀԳ Լ
էաբաIդործէ ՛
մասի՛ , իր ձգտ ո ւմն եր ո ւ ն , արտայայտութեան , ղտյմաննօեր ձ ւ եււ իւրեն,ց< յատուկ ք ը.մբ*ռնում%ները։ո Լ հԶո– աէտռ է ,ԼրԱ//.աւ,Լ՝ էի մւաոա\ադոԼւնէէ ,Ղ եաս–
լեգո ւ ք՛ն ոլ դատում ի մասին ։
որո սակայն, Հոգիով ու ձգտումներ՛ով Հայ են )–ՀեԼէ Ք Րմ տ ե վ ե ր ա գ ր կ ո ւ Համար Հալաքոյթթ,
ԳոՐՐյ՛> ք ^ոռնե/ոլ
Ու՜րաիէ ենք , որ Հա յա ս տ ան հ գբողնե րը իրա. ու Հ, աւրենա/ս՜էւր, , : իոո լո ր ի/նէ ՛.Համաօր Տ/>այուչժիւոնչւլԼ՛ հ ՚. ու կ՚ա,մ,. ռասասական Համար անոր

րու քով եկան ,՝խօսեցան , գրեցհն, գնաՀատեցթ՛ ԻV հայՐե"ԻքԲ Կը մ ՜ հ ա ՚ " ս Ի ր " յ ու ներշնչումի գե– դԿմ •
րադո յն աղբիւր : Հա յ ո ց պատմ քՒիլրիմացութիւննեբու
ոլ ժխտեցին եւ ուղի մ րն ալ գծեցին : Աւելի պարղ ութեան , Հա յ աղ­ առասպե®լը* բայց ին–
ձդտումնե– \չո®ւ այգ մասին մտածել, Հիմակուընէ
են անոնք այսօր , աւելի յստակ իրենց գա յ ին մ շա կոյ թ ին\ կը մնա յ՝ թէ Ի՚^՝է. չափով , քանի գ ե ռ
ապրած
րուն եւ իրադործումներուն մէթ ։ իրենց պիտի պաՀե\ն անոնք այս շրթանն երուն Հասած ու ժողովը չէ եղած և քանի որ ըլլալու պարագային

պայ մ անն երուն ել շարժումներ ո լյն մէթ ։ Հասունցած բե ր քե ր էն՝ : Ի՛՜նչ նուաճտւմներ պիտ ի ալ դռներն ու պատուՀանները լայնօրէն բաց կր­

ինչո^ւ Ափիւռքի գրողն երր <գան իրարու մօտ , արձանագրուին իբր փ ա ռ ք ու յաղթանակ Հաւ նան ՚ ր լ լ ա լ ^ վիճաբան։ո ւթի ւնն երը աղատ, որոնէք

նո յն աշխատանքը ընելու , իրե$ ց մ տաՀ ո դո ւթիւն- մշակոյթի վերելքի ճամբաներուն վրայ։ Հրաւիրուածները՝ ն ա իա։ ճ չտուած չեն , ոչ ալ մէկ

նե րը ձեւակերպելու եւ իրենց ^ գտումներ բ բանա– Գրականութիւն ր ոչ միո՛յն ինքնաբեր բիսում Կ ո սա նքէ կամ մէկ դոյնէ մարդիկ են։ Որքան կա.

ձեւե քու Համար :էքրեւանի Համա ^.ումարր չգումար­ մըն է գրողներու տաղանդէն ու ձդտումներէն, \ ք ժ էԹ ^ ^ Ս 7^ 1^՜
Հրավ որ ցոյց կո
ուեցաւ Ափիւռքի գէմ գործելու , Ա փիւռքը ժխ տո­ ա՜յլեւ դիտ1 կցական ճիգ կ ն է , ազգեըոլ զար. \^ "Վհ , ԻԿ»ւէ» «Նայիրի»ի

լու կամ արՀամարՀելոլ Հաս տբ , Հակառակ որ գացմւսն՝, Հոգեկան ու իմա։ ական) բարձչէ ւ ՝ցմ ան ւծողն՚ե®ր կան՛ ։ էի ե\լլաս միչա
Համար ։ դժբախտաբար ոբոնէթ
Ափիւուքէն՝ տժգո յն դէմքեր ս յ ընտրեց , իթր , մասնաւորաբար անոնցմէ ,

Հպատո լ ի րա*կ» ա ր տ ա ս աՀ մ անի գրականութեան ։ Փշրուած Է մեր ճակատագիրը եւ Հատուած– ՝ՈՀ "* ի ա յ ն իրենց գ ո րծո ւն Էութեան 1 ա յլ նո յն իսկ

1Լե ր ա պ ա Հ ո ւ թ ի ւնն եր աւնեցանք Հ ամ աղում արի ներոլ բաժնուած ՚. Այս Հատուածներու պարտքն Է Իր^"° * * * աղօթքէն մէթ չեն կրնար կասկածելի
բուն
ո ր ո շո ւմն ե ր ո լյն կամ ար տա (ա յտ ութիւննե զգա­ իրարու քով գալ եւ առաւելադոյնը ընել , դերա– հ՛պատակներէ Հեռու մնալ :
ա-
Հանդէպ եւ ունինք^ բայց երբե՛ք թշնամականն գոյն՛ նպատակ ունենալով միշտ Հայութիւնբ ել իր Ի^նչպէս Հարթենք դժուարութիւնը եւ. ի՛ն՛ք

ցում չտեսանք անոնց մէթ։ Հայ մտքի աշխատ Հայրենիքը, Հայ բովանդակ մշակոյթը՝ որ յալի– օրակարգով; Այս մասին պէաք է մտածել։

(Խմյւագրսէկաւն 8ՈԻՍԱԻԵՐ/»)

Fonds A.R.A.M