Page 126 - ARM_19-1947_03

ՀՊԱՐՏ ԿԱԼԱՆԱՒՈՐԸ

« Ա ն ց ո ր դ յ լււԼո տ ա ր Սպստաէո^Նէւց, ո ր
մե&ք յւսլպւԱ ը6կա1Աք ա յ ս ս ւ ե ւ լ տ ե ա յ կ ն ի ­
քիս ե ւ մ ե ր ժուլռվււՆրդյխն եալատւսրխք
ւաալււվ» :

Տ ա ր ա կ ա ն քհուսիոյ ղ Է ն ո լոր ա վան վա շա ի խիսա

Հսկողութեան տակ գիշեր ո լայ պաՀուն դուրս կը

բերէին՝ գ ո յ գ Ղոյգ շղթա յ ո ւած ձեռքերով, Ո*ոս–

ա ո վի բանտի թէ՛– 6 6 խուզէն , գէպի երկաթուղու

կայարանը, այնտ՚եղէն տանելու Համար Նովոչեր–

կեասկէ աՀաւոր բանւորէ Այգաեղ Էէն ԱՀաբոն -

եան, Գ* խաժակ, Հայր ԱբրաՀամ, ի շիան՛ Ար–

ղութեան , Ա* Գի ւլիանդանեան , Լ* թ՝ադէոսեսՓ ,

Բ^՜ԷլԿ Լ ՛Աթարէկեան , Ա . Մ ան աս եան , խմբապետ

Համ՛աղասպ եւ ուրիշներ, մօտ քսան Հոգիէ \/ովո–

չեբկասկի երկաթուղիի կայարանը Հասնելուց ,

մեղ միացրին ղաՀԼաղան շքՀանՀխեբԷ ու քագաքնեբէ

բերուած մեր շղթայակապ ընկերներուն Հետ ; Այս–

պիսով մեր թ՚խը \20ի Հասաւ է Հաձ^ոձռԼՈէԼ "ւ

Հրելով մեղ, կայարանէն ոտքով, գիժերը, աւելի

ուժեղացրած պաՀակներով ու ղինուորներով Հաս–

Րին \թ ո\վո չե ր կա ս կի բանտի մեծ՛ րակը 1 $աց–

օդեայ , անձրեւի տակ կը սպասէ թե , որ ը ս ա սովո­

րութեան, բանտի վարչութիւնը ստուգէ մեղ մէ­

կի կ մէկիկ ել յետոյ, վերին իշիանութեան կար­

գադրութեան Համաձայն , մեր սովորական Հա -

գուստներբ փոխելու, Հագնելու Համար քրէական

յանցաւո բներ բու կամ սովորական՛ ոճրագործներու

յատկաց ւած զգեստները։ ԱՀարոհեան, ոբովՀետեւ

Ա ՛ով կը սկսէր , աոյս ջինն էր , ո րի Հ ագո ւս տները

փոխեցին ։ Գ» խաժակ եւ իշխան Արղութեան բան­

տարկեալն ե ր ո ւ կողմ Է կը բողոքեն այս վեբաբեր– ՈՂԲԱՑԵԱԼ ՀԱՄՕ ՕՀԱՆՋԱՆԵԱ՚օԻ 8ՈԻՂԱՐԿԱԻՈՐՈԻԹԻԻ1Ը ԳԱՀԻՐԷԻ Մ Է Ջ
Լ ո ւ ս ա ւ պ փ չ ե կ ե ղ ե ց ի է ս գ ս ւ ր ս հա&ւաււծ օ ս ո ե ս : Աո.ջհւ.էս դ ա գ ա ղ ը կ ր ո ղ ն ե ր ը ՝ ը ն կ ե ր ն ե ր Վ ա հ •
մուքթե գէմ, յէշեցքնելով որ մենք բոլորս քաղա­
Ն ա ւ ա ս ա ր դ ե ա ն ե ւ .գ Լագեան.։
քական յանցաւորներ ենք, եւ. Ո է թէ ոճբագոբ&եեբ

ոլ մարդասպաններ է

Զինուորական վաշտապետը կր յարձակի խա­

ժակի եւ Ար զութ եան ի վրայ գոռալով, ՀՀ.Գուք Բյ՜փ՚շկ Օհանչանհան , դուք ա՛նդա՛՛մ էք
կուսակցու -
աւելի վատթար Էք քան սովորական .ոճրագործներ հայկական գաղտնի Դաշն՛ակցութիւն ԶՈՐՐՈՐ՚հԻ 8ԻՇԱՏԱԿԻՆ

ԲԼՀ * Գ"*–Ք յեղափոխականներ, Էք , որ էլուզէք Մ՝եծ՜ թեան թէ չէ։ = Այո՛ է

Հայա սաան ստեղծել եւ կռուել մեր պետ ո աս Գոլք անգա՛՛մ Էք Ղ՝աչնակցութեան՝ այն Այս անգամ յաւիտենական Հբամեշտր մի մեծ
Է Բիւրօ : = Այ՝ո՛ ։
գէմ, գաՀընկէց անելու մեր կայսբինֆ : մարմնին , ,որ կոչւում ընկերո^լ մեզ ոչ միայն դառն կսկիծ, այլ ել շուա­

Բանտի բակում էլերեւար խցիկ մը, որի փոք­ —~ Գոլք աշխատե՞ լ Էք այգ կուսակցութեա՛ն րում եւ մա ահ ո դո ւթիւն է պատճառս ւմ : Դաշնակ­

րիկ դրան բայ գրուած էր 1 3 » ուր կը վառուէր մէջ , Համօ , Մ Հեր , Մ Հերեան անունների տակ ։ ցութիւնը թէ՛եւ ՚աշխարհացրիլ, բայց մի ամբող­

աղօտ Լոյս մր գիշերային այգ պաՀուն ։ Այգ է*ո*֊ցի Ա յո՛ , աշխատ ե լ եմ ՛Հ ջութիւն է , մի ընտան՛իք։ 11-ոսաոմից վեր^, Համօն

փոքրի կ >ե րկաթեա յ պատուՀան ր ճեղքերէն մ երթ էր այգ ընտանիքի հայրը։ ՛Նրա մահր մեզ թող­

ընդ մերթ մեր ուշադրութիւնը կը գրաւէին թաշ­ Գուք կ*ընդոլնի^ք բոլոր այն մեղքերը ու նում է որբացած : Նա վերջին՛ ներկայացուցիչն էր
յանցանքները,
կինակի շարժումներ : Մեղի Համար անծանօթ կը նր եւ Բիւբօ ո ր կատարել է այգ կուսակցութիւ,– կուսակցութեան։ առածին կառուցանողներ ի ել իր
դամ ը եղած
մնար թէ ո՛՛վքեր էին այգ խուցին մէչ եւ ի՛նչ խու­ կոչուած՜ մարմինը, որի գործօն ան­ –մէ1 կրում էր նրաձց առաքինութիկնները : թէեւ

զէին Հասկցնել թաշկինակի այգ շարժումներով** էք գու.ք% մենք Հարուստ ենք արմանիք ունեցող ղեկավար

<Հ$ղերք, նայեցէք դէպի այն ճ ր ա գ վառուող խու­ 1=3ճ= ՛իա շն ակց ութիւն ր ել իրենից բխած բոլոր ընկերներով, բայց ոչ մէկը նրանցից ինքնավստա–
են Համ ո յ ի
ցը • ան պա յմ ան մերոնց ից են • Հ աւանօ ր ԷՀև գիտեն , գերադաս ու ստորադաս մարմինները կատարել հութիլնր կ1ուձնենայ իր ճակտին դնելու բարութեան
Հան­ : Նրա
որ մենք եկել ենք% ք ասաց Ա արգիս Ա անաս եան ը: իրենց քաղաքացիական պարտականութիւնը ը եւ ձգած վ՛առքի, Հոգեկան մեծութեան ,
կամ
Առաւօտեան , լուսաբացին արդէն փոքրիկ խմ­ դէպ Հայ ժողովուրդի : Ո՛ Հ Գաշնակցո ւթիւն ել անվիճելի Հեղինակութեա՛ն պսակը

բակներով տեղա լոր ո ւած՜ էինք բանտի զաՀեազան ոչ Բիւրօ կոչուած մարմինը որեւէ յանցանք կորուստն անփոխարինելի էյ

խուցերում , ոմանք չգթայո ւած՛ , ոմանք առանց մեղք չեն գործած՜է Ան՚հունօրէն գրաւիչ էր նրա բնաւորութեան

շղթայի է Մօտ 8-10 օր կտրուած– էինք ամէն ինչէ՝ ԸՀ ան ջան եան բարձր շեշտով կ^աւելցնէ •, մէջ այն բացարձակ ընկերական ու եղբայրական

աշիարՀէն ել բանտի ընկերներէն յ Գբսում գտ­ վերաբերմունքը, որ նա ցոյց էր տալիս հանդէպ

ն՛ուող մի խումբ Հայ կաֆայք՝ ք%*ուբինայի ղեկա­ - Պ * ՆախագաՀ , եթէ արդարութիւնը յաղ­
նորից
վարութեամբ, որ մեզմով կը զբաղէին , իրենց կա­ թանակէ այս շէնքին մէջ, ել մենք բոլորս , ւէս– բոլոր կուսակցականների, լինէին նրանք համեստ
ս՛որէն
պերու եւ աշխատանվքեն րո լ չ ) ՚ ո ր Հ ի ւ ^լաՐոոաՅ°ք արժանանանք մեր ժողովուրդի մէջ լինելու պատաս­ շ արքայի՚ւնւեր , թէ պատասխան՛ատու գործ՛իչներ :
տարի­
էին նամ ակներով յարաբերութեան մ էջ մ անեք տաՀ եղէք, որ բոլորս պիտի շարունակենք Մյ՚շտ անփոփոխ էր անվրդով, բնական , համ­

բանտարկեալն՚երՈւ Հետ եւ թէ բարեացակամ վե­ այն աշիատանքը , ո բուն Համար ա յստեզ բե բ ո գ ու բարի։ Ատում էր փառասիրութիւնը,

րաբերում ստեղծել բանտի վարչութեան եւ բսՀե՛– խանատու կանչուած ենք եւ որուն Համար ցուցամոլութիւնն ու բեմից դուրս դերասանական

տաբկե ա լնե րո ւ միջեւ X ներով բանտերում կ՚ապրինք։ ձելերը։ Երբեք չէր զբաղեցնում կւ՚ւմ զբաղւում

ՆախագաՀ ^1րիվօով ել միւս ծերակուտական՛­ իր անձով տ Երբ կուսակցութիւնը գաղտնի էր ել
ները ջղային՛ շարժումներ կռանեն. \նախազաՀը
Օրին մէկը մեր խուցին մէչ ցուրտէն ծանրա­ լրտեսների օգն՛ութեան էին դիմում Գաշնակցա -

պէս Հիւանդացաւ խմբապետ Համ աո ասպը։ Ո ան - գլուխը շարժելով կը յա յանէ . <Տ.Առ այժմ նստեցէք , կաններին ձերբակալելու, ամբողշ Թիֆլիզր, ո––

տապետից կը խնդրենք բմ՜իշկ Հրաւիրել, քննելու Հետագային կը *ոեսնենքֆ ; աիկանութիլնն է լ մէՀը՝ գիտէր, որ Բմիչկ Օհան–

Համար Հիւանդը։ Բա\ևտապետը կը Համոզէր մեզ չ\սնեանը ամենապաաասխանաաոլ կուսակցական -

սպասել մէկ օր ՛եւս, մինչեւ Ո՝ոստովէն՝ վերադառ­ Պատմական այդ գատ\ը , որ մեծ աղմուկ Հա– ձերից մէկն է:

նա ր բանտին բմ՜իշկը։ Մեր երկար խնդրանքին նեո ժամանակին– կը տեւէ մօտ երկու ամիս։ Մօտ \907ին Ահարոնեան տեսուչ էր Ներսիսեան

վրայ * թէ սպասելը կարող է ճակատագրական լի­ երկու Հա բիւր բան տ ա բ կե ա լնե ր էն չո րս Հոգի կը դպրոցի : Հակադաշնակցականները միացեա/ ճա -

նել Հիւանդի Համար , բանտապետը յայտնեց թէ գա տապար տուէն տաժանակիր աշխատանքի , ո– կատով, պահպանողական Հ* Առաքեէեանից մին -

բանտաբկեա^ևեբու մէջ բ^՜իչկ Հայ, էլուղէք նրան բոնց մէջ էր եւ ընկեր Համ օ ՕՀ անջանն՛ եան՝ը, 6 - 7 չեւ Ս » %թահ ումեան՝ բուռն պայքար էին մղում

բերեմ, աւելցնելով՛ ատ բարի մարդ է՝ֆ ։ Հոգի մի քանի տարուան սովորական բան տար կո լ - դպրոցի ղեկավարութեան գէմ ել դրգում ա շա -

Մօտ կէս՝ Ժամէ վերջ, երեք զինուած պա Հակ– թեան , իսկ մնացածները աղատ կ՚արձակուին ։ կերտութեան դասադուլի : Աւարտական 7րդ գա -

բու Հսկողութեան՛ տակ, ժպիտը գէմքթն ներս Այգ ն ո յ ն երեկոյ Հա մ օն եւ իր երեք ընկերները սարանում մարքսիստն՛երն՝ ու կղերապաշտները

կը մտնէ բանտի 1Տք° 13 խուցի Հպարտ կա լարաւո­ շղթա յ ո ւած են իբրեւ տ աժ ա՛ն ա կիր ա շիա տ ան քի թլով մեզն՛ից ՛աւելի էին ել ոբոչեցին .դասերը

րը , որ մեր տեղ Հասնելու արլաջին գիժերը իր դատապարտուածներ : \, ր անց տարին դէպի Հ եռա­ դաղրեցնել։ Ա՚ենք ընդդիմացանք։ քամակը ,.որ

ե րկաթեա յ փոքրիկ պատուՀանէ ճեղքերէն թաշ - լս ր Սիրիր* Համոյին Հետեւեց գբսէն՝ եւ իր Հա­ մեր ուսուցիչն էր, միակ ելքն էր Համարում՝

կինակը կը շարժէր , Համօ ՕՀս Փանեանը, ՝Բբիս– ւատարիմ (հո ւ բինան : €դրա\Լց ղեկավարների գլուխը կ ա ր գ ե ր : Մի փոք­

տափորի , (հոստոմի եւ Զաւար ։անի Հաւատարիմ Եթէ արդարութիւն ը չյաղթան ակեց Պետրո ֊ րիկ պատգամաւորութեամբ , ահ ա– գողով ներկա­

գործակիցը, Հայ յեղափոխոթեան մեծագոյն գ ր ա տ ի դատարանի շէնքին՛ մէջ, ինչպէս կը յիէեց֊ յացանք «Արեւելեան ք՝իւրոյի ա ն գ ա մ դ ընկեր Հ՛

դէմքե րից մէկը։ նէբ մեր սիրելի Համ օն, նա յաղթանակեց յետոյ, 0 հ ան շան ե ան ին\, ցուցմունք ստ՛անալու։ Ա՚ինչեւ.

երբ Հայաստանի Հանրապետութեան վա ր չապե - այսօր կենդանի է յիշողութեանս մէչ՝ այն պար­

Մօտ 6-7 ամիս *Աովոչերկասկի բանտին մէք զութիւնը, քաղցրութիւնն ու սիրալիրոլթիւնը,

պաՀելուց յետոյ մեզ կը տեղափոխէն՛ Պետրոգրա– տութիւնր սա անձն եց իր Հար աղատ ժողով ուրդի որով ընդունեց մեզ ու տրամաբանեց որեւէ բռ­

տ ի բանտը, բերելոՎ զան՛ազան քաղաքե՚երէ եւս կողմէ։ Հայ ժողովուրդի տենչերուն , քաղաքա . նութեան դիմելու անիմաստութիւնն յււ վնասա -

մեր բանտարկուած .լակերներին։ Գ III1ՈI՛ էյ նթ III ք Լ քքէ կան երազներուն ու մշակութա յ ի ն ձգտ ո ւմնե ր ո ւ ն կար ո ւթի ւնը :

ներու թիլը կր հասնէբ մօտ երկու. հարիլրի: արտայայտիչը Հանդիսացաւ , մնալով միշտ անոր

կր զատուէինք քհուսիոյ վերագոյ՜ն ՛հատական Հետ եւ անոր կողքին • Ոչ Հալած՜անքը, ոչ բան տե­ Բազմաթիւ անգամ պատահել է ինձ Համոզ -

Ատեանին կոզմէ։ Ըստ սովորութեան, դատական րը ել ոչ է լ աքսորները երբեք չընկճեցին զի\նքը յ ուել, թէ որքան նեղսիրտ են պատասխանատու,

Մեռնիլ ու ապրիլ Հայ ժողովուրդին ու Հայ Հայ–, գիրք ունեցող ու մեծարուած գործիչներից շատե­

ատեանի նախագահը րո լո ր ր ա ն ա ա րկեալնե ր ո ւն բենիքին Համար* այս եղաւ ն շանա բան ր իր յամառ րը : Աստուած ոչ անի , եթէ այգպիսթերի կար­

Հարցումներ կ՚ուղղէր ի ներկայութեան՝ պետական՛ ալիաաանքին Ու իր կատարած^ մեծ գոբծ՜թն։ Այգ ծիքին դէմ արտայայտուեր կամ ւեշխաաանքը քն.

դատախազներու եւ պաշտպան փաստաբաններու, վեՀ նշանաբանը թող ամուր մնայ Հայ նորաՀաս նաղաաե՜ս, մանաւանդ փշոտ խոսքերով: Անձնա­

ո՛րոնց թիւը 45ի կր Հասն՚էր; Նախագահը, ծերա­ սերունդին Հոգւոյն ո՛ւ մաքին մէջ։ կան թշնամ՛ի են դառնում ու աոլիթը ներկայանա–

կուտական կրիվցով, խօսքր կ*ուզզէ Օձանման, չիս վրէյ֊ի ենթարկում։

հանին • Գ– Ր Ա Լ Ա 8 Ե Ա Ն (920 Մայիսի ւէկզբին Խատիժեանի կառա վար ու.

Fonds A.R.A.M