Page 66 - ARM_19-1947_02
P. 66
ԳԱԻԻՆ ԳԻՇԵՐԸ Քանի կոկոն է վաբդր, շողերն աբեւի համբուրեն խԼԵԱԿՐ...
նրան : « Պաղ - Փու֊ղաբ՝2>ր կը բխէր երեք դեղերով
ԽՄՐ– Ծանօթ– հրապարակագիր մը, ճան - Իբրեւ պաշտպան վարդի , ես լինեմ փուշը վ ա յ
գոլցեալ Միքա յ է լ Շամտանսեան, ո ո հրաշքով ա– կազմուած եռանկիւնի մը վբայ։ Փ աղիք լու՝ արե
բերան :
գատհցալ Հայաջինջ Սարսափներէն, (իր տպաա– Երբ վարդը բացուի, ցօղը նստի վրան, ւելեանդ Տ ինկիաար՝ արեւմտեան իսկ , Աղտ ուն ո լ ֊
րութիւննեբը հրատարակած էր տարիներ աւաւջք Բուրմունքբ դնայ դէպի սիրուհուս, աը Հիւսիսային կողմը։ Առաթինն ու Վեբթինբ Ա ին
֊ « ՀԱՅ ՄՏՔԻ՛Ն ՀԱՐԿԸ ԵՂԵՌՆԻՆ» • Շ՛ատոնց Իսկ շիրերն իմ այտերի վրան: նի՝ ե ր կբո րդը Ալիական էր ։
սպառած այս գրքոյկր այս օրերս (երկրորդ տպա X Ծիծեռնակ մը, «Պ ա ղ—Փ ո ւզա ր» ին վբայ՝ մ ի–
գրութեամբ լոյս տհալ Հալէպի մէջ, իբբե Գ– հա
տորը «՚Աայիբի» Մատենաշարիյն : Ապաշիյարհոզի մարմնիս վբայ գիշերը թող շապիկ թոցին մէթ՝ թեւերը բացած ֊ո լ Կ.տո^9Ր գ է ս Ժ Ագ ՜
հիւսէ տու1նաւտ , նետի մը Հանգոյն, բաբակուկ թեւերուն
Ահա՛ւասիկ հատուած սր , որքան պարզ նոյն Ուռենու երկա՜ր սիւղեբէն, աթր ցո յց կուտաբ Փ ա շի քլո ւն ու ձախը՝ Տ ինկի -
Աստդհբէն էլ յ ուլունք շարէ լուսբնկայ շողերին,
քան քստմնելի Մթի մէջ սիրտս տամ քեզ՝ ոչ ոք լինի վկայ , տար : իսկ եթէ չորրորդ անկիւն մըն ալ շինեֆք
Ի՜նչ վնաս թ է գիշ՛եր լինի աոաւնց աստղի ,
°ԲԸ ^Բ^Ք բարեկամներ, խանութ՜ի մր առ– պոչին կողմէն։ դէպի Հ ա րա լ թէեւ բաւական Հե -
•Կը բաւէ որ առանց սիրոյ սիրտ չլինի : .
թեւ ,երդիքին տակ կեցած , կր խօսակցէինք ։Տատ– ււ ո ւ , Պաղ—Փուղարբ քառան՛կիւնի մր վրայ զետե
՛թանի՜ հրաբուխներ ժայթքեցին շուրջս — ւփբաս
բակի մր ծ ի բար յանւկաբծ Վեր էն իմ գլխարկիս չսարսռաց , ղելու Համար Հ ա յս չորրորդը պիտի ընտր՛ենք Հե–
Վրա ք ինկաւ * ես մաաՀոդ եղայ անոբ ձգելիք ա– ռուն գտնուած ու սարերուն եւ ւը պ ա Տ // ւ ոտ ա <՝
Աարաճուխցի
բատին Համար, ի ս կ գրավաճառ բարեկամ խոսա պաբանքը Հ Պէկերոլն երե ՚ԳԲ։ յյրԱեր — ֊ս յ
կիցս , անկեղծ ցանկութեան փա յ լ ո վ մը աչքին
մէթ , երանեց գիս ա յգ բաբեգո ւշակ մ իթագէսլին Քանի ջրհեղեղներ տեսայ լողացի ու անցայ — +՝Այ" աԳԲ11լՐ1՚է" Վ–Րաձ կեցած երկայն Հասակով
շարժելու
Համար Հւ աւաղեց որ անմասն էր ինքայգք՝ ար իքէն ։ սիրտս չդողաց , ու բազուկներով մէկը, առան՛ց տեղէն
Ջէք կատակեր , լրթութեամբ կը խօսէր ։ Նո յե՝ իրի– 1>աշոյնր խրեցին կուրծքս սիրտս «ա՜խ» չ՛ասաց՝ ու քայլ րնե լու , կռնակը Հիւսիս ո լ ճակատբ Հա
անակնկալօրէն Ր-այց երբ սէրը մեռաւ, սիրտս պ ա յ թ ե ց ա ւ ։
կունբ երկուքս ալ, շատերոլ Հետ, եմ արդէն , րաւ , թեւերն երկնցնելով կրնար Տինկիտաբի այ
ձերբակալուեց՛անք , ես վերադարձած X գիներէն խաղող ու Փ ա շի քլո ւի պա ր տ է զն ե ր էն՝
իսկ ան յաւէտ բացականերէն պիտի մնայ ; իրա՞ւ, մեղրատանձ ու ազնիւ տեսակի ծիրաններ քաղել ։
կատարուեցա՞ւ ք$որՀ ուրդը * * • Ո°* վ գի՛տցաւ եր - Այս կաղնին սարի լանջին չորացել է - գաղտնիքը ԱՀ ա այսքան մօտ էին այս երկու գեղերը:
Բւք հքոբՀուբդր։ ես գիտեմ : Իսկ , եթէ աղբիւբէն քայլ մք վեր՝ բլոլրիս
Ո՚֊բեմն ա յն օրր , դաւը արդէն մ թն\ո լո բտին — « Րւգեցի բարձր լինել քան սաբր », ասաց ինձ վրայ կեն՛ալիք, սովորականէն քիչ մը բարձր ձայ
մէթ էր , ել ի բ իկո ւան կը սսլասէբ ոբ ՛ի աք իթնէբ ։ ամպերի ւքէջէն : նուի կրնա յիք զրո յց ընել Աղտունուտ ի տանիքնե -
Զէ՞ մի որ դաւր կը վաէսնայ լոյսէն , եւ մութ՛ը ք|՜հ, լքի գաբնէք կացինը նրա բույնին, նա ի բ սաւ– բուն վրա յ ու դո լռնեբո լն առթել կեցո զն ե րո ւն
միշտ դաշ.ւ.–ակից ունի իրեն ։ կատագբի զոհն է տկար. Հետ ... :
ինչո՞ւ մեր Հ ոգիները , գոնէ օդե բո ւ թռչուն– — Գաղտնիքր միայն ես գիտեմ : ^" ի ւրա սլէկեբուն՝ ապարանքը ( ղոնախի մ եր
ներա լ չափ , չունեցան կանխազգաց ութի ւնը դաւին X քառանկիւնին չորրորդ կէաը բաղդատելով միւս՛
ներուն Հ\եւ
որ կը Հասուննար այդ օրը ,՛ արեւին՝ տակ, ինչսլէս Իբրեւ նժայր առայ լուս|ինը լրիւ եւ արհւը միջօբէի. տէն Հաշուելով Հեռու կբ գտնուէր։ Աղտ ուն ո լ–
բոլոր ծաղիկները եւ թոյները կբ Հասուննան : Մէկի մէջ դրի խաւարը թանձր, միւսի մէջ սա|– շուրթ մէկ ժամ կրնար տեւել ոտ
Գիտուած է թէ Հեռակա յ դաւ մը, որ Հասուն ռագայթնեբն անթիւ, քով , ուժեղ թոքերով մ է կր , ՝աղբիւրին վրա յ
նալու գա՛լարումներ կբ կատարէ , աւելի՛ կր ղգաց— Երկնակամարի բոլոր աստղեբր խաւարի կողմը կեցած եթէ ձայն՛ը թող տար, ան դիմացի աո ր ե
նէ ինքզինքը մեղի, մինչդեռ նոյն այգ գաւը, երբ նետեցի , բուն զարնուելով ու Հովիտէ—Հովիտ դառնալո վ
մեր անմիթական մերձաւորութեան մէթ է, աննըշ– Ճառագայթ1նէերէն էլ մի քանի բ ո ւ ռ , կ րն ար մինչեւ ղ ոնա խ Հա սն իլ , ու Հոն ապաարբաւն–
մար կնանցն ի մեղմէ ել անտ սլա կան միամտութիւն ՚Նոբէն կշիռքբ թեկուհց կողմն արհւի • • • քին պատերուն ու դուռներուն առթել փլ\Բո1–էԼ »
մը կը թորէ մեր Հոգիին՝ մէթ։ ինչո՞ւ արդեօք : Ա— Արդարն ու ս՚իշդը գտնե՞լ ես ուզում — նետէ անշնչանալ *.* •
նո՞ ր Հ ամ ար որ մա ըդբ որսն է սաՀ ման՛ո լա հ֊ին եւ նժարի մէջ համակ լոյսն երկնային, X
սլէտք է կատարուի ինչ \ո՝ր յեղլի չէ ՚՛ ՛Նետէ նաեւ լռյսն աչքերիդ եւ իմաստոլթիւնր Պաղ — Փուղաբը, նախ՝ թթենիներու ստ ուե —
Ամիս ՝առաթուրնէ լսած էինք ցանկի մր սլատ - հոգուդ : րին մէթ աւազան մր շինելէ ետք, կ քկազմէր առ -
բաստ ութ իւնը կառա փա բո ւթե՛ան մէթ, •ե. այդ վեր— ՏՕ-ԲԹ • 3 • ԿԻԼԻԿԵՑԻ ււ ւա կ մը խո խո չուն , ու 1լ անցնե բ Փաշիքլուի պար
թին օրրէոչ մէկը բան մը գի՛տցած էրդալին մարմը– Զիւ\ն\ուո րական կեոծ վէսիքայի փցուն խնդիր տէզներուն ուսին՝ լիրայէն , անոնց ծարաւը Հագե—
ն ազդե ց ութ ե՛ան ր մասին ։ Ա եծ է քԱորՀոլրդր, ոբ— մ բ յարուց՛անելով ել վւափկո ւթե ամ բտ ա ր ի\1՝զիսմ ե ր ցնելէ վերթ գեղը ճեղքելով կ՝ ի թնէ բ ու կը խառ -
քան ա՛ն՛չափելի եղաւ, դաւը ։ թաղին ո ստ ի կան ատ ո ւն ը,ո ւր նոյնպէ սպատուովՀ \ )
X րնդունուեցայ ել աթոռ Հրամցուեցալ ինծի : Ա՚/;1~ նու 1 քե բ1 ,կէն • Հո լեցնող բա–
ր կ զ ե տակին : կը բխէր
Մ ո՚ւթր սլա տ ած էր արդէն ամէն , կոզմ , եւ ա յն վ ե ր ա պա Հ բնթացքը Ա իամ ա\ն\թօ բարեկամ իս , բաւական առատ ։
1 ա ղ - Փուզարր
որ գիս կանխած էր Հոն ել գլխաՀակ իր աթոռին՝
դաւակից շամանդաղները ղի՛ էե ր ին , դաւի\ն\ որսեր ը Անոր շինած առուն մէթքի Հաստութիւն ու մօտա–
իրարմէ ղատած են ։ Ոստիկանութեան տնօրէնս ւ— վբայ նստած , պղտ ի կ վըգովմ ունք մը տ ո ւա լ ին– ւո րապէս ծունկ մբ խորութիւն կ ունենար րՀ՚Գ ~
թիւնը , դաւին գո րծագրիչը իր բո լո բ ճիւղե՛բուէ , ծի : Ա՛ իշա կը խոբՀ է ի՝ վեց—եօթր Հոգիի մասին Հ ա՛ւ՛ր տպէս :
մ ասնաճ իլղե րով ել ոտ ո րամ ասն աճ իւղերով գոր՛ տ րուած տեղե կագի ր մը յ ղին ուռ րական կեղծ վէ– Տունիսեան Օր մըն էր։ Արեգակը վերէն մաղ
ծի սկսած է , խա յտաբղէտ պէսսչիսութե ամ բ մբ : ս էւքան ե ր ո ւ դո յ ո ւթ ի ւձե\բ մ աանանշեբ է * ա յսպէս մաղ կրակ կր ցանէր ճամբաներուն վրայ* * * ։ Միթ–~
Պ՛" լ ս ո ւ մ տաւո բա կա\ւնե բ ը ել մ կան ա ւո բա կան– րսուած էր ինհ ի ՝ ճամբան : Աէկ ժամ ուտն տար - օրէ էն քիչ մը ան՛ցած էր ու ետինքի կբ մօտենար
ներր ֊ — ոտքր ձեռքը աղէկ բռնողներ ր կբ Հա տամ ել քիչ մ րն ալ անՀոգ ս պա ս ո ւմ է վերթ , Հա– օրը սակայն հ արեգակին զօրութիւնը չէր մեզմա -
ւաքուին այդ գի չեք , մէկը միւսին ետեւէն , ան սալ քո մ իսէըբ իր խում բով , ՛որ թաղին մէթ , ցան ցած՝ Հրաշէկ ճառագայթները չէին թուլցած տա–
դէտ իրարու, անիսօսուկ , եւ կրաւորական ։ կի մը Համեմատ տունէ տՈւն կբ դառնար։ իր կաւին ։ Հեռուէն , աղբիւր ին Գ * եռանկիւն՝ Աղ–
Պէտրիի աբարածնե բ ը , ո ստ իկանո ւթ ի ւն ը ք ի– մուտքր ո ս տ ի կա\Ն՝ո ւթ եան պաՀակոնցէն ներս, ուր տունուտէն , բա բա կ ու առատ ւի" շ ի արտագրող
բենց գերին մէթ են ։ կբ կեղծեն , կր խաբեն , կբ ուրիշն՛եր ալ բերուած էին, չեղաւ փաղաքուշ ոբ - ճամ բա յէն ձիաւոր մ բ կոլգար արադ եւ , փոշի՛ի
շողոմեն , կը քծնին , եւ առա՛ն՛ց գաւին թավլան — քան առաթին անդամ մեր տուներ ր ներկայանա — ամ պե բուն ու սիւն՛երուն մէթէն Հազիւ կր նշմ ար -
ցել տալու, մէկիկ, մէկիկ կը ժո՛ղվեն Պոլսոք մէթ, լ՚՚ւն եգած էր քաղաքավար ու փափկանկատ ։ կա— ուէբ ան բաւական Հեռուէն ։
ներկայացուցիչները Հայ Ա*աքին եւ Հայ ՛Ականին ։ բուկ Հրամանով մբ մեղ ամէնուս պատուիրեց Հա
Ղ*ալբ յաթողավ– է , ան\ տ ո ւած է իր ծաղիկբ , յերէն է1սօսիէ իրարու Հետ ՛՛ել յետոյ մեր ամէնուս Զիաւորը , որ Աղտոլնուտէն դէպի ղոնախ
որուն վրայ սլէտք է գուրգուրալ , քաղելու Համար գր պաննե ր բ խոլղաբկել տալով , առաւ ինչ որ կար 1լ երթար , Աարաճուխցի պէկերոլն երրորդ ոլ փո–
պտուղը : Որքան ցնծաց Պէտրի , այն ւլիշերուան թսւգթի նմանող։ Հակառակ իմ գիտողութեանս , քրր եղբայրն էր, Հաճի ՝Բէլէշ էֆէնտին։ Այդ օրր
լո ւսնալո ւն , ուր երագը իրակա՛նացավ էր * էք լ ինձմէ գրաւած թուղթեբուն Հետ առաւ նաեւ ՛քաւ.– ան Հեծած էր իր գորշ—կապարագոյն եբիվաբբ, ո—
զժիւեմ ը իր ձեռքին մէթ ունէր Հիմա Թ՚բքաՀա՝) ֆւ1ՆԱ թ֊էսքիրէսիԱյ ինչ որ ինծի Համար այլանդակ ր ր արագ սաՀող գետի մ ը պէս կը սուրար Պագ–
մ տաւո բա կան ո ւթե ան կա բ ե ւո բ մէկ մ ասը , մ է թե՝ թուեցալ : Ամ իսնե բ Վերթ մ իա յն , աքս՛որ ի մէթ Փուղարին առթելէն ու երկու գեղերուն Փա շի ք—
Բլլալով նաեւ բո լո ր կուսակցական գործիչները ։ Հասկցայ ասոր իսորունկ նշանակութիւներ։ Հաշի— լո ւ եւ Տինկիտար մէթտեզէն երկար՛ող ճամբա -
կերտելու , շինելու ուրա խութ իւնը , ամէնէն լուէ մրն էր եղա ծը , եւ իմ վե բա դարձս ի դերեւ յէն , որը գիմ ացի շարք մ ր սարերու ուս ե րո ւն վր–
բն՚ա կանն է ո ւր ա էս ո ւթ ի ւննե րո ւն ։ Ո՛ չ մ է կ տարիք կր Հանէ ա յսօր ա յ դ Հաշիւբ ։ բայէն դառնալով դէպի իրենց ապա բան քբ կ*եր -
ոչ մէկ դասակարգ , օտար է այգ ուրախ,ո ւթե ան : Ո րքան ս ր անեղութեան գի՛շեր մը ե դաւ ա յգ թար , կը Հասն էր ։
Ո ստ ի կան ո ւթ ի ւն բ ոգեւորուած , ոլրաէս էր ա յ ն ՚լիշերբ մեղ ամէնուս Համար , տակաւին մեր վեր— Ջին քրտնած էր ու անոր կողե ր ո ւն ո լ ճկուն
գիչերր։ Ո* Հ , ուրախութիւնը քանդելուն , Պէտրիի թին կայանը չի Հ ասած ։Անստուդութեան մէթ էինք^ սրունք ներ ուն վբայ ճամ բուն ճերմակ փոշին իթած
ոստ իկանութեան ուրախութ իւնը* * • ո1րքան՝ չաիր* բան մբ չէխսք դիտեր եւ որոշ մեկնութիւն մըն ա/ ու լէզ կապած էր իր կապարագոյն, տաք մաբմի–
էր ան, որքան յայրատ , որքա՜ն տխուր էր ղա յն չէինք կրնար տալ ։ Զինուորական կեղծ վէս՚է՚՝քայի նբ ։ ինչպէս թբվէժէ իթնոզ թուր մբ 1լարտագբէ ,
դիտելը : Կէս գիշերին մէթ , բաց էին ոստիկանու– խնդիրն* ալ, իր բովանդակ փցունութեամբբ մէթ– ս անձ ո ւահ երախին երկու դիէն փրփուր ի օղակ
թեան բոլոր կայքերը* ոստիկանները ամբողթ ոտ - տեղ ելած էր , որովՀետեւ Ակիլտար՝ մեր խում– ներ կր թափէին վար ։ Վեր՝ մինչեւ իր տիբոթբ ու–
քի վրայ, եւ ՛ես կր տեսնէին ո ր ո շ կերպով թէ Հա բին 1էբայ՝ւ տեղւոյն ո ս տ ի կան՛ո՛ ւթե ան տնօրէնոլ - սերուն Հաւասար ցցուած էր սիրուն գլուխը է ^ամ
ճոյ էին ընդ այն, Հոգինին գոՀ էր , որովՀետեւ թեան մ էթ, եկած է ին աւելնալ Գբիդորիս ծ• վ* րան քնքոյշ էր։ Այրուածդ խան՛ձուած Հողէն թիգ
մարդիկ, մարդիկ, որովՀետել Հայեր կը կապ — Պ աչաքեան , եւ ղին ո լո բ ա կան տար իքէ դուրս՝ մը փոշի շինուած էր անցնող, դարձող մարգոց ու
տուէ ին իրենց ն ո լի ը ա կան մէկ ի բալո ւնքէն , ան– Մ ե լքոն կ իւրճեան : անասուններու ոտքերուն տրորումէն :
Հատական ա զատութենէն , բանտ սֆ ռաթչն՚ո րգո ւե լո ւ Ան մ ար սելի էր յետին ոստ ի կանն ե բո լ եւ ան Պազ—Փուգարին ՛առուակը կ՚անցնէր այս ճամ -
Հ ամ ար ։ պաշտօն տարաղով ա ր ա ր տ ծ ն ե ր ո ւ աքն ւի ո յ թ ե— բուն քանի մը քայլ տակէն։ Այդ կէտէն անցնելու
ինծի Համար միշտ այլան՛դակ բան մը ՛եղած է ռանգն ու ա չալը թո ւթ ի ւն ը , որով մեբ սպասած տե պաՀուն, Հաճի ՝Բէլէշ էֆէնտին արտակարգ բան
թուրք ոստիկանին Հոգեբանութիւնը ՚. Ան միշտ ղերուն մէթ, մէյ մէկ անկիւն դրած մեղ, կ*աբ ֊ մր , գորհ սղութիւն մբ կր ՛Նշմարէ , ղո ր տեղի կ՚ու
ըմբունած է իր պաշտօնը , աւաղակներ եւ ոճ րա - գիլէ ին իրարու Հետ նո յնիսկ թուրքերէն խօս իլը ։ նենար քիչ վարէն անցնող առուակին եղերքր : Մէ
գործն եր ձերբակալելու եւ քաղաքական յանցա - Այսպկս է ՛եղած միշտ թուրք պաշտօնական կբ բան մր թուրին մէթ կբ նետէր ու քանի մբ երկ–
լոբնեբ երեւան Հանելու մէթ։ Հանրային Հանդս - եւ անպաշտօն մ տ ա յն\ո ւթ ի ւն ը : Երբ խսգհ՝բբ է ա Բ վայրկեաՀՆ վերթ նորէն դուրս կր քա չէ ր զ ա յ ն ։ Նոյն
տալէտութիւն , Հանրա յին բար\ո յակա՚ն՝ , Հ ան րա քին արարքի մր, ւէնաս Հասցնելու գործի մբ վրայ է, պաՀուն , ականթին կր Հասնէր նաեւ խեղդուկ ու
վա յելչո ւթիւն ել պատշաճ ութիւն բնաւ նսեՀնեբր ստորադաս պաշտօնեա ք մը իր մեծին Հրամանին սրտակեղէք աղաղակ մբ • • . :
չեն եղած թուրք ո ստ ի կաՆո ւթե ան ։ Հետեւաբար , վրայ բան մը կ աւելցնէ իրմէ , մինչդեռ երբ բաբ– Ջիոլն սանձր քաչեց։ Փ ո չին իթաւ , Հանգեցաւ։
այն գիշերը ՛առաւել քան երբեք իր դերին մէթ էր՛ եացակամ Հրաման մ ըն է որ կր Հագորդուի, ստո Վ"՚յրկեան մր գիտեց տեղի ունեցաօ՜ր եւ, երիվա
Պետ րի ի կազմր •իր ամ բողթութեամբ ։ րադաս ր իբ մ եծին Հրամ ան էն առա ւ՛ե լ կամ նուաղ րին սանձին ձախ կողմբ քաչեց, ձիգ տուաւ ու
•
պզտիկ բան մը կը զեզչէ միշտ ։ Ոսաիկանապետր ճամբայէն գուբս ելլելով խոզանին մէթն ի վար ,
ւԼչխարՀի բոլոր շո ղո մութ իւձւսե բ բ , բոլոր հես՛ ա բդի լա ծ էր մեղ իրա բո լ Հ ետ Հայերէն խօսիլ, կայհ՜ակի արագութեամբ Հասաւ առուակին վ բայի
գութիւ֊ննեբբ՝ Հոն էէն այն գիշեբ, ի սոլ աս ոս– ել յա յան ած թէ իրարու Հետ Հաղորդակցելու մեր այն կէտը, ուր տեղի կ՚ունենար դորձ՜ոզութիւնր
աիկանութեան , որ իբր թէ ՛Լրբին դորՆելակեր՛սլաք միակ մի թո ցը% թուրքեր էն ր պէտք է ըլլայ, եւ ա– սրտակեղէք ու ղաղանա՚յին՛ ... *-
մր, ս՛է մէկուն բան մր չպիտի Հասկցնէր, մինչեւ Հա՛ ստորադաս պա շտօնեանե րբ բո լոր ո էէին արզ էւ– Սանձր ամուր քաչեց երիվարին : Անէ աո ուս ր
սանկին մԼթ դտնուահներան ամբոդթական Հալա - լած էին մեզ, իրարու Հետ խօսիլր։ գլոլխր երբեմն երբեմն ցցելով ու ճկելով՛, պնչե֊–
րումր: ՄԻ-Բ֊ ԵԱՄՏԱՆՃԵԱՆ բուն լայն հ-ակերԷ՚Խ կը փռթփռթացնէր ու գոլոր–
Fonds A.R.A.M
նրան : « Պաղ - Փու֊ղաբ՝2>ր կը բխէր երեք դեղերով
ԽՄՐ– Ծանօթ– հրապարակագիր մը, ճան - Իբրեւ պաշտպան վարդի , ես լինեմ փուշը վ ա յ
գոլցեալ Միքա յ է լ Շամտանսեան, ո ո հրաշքով ա– կազմուած եռանկիւնի մը վբայ։ Փ աղիք լու՝ արե
բերան :
գատհցալ Հայաջինջ Սարսափներէն, (իր տպաա– Երբ վարդը բացուի, ցօղը նստի վրան, ւելեանդ Տ ինկիաար՝ արեւմտեան իսկ , Աղտ ուն ո լ ֊
րութիւննեբը հրատարակած էր տարիներ աւաւջք Բուրմունքբ դնայ դէպի սիրուհուս, աը Հիւսիսային կողմը։ Առաթինն ու Վեբթինբ Ա ին
֊ « ՀԱՅ ՄՏՔԻ՛Ն ՀԱՐԿԸ ԵՂԵՌՆԻՆ» • Շ՛ատոնց Իսկ շիրերն իմ այտերի վրան: նի՝ ե ր կբո րդը Ալիական էր ։
սպառած այս գրքոյկր այս օրերս (երկրորդ տպա X Ծիծեռնակ մը, «Պ ա ղ—Փ ո ւզա ր» ին վբայ՝ մ ի–
գրութեամբ լոյս տհալ Հալէպի մէջ, իբբե Գ– հա
տորը «՚Աայիբի» Մատենաշարիյն : Ապաշիյարհոզի մարմնիս վբայ գիշերը թող շապիկ թոցին մէթ՝ թեւերը բացած ֊ո լ Կ.տո^9Ր գ է ս Ժ Ագ ՜
հիւսէ տու1նաւտ , նետի մը Հանգոյն, բաբակուկ թեւերուն
Ահա՛ւասիկ հատուած սր , որքան պարզ նոյն Ուռենու երկա՜ր սիւղեբէն, աթր ցո յց կուտաբ Փ ա շի քլո ւն ու ձախը՝ Տ ինկի -
Աստդհբէն էլ յ ուլունք շարէ լուսբնկայ շողերին,
քան քստմնելի Մթի մէջ սիրտս տամ քեզ՝ ոչ ոք լինի վկայ , տար : իսկ եթէ չորրորդ անկիւն մըն ալ շինեֆք
Ի՜նչ վնաս թ է գիշ՛եր լինի աոաւնց աստղի ,
°ԲԸ ^Բ^Ք բարեկամներ, խանութ՜ի մր առ– պոչին կողմէն։ դէպի Հ ա րա լ թէեւ բաւական Հե -
•Կը բաւէ որ առանց սիրոյ սիրտ չլինի : .
թեւ ,երդիքին տակ կեցած , կր խօսակցէինք ։Տատ– ււ ո ւ , Պաղ—Փուղարբ քառան՛կիւնի մր վրայ զետե
՛թանի՜ հրաբուխներ ժայթքեցին շուրջս — ւփբաս
բակի մր ծ ի բար յանւկաբծ Վեր էն իմ գլխարկիս չսարսռաց , ղելու Համար Հ ա յս չորրորդը պիտի ընտր՛ենք Հե–
Վրա ք ինկաւ * ես մաաՀոդ եղայ անոբ ձգելիք ա– ռուն գտնուած ու սարերուն եւ ւը պ ա Տ // ւ ոտ ա <՝
Աարաճուխցի
բատին Համար, ի ս կ գրավաճառ բարեկամ խոսա պաբանքը Հ Պէկերոլն երե ՚ԳԲ։ յյրԱեր — ֊ս յ
կիցս , անկեղծ ցանկութեան փա յ լ ո վ մը աչքին
մէթ , երանեց գիս ա յգ բաբեգո ւշակ մ իթագէսլին Քանի ջրհեղեղներ տեսայ լողացի ու անցայ — +՝Այ" աԳԲ11լՐ1՚է" Վ–Րաձ կեցած երկայն Հասակով
շարժելու
Համար Հւ աւաղեց որ անմասն էր ինքայգք՝ ար իքէն ։ սիրտս չդողաց , ու բազուկներով մէկը, առան՛ց տեղէն
Ջէք կատակեր , լրթութեամբ կը խօսէր ։ Նո յե՝ իրի– 1>աշոյնր խրեցին կուրծքս սիրտս «ա՜խ» չ՛ասաց՝ ու քայլ րնե լու , կռնակը Հիւսիս ո լ ճակատբ Հա
անակնկալօրէն Ր-այց երբ սէրը մեռաւ, սիրտս պ ա յ թ ե ց ա ւ ։
կունբ երկուքս ալ, շատերոլ Հետ, եմ արդէն , րաւ , թեւերն երկնցնելով կրնար Տինկիտաբի այ
ձերբակալուեց՛անք , ես վերադարձած X գիներէն խաղող ու Փ ա շի քլո ւի պա ր տ է զն ե ր էն՝
իսկ ան յաւէտ բացականերէն պիտի մնայ ; իրա՞ւ, մեղրատանձ ու ազնիւ տեսակի ծիրաններ քաղել ։
կատարուեցա՞ւ ք$որՀ ուրդը * * • Ո°* վ գի՛տցաւ եր - Այս կաղնին սարի լանջին չորացել է - գաղտնիքը ԱՀ ա այսքան մօտ էին այս երկու գեղերը:
Բւք հքոբՀուբդր։ ես գիտեմ : Իսկ , եթէ աղբիւբէն քայլ մք վեր՝ բլոլրիս
Ո՚֊բեմն ա յն օրր , դաւը արդէն մ թն\ո լո բտին — « Րւգեցի բարձր լինել քան սաբր », ասաց ինձ վրայ կեն՛ալիք, սովորականէն քիչ մը բարձր ձայ
մէթ էր , ել ի բ իկո ւան կը սսլասէբ ոբ ՛ի աք իթնէբ ։ ամպերի ւքէջէն : նուի կրնա յիք զրո յց ընել Աղտունուտ ի տանիքնե -
Զէ՞ մի որ դաւր կը վաէսնայ լոյսէն , եւ մութ՛ը ք|՜հ, լքի գաբնէք կացինը նրա բույնին, նա ի բ սաւ– բուն վրա յ ու դո լռնեբո լն առթել կեցո զն ե րո ւն
միշտ դաշ.ւ.–ակից ունի իրեն ։ կատագբի զոհն է տկար. Հետ ... :
ինչո՞ւ մեր Հ ոգիները , գոնէ օդե բո ւ թռչուն– — Գաղտնիքր միայն ես գիտեմ : ^" ի ւրա սլէկեբուն՝ ապարանքը ( ղոնախի մ եր
ներա լ չափ , չունեցան կանխազգաց ութի ւնը դաւին X քառանկիւնին չորրորդ կէաը բաղդատելով միւս՛
ներուն Հ\եւ
որ կը Հասուննար այդ օրը ,՛ արեւին՝ տակ, ինչսլէս Իբրեւ նժայր առայ լուս|ինը լրիւ եւ արհւը միջօբէի. տէն Հաշուելով Հեռու կբ գտնուէր։ Աղտ ուն ո լ–
բոլոր ծաղիկները եւ թոյները կբ Հասուննան : Մէկի մէջ դրի խաւարը թանձր, միւսի մէջ սա|– շուրթ մէկ ժամ կրնար տեւել ոտ
Գիտուած է թէ Հեռակա յ դաւ մը, որ Հասուն ռագայթնեբն անթիւ, քով , ուժեղ թոքերով մ է կր , ՝աղբիւրին վրա յ
նալու գա՛լարումներ կբ կատարէ , աւելի՛ կր ղգաց— Երկնակամարի բոլոր աստղեբր խաւարի կողմը կեցած եթէ ձայն՛ը թող տար, ան դիմացի աո ր ե
նէ ինքզինքը մեղի, մինչդեռ նոյն այգ գաւը, երբ նետեցի , բուն զարնուելով ու Հովիտէ—Հովիտ դառնալո վ
մեր անմիթական մերձաւորութեան մէթ է, աննըշ– Ճառագայթ1նէերէն էլ մի քանի բ ո ւ ռ , կ րն ար մինչեւ ղ ոնա խ Հա սն իլ , ու Հոն ապաարբաւն–
մար կնանցն ի մեղմէ ել անտ սլա կան միամտութիւն ՚Նոբէն կշիռքբ թեկուհց կողմն արհւի • • • քին պատերուն ու դուռներուն առթել փլ\Բո1–էԼ »
մը կը թորէ մեր Հոգիին՝ մէթ։ ինչո՞ւ արդեօք : Ա— Արդարն ու ս՚իշդը գտնե՞լ ես ուզում — նետէ անշնչանալ *.* •
նո՞ ր Հ ամ ար որ մա ըդբ որսն է սաՀ ման՛ո լա հ֊ին եւ նժարի մէջ համակ լոյսն երկնային, X
սլէտք է կատարուի ինչ \ո՝ր յեղլի չէ ՚՛ ՛Նետէ նաեւ լռյսն աչքերիդ եւ իմաստոլթիւնր Պաղ — Փուղաբը, նախ՝ թթենիներու ստ ուե —
Ամիս ՝առաթուրնէ լսած էինք ցանկի մր սլատ - հոգուդ : րին մէթ աւազան մր շինելէ ետք, կ քկազմէր առ -
բաստ ութ իւնը կառա փա բո ւթե՛ան մէթ, •ե. այդ վեր— ՏՕ-ԲԹ • 3 • ԿԻԼԻԿԵՑԻ ււ ւա կ մը խո խո չուն , ու 1լ անցնե բ Փաշիքլուի պար
թին օրրէոչ մէկը բան մը գի՛տցած էրդալին մարմը– Զիւ\ն\ուո րական կեոծ վէսիքայի փցուն խնդիր տէզներուն ուսին՝ լիրայէն , անոնց ծարաւը Հագե—
ն ազդե ց ութ ե՛ան ր մասին ։ Ա եծ է քԱորՀոլրդր, ոբ— մ բ յարուց՛անելով ել վւափկո ւթե ամ բտ ա ր ի\1՝զիսմ ե ր ցնելէ վերթ գեղը ճեղքելով կ՝ ի թնէ բ ու կը խառ -
քան ա՛ն՛չափելի եղաւ, դաւը ։ թաղին ո ստ ի կան ատ ո ւն ը,ո ւր նոյնպէ սպատուովՀ \ )
X րնդունուեցայ ել աթոռ Հրամցուեցալ ինծի : Ա՚/;1~ նու 1 քե բ1 ,կէն • Հո լեցնող բա–
ր կ զ ե տակին : կը բխէր
Մ ո՚ւթր սլա տ ած էր արդէն ամէն , կոզմ , եւ ա յն վ ե ր ա պա Հ բնթացքը Ա իամ ա\ն\թօ բարեկամ իս , բաւական առատ ։
1 ա ղ - Փուզարր
որ գիս կանխած էր Հոն ել գլխաՀակ իր աթոռին՝
դաւակից շամանդաղները ղի՛ էե ր ին , դաւի\ն\ որսեր ը Անոր շինած առուն մէթքի Հաստութիւն ու մօտա–
իրարմէ ղատած են ։ Ոստիկանութեան տնօրէնս ւ— վբայ նստած , պղտ ի կ վըգովմ ունք մը տ ո ւա լ ին– ւո րապէս ծունկ մբ խորութիւն կ ունենար րՀ՚Գ ~
թիւնը , դաւին գո րծագրիչը իր բո լո բ ճիւղե՛բուէ , ծի : Ա՛ իշա կը խոբՀ է ի՝ վեց—եօթր Հոգիի մասին Հ ա՛ւ՛ր տպէս :
մ ասնաճ իլղե րով ել ոտ ո րամ ասն աճ իւղերով գոր՛ տ րուած տեղե կագի ր մը յ ղին ուռ րական կեղծ վէ– Տունիսեան Օր մըն էր։ Արեգակը վերէն մաղ
ծի սկսած է , խա յտաբղէտ պէսսչիսութե ամ բ մբ : ս էւքան ե ր ո ւ դո յ ո ւթ ի ւձե\բ մ աանանշեբ է * ա յսպէս մաղ կրակ կր ցանէր ճամբաներուն վրայ* * * ։ Միթ–~
Պ՛" լ ս ո ւ մ տաւո բա կա\ւնե բ ը ել մ կան ա ւո բա կան– րսուած էր ինհ ի ՝ ճամբան : Աէկ ժամ ուտն տար - օրէ էն քիչ մը ան՛ցած էր ու ետինքի կբ մօտենար
ներր ֊ — ոտքր ձեռքը աղէկ բռնողներ ր կբ Հա տամ ել քիչ մ րն ալ անՀոգ ս պա ս ո ւմ է վերթ , Հա– օրը սակայն հ արեգակին զօրութիւնը չէր մեզմա -
ւաքուին այդ գի չեք , մէկը միւսին ետեւէն , ան սալ քո մ իսէըբ իր խում բով , ՛որ թաղին մէթ , ցան ցած՝ Հրաշէկ ճառագայթները չէին թուլցած տա–
դէտ իրարու, անիսօսուկ , եւ կրաւորական ։ կի մը Համեմատ տունէ տՈւն կբ դառնար։ իր կաւին ։ Հեռուէն , աղբիւր ին Գ * եռանկիւն՝ Աղ–
Պէտրիի աբարածնե բ ը , ո ստ իկանո ւթ ի ւն ը ք ի– մուտքր ո ս տ ի կա\Ն՝ո ւթ եան պաՀակոնցէն ներս, ուր տունուտէն , բա բա կ ու առատ ւի" շ ի արտագրող
բենց գերին մէթ են ։ կբ կեղծեն , կր խաբեն , կբ ուրիշն՛եր ալ բերուած էին, չեղաւ փաղաքուշ ոբ - ճամ բա յէն ձիաւոր մ բ կոլգար արադ եւ , փոշի՛ի
շողոմեն , կը քծնին , եւ առա՛ն՛ց գաւին թավլան — քան առաթին անդամ մեր տուներ ր ներկայանա — ամ պե բուն ու սիւն՛երուն մէթէն Հազիւ կր նշմ ար -
ցել տալու, մէկիկ, մէկիկ կը ժո՛ղվեն Պոլսոք մէթ, լ՚՚ւն եգած էր քաղաքավար ու փափկանկատ ։ կա— ուէբ ան բաւական Հեռուէն ։
ներկայացուցիչները Հայ Ա*աքին եւ Հայ ՛Ականին ։ բուկ Հրամանով մբ մեղ ամէնուս պատուիրեց Հա
Ղ*ալբ յաթողավ– է , ան\ տ ո ւած է իր ծաղիկբ , յերէն է1սօսիէ իրարու Հետ ՛՛ել յետոյ մեր ամէնուս Զիաւորը , որ Աղտոլնուտէն դէպի ղոնախ
որուն վրայ սլէտք է գուրգուրալ , քաղելու Համար գր պաննե ր բ խոլղաբկել տալով , առաւ ինչ որ կար 1լ երթար , Աարաճուխցի պէկերոլն երրորդ ոլ փո–
պտուղը : Որքան ցնծաց Պէտրի , այն ւլիշերուան թսւգթի նմանող։ Հակառակ իմ գիտողութեանս , քրր եղբայրն էր, Հաճի ՝Բէլէշ էֆէնտին։ Այդ օրր
լո ւսնալո ւն , ուր երագը իրակա՛նացավ էր * էք լ ինձմէ գրաւած թուղթեբուն Հետ առաւ նաեւ ՛քաւ.– ան Հեծած էր իր գորշ—կապարագոյն եբիվաբբ, ո—
զժիւեմ ը իր ձեռքին մէթ ունէր Հիմա Թ՚բքաՀա՝) ֆւ1ՆԱ թ֊էսքիրէսիԱյ ինչ որ ինծի Համար այլանդակ ր ր արագ սաՀող գետի մ ը պէս կը սուրար Պագ–
մ տաւո բա կան ո ւթե ան կա բ ե ւո բ մէկ մ ասը , մ է թե՝ թուեցալ : Ամ իսնե բ Վերթ մ իա յն , աքս՛որ ի մէթ Փուղարին առթելէն ու երկու գեղերուն Փա շի ք—
Բլլալով նաեւ բո լո ր կուսակցական գործիչները ։ Հասկցայ ասոր իսորունկ նշանակութիւներ։ Հաշի— լո ւ եւ Տինկիտար մէթտեզէն երկար՛ող ճամբա -
կերտելու , շինելու ուրա խութ իւնը , ամէնէն լուէ մրն էր եղա ծը , եւ իմ վե բա դարձս ի դերեւ յէն , որը գիմ ացի շարք մ ր սարերու ուս ե րո ւն վր–
բն՚ա կանն է ո ւր ա էս ո ւթ ի ւննե րո ւն ։ Ո՛ չ մ է կ տարիք կր Հանէ ա յսօր ա յ դ Հաշիւբ ։ բայէն դառնալով դէպի իրենց ապա բան քբ կ*եր -
ոչ մէկ դասակարգ , օտար է այգ ուրախ,ո ւթե ան : Ո րքան ս ր անեղութեան գի՛շեր մը ե դաւ ա յգ թար , կը Հասն էր ։
Ո ստ ի կան ո ւթ ի ւն բ ոգեւորուած , ոլրաէս էր ա յ ն ՚լիշերբ մեղ ամէնուս Համար , տակաւին մեր վեր— Ջին քրտնած էր ու անոր կողե ր ո ւն ո լ ճկուն
գիչերր։ Ո* Հ , ուրախութիւնը քանդելուն , Պէտրիի թին կայանը չի Հ ասած ։Անստուդութեան մէթ էինք^ սրունք ներ ուն վբայ ճամ բուն ճերմակ փոշին իթած
ոստ իկանութեան ուրախութ իւնը* * • ո1րքան՝ չաիր* բան մբ չէխսք դիտեր եւ որոշ մեկնութիւն մըն ա/ ու լէզ կապած էր իր կապարագոյն, տաք մաբմի–
էր ան, որքան յայրատ , որքա՜ն տխուր էր ղա յն չէինք կրնար տալ ։ Զինուորական կեղծ վէս՚է՚՝քայի նբ ։ ինչպէս թբվէժէ իթնոզ թուր մբ 1լարտագբէ ,
դիտելը : Կէս գիշերին մէթ , բաց էին ոստիկանու– խնդիրն* ալ, իր բովանդակ փցունութեամբբ մէթ– ս անձ ո ւահ երախին երկու դիէն փրփուր ի օղակ
թեան բոլոր կայքերը* ոստիկանները ամբողթ ոտ - տեղ ելած էր , որովՀետեւ Ակիլտար՝ մեր խում– ներ կր թափէին վար ։ Վեր՝ մինչեւ իր տիբոթբ ու–
քի վրայ, եւ ՛ես կր տեսնէին ո ր ո շ կերպով թէ Հա բին 1էբայ՝ւ տեղւոյն ո ս տ ի կան՛ո՛ ւթե ան տնօրէնոլ - սերուն Հաւասար ցցուած էր սիրուն գլուխը է ^ամ
ճոյ էին ընդ այն, Հոգինին գոՀ էր , որովՀետեւ թեան մ էթ, եկած է ին աւելնալ Գբիդորիս ծ• վ* րան քնքոյշ էր։ Այրուածդ խան՛ձուած Հողէն թիգ
մարդիկ, մարդիկ, որովՀետել Հայեր կը կապ — Պ աչաքեան , եւ ղին ո լո բ ա կան տար իքէ դուրս՝ մը փոշի շինուած էր անցնող, դարձող մարգոց ու
տուէ ին իրենց ն ո լի ը ա կան մէկ ի բալո ւնքէն , ան– Մ ե լքոն կ իւրճեան : անասուններու ոտքերուն տրորումէն :
Հատական ա զատութենէն , բանտ սֆ ռաթչն՚ո րգո ւե լո ւ Ան մ ար սելի էր յետին ոստ ի կանն ե բո լ եւ ան Պազ—Փուգարին ՛առուակը կ՚անցնէր այս ճամ -
Հ ամ ար ։ պաշտօն տարաղով ա ր ա ր տ ծ ն ե ր ո ւ աքն ւի ո յ թ ե— բուն քանի մը քայլ տակէն։ Այդ կէտէն անցնելու
ինծի Համար միշտ այլան՛դակ բան մը ՛եղած է ռանգն ու ա չալը թո ւթ ի ւն ը , որով մեբ սպասած տե պաՀուն, Հաճի ՝Բէլէշ էֆէնտին արտակարգ բան
թուրք ոստիկանին Հոգեբանութիւնը ՚. Ան միշտ ղերուն մէթ, մէյ մէկ անկիւն դրած մեղ, կ*աբ ֊ մր , գորհ սղութիւն մբ կր ՛Նշմարէ , ղո ր տեղի կ՚ու
ըմբունած է իր պաշտօնը , աւաղակներ եւ ոճ րա - գիլէ ին իրարու Հետ նո յնիսկ թուրքերէն խօս իլը ։ նենար քիչ վարէն անցնող առուակին եղերքր : Մէ
գործն եր ձերբակալելու եւ քաղաքական յանցա - Այսպկս է ՛եղած միշտ թուրք պաշտօնական կբ բան մր թուրին մէթ կբ նետէր ու քանի մբ երկ–
լոբնեբ երեւան Հանելու մէթ։ Հանրային Հանդս - եւ անպաշտօն մ տ ա յն\ո ւթ ի ւն ը : Երբ խսգհ՝բբ է ա Բ վայրկեաՀՆ վերթ նորէն դուրս կր քա չէ ր զ ա յ ն ։ Նոյն
տալէտութիւն , Հանրա յին բար\ո յակա՚ն՝ , Հ ան րա քին արարքի մր, ւէնաս Հասցնելու գործի մբ վրայ է, պաՀուն , ականթին կր Հասնէր նաեւ խեղդուկ ու
վա յելչո ւթիւն ել պատշաճ ութիւն բնաւ նսեՀնեբր ստորադաս պաշտօնեա ք մը իր մեծին Հրամանին սրտակեղէք աղաղակ մբ • • . :
չեն եղած թուրք ո ստ ի կաՆո ւթե ան ։ Հետեւաբար , վրայ բան մը կ աւելցնէ իրմէ , մինչդեռ երբ բաբ– Ջիոլն սանձր քաչեց։ Փ ո չին իթաւ , Հանգեցաւ։
այն գիշերը ՛առաւել քան երբեք իր դերին մէթ էր՛ եացակամ Հրաման մ ըն է որ կր Հագորդուի, ստո Վ"՚յրկեան մր գիտեց տեղի ունեցաօ՜ր եւ, երիվա
Պետ րի ի կազմր •իր ամ բողթութեամբ ։ րադաս ր իբ մ եծին Հրամ ան էն առա ւ՛ե լ կամ նուաղ րին սանձին ձախ կողմբ քաչեց, ձիգ տուաւ ու
•
պզտիկ բան մը կը զեզչէ միշտ ։ Ոսաիկանապետր ճամբայէն գուբս ելլելով խոզանին մէթն ի վար ,
ւԼչխարՀի բոլոր շո ղո մութ իւձւսե բ բ , բոլոր հես՛ ա բդի լա ծ էր մեղ իրա բո լ Հ ետ Հայերէն խօսիլ, կայհ՜ակի արագութեամբ Հասաւ առուակին վ բայի
գութիւ֊ննեբբ՝ Հոն էէն այն գիշեբ, ի սոլ աս ոս– ել յա յան ած թէ իրարու Հետ Հաղորդակցելու մեր այն կէտը, ուր տեղի կ՚ունենար դորձ՜ոզութիւնր
աիկանութեան , որ իբր թէ ՛Լրբին դորՆելակեր՛սլաք միակ մի թո ցը% թուրքեր էն ր պէտք է ըլլայ, եւ ա– սրտակեղէք ու ղաղանա՚յին՛ ... *-
մր, ս՛է մէկուն բան մր չպիտի Հասկցնէր, մինչեւ Հա՛ ստորադաս պա շտօնեանե րբ բո լոր ո էէին արզ էւ– Սանձր ամուր քաչեց երիվարին : Անէ աո ուս ր
սանկին մԼթ դտնուահներան ամբոդթական Հալա - լած էին մեզ, իրարու Հետ խօսիլր։ գլոլխր երբեմն երբեմն ցցելով ու ճկելով՛, պնչե֊–
րումր: ՄԻ-Բ֊ ԵԱՄՏԱՆՃԵԱՆ բուն լայն հ-ակերԷ՚Խ կը փռթփռթացնէր ու գոլոր–
Fonds A.R.A.M