Page 42 - ARM_19-1947_02

••• ""•••– •» Տ « * 6 * " ՚ """ " * -

ձեր դաւաճանութեան Հաշիւր* * * եւ այգ Հաշիւը ՀԱՒԱՏՈՑ ՀԱՆԳԱՆԱԿԷՍ

ՎԱՍՊ ՈՒՐԱԿ ԱՆԻ արիւնով է որ պիաի մաքրուի X

ՀԵՐ ՈՏ Ա ՄԱՐէ Ը Հր մ , յեղափոխականն , յեղափոխակա՛ն , որ Ե ս ու մ Խ ծ ա ո ի Ա կուտը
սար ո ւկի պէս ռուսական
Ցաբերուն\ Հրամանները

կր կատարէ ի վնաս իր Հայրենիքին .. .

իյՍ՞բ.- Փարիզի Վասպուրակսացիները ա յ ս Վռաւքեան • ՓադիշաՀներոան ծառաներ ր մի՝ Մեր պարտէզի Հարաւակողմ՝ թորոս Աղբօր

տարի ալ մոռացութեան տոՆին Վասպուրականի չփոթէք ՛ո լր ի շնե բու Հետ , մե*1ք իրարմէ շատ ենք աղօրիքն էր , որուն ջաիվախն ամէն ատեն ձայն կր

հերոսամարտին տարեդարձը, մինչ Մարսէյլը կը տարրեր * * * Ի՚՜^՚է կերպարտնավախոլթիլն . . . Ո՜ւր Հանէր..– Քանզի ջաղցի աշխատանքը կանգ չէր

պատրաստուի տօնել : /սօսքը • * ՛ուր գործը • • ՛քանի* քանի* անգամ տունս առներ, ցորեն կուդաբ , ալիւր կ՚րԱար ցերեկ գի­

Այս առթիւ հատուած մը ՚Լհւոնդ Մելոյ՚եաԹի ես եկեր * * • սեղանւս ես նստեր ժամերով* * * այգ շեր , ու գիւղ կ՚երթար ծոցուորելու մեծ ամ -
մեծարժէք թատհրախաղէն, «Վասպոլրականի Հե« ալիւր կար։ Գրան առԱ, ՝
րոսամարտը» (Տռամ հինգ արար) — օրերուն իոկ ի՛նչ ղաղրերի օձ Էր որ կր սնոլցա - բա բներ I

նէիր այգ կուրծքիդ տակ– * - Աեմին վրայ՝ միշտ

ԿՈՒՍԱԿԱԼԻՆ ՍԵՆԵԱԿԸ ճ է վ ա է թ • - Վռամեան , Վռամեան , լաւ է ո լ։ ձի, էշ ու ս՛ոյլ– Հ ա յ ՚ ս ո ւ ՝Բի՚–ՐտՌ միասնաբար՝ կր

ճ է վ տ է թ , Վոամեան, բանտապահը, յ ե տ ո յ ՝ չափ դնես լեզուիդ • • • պատրաստուէին ձմրան Համար։ Հարաւ կոզմէն՝
ոստիկա՚ւապհտը եւ զբնաւորական հրամանատարը :
Վռամեան իմ լեզուս սովոր է միշտ րռ՚1՚ա~ ջաղցի Հացին բոյրը կուդաբ առատօրէն :
ճէվտէթ. Կը ցաւիմ ,Վռամեան Էֆէնտի, որ կալութեան
երեսին պոռալու ճշմարտութիւնը ք Գէպի Հիւսիս՝ մեր կնքաՀօր մրգաստանն էր,

մեր տեսակցութիւնը տեղի կ՚ունենայ այսպիսի կեանքիս մէը ես ոչ մէկ անգամ ծունկի եմ իՀչեր անոր մէջ տեղ՝ դի^ղի յ " " լ թ տանձի ծառր

պայմաններու մէշ1՛ Բայց ես պարտաւոր եմ կա՛ իշխան՛աւորի մր սա^եւ , իմ յեղափոիյականիճակա* կ՚աշտարակուէր , որուն շուքին^ ներքեւ կրնա՛ր

տարել Հրամանները, ղորս կը ստանամ վերէն. • • արս Հպարտ է1 առանց վախի , ես կրակէ խօսքե - գանել Հանգիստն իր ապաՀով՝ Հազար ոչխար,

Զեր բանտարկուելէն ի վեր շատ բաներ են։ փոխ - րով միշտ ալ իսարան եմ ԳՐ^ր բռնակալութեան Հովիւներով, իբ գայլի չափ մեծ գամփռերով։

աւեր, որոնց գուք բնականաբար ծանօթ չէք կըը՜ ճակտին * » * Աղուոր աղջիկ ունեցողի Համբաւն ունէր՝ այս

նա ր ըլլալ *՝ • • ճէվաէթ՛ Պիտի տեսնես , պիտի տեսնես , ես մշակուած ու րարձրադիրք մրդնոցին տէր, ղիւղի .
ալ ի՚^^ձ իսարան պիտի դնեմ քու եւ քու նմաԳւնե -
(Լռութիւն ) րուգ Վռճաակմտիենան• Հասուկ, թարմ ու քաղց բուկ պարմանիներ՝ անոր

Ընղհանուր քաղաքական աշխարՀի մէչ\, մեծ գըան առջեւ կեցած մերթ կ՚երզէին սիրոյ երդեր։
Գերման­
փոփոխութիւն մը չկայ, մեր դաշնակից ԱաՀուան պառնալիքով դուն չես Հիւսիս կողմէն՝ ծիլ ՛ու ծաղկի բոյր կը Հոսէր

ները միշտ յաղթական են,... (հուսերր նորէն սար– կրնար սարսափեցնել զիս • • • փարթամօըէն։

սավւելի ծեծ են կերեր րոլոր ճակատներուն վրայ... ճ է վ տ է թ ((Բանտապահին) Տարէք այս ան - Գկպ արեւելք՝ Աեւտիկնայ գետ , իր ժխորին, ,

Վոամեան (Լուո, դաստակները երկարէ զգամը եւ տուէք իրեն արժանի ղասը , որ իր ամ­ իր կանչին Հետ ...: Խմած բուրմունքն, մեր լեռ -
արգելակներու մէջ , ա1նշարժ ու խոժոռ)։
բարտաւան լեզուով քիչ մը նուաղ յոխորտայ ե լ ներուն՝ կուդաբ պագ Հով, ձորն կը լեցնէր քիմք
ճէվտէթ Այգեստանի զինաթափութեան նուազ թափէ անմտութեան
լորձոմն՚քր։ յագեցնող քաղցրութիւնով, մինչ կաքամներ՝ պա­

գործը շուտով կը լմննա յ • • • Վռամեան (Կը շարունակէ խօսիլ, մինչ ոս­ ռեկէն վեր, սէր կ՚երզէին յուղումներով–.

Վռամեան (Անտարբեր , լոլո.)։ տիկանները թեւէն կը բյւնհն գուբս հանելու սե1ն - Ոտքերն, սօթտած ,. բազուկներ մերկ դէԼղէ

ճ է վ տ է թ • Ըսածներս ձեզի չե՞նՀետաքրքրեր : եակէն) Ես Հաշտ ո ւեբ եմ այդ մտքին Հետ, բայց տզաք ձուկ կր բռնեն, ա՛նոնց իտհս՝ Հաւաքուեր

(Անտարբեր , լուռ) : Լալ դիացիր (կր դառնայ դէպի ճ է վ տ է թ ը ) , որ Հա­ են , պառաւ ու ծեր , Հարս ՛ու աղջիկ , տաք խօս -
քերով գովք
ճէվտէթ Գուք , Սթանպուլ պիտի երթայիք, զար Աք ւոր բազուկներ իբրեւ վրէժխնդիր ուրուս, - 1լը Հիւսեն կարմրախայտին, անուշա -

ճամբէն ետ կանչեցի , որովՀետեւ պէտք ունիմ կանւ՚եր , դէմդ պիտի ցցուին ... ( Ոստիկանները կր Համ՝ ձուկ մը որուն նման չըկայ Պոլիս անդամ։

ձեր խորհուրդներուն .. . Մ՛ենք պիտի շարուն՛ակենք հրեն Վոամեանը դէպի դուռ, բայց՜ան դեռ կը խօ­ Արեւելքէն՝ սիրոյ ձայնւեր։ Խռովք ու քէն–. Եւ

միասին աշխատիլ. . ՚ Նստեցէք... սի նոյնիսկ դռ1նէն դուրս) ։Ո՛չ միաի այսօր, այ, օրՀնութեան մրմունջն բարի՝ որ մարգին մէջ կը
ջաղցի
Վռամեան ( Ա ն տ ա ր բ ե ր , կը նստի) : տասնեակ, Հարիւրաւոր տարիներ յետոյ քոլ եւ կաթկըթի :

(Լռութիւն) : քու սերունդդ Հաշիւ պիտի տաք ձերոճիրնեբուն... Արեւմուտքր Ապարս/նն է , որ տաս

ճէվտէյՅ (իամանակին երբ մեր յարաբե - ճ է վ ա է թ • - (Խոժոռ հայեացքով կը դիտէ ջուր կը բերէ : Անոր ժպտուն ու ծաոազարդ եզերք­

րութիւնները բարեկամական էին , Նաճի պէյր լւււռ) Առ այս ն՛ամակր (կուտայ նամակը բաԹտա . ներէն՝ Հարսեր կ՚անցնէին գլուխ ղ/ի՚ի խօսակցե -

Պարսկաստանէն ձեզի զրկեց Ամբատի մէկ նամա­ պահին) Իյոստովանցուր ամէն գնով . . . • քէն : Անոր կանւաչ, մշտազուարճ ավւերուն մօտ,
ե-
կը... Այ<եմ մեր միլիոները ձեր մէկ սուրՀս/ւդա– (թաւնտապահը կ՚առնէ ւնամակը ու կը հեռանայ ) : մեր աղջիկներն լուսրնկտշող , գարնանաՀոտ
ճ է վ տ է թ (Պահ մը խարհհլէ յետոյ , կը վեր. , իրենւց
կին վրայ բռներ են նամակ մր, որու բանալին չի րաղնւերու կակաչ ճամբուի կ՚առնեն կարօտ

նմանվւբ Ամբատի գրած նամակի բանալիին։ Գուք ցոէ հեռախօսին ընկալուչը) ի՞նչ է, պատասխան սիրած գիւղի՛ տրղոց * - . :

կրնա՞ք արդեօք կարդալ այս նամակը • • • Ասոր Համար՝ Ապաբանի եզերք ծ բլած ամէն մի

Վռամեան (Լուռ, ՃԷվաԷթի երեսը կր չկա՞յ։ Ո՞վ է այղտեղ, ( լ ռ ո ւ թ ի ւ ն ) , պատասխա՞ն,
կը կախէ ընկալուչը)։ ծառ, դիտէր սիրոյ քանի մը վէպ աղմկարար ,
նա յի ) : մարդ չկա՞յ...(Զայրացա* (պահակը ներս կը մտնէ) մեը գիւղի մէջ չկար ոչ մէկ ՛ամուսն,ացոզ աղջիկ,

ճէվտէթ (Նամակը կը գնէ Վռամեան ի տռ­ - ԱՀմէ՚տ, ԱՀմէ՚տ, տրզայ՝ որ իր սիրո լ յուշն չունեն աբ Ապարանի ա՜

չկել սեղանին, վրայ) : Տես այղ նամակը։ ԱՀմէ՚տ , ցատկէ՛ ձիուդ վրայ .ոլ քաղաքէն լուր վ՛ին, վրայ : Ապարանը կար , կը մնար . ոբսչէ" "Հ–

Վռամեան (Լուռ) -. բեր, Հեռախօսը չի գործեր։ (Ահմէտ կը հեռանայ : •» յ -.. .Ո-1– ս ա՛ 1 *< "՚" \ որու/, շոլրջբ իբրեւ դիւթան՚ք

ճէվտէթ կարդացէ՛ք : ճէվաէթ ջղայնացած կ ը / ա լ է ^ ե ւ ն ե ա է հ ^ ^ - Օ ^ " "՚՚նդական կր ծըփծշփաբ ու կուտար Համ՝ Հին

Վռամեան (Լուռ)։ ււստ|ւ1լանապետ •- (Ներս կը մտնէ Հեւ ի Հեւ) : կե՛նցաղին, Հի% ապրումին .. . դրուագը պերճ ո՛ւ

ճ է վ տ է թ - - ի ն չ ո ՞ լ յ ^ ի – ՚–. ֊ 1 ճէվտէթ (Ընդառաջ) Ի՞նչ լուր։ սրբազան . . . ;

ւ1*; դա^թ Գուք չկրնաք , ՛Հ ապա ես կընա^մ : Ոստիկանապետ Հ ամ ոլտ աղայի զօրանոցը X

Վււամեան (Լ ուռ I ; այբե9Ին••• Սեւաիկնայ գետն , Ապա լ, ան,բ եւ Արագվազ

ճէվաէթ Գերասանո ւթեան պէտք չ\^Լաձ ՚ ճէվտէթ Ինչպէ՞ս, ինչպէռ ս , Համուտ ա - Ջաղց՛ի Առուն՝ կարծվես էին երեք մարմին,՝ մէկ մի­

Վռամեան էֆէնտի , ո՞վ է այս նամակը ղրողր, եւ գայի ղօրանո0ցր ,այրեռի^ն՝, . . *ո^վ * < * \ինչպէԲս . . * ութիւն։ Աէկ դետ էին, ետք՝ բաժնուած մէվը՚հ՛

իՈնչ է անոր բո վ ան դա կո ւթ ի ւնը : Ոսաիկա^ապեա Կրակն իԴչպէս է դիպեր, մէկէ, կարօտանքի ցաւ ունէին Հիւսուած վշտի

Վռամեան Զգիտեմ -. մարդ չի գիտեր , յարաբերութիւնը կտրուած է Հազար թելէ։ Ուր որ դառնաս՝ ջոլրի ձայն, կայ ,

ճէվաէթ. Վռամեան էֆէնտի , խօսքի ժա­ է գբսի Հետ : Զօրքերն ու չէթէներր պաշարուած ոգբանըւտդ ե լ անՀըմայ : Ջուրն ալ ունի բաժան -

մանակն անցեր է, գործի ատեն է այժմ, կը Հ ա– են պօ ըանոցին մէջ, չորս կողմէ Հայերը իրենց գն­ ման ցաւ, կամ Հեռացման կոտտանքը թաւ, ջՈլրն
^Ւ՞Ք կտըգտլ այս նամակը։ Ջեմ երաշխաւոր հր, դակներուն
տակ են առեր մեբ ղինուոբները* .* ալ կուլայ, երբ մայր գետէն՝ զինք կը բաժնեն
Ր"՚յ;յ եթէ ասոր բո վան դա կո ւթիւնր նպաստաւոր
ճէվտէթ. Նզովածն՛եր , նզովածներ, Հապա անւիւղճօրէն :
՚ Ը Ա ա յ Օսմանեան կայսրութեան՛ շաՀերոլն , ղոլցէ մեր սլաՀակները կր քնանայի % : Մօտեցէք դուք ջաղացներու ջրդոննե բո ւն , որ

ձեզի Հանդէպ բռնելիք վերաբեբունքս այլ ՚րԱայ , Ոստիկանապետ.– Անյայտ է, ինչպէ՞ս են

կարդացէք ,ոլ թարգմանեցէք : յաջողեր մարդ չի գիտեր, կրակը ն՚երսէն րռըն - Զին– հրամանատար (կլտք եղաճ ՀբաՀանԳ–
՚եերր տուի * * •
Վռամեան Ջեմ կրնար։ կած ըլլալու է . * .

ճէվաէթ Ըտյց ինձի անՀրաժեշտ է այս ճէվտէր Ո՞ւր է Հրամանատարը, տեղեկու­ ճէվտէթ Երէկ քաղաքն էր որ մեր պատի.

նամակին թարղ մ անութ ի ւնր : թիւն ունի թէ կը քնանա յ. . . ւր, կառավարութեան պատիլը կը /սայտառակէր

Վռամեան (կը գիտէ նամակը) : Զեմ Հաս. Ոստիկանապետ Լուր ղրկեցի որ գայ, ան^ իր Համարձակ յա րձակո ւմնե բո վ,ա յ սօ ր ալ Այգես­

կրնար : միջասչէս գայ : տանն է անոր արձագանզը կուտայ իր լպիրշ Հրա.

ճէվաէթ • Պիտի զզշաք , Վռամեան էֆէնտի : ճ է վ ա է թ Այդպէ՜ս ,այսքան յանդգնութեամբ ձգոլթեամբ։ Հապա մեր թնդանոթները Հարսնի՞ .
ՎռամեաԼւ Գեռ զղչալոլ մասի՞ն կը խօսիք քի , խնջոյքի՞
Համար է այդքան ռումբեր կը պայ.
առաջ կ՚երթան այգ սրիկաները։
ձեր ոճրագործ դաւագբո լթենէն յեաոհ ; թեցնեն • • • Հապա կանոնաւոր զօրքերուն բաշխած

ճէվաէթ ժամանակը չէ քննելու, թէ մեղմէ Ոստիկանապետ Ե՛ ֆանֆաւլը կր նուագէ . . Հազարաւոր փամփուշտն՛երը, զօրքերը իրենց լան,,

ո՝ վ է գա լագի ր ր • ամբոզջ Հայ ժողովուրդը ցնծ՜ութեան մէջ է ։ ջերուն, մարղարտի տեղ վղնոցնե՞ր պիտի շարեն, . • •

Վռամեան Գաւադրութիւն չէ՞ր , որ բարե­ Զին– հրամանատար (Ներս կը մանէ այ լայ.. Հապա այնքան միլիսներ, խրոխտ, Համարձակ,

կամաբար կանչեցիք խորՀրդակցելոլ, ե լ այս ձեռ­ լած) Ինչե՜ր է կր լսեմ, փաշա էֆէնտի, ինչե՜ր է քաջառողջ միլիսներ, որ ռուս բանակին դէմ իսկ

նակապերը թեւս անցուցիք : կր լսեմ, այս աստիճանի Համարձա՛կութի՞ւն *. . կռնակ չէին դարձներ , այսօր քանի մը Հայ ստա.

ճէվտէթ իաւադիրներու Հետ՝ դաւադիր ճէվաէր Լսեցիք չէ՞, Համուտ աղայի , զ 0 – էակներու գէմ անկարող են ն,ոյնիսկ ինքզինքնին

կերպով պէտք է վարուիլ : տմարդի կերպո՜վ կր րան՚ոցր կ՛այրի ... - պա շտպանե լո՞ լ . . . Հապաթուրք ժողովուրդր, քօ՞ղ
Վռամեան. կլ այսպէս Զին– հրամանատար.– Այս ի՜\Նչ Համարձա իրենց
է քաշեր իր դէմքին , եւ բոլոր այր մարդիկ
վարուիք Օսմանեան Պարլամէնտի երեսփոխանի կո ւթ իւն * * *
կանանց քգանցներուն տակը մտած՜ նամա՞զ կը կա.
մը Հ եւ ո Հ ճէվաէթ Ի Հարկէ, ի Հարկէ , Հ
ամարձա . տարեն... Հապա Քիւրտերու վոՀմակը , այն աՀա.
ճէվտէթ Գ
գին թիլ^ովՀամիտիէ զօրքերը որ ,տարիներ շաբու–
ուք արժանի էէք Օսմանեան կութիւն կըստանան ՀետզՀետէ և դեռ աւելի առաջ
ոակ Պթ, ՛ուած պատրաստ , որպէս պատիժի գործիք
Պարլամէնտի երեսփոխան րլլալու ; պիտի երթան,մ ինչեւ Հոս պիտի Հասնին, իմ տունս
կը պարարտանային կառավարութեան ձեոքին
Վռամեան ձէվտէթ, ճէվտէթ, քու դէմ՛ալ, քու զօրանոցդ ալ պիտի Հասնին, եթէ մենք
տակ, այսօր դարձեր են նապաստակներ ու ոբ^եր
խօսողը եթէ իբր երեսփոխան/ չես րԼդունիր , (ոտ­ այս աստիճանի մեղկութեամբ թեւեբնիս ծալլած՝
փն\տռող վաիսկոտ ապուշ ներ ... (Կը լ ռ է պահ մ ը ,
քի կ ՚ ե լ լ է ) ճանչցիր այժմ իբրեւ կատաղի յեղափո­ թողունք որ անոնք երգերով, նուաղով իրենւպ ո–
ու զայրացած կը քալէ սենեակին մէջ) : Ի՜նչ ըսեմ,
խական մը, որուն արիւնր կուգայ սերունդներէն ճիրներր շարունակեն :

եւ որուն վրէժի պատգամ ր արձագանգ պիտի գտնէ Ի՞նչ է վերջապէս , պետութի՞ւն ենք .թէ /•՜նչ գրեմ, ինչպէ՜ս Հեռագրեմ Սթանպուլ, ինչ .

սերուն՛դներու Հոգւոյն մէշ1 . . . ինչ, երէկ Քաղաքամիջի սրիկաներն էին որ իրենց ս բացատ բեմ իրականոլթիմնը . . . ե լ այս ամ է.

ճէվտէթ ( Ք մ ծ ի ծ ա ղ ո վ ) Հը՜մ, ի՛նչ սքան– կրակը Հասցուցին, մինչեւ զինուորական մթերանո­ նր անանկ րոպէի մը, երբ սաՀմաններու վրա,

է^՚Ժ Հռետոր , մի մոռնաք միայն, յեղափոխական ցը՛, եւ դուք՝ զինուորական Հրամանատար , ի՛՛նչ բուռն կռիւներու ն՛ախօրեակին կը դտնաւնւիք :

էֆէնտի , որ Հոս , ,ոչ պարլամէնտի առջեւ էք ե լ ոչ կրցիք րնել.. Եւ այժմ ամբողջ զօրանոցդ մէջի Գարնան աո֊ա^ին նշանները աբդէն\ աւետաբեր

ալ ձեր դիւրախաբ ընկերն՛երու կամ ոչխարամիտ քաջարի զօրքերով, կրակի կուտան . . . իսկ մենք, լուրերով չէ որ մեղի կը Հասնին սաՀմս&ներէն,,

ժողովուրդին աոշ\եւ. - . Ջեղի Հետ խօսողը , Վոամ­ մեր բանակը. •• Գոնէ ներսբ մնացողներր աղատե­ ե լ մենք, մինչ կը յուսայինւք երկու օրէն, մաքրելու

եան էֆէնտի , Օսմանեան Հզօր Պետութեան ներ - լու փորձեր եղա՞ն դրսէն՛ յարձակումով մը . . . այԴ ն,ղ,,վոա^ած ցեղի վերջին մհացորդնւերր • • • ա–

կայացուցիք, է , իմ բերնով Պետութիւնն է Որ կը պատռելու Համար պաշտ ր ո զնե բո լ շղթան... ազա­ նոնցմէ խայտառակ վիճակին մէջ կը
որո լոսուելու
խօսի , ե լ դ ՚ ՚ ւ ք այդ պետութեան՛ն կ որ պիտի տար տելու Համար բոցերու մէջ մնացողները.. . Դ.ԵԻՈՆԳ ՄԵԼՈ6ԵԱՆ
գանուինք...

Fonds A.R.A.M