Page 190 - ARM_19-1947_02

«8 ԱՌԱՋ»

ՄԵԾԱՐԱՆՔ Ց. ՕՇԱԿԱՆԻ ՄԱՄՈՒԼ ւԲափս 28(1 Վւպա&սի վկ

ԽՄՐ– Կարդացուած յոբելենական հանդէ - Հայկակաճ Գատը ՎԱԼԱՆԱ (Յաոաջ) — Շաբաթ իրիկուն Մա -

սին. մէջ , շաբաթ, 24 Մայիս, Սալ տը ժէօկբաֆի • յիս 24ին Տ&116 ք՚ՇէՏՏ/ւ ընդարձակ սրաՀին մէշ

Հայոց լեռներուն՛ վրայ կ՛աճի ծաղիկ մր, Պէյրութփ «Ազդակ»ը ( շ ա բ ա յ ^ ա թ ե ր թ ) հետեւ­ տեղի ունեցաւ Մ այիս 28ի փառաւոր տօնակատա­
եալ խորհըդածութիւննեբը կ՚ընէ խմբագրականի
տեսքով աննման , որուն կարելի չէ Հանդիպիլ Օ– մը մէջ , ՚Ա՚իւ֊ Եոբքի «4^նկրէս»ին սսւթիւ (2 մայ*). րութիւնը, նախաձեռնութեամբ Հ-3 Գ • &/ւ^.

տար երկիրներու մէշ՝. միտէի եւ մասնակցութեամբ Կապոյտ հաչի մաս­

Անուն, սղբր սնս—ւ ՚ււն Հ ՀտԵբբ մեր Հողերուն Վրայ նստած թշնամին նաճիւղի , ԱանուՀիներու եւ Հ ՛Յ ՛Գ ՛Նոր Աերուն–
Հայոց
Այս ծաղիկին աճիլս բնաշխարհ ին մէ^ պետական միթոցներու իբ բոՎանդակ ուժով տաս­ գի : ԱբաՀր լեփ լեցուն էր Վալանսի ընտրանի բագ.

բաւական է թ՜ուհ բ ոմանց , Հ ասաաաելու Համար նեակ միլիոններ կբ ծախսէ իր տեսակէտի քարո­ մութեամբ։ Իրենց բացակայութեամբ կը փայլէին

թէ դրախա բ կբգտն ո ւէ ր Հա յաստանաշխաբՀ ինմէթ : զութեան Համար, մենք մեր կոտորակուած ուժերն միա յն սնոնէ ք, որ գէ որիներ առաշ,Ապրիլ )\.

Լոբա ՝$րրզրե (*ոպէրթ 1էՐ Գ֊րէ * «՛հեռ գբախաէն իսկ 1լ ա շխատինք ցբուել եւ պա ռա կա ո ւած ճակա­ 24ի Հանդէսներէն ալ կը խուսափէին , իսկ

վարր իկ մնացոբգնեբ կբ աեսնուին Հա յա սա ան ի տով ներկա յանալ աշխարՀ ի դատաստանին : այսօր

գեղեցկագոյն խաղիկներուն Վրայ • ա յգ Խաղիկնե­ Բայց այս չէ բուն ցաւը։ Աեր դատին ուղ - կը տօնեն նոյն տօնը, նոյնիսկ մենաչնորՀի վերա­

րէն մէկը կբ կոչոկի Հհեօթն եղբարց աբիւնֆ , որու ղուած ծանբադոյն Հարուածը կուղայ ղայն ըմբռ­ ծելով : Բեմբ զարդարուած էր Հայկ ՚ ել ֆրանսա­

նման ոչ մէկ ծաղիկ տե սնուած է բովանդակ Եվրո­ նելու եւ մ ե կն ա բան ե լո ւ կերպէն : Ա ա սն ա լո ր ճիգ կան եռագոյններով :

պայի մ էի ։ մը կայ կարծես , Հայկական Հաբցբ մերկացնելու Մեր երիտասարդ ընկերներէն՛ Գ՛ Պօյաճեան ,

կարմիր ծաղիկ մրն է ազբրանց—արունը, ա— իր մ ի թա զգա յին բնո յթէն եւ կապելու մ իա յն մէկ նախագաՀ ր, աւուր պատշաճի խօսքերով Հանդէսր
րիւն ի գոյն,
Հաւաստէ ՚ ատոր Համար մեր ՛երգիչներէն մին կր տէրութեան քաղաքականութեան անիւին : բացուած– յայտարարեց : Յետոյ ԱանուՀիներէ ֆլ

ճիշտ է որ ներկա ^ Հայաստանբ իբ իրաւական Նոր Աերունդի մաս մ,ը անգամներոլ կողմէ երգ .

Եղբօր արիւն կոչուող ծաղկից յայտնի է գրութեամբ մէկ մասն է քՍոբՀրգային Հանրապե— ուեցան ՀՄարսէյէդՖը ել «Յառա9 ՆաՀատակը» ;
Որ Աբէլը սպանուել ա Հայաստան– . .
տ ո ւթեան ց Ղ՝ա շնակցոլթեան , բա յց պէտք չէ մոռ­ Ընկերներ Մաթոսեան , Պրլրգեան եւ ուրիշներ ի–

Այս գա րմ անալի եւ Հ ագո լագի լա ծաղիկր շատ նալ բնաւ ոբ Հայ Հողերու իրաւատէբբ Համայն րենց յաշող արտասանութիւներով յուղեցին ներ­

է երգուած մ՛եր աշուղներուն բերնով՛ Հա յո ւթի ւնն է ում անաւանգ ա յդ Հ ո ղե րէն բռնի կաները : Հայ գեղշկական երկու պարերէ վերշ բեմ

տեզաՀտնուած եւ ի սփիւռս աշխարՀ ի ցրուած ա– Հրաւիրուեցաւ փարիղաՀայեբուն ծանօթ երգչոլ -

Ա՜յ իմ ազթերանց.աբիւն , րեւմտաՀ այո ւթի ւնը ; Ոչ Մ ոսկուան եւ ոչ ալ Երե — Հին, օր՛ Աստղիկ Առաքելեան , որ մեծ յուղումով
Ոբ բուսաբ ի մէջ քարհրուն,
Աչուիդ ի Թարկից նրմաւն, ւանը մ ին չեւ ա յսօբ պաշտօնապէս տէ ր չկտնգնե– երգեց «Անուշ Գարունքը ,Աայեաթ ՆովայիՀհԲլբոլ–
Մէկն, ի քուն ու մէկն ղարթուն.:
ցան մեր դատին X լի-Հետ լաց իս րլի» եւ Գ՛ ԱլէմշաՀի «իմ եբգր՝» :

Հա ք ժողով ուրդի եւ ան ո ր ղե կա վ ա րն ե բո լ Հքնո բՀա լի երգչուՀ ին արժանացաւ բուռնծափե րո լ,

Լեունա յին °~աոիկ մբն սլ, Հազուագիւտ եւ մտածողութեան ^էթ ս\Ի՚Ղրէն ի վե ր Հա յկական ստեղծելով Հայրենի տաքուկ մթնոլորտ մը։

զարմանալի 1 Տակոբ Օշական , ար ի ւնր Վարուժան­ Ղ՝ ա ւո ր միթաղգտյին բնոյթ ունեցած է եւ այդ ձե— Առաթին բանախօսն էր մեր երիտասարդ ընկեր

ներու եւ քՒէքէեաննեբու արիւնէն, ՛քեղին մ եծ ւով ալ գրուած է^Ի2աաԳԴային ժողովնեբու սեղանին՝ Աիսաք Աիըզէն % որ Մսյյ/"1 2Տի Համառօտ պատ­

գրագէտներուն արիւնէն : վրայ X Ա՛յգ կբ պաՀանթԷին մեր երկրի պայմաննե­ մականն րԱելէ եւ կարդ մբ փաս ա՛եր՛ յայտարարելէ

Լեռնային ծաղիկ մբ, Օշական ա՚մպերուն Հետ րը եւ քաղաքական իմաստութիւնը ; ՛Աեր աչքին Վեբթ, փառաբանեց Աայիս 28ի Հերոսական •անց­

է խաղացեբ սարերուն վրայ եւ Հովիտներուն մէթ9 առթել թաւալող դէպքերն ո լ բանակցութեանց ար— քերը :

ա բեզակին կաբմ իրին մէթ է լուացուեր բլուր նե - զիւնքներն ալ եկան ապացուցանելու ոբ ոեւէ Հարց կապոյտ 1սա չի ԱանոլՀիներբ գեդթկական տա–

բուն վրայ եւ դաշտերուն մէթ։ Աշխատեր է, ճգ– չի լուծուի բ առանց Հա կա մ արտ ուժերու փոխա– բազնեբոՎ եւ աւանդական Հարախչին՚ֆ թագերով
գաբձ ղիթումներուն
նե Ր1 1 քնե՛ր . թեան X Ա իակոզմանի եւ ՛ընդՀանուր Հասկացողոլ - զաբղա րուած , պարեց ին «Հօ յ Հելինէ՝^ պարը X

Մէկ աչքն ի քուն, միւսը արթուն։ կամ եց ողո ւթ իւննե ը ը կրնան Երկրորդ բանախօսն էբ բեկեր ՇցլէէւշՀ ՅօԱէ%՜ձշ

Աշխատանքի Հերոս՝ Հայաստան ի բացատրու­ ներգո րծե լղէնքի ուժով միայն* /"՛կ դէնքեբը պատ– \/ձ\շՈՕՇի քաղաքապետ եւ եր ես վախտն ր , որ քաղա­
թե իմ բ , Օշական իր պատուանդանբ եւ դժուար թէ մեր սեւ ա–
շինեց որքան եան դրուած են արդէն քէ" կր բացակա յէ ր ել Հանդէսի պաՀուն՝ երկար

տաղանդով, նոյնքան աշխատելոՎ շարունակ • չեբուն Համար մերկանան կրկին , նկատի ո ւնե ֊ ճամ բո րգութենէ վերադարձած եւ յոգնած \Րէէալով

Իւ՛ Մէկ աչքն ի քուն, միւսը արթուն նալոՎ մեծեբուն յատուկ եղող խուսափում ի՝ տ բա— Հանդերձ սիրայօժար եկած էր խօսելու։ Իր կարճ

մ աղբ ութ ի ւննե բ բ եւ զզո ւշաւո ր ո ւթի ւնը : Ա՛եր դա­ եւ իմաստալից ճառը, խոր տպաւորութիւն գործեց

Եթէ Համալսաբան չտեսաւ, ինչպէս էլողբայ։ ներկաներու վրայ։

երբ երիտասարդ էբ տակաւին, տեսաւ Հարուստ տէն շատ աւելի ծանրակշիռ խնդիրներ կան օրա— Պարի երկրորդ բաժ՛նին մաս կբ կազմէին «Ել

մատենադարաններ , ապրեցաւ գիրքեբու ս*էթ եւ կարգի Վրայ, \որոնք անլոյծ մնալով Հանդերձ՝՛ ոլ ելբ» ել «թ՝ամաբա»ն , որոնք նոյնպէս լաւ պատ­

դիրքն բու Հետ։ Տքնաթան այգ աշխատանքին ար­ ծա յրա յեգ քա յլերու չեն առաթնո րգեբ շա Հ ա գր գի ռ րաստուած էին եւ պաբոզնեբբ քանիցս ծափաՀար–

ու ո ւ զն էգ այսօր , գէզբ այն Հատորներուն, որոնք կողմերր:

պարծանքբ պիտի կազմեն Հա յ գրականութեան X Արդ տ Հա յութեան ղեկավար շրթանակներու ա՛­ նշած գործելու ուղեգծին Վրա ք քար տեղացնելէ

Ւ՛նչ կհուզեն թոզ ըսեն տ յդ Հատ ո րնե բուն արժէ­ ռաթին պարտականութիւնը պիտի ՐԼԷա ( Հ ա յ ^ Լ * յերսոյ , չի բաւեր նոյն ուղեգիծ բ աբդեգբել֊ել Հաւ

քին մասին, ի՛նչ 1լ ուզեն թող քսեն Օշականի դրա­ Ղ՚աա ր պաՀել իր մ իթաղգային բնո յ թ ի ն մէթ , ին չ՜­ գա ար Ա իացեա լ Ազգե բուն փո էսանցե լո լ ո րոշում

կան ն ո ւաճ ո ւմն ե ր ո ւն եւ ժառանգութեան մ ասին , պէս ոբ եղած է ցարդ ել ինչ ոբ մեր պաՀանթնե– տալ։ ՄԱԿբ ֊ազգեբոլ ժողով մբն է* Հետեւաբար ,

Օշական չի Վախնար քննադատ ութ են է , Վասնզի բուն իրաւական ուժը կը կազմէ : անոր ներկայացուած գատեբբ պէտք է ունենան

Առաջին. • Օշական իր դատը յան ձն՛ած՛ է Հա­ Անգա դա ր Ա եւռի դա շնագի բ կ ք Հ ո լո վենք , միթազղտ յին բնո յ թ ել շաՀ ա գրգռեն Հոն բաղմ ած

յոց գրականութեան պատմ ու թեան։ Վերթին խօս– բայց կբ Հեռանանք անոր ոգիէն ^ մեր պաՀանթքը կարեւոր ագո յն կոզմե ր\ը ։

քը կր պատկանի ո է թէ մաՀ կան ա ց ո ւնե ր ո ւն , ա յ յ պայմ անաւ ո րե լո վ միա կ տ է բութ եան մ բ գո յո լ - Այն Հողերբ , զոր մենք կբ պաՀ անթ ենք միտ -

մ իայն ան մ աՀներուն , Հայ կա կան Տաւերժութետն : թեամբ։ Հայ ժտղովուրգի անունով կբ խօսինք ^ բերան , մեր արդար իրաւունքն է անկասկած X Ո^*1

Ո չ սրճարաններու բաղմ ութիւնբ կրնա յ ^ԼաՐ°^իք բայց Հատուածական կո յր քա ր ո զո ւթեամբ ոչ մ ի ֊ է սակայն արդարութեան ձայնր լսողբ ։ ՆաՀեբու

շինել իր մ ասին , ո՛ չ ալ ք բագի րնե բու ագմ կա բար ւս յն կլ անտեսենք Հայ Ղ՝ատ ի լուծ մ ան տարատե­ ներդաշնակութիւնն է ամենազօր դատախաղր ։ Այս

մ ա՚րդիկր , "՛է մէկուն բաթաղանքը , ո՛չ ալ մի լսին սակ ազդակները , այլ նաեւ նորանոր թշնամիներ բմ բռնում ով, բռնազբաւուած Հա ք Հաղերը մաս կր

յաչաղանքը , եւ ինչ ո ր ալ րլլայ իրենց մ աքին կբ ստեղծեք մեր դէմ ։ Պէաք չէ մոռնանք բնաւ որ կազմ են Ա եբձաւոբ Արեւելքի Հ տւաստբակշռու -
յաճախանքը , այգ ամ՛էնը կաչաղանք միայն :
Աեւռբ Հա յ յեղափոխական եւ քաղաքական՛ աա յ - թեան , որուն նժարը չո՛րմող սլաքին վրայ իրենց

ԵրկրՈւրդ Օշական գժգոՀութիւն բերաւ մեր քարին յաղթանակն էր, որ շաՀուեցտւ մ իթաղգա­ թտթերբ դրած են ե բե ք Հսկաներր Հաւասարապէս Հ

գրականութեան՛ մէթ^ ել ինք չէք որաիաի վախ­ յին ատեանի մը առթեւ, շաՀագբգիռ կողմեբու Մերձ աւոր Արեւելքի մէթ, մեր Հ՛ողերուն կապ­

նար դժգոՀութենէն X Ը\Աա իր վարդապետութեան , Հարկագիր վաւերացումով ։ ուած անտեսական՛, քաղա քական եւ ռազմ ական

որ մե՛րն է եւ բոլոր յեղափոխական գբագէտնե - Աեր գատբ այսօր ալ ուրիշ ճամբայ չունի իր շաՀագբգռութեանց այս տեսակէտը , անցեալի ղա"
՛իա շնա կց ո ւթեան մ ատնա–
բո՚ւնբ միաժամանակ , դժդոՀ ո ւթիւնը թթխմորն է լուծման Հասնելու : սերուն միացած , մեզ պէտք է մղէ Հա յկական դա­

ստեղծագործութեան : Ով որ կը գոՀանայ անցեա­ //// իսնեբ շարունակ տը միթազգային Հողի վրա^ պաՀելու շարունակի՛

լին Հիացումով՝ առանց աշխատվելու գերազանցեք

անցեալբ, դատապարտուած է մեռնելու : Օշական

Հիրաւի Հայ, ո՛չ ոքի կուտայ առիթ իրմէ աւելի

սիրելու Հայկական արժէքնեբբ, եւ չի ներեր որ Հանդէսի մը մէթ չէ որ քննութեան պիտի առնուէ­ ծիք չեն Հարցներ Միշէլին կամ Լիգէթին։ վէրքա–

գո՛րշ մարդիկ շաՀ ագո բծեն իր քննադատութիւն - ին ակադեմական Հարցեր , բայց, առանց տրդա - ս/էս նաեւ պէտք չէ մոռնալ որ անզատելի են մեծ

նեբը՝ ազգայնօբէն Հիրաւի ե բեւնա լու Համ ար իր– րացն ելո ւ Օշականի կատարած ՐոԼոր փորձերը , գրագէտները, այն պատճառաբանութեամբ թէ մե­

մ է աւելի , կամ ո րպէ սղի աղգա յին սրբութեանց յաճախ նշան մտային գե ր յոգնութեան , ինչպէս եւ ծեբուն մեղանչումները օրէնք կը դառնան ի վեր՜

ինքնա՛կոչ պաշտպան ձեւանան վւա բիսեց իա բա բ : Հոգեբանական Վախի մը պատճառած անՀ ամ բե - ք " / ) ճիշտ ինչպէս կ՚րսէր ֆրանսացի մեծանուն

Օշական իրքննագատութիւններոՎ կը պայքարի ե– րութեան , որ այլեւս չի թողուր Հակակշռել գա­ քննադատ մր 9>լօպէրի լեղուական սխալներուն

րի ՐԴ՝ ՛լցնելու Հւ էմար Հայ միտքը, երբ ուրիշ՛՛ ղափարներու շատութիւնը արտայայտութեան ա- մասին՛ «Անոր սխալները լեղուական նոր կանոն -

ներ կ՚աշխատին ծերացնել զայն Հնավաճառի ճա­ րագութեան կարգոՎ ^Լոլգէի ԷՀս^*Լ Ի^է ^ ա ո Ց Ը ներ են մեզի Համար» ; Բայց , ինչ որ ներելի էԱրա–

շակով : Ատոր Համար՝ իբ խօսքբ երիտասարդնե­ այնքան ալ պարզ չէ, ո րպէս զի ամէն մարդ կար­ մ ազգին , ներելի չէ եզին։

րուն* Ուբացէք ղիս, րայց մի՛ ժխտէք իմ ուրա­ ծիք յա յանէ ր այդ մասին։ Հայաստանի գիտնա -

ցածներս Հ կաններէն մին, Աեւակ, վերթեբս Հրատարակած իր ՌէԻ՝"է կ՝աբդարացնեմ այստեղ։ Պարզապէս կը

Այս Հա յտարա բութի ւնը ցոյց կուաա յ մ ի ան - մէկ աշխատութեան մէթ լեղուական յեղաշրթում պաշտպանեմ գրագէտին ազատութիւնը, մեծ

գամ այն թէ՛ իր քաթութիւնբ, թէ՛ իր ցանկոլթիլ– նեբու մասին , ՛յյնքան յւ ՚նդուգն տեսակէտներ կբ Գրագէտ ր ազատ է ՛ամէն յանդգնութիւն փորձելու :

նբ յառաթ նեւ * "*Ի Լ"1 /ս ո ն ո ւաճ ո ւմն եբու պարզէ, ոբ կը Հարցնեմ ես ինծի* ՚ Արդեօ՛՞ք ա– Եւ ատոր Համար նաեւ, ոչ միայն լեզուի մէշ, այւ
ետելէ :
տենը չէ վերաքննելու կարգ մբ Հ ին՝ ա ե ս ո ւթ ի ւն - եւ գրական քննադատութեան մէշ, իրաւունք կու–

՛էէ որայը Բիլգանգացիի Համար կ՚րսեն (թերեւս ներ ։ Աւելի յախուռն , ֆրանսացի երիտասարդ տամ Օշականի՝ երբ կը Հարթէր \9\4ին , \ 920ին

ինքն էր որ կլրսէր իր մասին՝) , «Հայոց լեգոլին գրագէտներ , վերթեբս , Հրապարակ կը նետ է՛ին նոր էւ \947ին։ Այսօր ոմանց կեգձ– Հ ա յ րենաս ի ր ո ւթ իւ՜"

ա շխարՀ ա կալր» : տեսութիւն մը, 16էէՈՏՈ16, որ սարսափ կբ պատճառէ /* էէ "Ր պիաի արգիլէր իրեն՝ գործածել 1914/՛
ետ­
Օշական մէկն է Հայոց գրականութեան աշ — ֆրանսերէնի մաքրութեան եւ աւանդական պայ - ԳԼՒէլՔԸ 1այնպկ ս ինչպէս ԱաՀմանագբութենէն
իշխանա­
իւարՀակալներէն , իր կատարած նուաճումներուն ծա ռութ եան սիրաՀաբ ներ ուն։ Բոլոր ասոնք, յա– քը, երր չէր խնայեր կուսակցականին ել

մեծութեամբր եւ թիլովը։ Հայոց գրականութիլ– շող կամ անյաշող, կր մատնեն մտաՀոգոլթիւն մր, ւորին ;

նբ կր ճանչնա ք աշխարՀակալներ իրմէ առաէ՝, ել .—. մամանակր, մարդկային միտքը ել իր արտա - ԱՀա թէ ինչո՛ւ մենք կը մերմենք սակարկել

Օշական վստաՀ եմ որ կը Հաւատայ նոր աշխար– յա յտութեան եգանակներր Հաղորդակցութեան մէֆ եւ կր տօնենք Օշականի յոբելեանր խ ան դավ առու­

Հակա/ներո, գալստեան՝ իրմէ ետքր։ Բայց թէ ինք դնել իրարու Հետ մէկ կշռոյթով, եւ ներդաշնա­ իւ I. ամ ր , Հիացումով ել անվերապահ ,սէբով։ Ըսա

մեծ աշխարՀակալ մրն է, մեր պարտքն է րս՚ել ա– կս ւի)՚եամբ : մեզի՝ գրագէտը այն չէ որ բարեկամ է օրուան

ռանց յաչաղանքի եւ մախանքի ՀՕ շա կան նուաճում­ Առ ա յմմ , ա յսքանը մ իա յն կրնան օ ըսել թէ կառավարութեան (ստրուկ գրիչներ՝) , այլ այն՝ որ

ներ կատարեց ոճի , ձեւի եւ լեզուի մէշ : գրականութեան մէշ Հարցեր կան, որոնք չեն լու– բարեկամ է միայն Հայոց գրականութեան , կառա­

Գիտեմ, քրթմնջիւններ կր լսուին՝ երբ կր ծուիր աման–կարապետ յօդուածներով : Ու նաեւ վարութիւներէն վեր :

խօսուի Օշականի լեզուին մասին : Յոբելենական թէ Մալարմէի գրականութեան մասին երբեք կար­ (Մնացեալը յաջորդով) Շ– ա Ր Դ Ո Ի Ն Ի
^

Fonds A.R.A.M