Page 186 - ARM_19-1947_02
P. 186
« 8 ԱՌԱՋ»
՛ՆՈՐ ՍԵՐՈԻՆԳԻՆ ՀԱՄԱՐ խօսի իր գալու եւ գի*~գը կազմակերպելու մասին։ ԳաԱաԱ էւղաԱակիԱ
՝ԲաՀ ան ան սիրով կ ՛ըն դո ւն ի Գէ ո բդին ըստ ծնեբը ,
ԳԷՈՐԳ ՋԱՎՈՒՇ եւ անմիթապէս լուր կուտայ գիւղացիներուն ւ էքբբ
Հերոսին ան ո ւն ը կը լսեն , բոլորն ալ կը Հաւաքուին Գարո՛ւն, գարո՛ւն որքան դառն ու քաղցր յի֊
ու կուգան Տէր Կաբապետենց տունը ; Ա եր սիրելի լուսակներով կապուած մեր Հոգիներուն Հետ; Հա.
Հերոսը կր խօսի կազմ ա կե ր պո ւե լո լ , զէնք առնելու գիւ ձմրան թանձր ձիւները Հալած, մեր աշխարՀ ի
Մեր ազատագրական ընդՀ . պայքարին "՚էէ՝1 եւ մ ան աւանդ. Հ աւատ ար իմ մնալու յեղափոխա - գոյնզգոյն ծաղիկները ցոյց կուտային իրենց մպի.
մեր պաշտելի Գկորգ Տավուշի քսան տարուան կաննեբուն, եւ կբշեշս Ոբո\վՀետեւ մ իա յն ար; Հայ շինականը ձմրան երկար Հանգիստէն
գերր թէ եզակի է թէ անմոռանալի պիտի մնայ գէսքով է "Ր կրնանք պաշտպանել մեր իբտւունք– դուրս կ՚ելլէր իր աւանդական արօրով : «Ակօս վա
սերունդէ սերունդ , պատմութենէ պատմութիւն ՝. ներբ ու դէմ դնել աւազակ քիւրտ պէ կե բուն ։Գէ որ րենք, խոր ակօսներ Հողին մէչ ցանենք Հատիկ
Մեր սիրելի Հերոսին կեանքի ել իր րնդՀ . գոր - դին .այս խօսքեըը մ եծ ազդեց ո ւթիւն թողուցին Հնձենք ււ ս
ծունէութեան մասին գրելու պարտականոլթիլնր ներկաներ ու վբ ա յ % ՛լի՝ գիլլնՔ
զաւԻն ՛՛էի։
կ՚իյն,ա ք Հ • 3 • Գ • ա շնա կց ո ւթ ե ան արի ղեկավար - Տ ետով խօսք առաւ գիւգին ամ էնէն Հ ա բուստ Ի/անդ ու եռանդ, երգ ու ծիծաղ ամէն կողմ ;
ներուն : Բանի մր դրուագներ միայն պիաի պատ - եւ ազդեցիկ Պետրոսը, ըսաւ* Պէաք է ոք մեր՚()՝աո - ծաղիկ, կանաչազարդ դաշտեր, մարգագե
մեմ մեր նոր սերունդին Համար , օգտուելով Հօրս Հերոսին ըսածները օր առաթ իբա կան առնենք եւ տիններ, վարդ ու բուրմունք ամէն կողմ։ Տօզ ,ոլ
յուշերէն ԼԱբգար 1)1 աչաաոլրեան) է ատ բաստ ր լ լանք գալիք անակնկւ ղնե բու առ .չեւ շող , բնութիւնը
Պետրոսէն վեբթ խօսեցաւ նաեւ աէբ Հայրը, որ գե– ցոյո
Գէորգ Զավոլշր ծնած է 1872 Ա ասնոյ Բ սանաց կո^աայ իր ՀրաչաւԻրեեբբ ;
գաւառ Մգա ինք գիւզը , բարեկեցիկ ընտանիքի մր դեցիկ ճառով մր անՀ րաժեշտ գտաւ կազմ ակեր - Թմռէչկուններաոմւայութիեւրնամ՛.ներ ազատ օրէն կը ճախրեն օ–
երեք մանչ զաւակներէն երկրորդն էր։ Իրենց տան պո ւթիւն ը : Այս երեք ճաւլե րէն վեբթ , բոլորն աք գին մէթՏ։ղաք\Համաայկլեւս կեանգարքունէր մէե*ր պա աշխոայըաՀըի։ երթաՈլիչք
գուռն եւ սեղան ր րաց էր, բոլորին առիւ ել մա ուխտեցին Հաւատարիմ մնալ եւ այդ ուզզութեամբ օրեր են, պատրաստ եղէք, Հինղշաբթի օրուան
նաւանդ յեգափոխականներուն : աշխատիլ ։ Համար, Հացը միասին պիտի տանինք, կ՚տւետէր
Հայրր իր որդին կր տանի Առաքելս ց վանքր , ք*սկ գիլզին (հէս Մ կրօն պատմեց Գէ ո բդին * ֊ — մեր անմոռանալի ուսուցիչը Պ - Բենիամին :
Աննկարազրելի ցնծութիւն
գրել կարդալ սորվելու Համար : Մեր սիրելի Գէորգ Անցեալ աշնան քիւրտ Իքիւլի պէկ, 150 ոչխար բե բոլորիս մէթ։ Օրր
տարի կբ դառնայ : Արդեօք
չորս տարի Առաքելոց Վանքր յաճախէ լէ վերէ^, օր րաւ մեր գիւգր , ^րի պաՀելոլ (Պուսւ) : Ա*եր քա^– թանք, լեռնե՞ րը թէ դաշտեր ո՞ր կողմը պիտի եր
չէինք մտածեր։ Հինգշաբթի
մր արձակուրդին մամանակ ,երբ վանքէն կրվերա– Հանային Հետ այգ ոչխաբնեբբ բաժնեցինք տո ւնե– բ ։ Ալ ինչեր ինչե՛ր
դառնար իր սիրելի ծնողքին քով, ճամբան կր բոլ վբայ ։ Բրայսյց ՃձմԱեեռռրբ սացլաւ ինկաւ գիւղի ոչխաբ– առաւօտ է, Հաղիլ
Հանդիպի Տ "՛սլկա յ գայմագամի ոստիկաններէն գասարան մտած, Բ"Լ"Ր տԳաՔՐ ա է ա Ք Կ "էաա ՜
%ատրր օնպաչիին , որ զինուած Մ ուշ կ՚երթար կա ներուն մէթ եւ բաւական սատկեցան , որոնց կար բաստ ըլլան կր Հրամայէ ուսուցիչ ։ Հրամանը կը
ռավարական գործով : Օնպաշին բարկանալով գին Խիւլի աէկին ալ եօթը ոչխաբնեբբ : Վագբ կատարուի մեկ ակնթարթի մէթ, գուռնէն դուրս
կր Հարցնէ • Ուրկէ՞ կուգաս եւ ո ւր կ երթաս : Խիւլի ագան պիտի գայ իր ոչխարները տանելու , ենք բոլորս ալ մեծով պղտիկով։ ԱթնՈւորական
Պատանի Գէորգր մպտելով կր պատասխանէ : կը կասկածիմ որ գիլզին գէշութիւն մը ընէ ։ . կարգի կբ շարուինք չորս չորս : ԲարձրաՀասակ ա–
Վանքէն կուղամ մե րտունր երթալու : •—• Գուք անՀոգ եղէք, ըսաւ Գէոըզ, ես իմ ռտթնակարգ աշակերտ մբ առթելը , երկու ուրիշ -
խում բովս ՛այդ պէկին խնդիրն ալ կը կարգադրեմ ,
Ջ՛եմ Հաւատար ըսածներուդ, կեավուր, ես միա լն ինծի լուձր տուէք : ներ մեր աթ ու ձախ կողմերը։ Ուսուցիչը ինքը ա–
գիտեմ որ դուն այն գէշ մարգերու քովէն կու - Գիւզացինեբուն ուրախութիւնը սաՀ ման չու - մէնքին ետեւր։ Բոլորս ալ Հասակ Հասակի։ Երթր
գաս Հ Լկ՚ակնարկէ յեղափոխականներուն) : 7յ ա ա նէ բ , ո բովՀ ետ եւ գիտէին որ տ յլեւս անպաշտպան կր սկսի, Հնչեցնելով տզզային ել յեղափոխական
րսէ անոնց տեղր , ապա թէ ոչ ք*եգ կր սպաննեմ : չեն ։ Առաւօտուն խումբը մե կնեց ա լ իրենց որոշած երգեր:
տեղբ ։ կէսօրէ
1/1՛ քոլ ր ււ ւս մարգերուն Հետ գործ չու - Հղօլամ՚ֆնե րո վ առաթ քիւրտ աղան իր եօթր Գիւղէն գուբս ենք, կբ թնդան սար ու ձոր
նիմ , ես անոնց տեղր չեմ դիտեր Հ Լմշակ^ զինուած եկաւ տէր Հայ– կ^արձտգանգեն դիմացի լեռնեբն ո ւ ապառաժները,
Ոստիկանը բարկանալով կ՚ապտակէ Գէորգր Հ րենց տունը, կանչեց Ռէս Մ կրօն եւ ըսաւ* ՀՀ ո ւտ չափ ոլ սաՀման չունի մեր ուրախութիւնը։ Բա -
Աակայն, ապագայի Հերոսր անմիիւպէս իր գօտիի լուը տուր գի լզա ց ին ե բ ո ւն , որ կէսօրէ վեբթ ոչ - լական քալելէ վեբթ՝ կբՀասնինք լերանբստոբոտբ :
տակէն իր անբաման րնկերր դաչոյնր քաշելով կր խա բներս բե բեն աէբ Հա յ րենց բակր , որովՀետել Պղաիկ շունչ մը : Տղաք, այսօր պիտի բարձրանանք
մխէ ոստիկանին կուբծքր ել զայն գետին կր փռէ՝. քան ի մ բ ժամ էն պիտի վերադառնամ ։ մինչեւ այս լերան գագաթ ր էլբսէ ուսուցիչը։ Մեր
Յետո ւ զէնքր վերցնելով այլեւս տուն փարթար , (հէսբ անմիթապէս կատարելով պէկին Հ բա - ուրախութիւնբ կ^աւելնայ ; Գօտեպնղուած ոտքի
այլ ուղղակի կ՚երթայ Շէնիք, Մ • Տամատեանի , մանբ, վեբադաբցալ իրեն քով՝ ՚ԲաՀանւան եւ (հէ — կ՚ելլենք մէկ մարդու պէս , կ՚ուղղուինք դէպի մեք
Լեւոն ի ,- Արթինի , Ընկոլզզայ Մխօի, Աարգիսի սբ նորէն գործի վրա ւ են ^ ՛քեց Հալ ել մէկ գառ նսլաաակակէտր : Աաքաոում ցից ապառաժներու
քով : մորթեցին , քանի մը տեսակ կերակուրներ պատ Հետ, մէկ մը աթ, մէկ մը ձաիս ծո-ելով, մոռնալով
Օր մր Տամատեան , կասղմակեր պա կան գոբծով րաստեցին ո բսլէսղի աէկը գոՀ մնա յ ։ ,^աշէն \վե բ$ մեր կրած չարչարանքներն ու յո գն\ո ւթ իւննե րը ,
առանձին 1լ՝ երթայ Լաճ կան % Սակայն վերադարձին *էր ^ ա յ ր ր քաղաքավարութեամբ խնդիրբ կը կը խուժենք մեզ դիմաւոբող ծաղիկներու վրայ ,
ճամբան կր ձերբակալուի ու կբ տարուի Աուշ : պատմ է Խ ԻլէԻ "քէՀԻ՝0 ։ Փըսէ%՛ ցալ– ինկաւ ղ իւղէն աննման մեր աշխարՀի Հոտաւէտ բամպուլը (նար–
Այ ո պատճառով խումբբ կբ քայքայուի եւ Գէորգ ո չխա րնե րուն մ էթ ել բա ւա կան ոչխար սատկեցաւ կիմ) : > .
կ՛՚երթայ Հալէպ իր Հօրեղբօր քով՛՛ Վեռ ամիս Հա ձեր ո չխա րնե բէն ալ եօթը Հատ սատկեցան , սա - ճերմակ — կանանչ սիրտը գեղին , կր ցնծա է
լէ պ մնալէ վեբթ Մ"ւր՛"՚" Պօյաճեան եւ քանի մր կայն մենք ձեզ տռանպ ոչխարի չենք գրկեր , ես մեզ Հետ՝. Հաւաքեցէք , տղաք, ամէն մէկդ մէկ մէկ
Ա ասուեղ ինեբուն Հետ կբ վե բա դառնա յ երկի բ : մեր ոչխարներէն եօթբ Հատ կուտամ : գեղեցիկ փոլնչ պէտք է կապէք ձեր ծնողներուն
Ա՝ուբտտի եւ Գէորգիժամանումբ մեծ ոգեւորու Գազան պէկր բարկանալով ոտքեբբ գետին կբ Համար, ուսուցիչն է որ կը ձա լնէ մեգի։ Այո պա
զարնէ է
թիւն պատճառէս Աասունցինեբուն ։ Մուրատ աղ - րոն այս ձ-աղիկր մեր բոլորիս սիրած ձ֊աղիկն է
գո ւե լո վ ա յս ն ա Հ ա պե տ ա կան մ ո ղ ո վ ր գի Հ այրենա– Գոլք սուտ կբ խօսիք , ո չխա բն ե ր ս սատկած ես աղուոր փունչ մրն ալ ձեզի Համար կր շինեմ ու
տիրութիւնէն անմիթապէս ձեռնարկես իր կաղմա - չեն , ա յլ գիտմ ամ բ մ ոբթած էք Հ էյ ս վրէժս պիտի Վագր առաւօտ կր բերեմ կր դնեմ ձեյլ գրասեղանի
կեբպական աշխատանքնեբուն : Բայս, աւա՛՜ղ, այս լուծեմ, ոչխարներուս փոխարէն եօթբ մարդ իրա Վրայ , Ղ՝Ըսէ Լուոնը։
մեծ Հայրենասէրն ալ շատ երկար չմնաս Ա ասուն , րու ետ եւ պի*> ւ ի շար եմ ե ւ քս էն ի մը գնդակներո\վ Ցրուած ենք Վայրի այծեամն երո լ նման, կը
որովՀետել վրայ Հաս ալ Ա աս ուն ի առաթին ասլս - իրենց խնդիրը կարգադրելէ վեբթ, գիւղէն ալ յի ցատկենք մէկ ձոբէն միւսը։ Ուսուցիչին սուլի–
տամ բութ իւն ր 1 894/՚5> : թրքական կառավար ութիւ սուն ոչխար պիտի տանիմ : էէ՛ կ՝արձագանգէ ամբողչ լեռը։ Համախմբում :
նբ նախ գին ես բոլոր քիւրտ պէկեբբ եւ ղրկես Սա Տակաւին բաւական քալելիք ուն ինք։ Միշտ յաոաք,
սան ի վրա յ , բա յլլ Ա ասունցիները լաւ դաս մբ Տէր Հ ա յ ր ր նորէն աղաչելով ըսաւ * Տիսունի տղաք ով որ յոգնի այսօր, այլեւս պտոյտի պիտի
տուին այդ դագան պէկերուն , որոնք չորս Հա բիւ փոխարէն Հարիւր կ ուա անք , միայն այս մաբգիկբ չգայ մեզի Հետ։ Խիստ էր ուսուցիչին Հրամանր :
րէ աւելի վ իրաւ ո բ եւ մեռեալ ձգելով փախան : մի սպաններ , որովՀետել յանցանք չունին ։ Բանի մը ոստումներ եւս, կը Հասնինք մեր նպա -
Այդ քանի մբ օրուան կռիւներու ընթացքին Գէորգ ք՝այց արիւնարբու պէկբ անդրդուելի մնաց եւ •ոակակէտին : \,ստա^ ենք բարձր ապառամի մր
Զա վուշի կ ա ւո տ ր ա քաթագոըծութ իւննեբը մեծ Հրամայեց ո՛բ բակի մէթ գտնուող մարդերէն եօթբ Վրայ ՚ Հանգիստի պաՀ է , ուշի ուշով կր դիտենք
զարմանք պատճառեցին բոլորին X քՒբքական արիւ մ արդ ներս կանչէ ։ ՝Ի*աՀ ան ան դուրս ե լլելով նախ մեր շուրչր : Աննման է 0՝ոփաց աշխարՀ ի գեղեց
նարբու կառավարութիւնք ա ղգո ւե լո վ քիւրտերու ղնաց տուն , եւ իր տասնըվեց տարեկան արի ազթխ կութիւնը, կ՚երեւին զոյգ քաղաքն/.րր թաղուած
պարտութենէն Հա,(ս անգամ ալ կանոնաւոր բանակ կը գրկեց որոշուած տեղը , Գէոբգի լուր տալու պարտէզներու մէչ, բազմաթիւ հայ գիլզեր շրր -
ՂՍհ^Յ ժողովուրդին վրայ *. Բայց բոլոր Աա սուս - Համար։ Յետոյ բակը երթալով եօթը մարդ կան - ք աւգ ա աո I աՀր սրածայր բարտիներով, փոքրիկ առ
սինեբբ մէկ մարդու պէս ոտքի կեցան ել մէկ ամիս չե ց որ ներս գան։ Երբ մաբգիկբ ներս մտան , պէ կ բ ուակներ եւ գետեր կր փայլին արեւի շոգերէն։
կռո ւե լէ Վեբթ պա ր տ ո ւե ղ ան : Այս կռիւնե ր ու մ էթ անմիթապէս ոտքի ելաւ ել սկսսւլ իրարու ետեւ, ճաշի յ ամանակ է, ամէն աշակերտ կր բանայ
Գէորգ նորէն փայլեցաւ։ շա րե յ ^ սակայն աՀա պաՀ տպան Հրեշտակը տասնո– իր պայուսակին բերանը։ ինչեր, ինչեր չկար այդ
ցր ձեռքին՝ գուռը բանալով ներս մտաւ Լւ պոռաց * օրր : Ա՚այրերր կարծես իրարու Հետ մրցումի ելած
Ա ոլրատ , Գէորգ , Աւօն եւ Գասպաբ ձեր բա - Ք.եռքեբնիգ Վեր, գուն Գէորգին անունը չես էին, իրենց սիրասուն զաւակներր բեռնաւորելու ա՛
լսած։ Կատու չեղած տեղը մուկը առիւծ է գար -
կա լուերով փոխագրուեցան Աուշ ^ մէկ ամիս վեբթն ձած * * • մէնէն Համեգ ուտելիքներով. Բաբերու խոռոչ
ալ Բաղէշ ։ Վեց ամիս բանտ պաՀ ելէ փերթ Ա*ու - ներուն մէչ առատ իւր կայ տակաւին , մեր բար -
ր ա ւո ր աքսորեցին Պագր Ա ատէն , ("՛կ Գէ" րգբ , Ա– ՊէկրԳէոբդին ձայնբ լսելով ձեռքերն ու ծուն բառով «ճռիկ» որ կը գոյանայ ձիւներու Հ ա լքէն
ւօն եւ Գասպարբ նորէն բերին Աուշ ։ կերը դողացին ել վար ինկաւ; Գէորգ իր խումբին եւ գարնան անձ րե ւնե րէն : Հրաշալի իւր, ինչ եւ
Գէորգ երեք տաբի բանտ մնալէ վեբթ, օր մբ Հետ բոլորին ձեռքերբ կապելով փոխագրեց Պետ– պագ :
բանտ ին պատր ծակելով կբ փախչի ել ուղղակի բոսենց մարագը եւ սպասեց իըիկուան մութին։ Երգելու պաՀ է , ձայները աններդաշնակ , ո-
կուգայ մեր. աունր ։ \ , ո յ ն օրբ շատ կարեւո՛ր գոր իրիկունը կը Հանէ մարագէն եւ պէկին ոչ - մանք յանդր վերի,ցոլցած են , ուրիշներ տակտ -
ծի մր Համար մեր աո ւն բ եկած էին նաեւ Անդրա խ ա բներն ա լ քշելո վ կր տ ան ի իր են Հակառակ որդ լին կը շարունակեն : Ջեղաւ, տղաք, ինծի Հետե -
նիկ , ՝Բ իւրտ Բաբսեղ , Համ բարձում , Աստոլբ ել Ալէման տզային եւ իրենց սաՀման բ ։ Բոլորին Հա լե9էք ԿԱ միչամտէ ուսուցիչը, Մէկ, երկու, ե–
Արթին ։ Գէորգ երբ ներս մտաւ տղաքներուն ու - շիւը մտքբելէ վեբթ խումբբ կր վերադառնայգիւզ ։ րեք, «կարկուտ տեղաց»։ Խ անաս որս, արշաւանքին
բախութիւնբ սաՀման չունէր ել բոլորն ալ ոտքի Այս երկու աչիրէթները Հակառակ էին իրարու եւ նուիրուած ուրիշ երգ մը : Դ՛արձեալ ուսուցիչն է
ելլելով Համբուրեցին ղինքք , իսկ Հերոս Անդրանի քանիցս կռուած էին եւ մարդսպաննուած էբ երկու
կը ղաբմանքով Հարցուց , Վ է ա յ ս եբիտասաբ - կողմ էն ալ : Յաթոբդ օրբ գիւղի Հովիւնե բբ իրենց վերչ, իըենց չէյխերր մէիւեզ ինկան եւ կռիւը
ԴԲ ։ Բարսեղը , անմիթապէս Գէս րգբ կր ծանօթա - Հօտեր ը կբ բերեն այդ կողմեր բ արածելու Համար դադրեցուցին :
ցնէ Հերոսին ։ Անդրանիկն ալ Համբուրելով կ՚բսէ* եւ կր տեսնեն , խումբ մբ ոչխարներ որ երկու Խումբր երեք օր եւս մնաց մեր գիւզԸ) որպիսի
ապրիս յ Գէորգ թան, անունովդ ապրիս եւ իսկա– սաՀմանին վրայ կտրածին։ Անմիթապէս կը վազեն բան մը չպաաաՀի : Արգէն վտանգր անւլաՀ, էր եւ
սլէս կշարժես անունդ ւԵրկու օր մնացին մեր տ ո ւն բ կուգան եւ կր ճանչնան իրենց ո չխաոներ բ ,կՀուզեն չորրորդ օրր խումբր վերադարձաւ Աէմալ : Գէ ~~
յաթոբգ օր մեկնեցան Աասուն ։ Այդ °րէս ի ՛Լեր Հաւաքել։ Բայց Հաւաքած ատեն կբ տեսնեն իրենց որդ իր կատարած ա շխատանքնե բու եւ քիւրտ պէ՜՛
Գէորգ եւ Անդրանիկ եղան իրարու անբաժանելի պէկի եւ միւսներուն գիակնեբբ•* Անմիթապէս լուր կի մասին զեկուցում տուաւ Հրայրին։ -
•շնկեբներ ։ կուաան գիւղ : Բոլոր գի զգացին երբ զինուած ի-
րենց երկրորդ աղա Մ ար սու ւոի ղեկավարութեամբ Հրայրը մպտելով ըսաւ. Ուրեմն մենք մար
1903 Ապրիլ 10/՛ն Հրայրը, Գէորգն ու իբ գարէ եղաձ ենք եթէ քեղի ղրկած էԱԱայի, պկկը
խումբբ կբ ղրկէ Խո լրի գաւառը , կազմակեբպա - կուգան Ալէման աղայի վրայ, ըսելով թէ դուք գիւղէն եօթը մարդ պիտի սպաննէր Հ
կան ա շխատանքնեբու Համ ար ։ Խումբբ ուղղակի ոպաննած էք եղբայրս։ ԱՀա կռիւ մբն ալ ա յս - Անգամ մը եւս վերանոր՛ոգենք մեր ուխտր բո
լոր յայտնի ՛եւ անյայտ Հերոսներու Հանդէպ :
էլեբթա յ Տէբ կաբապետենց տունը , ուր սիրալիբ տեղ կր ծագի երկու աշիբէթնեբու մէթ եւ երկու
կ՚ը Հիւբասիբեն խոլմբբ։ Գէորգ ՛ո է բ Հայրին կր կողԺ էն ալ քսան - երեսուն մարդիկ ուզանն ու ելէ ՎԱՀԱՆ ԽԱՋԱՏՈՒՐԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
՛ՆՈՐ ՍԵՐՈԻՆԳԻՆ ՀԱՄԱՐ խօսի իր գալու եւ գի*~գը կազմակերպելու մասին։ ԳաԱաԱ էւղաԱակիԱ
՝ԲաՀ ան ան սիրով կ ՛ըն դո ւն ի Գէ ո բդին ըստ ծնեբը ,
ԳԷՈՐԳ ՋԱՎՈՒՇ եւ անմիթապէս լուր կուտայ գիւղացիներուն ւ էքբբ
Հերոսին ան ո ւն ը կը լսեն , բոլորն ալ կը Հաւաքուին Գարո՛ւն, գարո՛ւն որքան դառն ու քաղցր յի֊
ու կուգան Տէր Կաբապետենց տունը ; Ա եր սիրելի լուսակներով կապուած մեր Հոգիներուն Հետ; Հա.
Հերոսը կր խօսի կազմ ա կե ր պո ւե լո լ , զէնք առնելու գիւ ձմրան թանձր ձիւները Հալած, մեր աշխարՀ ի
Մեր ազատագրական ընդՀ . պայքարին "՚էէ՝1 եւ մ ան աւանդ. Հ աւատ ար իմ մնալու յեղափոխա - գոյնզգոյն ծաղիկները ցոյց կուտային իրենց մպի.
մեր պաշտելի Գկորգ Տավուշի քսան տարուան կաննեբուն, եւ կբշեշս Ոբո\վՀետեւ մ իա յն ար; Հայ շինականը ձմրան երկար Հանգիստէն
գերր թէ եզակի է թէ անմոռանալի պիտի մնայ գէսքով է "Ր կրնանք պաշտպանել մեր իբտւունք– դուրս կ՚ելլէր իր աւանդական արօրով : «Ակօս վա
սերունդէ սերունդ , պատմութենէ պատմութիւն ՝. ներբ ու դէմ դնել աւազակ քիւրտ պէ կե բուն ։Գէ որ րենք, խոր ակօսներ Հողին մէչ ցանենք Հատիկ
Մեր սիրելի Հերոսին կեանքի ել իր րնդՀ . գոր - դին .այս խօսքեըը մ եծ ազդեց ո ւթիւն թողուցին Հնձենք ււ ս
ծունէութեան մասին գրելու պարտականոլթիլնր ներկաներ ու վբ ա յ % ՛լի՝ գիլլնՔ
զաւԻն ՛՛էի։
կ՚իյն,ա ք Հ • 3 • Գ • ա շնա կց ո ւթ ե ան արի ղեկավար - Տ ետով խօսք առաւ գիւգին ամ էնէն Հ ա բուստ Ի/անդ ու եռանդ, երգ ու ծիծաղ ամէն կողմ ;
ներուն : Բանի մր դրուագներ միայն պիաի պատ - եւ ազդեցիկ Պետրոսը, ըսաւ* Պէաք է ոք մեր՚()՝աո - ծաղիկ, կանաչազարդ դաշտեր, մարգագե
մեմ մեր նոր սերունդին Համար , օգտուելով Հօրս Հերոսին ըսածները օր առաթ իբա կան առնենք եւ տիններ, վարդ ու բուրմունք ամէն կողմ։ Տօզ ,ոլ
յուշերէն ԼԱբգար 1)1 աչաաոլրեան) է ատ բաստ ր լ լանք գալիք անակնկւ ղնե բու առ .չեւ շող , բնութիւնը
Պետրոսէն վեբթ խօսեցաւ նաեւ աէբ Հայրը, որ գե– ցոյո
Գէորգ Զավոլշր ծնած է 1872 Ա ասնոյ Բ սանաց կո^աայ իր ՀրաչաւԻրեեբբ ;
գաւառ Մգա ինք գիւզը , բարեկեցիկ ընտանիքի մր դեցիկ ճառով մր անՀ րաժեշտ գտաւ կազմ ակեր - Թմռէչկուններաոմւայութիեւրնամ՛.ներ ազատ օրէն կը ճախրեն օ–
երեք մանչ զաւակներէն երկրորդն էր։ Իրենց տան պո ւթիւն ը : Այս երեք ճաւլե րէն վեբթ , բոլորն աք գին մէթՏ։ղաք\Համաայկլեւս կեանգարքունէր մէե*ր պա աշխոայըաՀըի։ երթաՈլիչք
գուռն եւ սեղան ր րաց էր, բոլորին առիւ ել մա ուխտեցին Հաւատարիմ մնալ եւ այդ ուզզութեամբ օրեր են, պատրաստ եղէք, Հինղշաբթի օրուան
նաւանդ յեգափոխականներուն : աշխատիլ ։ Համար, Հացը միասին պիտի տանինք, կ՚տւետէր
Հայրր իր որդին կր տանի Առաքելս ց վանքր , ք*սկ գիլզին (հէս Մ կրօն պատմեց Գէ ո բդին * ֊ — մեր անմոռանալի ուսուցիչը Պ - Բենիամին :
Աննկարազրելի ցնծութիւն
գրել կարդալ սորվելու Համար : Մեր սիրելի Գէորգ Անցեալ աշնան քիւրտ Իքիւլի պէկ, 150 ոչխար բե բոլորիս մէթ։ Օրր
տարի կբ դառնայ : Արդեօք
չորս տարի Առաքելոց Վանքր յաճախէ լէ վերէ^, օր րաւ մեր գիւգր , ^րի պաՀելոլ (Պուսւ) : Ա*եր քա^– թանք, լեռնե՞ րը թէ դաշտեր ո՞ր կողմը պիտի եր
չէինք մտածեր։ Հինգշաբթի
մր արձակուրդին մամանակ ,երբ վանքէն կրվերա– Հանային Հետ այգ ոչխաբնեբբ բաժնեցինք տո ւնե– բ ։ Ալ ինչեր ինչե՛ր
դառնար իր սիրելի ծնողքին քով, ճամբան կր բոլ վբայ ։ Բրայսյց ՃձմԱեեռռրբ սացլաւ ինկաւ գիւղի ոչխաբ– առաւօտ է, Հաղիլ
Հանդիպի Տ "՛սլկա յ գայմագամի ոստիկաններէն գասարան մտած, Բ"Լ"Ր տԳաՔՐ ա է ա Ք Կ "էաա ՜
%ատրր օնպաչիին , որ զինուած Մ ուշ կ՚երթար կա ներուն մէթ եւ բաւական սատկեցան , որոնց կար բաստ ըլլան կր Հրամայէ ուսուցիչ ։ Հրամանը կը
ռավարական գործով : Օնպաշին բարկանալով գին Խիւլի աէկին ալ եօթը ոչխաբնեբբ : Վագբ կատարուի մեկ ակնթարթի մէթ, գուռնէն դուրս
կր Հարցնէ • Ուրկէ՞ կուգաս եւ ո ւր կ երթաս : Խիւլի ագան պիտի գայ իր ոչխարները տանելու , ենք բոլորս ալ մեծով պղտիկով։ ԱթնՈւորական
Պատանի Գէորգր մպտելով կր պատասխանէ : կը կասկածիմ որ գիլզին գէշութիւն մը ընէ ։ . կարգի կբ շարուինք չորս չորս : ԲարձրաՀասակ ա–
Վանքէն կուղամ մե րտունր երթալու : •—• Գուք անՀոգ եղէք, ըսաւ Գէոըզ, ես իմ ռտթնակարգ աշակերտ մբ առթելը , երկու ուրիշ -
խում բովս ՛այդ պէկին խնդիրն ալ կը կարգադրեմ ,
Ջ՛եմ Հաւատար ըսածներուդ, կեավուր, ես միա լն ինծի լուձր տուէք : ներ մեր աթ ու ձախ կողմերը։ Ուսուցիչը ինքը ա–
գիտեմ որ դուն այն գէշ մարգերու քովէն կու - Գիւզացինեբուն ուրախութիւնը սաՀ ման չու - մէնքին ետեւր։ Բոլորս ալ Հասակ Հասակի։ Երթր
գաս Հ Լկ՚ակնարկէ յեղափոխականներուն) : 7յ ա ա նէ բ , ո բովՀ ետ եւ գիտէին որ տ յլեւս անպաշտպան կր սկսի, Հնչեցնելով տզզային ել յեղափոխական
րսէ անոնց տեղր , ապա թէ ոչ ք*եգ կր սպաննեմ : չեն ։ Առաւօտուն խումբը մե կնեց ա լ իրենց որոշած երգեր:
տեղբ ։ կէսօրէ
1/1՛ քոլ ր ււ ւս մարգերուն Հետ գործ չու - Հղօլամ՚ֆնե րո վ առաթ քիւրտ աղան իր եօթր Գիւղէն գուբս ենք, կբ թնդան սար ու ձոր
նիմ , ես անոնց տեղր չեմ դիտեր Հ Լմշակ^ զինուած եկաւ տէր Հայ– կ^արձտգանգեն դիմացի լեռնեբն ո ւ ապառաժները,
Ոստիկանը բարկանալով կ՚ապտակէ Գէորգր Հ րենց տունը, կանչեց Ռէս Մ կրօն եւ ըսաւ* ՀՀ ո ւտ չափ ոլ սաՀման չունի մեր ուրախութիւնը։ Բա -
Աակայն, ապագայի Հերոսր անմիիւպէս իր գօտիի լուը տուր գի լզա ց ին ե բ ո ւն , որ կէսօրէ վեբթ ոչ - լական քալելէ վեբթ՝ կբՀասնինք լերանբստոբոտբ :
տակէն իր անբաման րնկերր դաչոյնր քաշելով կր խա բներս բե բեն աէբ Հա յ րենց բակր , որովՀետել Պղաիկ շունչ մը : Տղաք, այսօր պիտի բարձրանանք
մխէ ոստիկանին կուբծքր ել զայն գետին կր փռէ՝. քան ի մ բ ժամ էն պիտի վերադառնամ ։ մինչեւ այս լերան գագաթ ր էլբսէ ուսուցիչը։ Մեր
Յետո ւ զէնքր վերցնելով այլեւս տուն փարթար , (հէսբ անմիթապէս կատարելով պէկին Հ բա - ուրախութիւնբ կ^աւելնայ ; Գօտեպնղուած ոտքի
այլ ուղղակի կ՚երթայ Շէնիք, Մ • Տամատեանի , մանբ, վեբադաբցալ իրեն քով՝ ՚ԲաՀանւան եւ (հէ — կ՚ելլենք մէկ մարդու պէս , կ՚ուղղուինք դէպի մեք
Լեւոն ի ,- Արթինի , Ընկոլզզայ Մխօի, Աարգիսի սբ նորէն գործի վրա ւ են ^ ՛քեց Հալ ել մէկ գառ նսլաաակակէտր : Աաքաոում ցից ապառաժներու
քով : մորթեցին , քանի մը տեսակ կերակուրներ պատ Հետ, մէկ մը աթ, մէկ մը ձաիս ծո-ելով, մոռնալով
Օր մր Տամատեան , կասղմակեր պա կան գոբծով րաստեցին ո բսլէսղի աէկը գոՀ մնա յ ։ ,^աշէն \վե բ$ մեր կրած չարչարանքներն ու յո գն\ո ւթ իւննե րը ,
առանձին 1լ՝ երթայ Լաճ կան % Սակայն վերադարձին *էր ^ ա յ ր ր քաղաքավարութեամբ խնդիրբ կը կը խուժենք մեզ դիմաւոբող ծաղիկներու վրայ ,
ճամբան կր ձերբակալուի ու կբ տարուի Աուշ : պատմ է Խ ԻլէԻ "քէՀԻ՝0 ։ Փըսէ%՛ ցալ– ինկաւ ղ իւղէն աննման մեր աշխարՀի Հոտաւէտ բամպուլը (նար–
Այ ո պատճառով խումբբ կբ քայքայուի եւ Գէորգ ո չխա րնե րուն մ էթ ել բա ւա կան ոչխար սատկեցաւ կիմ) : > .
կ՛՚երթայ Հալէպ իր Հօրեղբօր քով՛՛ Վեռ ամիս Հա ձեր ո չխա րնե բէն ալ եօթը Հատ սատկեցան , սա - ճերմակ — կանանչ սիրտը գեղին , կր ցնծա է
լէ պ մնալէ վեբթ Մ"ւր՛"՚" Պօյաճեան եւ քանի մր կայն մենք ձեզ տռանպ ոչխարի չենք գրկեր , ես մեզ Հետ՝. Հաւաքեցէք , տղաք, ամէն մէկդ մէկ մէկ
Ա ասուեղ ինեբուն Հետ կբ վե բա դառնա յ երկի բ : մեր ոչխարներէն եօթբ Հատ կուտամ : գեղեցիկ փոլնչ պէտք է կապէք ձեր ծնողներուն
Ա՝ուբտտի եւ Գէորգիժամանումբ մեծ ոգեւորու Գազան պէկր բարկանալով ոտքեբբ գետին կբ Համար, ուսուցիչն է որ կը ձա լնէ մեգի։ Այո պա
զարնէ է
թիւն պատճառէս Աասունցինեբուն ։ Մուրատ աղ - րոն այս ձ-աղիկր մեր բոլորիս սիրած ձ֊աղիկն է
գո ւե լո վ ա յս ն ա Հ ա պե տ ա կան մ ո ղ ո վ ր գի Հ այրենա– Գոլք սուտ կբ խօսիք , ո չխա բն ե ր ս սատկած ես աղուոր փունչ մրն ալ ձեզի Համար կր շինեմ ու
տիրութիւնէն անմիթապէս ձեռնարկես իր կաղմա - չեն , ա յլ գիտմ ամ բ մ ոբթած էք Հ էյ ս վրէժս պիտի Վագր առաւօտ կր բերեմ կր դնեմ ձեյլ գրասեղանի
կեբպական աշխատանքնեբուն : Բայս, աւա՛՜ղ, այս լուծեմ, ոչխարներուս փոխարէն եօթբ մարդ իրա Վրայ , Ղ՝Ըսէ Լուոնը։
մեծ Հայրենասէրն ալ շատ երկար չմնաս Ա ասուն , րու ետ եւ պի*> ւ ի շար եմ ե ւ քս էն ի մը գնդակներո\վ Ցրուած ենք Վայրի այծեամն երո լ նման, կը
որովՀետել վրայ Հաս ալ Ա աս ուն ի առաթին ասլս - իրենց խնդիրը կարգադրելէ վեբթ, գիւղէն ալ յի ցատկենք մէկ ձոբէն միւսը։ Ուսուցիչին սուլի–
տամ բութ իւն ր 1 894/՚5> : թրքական կառավար ութիւ սուն ոչխար պիտի տանիմ : էէ՛ կ՝արձագանգէ ամբողչ լեռը։ Համախմբում :
նբ նախ գին ես բոլոր քիւրտ պէկեբբ եւ ղրկես Սա Տակաւին բաւական քալելիք ուն ինք։ Միշտ յաոաք,
սան ի վրա յ , բա յլլ Ա ասունցիները լաւ դաս մբ Տէր Հ ա յ ր ր նորէն աղաչելով ըսաւ * Տիսունի տղաք ով որ յոգնի այսօր, այլեւս պտոյտի պիտի
տուին այդ դագան պէկերուն , որոնք չորս Հա բիւ փոխարէն Հարիւր կ ուա անք , միայն այս մաբգիկբ չգայ մեզի Հետ։ Խիստ էր ուսուցիչին Հրամանր :
րէ աւելի վ իրաւ ո բ եւ մեռեալ ձգելով փախան : մի սպաններ , որովՀետել յանցանք չունին ։ Բանի մը ոստումներ եւս, կը Հասնինք մեր նպա -
Այդ քանի մբ օրուան կռիւներու ընթացքին Գէորգ ք՝այց արիւնարբու պէկբ անդրդուելի մնաց եւ •ոակակէտին : \,ստա^ ենք բարձր ապառամի մր
Զա վուշի կ ա ւո տ ր ա քաթագոըծութ իւննեբը մեծ Հրամայեց ո՛բ բակի մէթ գտնուող մարդերէն եօթբ Վրայ ՚ Հանգիստի պաՀ է , ուշի ուշով կր դիտենք
զարմանք պատճառեցին բոլորին X քՒբքական արիւ մ արդ ներս կանչէ ։ ՝Ի*աՀ ան ան դուրս ե լլելով նախ մեր շուրչր : Աննման է 0՝ոփաց աշխարՀ ի գեղեց
նարբու կառավարութիւնք ա ղգո ւե լո վ քիւրտերու ղնաց տուն , եւ իր տասնըվեց տարեկան արի ազթխ կութիւնը, կ՚երեւին զոյգ քաղաքն/.րր թաղուած
պարտութենէն Հա,(ս անգամ ալ կանոնաւոր բանակ կը գրկեց որոշուած տեղը , Գէոբգի լուր տալու պարտէզներու մէչ, բազմաթիւ հայ գիլզեր շրր -
ՂՍհ^Յ ժողովուրդին վրայ *. Բայց բոլոր Աա սուս - Համար։ Յետոյ բակը երթալով եօթը մարդ կան - ք աւգ ա աո I աՀր սրածայր բարտիներով, փոքրիկ առ
սինեբբ մէկ մարդու պէս ոտքի կեցան ել մէկ ամիս չե ց որ ներս գան։ Երբ մաբգիկբ ներս մտան , պէ կ բ ուակներ եւ գետեր կր փայլին արեւի շոգերէն։
կռո ւե լէ Վեբթ պա ր տ ո ւե ղ ան : Այս կռիւնե ր ու մ էթ անմիթապէս ոտքի ելաւ ել սկսսւլ իրարու ետեւ, ճաշի յ ամանակ է, ամէն աշակերտ կր բանայ
Գէորգ նորէն փայլեցաւ։ շա րե յ ^ սակայն աՀա պաՀ տպան Հրեշտակը տասնո– իր պայուսակին բերանը։ ինչեր, ինչեր չկար այդ
ցր ձեռքին՝ գուռը բանալով ներս մտաւ Լւ պոռաց * օրր : Ա՚այրերր կարծես իրարու Հետ մրցումի ելած
Ա ոլրատ , Գէորգ , Աւօն եւ Գասպաբ ձեր բա - Ք.եռքեբնիգ Վեր, գուն Գէորգին անունը չես էին, իրենց սիրասուն զաւակներր բեռնաւորելու ա՛
լսած։ Կատու չեղած տեղը մուկը առիւծ է գար -
կա լուերով փոխագրուեցան Աուշ ^ մէկ ամիս վեբթն ձած * * • մէնէն Համեգ ուտելիքներով. Բաբերու խոռոչ
ալ Բաղէշ ։ Վեց ամիս բանտ պաՀ ելէ փերթ Ա*ու - ներուն մէչ առատ իւր կայ տակաւին , մեր բար -
ր ա ւո ր աքսորեցին Պագր Ա ատէն , ("՛կ Գէ" րգբ , Ա– ՊէկրԳէոբդին ձայնբ լսելով ձեռքերն ու ծուն բառով «ճռիկ» որ կը գոյանայ ձիւներու Հ ա լքէն
ւօն եւ Գասպարբ նորէն բերին Աուշ ։ կերը դողացին ել վար ինկաւ; Գէորգ իր խումբին եւ գարնան անձ րե ւնե րէն : Հրաշալի իւր, ինչ եւ
Գէորգ երեք տաբի բանտ մնալէ վեբթ, օր մբ Հետ բոլորին ձեռքերբ կապելով փոխագրեց Պետ– պագ :
բանտ ին պատր ծակելով կբ փախչի ել ուղղակի բոսենց մարագը եւ սպասեց իըիկուան մութին։ Երգելու պաՀ է , ձայները աններդաշնակ , ո-
կուգայ մեր. աունր ։ \ , ո յ ն օրբ շատ կարեւո՛ր գոր իրիկունը կը Հանէ մարագէն եւ պէկին ոչ - մանք յանդր վերի,ցոլցած են , ուրիշներ տակտ -
ծի մր Համար մեր աո ւն բ եկած էին նաեւ Անդրա խ ա բներն ա լ քշելո վ կր տ ան ի իր են Հակառակ որդ լին կը շարունակեն : Ջեղաւ, տղաք, ինծի Հետե -
նիկ , ՝Բ իւրտ Բաբսեղ , Համ բարձում , Աստոլբ ել Ալէման տզային եւ իրենց սաՀման բ ։ Բոլորին Հա լե9էք ԿԱ միչամտէ ուսուցիչը, Մէկ, երկու, ե–
Արթին ։ Գէորգ երբ ներս մտաւ տղաքներուն ու - շիւը մտքբելէ վեբթ խումբբ կր վերադառնայգիւզ ։ րեք, «կարկուտ տեղաց»։ Խ անաս որս, արշաւանքին
բախութիւնբ սաՀման չունէր ել բոլորն ալ ոտքի Այս երկու աչիրէթները Հակառակ էին իրարու եւ նուիրուած ուրիշ երգ մը : Դ՛արձեալ ուսուցիչն է
ելլելով Համբուրեցին ղինքք , իսկ Հերոս Անդրանի քանիցս կռուած էին եւ մարդսպաննուած էբ երկու
կը ղաբմանքով Հարցուց , Վ է ա յ ս եբիտասաբ - կողմ էն ալ : Յաթոբդ օրբ գիւղի Հովիւնե բբ իրենց վերչ, իըենց չէյխերր մէիւեզ ինկան եւ կռիւը
ԴԲ ։ Բարսեղը , անմիթապէս Գէս րգբ կր ծանօթա - Հօտեր ը կբ բերեն այդ կողմեր բ արածելու Համար դադրեցուցին :
ցնէ Հերոսին ։ Անդրանիկն ալ Համբուրելով կ՚բսէ* եւ կր տեսնեն , խումբ մբ ոչխարներ որ երկու Խումբր երեք օր եւս մնաց մեր գիւզԸ) որպիսի
ապրիս յ Գէորգ թան, անունովդ ապրիս եւ իսկա– սաՀմանին վրայ կտրածին։ Անմիթապէս կը վազեն բան մը չպաաաՀի : Արգէն վտանգր անւլաՀ, էր եւ
սլէս կշարժես անունդ ւԵրկու օր մնացին մեր տ ո ւն բ կուգան եւ կր ճանչնան իրենց ո չխաոներ բ ,կՀուզեն չորրորդ օրր խումբր վերադարձաւ Աէմալ : Գէ ~~
յաթոբգ օր մեկնեցան Աասուն ։ Այդ °րէս ի ՛Լեր Հաւաքել։ Բայց Հաւաքած ատեն կբ տեսնեն իրենց որդ իր կատարած ա շխատանքնե բու եւ քիւրտ պէ՜՛
Գէորգ եւ Անդրանիկ եղան իրարու անբաժանելի պէկի եւ միւսներուն գիակնեբբ•* Անմիթապէս լուր կի մասին զեկուցում տուաւ Հրայրին։ -
•շնկեբներ ։ կուաան գիւղ : Բոլոր գի զգացին երբ զինուած ի-
րենց երկրորդ աղա Մ ար սու ւոի ղեկավարութեամբ Հրայրը մպտելով ըսաւ. Ուրեմն մենք մար
1903 Ապրիլ 10/՛ն Հրայրը, Գէորգն ու իբ գարէ եղաձ ենք եթէ քեղի ղրկած էԱԱայի, պկկը
խումբբ կբ ղրկէ Խո լրի գաւառը , կազմակեբպա - կուգան Ալէման աղայի վրայ, ըսելով թէ դուք գիւղէն եօթը մարդ պիտի սպաննէր Հ
կան ա շխատանքնեբու Համ ար ։ Խումբբ ուղղակի ոպաննած էք եղբայրս։ ԱՀա կռիւ մբն ալ ա յս - Անգամ մը եւս վերանոր՛ոգենք մեր ուխտր բո
լոր յայտնի ՛եւ անյայտ Հերոսներու Հանդէպ :
էլեբթա յ Տէբ կաբապետենց տունը , ուր սիրալիբ տեղ կր ծագի երկու աշիբէթնեբու մէթ եւ երկու
կ՚ը Հիւբասիբեն խոլմբբ։ Գէորգ ՛ո է բ Հայրին կր կողԺ էն ալ քսան - երեսուն մարդիկ ուզանն ու ելէ ՎԱՀԱՆ ԽԱՋԱՏՈՒՐԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
