Page 178 - ARM_19-1947_02

$ € Ա Կ Ա Ն՝ Ո՚ԼԶՈՑՆ ՄԸ ՈՒՍՈհՑԻԶԻՕ՝ ուէինք բաժնուիլ, ցը«<–էլ զանազան երկիրներ :

Բայց աուաօ֊ր ղասէն աէ-ելի մեհ֊ բան մըն էր , ղմ–

ԳՈՀԱՐ ՄԸ ԵՕԹԸ ԵՐԵՍԱԿՈՎ 3 ՕՇԱԿԱՆԻՆ գոՀութիսն մը ես իրականու-թիւ֊նը պեղելու. աչք

մը; Յեղաչրշու-մ մը Հոգիիս մէշ֊. Կեանքիս կարե.

(ԻՐ ՅՈԲԵԼԵԱՆԻՆ ԱՌԹԻՒ) սոր անկիւնագարձը կը սկ»ի այն օրէն երբ Հան֊

.ՀՀ ա վանաց ի նկարիչը , մէկդ ի գնելով բո լո ր գիաեցա, անոր կեդրոնականին մէի Սկսայ աա -

Յորժամ գործն գովիցի՝ աբռւես– մ ան րամ ասնութիւննե ր ը ել դիտողին ձգելով գու­ ուս,,/ի լ ։ ՛ԱՀա իր աուաձ֊ Հունար որուն անձիս Հա.
տագիտին մեծարանս րերէ :
մաաաաասխան աճումը ցաւ մըն է, որ կը Հանէ

շակել վիՀերն ոլ գեւեըը, կը ձգտէր տալ բարակ, զիս իր դէմ ու կը կապէ նոյն աաեն իրեն : Ուսու­

ԱԵԲԵՐ.Գ. վերջնական գիծով մը մեծութիւնը լերան մը Լեր­ ցիչը ներկայ է այն բոլորին մէք որոնցմով աշա­

Եօթը, այստեղ , ժողովրդական թէ*– է ոլ կը կութեան Հասած գրեթէ : Ան կր դիմէր այդ պար­ կերտը կր ձդաի իրմէ դուրս մղել զ ա յ ն ։ Ու ձո.

նշանակէ՝ շատ ւ ք՝այց ես պիտի չխօսիմ բո լո ը այդ զութեան , իմաստութեան՝ կեանքէ մ ը վերջ ուր վուն խորը, կր /սեմ յաճախ իր բազուկներուն ար­

եըեսակնեըուն մասինԼ*), այսօր՝ երբ յոբելեանէն ան կը տեսնէր յէմ ա րո ւթ է ւննե ր , խճողումներ , ձագանգը, որոնց գէմ կ՚ելլեմ դարձեալ։ ԱՀա

շեփորները կր ղարնոյլէն : Փորով քանէ մը Հատոր խեգճութէւններ ու կեղծ պճնանքներ , երբ յոգնած ապերախտ ճակատագիրը ուսուցիչին որ իբ գոհա­

Կ՝րսաձ էնւ ",ր ևռ ՐԻԻ էրմէ* վ&ւ ՛՛ւ՛ ԿԸ. թելադրէ 1է ՐէէաՐ ներքին ու արտաքին պեղումներէն եւ ոք ցումը կր փնտռէ աղոց անձնականութիւն տալուն

իը դո ըհ՜ը, վերջապէս ինչ որ կուտայ իր աշ - մէկ ուրախութիւն կրն\աբ Լրջել այլեւս իր գառ - մէչ, եւ երախտագիտութիւնը, պարտքին գիտակ­

խտտանքին վելուծումը ։ Արդարեւ, իբ Մնացոր - նոլթիւնը : ք*այց բաբի , նո յն ատեն , րմբռ– ցութիւնը , սէրը նոյն իսկ աշակերտին որ կը վա­

դացին Հատորներուն չափ բան ունիմ Գծելիք էր լով տուրքը ղո ր կուտա լ ամ էն մ եծոլթիլն , տա­ նէ զա յն իրմէ դուրս : Բայց ան , այս վերՀի^ը ,

մասին , ք՝մ–իշկի աչքով , գրագէտի գրիչով եւ ռապանքը որով կր կատարուի անո ր կերտում ը , տաղանդի պարագային, կր մեծցնէ իրեն Հետ նա­

քննադատ ի կչէոքով , իբրեւ Հո գերնա խօսական ցաւն ու պաըտութիլնը որ կան յաղթանակի մ ը ե– եւ ուսուցիչը , սերմնացանը : Աշակերտը կը գե .

եւ իմա ս տաս իր ա կան արատում՝ գո բծ՜էն մինչեւ տին , եւ Հ պարտութիւնը որ կը դարձնէ զանոնք ղեցկացնէ տակաւին զայն իր անգթութենէն ան -

սնձլ բարձրութիւն մը,գիտնա լով նոյնպէս արմէքր այդ գին, որ բարիք մը եղաւ իրեն Համար, նետելով

Այ՛ ւր , արագ նն*շմ ս ր մը միայն , չուզելով յաղթանակին ներքին ու արտաքին ճ ա կա տնե ր ո ւն ՚նոյնիսկ բոլորէն գմգոՀին, խստապաՀանիին , որ
աԵստի մր գերը խաղալ յոբելենական Հան դի ս՛ոլ -
վրայ, ան կուտայ իր գծին Հոգիէն բխող լոյս մը՝ անվարան ներ ո գա միտն է երբեմն ինքզինքին Հան–

թեանս մէջ կազմ ուած երազէն , դո ր ո վէն , յուսաբեկումներէն դէպ • Աշակերտը պէտք չունէր քօլՕԱ^ մը, մղիչիմը,

X ու վիշտէն Հ Ու այդ լո յ ս ր (չարտայայտէք այն ա– իր ախորմակին Համաձայն , եւ ի վեբիյ, կր Հաս­

Գէւ֊ղէ պտուղ մը , Օշական : աեն միա յն գեղեցկութիւնը լերան՝ որուն կը նա­ նի, կ՝ըմբոնէ նաեւ անոր տառապանքը։ Ու իր այդ

Գէ՚֊զէ մասին, սակայն, սխալ գաղափարներ յէ ր Հ եռոլէն՝ տեղեակ ա յն օրէնքէն՝ ո ր կ^ր թե լա– Հասկնալն իսկ կր պարտի անոր։ Եւ աՀա, կը տա­

Հունին մեր դրողներր ։ Գիւղը , $՝էֆլէգէ ոսկեփայլ Դրէ աշիւարՀր գէտել տարածութեան մ ը սեմէն ուր նի անոր՝ վիՀերէն բերաձ– իր լոյ"(լ՚–

պալատներէն գիտած , ֆոքլո ր է մէայն ; ^ ո լսո ք կը մեղմանան բոլոր տդե գութի ւննե րը ; Ո*՜ ՚" յ " -

կապոյա բարձունքներէն գիտած , ու պէս , սրտով եւ մտածումով քաշուած ա յ գ երիզը Կը միանամ անոր դառնութեա՛ն գհ՜ով մբ ,'երբ

բնակավայր : Ւսկ մեր բանաստեղծնե բուն աչքով , կը ցո լարձակէ բ նաեւ գծողին Հ ոգին– : Ու դի տ ողբ էլրմբոնեմ Հիմա թէ ինք ու ես ու շատեր կ՚ապ­

Հօռօւիէլ, լուսնակ գիշեր, ԳւԳԼա^* աԴԲԻ՚*–Ր% առնե­ էլը տեսնէ ղանոնք երկուքն ալ, անկախ իրարմէ՝ եւ րինք ու կր տառապինք մենէ դուրս մեր մողո -

լը աղջիկ մը կումը ձեռքին % յ, սակայն իրար լրացնող միացման մր մէջ^ արուես­ վոլրգինւ օգտին Համար ու ապերախտ գետնի մը

Օշականի Համար գէ՚՜ԳՐ՚ւ Հո՛ն ուր կբ լ ս ո ւ ի տին կաթը եւ դեղեց կութեան թափանց ի կ միսը յէ՜ վրայ : ^երամներ որոնց մետաքսները պիտի եր -

կեանքի զա ր կե ր ա կր աւելէ ի ր ա կան , վա՛սնզի շեցնող ճենապակիէ բամ ակի մ ը կողքին կամ փղ­ թան՛ մարգոց : Աեղուներ՝ որ կպարտագրեն ուրիշ­

կեանքը մորթազերծ * ոսկրէ երկնքի մր վրայ որուն ճերմակութիւնը ցե­ ներուն Համար։ կը միանամ իրեն կեանքին բոլոր

է*ր գիւղը ոչինչ ՛ունի ազգային, ոչինչ ցեղա­ խերէն ու մեղքերէն վեր մնալու տեսակ մը սրբու­ ո ւնա յնո լթ ի ւննե րով որոնցմով կը տառապի ան ի–

յին ։ Է՛ր գիւղը՝ մ արդկա յին Է մ իա յն, եւ՝ Համ ա– թիւն է ։ Ո՛– նկարիչը, ուզելով անջատել այդ լեռր նէ աւելի , Համապատասխան իր արտա՛կարգ տա ֊

մա րդկա յին : մ արդկա յ ին ա շխա րՀ էն ալ , կը ձգէ անո ր ս ա ո ր ո– զանդին ու հ՜երոլթեան պատճառով ո ր կը գնէ

Օշականի դէ՚֊գը մարդն էսկ է* տը մշուշին մէջ, տարուած միալն անոր կատարէն, մարգը պատրանքներուն առ^եւ : Կը մ բանում իրեն

Եւ այգ մարդը , եթէ կ*ոլզէք՝ գլխագէր կեան­ կեանքին տխուր սէրովը ,գեղե ց կո լթ ի ւնն ե ր ո ւն ա վւ~

քը, սե՛ռն է առաւելապէս * Այս աշխարՀաՀայեցո– այն մ աս էն որ կը մնայ մամանակէն ու տ ա չ; ած ո լ— սոսանքովր որ կր դարձնեն զինք յ ս ֊ ղ ի չ , քանի

ղութեան նախընթացը տուած են Հելլէնները ,բայց թենէն գՈւրս եւ ուր տեղի էլ ունենա յ իր եւ անոր որ ան կը պատրաստուի Հրամարիլ անոնցմէ , Հրա­

անոնցը պօէմա մըն էր լոկ (թՈՅթ6€տ) : Օչական Հ անդ իպ ում ը է ւ՛ այ. իլ նաեւ զանոնք արուեստի վերաՆելէ : Ու. թե­

տռամի կբ վեբածէ զայն , կեանքբ տառապանք էյ մ ան գիծով մըն Է որ կը մղուիմ պատկերաց­ րեւս կը մտահ-է դեռ թէ իր աւելի քան յիսուն Հա­

է, եւ տառապանքին ամէնէն սարսռալին՝ սեռային նել ուսուց ի չս , մ Էկ կողմ ձգելով բո լո ր մ ան ր ա - տորներուն մէշ չկրցաւ տալ իր գառնութիւննեըէն

կեանքրՀ Գիտելու Համար այդ սարսուռ նե բու մասնոլթիւններր > մարդը, տաղանդը, ւ ի է ն ՚ 0 մ է – ՚ Լ Ւ Բ բռնած֊ այդ գեղեցկոլթիլննեըը : Կ՝երթամ ը–

սաս ակութ իւ ն ր կամ դա յրուցքը ո ր կը խենթեցնէ ն/7 յ ինչպէս եւ անոնք որ արդարացի թէ անարդար սելու իրեն թէ տուածը կր գլէ կ՚անցնէ պզտիկ

երբեմն ա ղ^ի՚կն ե ր ը եւ տղաքը Լ ըստ Հ ին տես ու - կը Հ ա լած են զինք եր բ ան ծե բ է Հ իմա , չձդելով մողովուրգի մը սաՀմանները : ի՞նչ է ի վերի,

թ իւննե րու) , կրակը կամ ԳոեՐ՝ ՝" Ր ^ԼՐ խանձէ որ ան իբ ուզածը սիրէ կամ ուրանայ , օգտուելով մարդը , ի՞նչ կարելի է պաՀանիլ անկէ։

եւ կր մխացն է սիրտեր ր Լ ըստ մեր ժողովրդական անոր սա յ թ ա քո ւմն ե րէն եւ տ կա\ր ո լթ ի ւնն ե ր էն , Իր անունը կը բանայ դարաշրի/ն մր մեր

բան աՀ իւս ո ւթեան) , պէտք է երթալ քոքուրնե բուն մ ե բմե լով իրական ու գեղեցիկ մասը որ աիտ՚ի տե­ գրականութեան մէի Երկնքէն եկա^ մայռ մը,

մօտ % Ա արդկա յէն ընկերութեան ամէնէն նուաստ ւէ , թաղելով զայն քաղաքական կոյր կիրքերու Պ րոմէթէոս մ ր , տառապեցնողը ել տառապողը ,

այդ դասակարդր կը կազմեն իր խոնարՀներր , տակ ՝ որոնց կը արուի նաեւ Հայրենասիրութիւն սուրբ շարմողը որ ճակատագրուած էր իր գէմ

իրական զրկեալները որոնք չեն տառապիր թերեւս անունը : կր ճան չնամ ատոնց բո լո ր ին շարմառիթ– գտնել շատ մը սուրեր, Հակասական մեծութիւն

ա յնքան իրենց վարին ձայնէն , զոր լռեց ելու Հա­ ները , ինչպէս եւ էլ ըմբռնեմ մարդուն. մեղքերը : մը , ֆէնօմէն մը, որ միակը ճարտարապետեց ինք.

մար կրնան գտնել Հողին կանանչը , , որքան Ե*֊ա– Մ Է կգի նաեւ՝ երկու սերունղձներու ըմբռնումներու զէնք, առանց Համալսարանի , աճելով շարունակ

յէն կարօտէն , որ ընդմէշտ կր մերմուէ իրենց : տարբերութիւնը, Հ ա կամա րա ո ւթ իւնր որ կը բաժ­ Հակառակ պատաՀական նաՀանիերու,կրկնապատ–

Հող չունիս , տուն չունիս , դրամ չունիս , պիտի նեն մեզ իրարմէ։ Ոսուցիչս էր։ կելով միշտ իր գուրսէն առածը, մէ^էն բերելով

չունենաս նաեւ կնիկ • Ու ան եղաւ այն ուսուցիչներէն , որ , նման ճա­ ցեղին դա բալո ր կրակը :

Եւ Հիմա մտէք այդ զրկանքին մէջ : կատագրական կիներուն , կը խախտեն պատանի Եւ մեղք մըն է երբ չողիլնուիր ան՝ որ գոր–

Զրկանքին բնախօսութեան իբ ծանօթս ւթ ե ամ- Հոգէներր , նետելով ղանոնք նոր ըմբռնումի մր ծա& է նոյնպէս մեղքը չո ղ ի լնելու իր ճաշակէն

բը՝ Օշական լաճախ կը մօտենայ պրոլետարական ճամ բուն՝ վրա յ^ո բեր բեմն կը տանի ողբերգութեան՛. ռ լ ըմբռնումներէն դուրս գտնուած արմէքները,

դրականութեան Հանգանակին , բայց կր Հեռանայ Ւ բ գո բծելու ձեւն էբ , քառորգ դար առաջ, Հրել , մեղք մը մանաւանդ՝ երբ վտանգի տակ է ցեղին

անմիջա պէս՝ երբ իմ աստ մ ր կր տ բուի զրկանքին ; նետել տղաքր ջուրը , ո րպէ սղի անոնք լողալ սոր– մէկ մասն ու անոր Հոգեկան Հարստութիւնը։

Համ ա յնավարներր խոնաբՀներուն ^Լամ Ռ" Լա~ վ էն է րենց անձնական մ իջոցներով յ /յ ն քն ա տ ոլ ո լ -
թիւն էր իր ուզածը,
զուրկներուն կ ո ւա ան առաքելութիւն մը , որ քրիս­ ինչպէս եւ խորութիւն եւ V ՍԱՐԱՖ ԵԼԱ

տոնէական ծաղում ունի եւ միսթիք, ջղազանցա֊ իսենթութիւն թօթափելու Համար ներքին ու ար­

կան գունաւորում ։ կար լ Ա* արքս , որ երեւակայու­ տաքին տափակութիւննեը ը : Ե գա յ բա կան էր ան , ՍՏԱՑԱՆԲ

թիւն չունի , չկրցաւ մարդը վեր բարձրացնել ո- պարզ , բաբի եւ սակայն խստապաՀանջ ու բէըա ,

բովայնէն , կր յէշեմ էր աշակերտներուն, խոր­

քով տակաւին քրիստոնեա՛յ , ձէկնէլր ել գայթա - կախարդ մը, մէկ խօսքով։ Հայր մը\ ՀԱՅՐԵՆԻԲ ամսագիր, շԳրդ տարի, թ ի լ 2

կզիլը » բարեպաշտ տէրտէբի մը պէս , արուեստին Ա՚եծ զաբդացում մը* չէր որ տուաւ ան ինծի • (259) , Մարտ - Ապրիլ, 1947= ճոխ ե լ ն

ր հ < մր Հեթանոս ա րտ ա յա յ տ ո ւթեան ց առջեւ : 0 — Ատեն իսկ չունեցանք ատոր, երբ, Պոլս ո յ մէջ, բովանդակութեամբ : Տարեկան բամնեգին 3 աո .

շա կան , Ր^՜ԷԼ^Է մը պէս Հերձատելով մ արդկա յ ին զինադադարին ^ Հազիւ Հա՚մախմրուած՝ կը ստիպ– լար։ Հասցէ.– 212 Տէս&« Տէ. Տօտէօո, 1\1ՅՏՏ (Ս.Տ.Ճ):

մարմինը, իր այդ աշխատանքին մէջ շաղակրատե–

էով 3)ոոյտէն Հետ՝ կարծես ի Հեճուկս կարլ Ա՝արք–

սի, մարդկային Հոգին միայն էլ որոնէ ցաւին

ճամբսվ Լգրկ՚սնք = տառապանք) , բայց կր խոր­ կաւին ըստ Լաֆար կի) , բանաձեւեցին խո րՀ րդա — ջապէս խոնարՀներունՀյՀ) ծանօթ նո՛՛յն

շի վարդապետութիւն մբ բանա՛ձեւելէ , ինչպէս կը յին տեսութ իւնր Լաշխատանք է = երջանկութիւն , պանքը, կրակէ ասեղէ մը ցաւով ջիգերն է տավռերա։–

մերմէ իմաստ մը տալ իր որոնումներուն։ կր Հով կ՚աշխատի՝ նա 1լ ո ւտ ի՝% , Ա ւո ա լին ի բառե - Ըսելու Համար թէ Օշական զբաղա՛ծ է բոլոր

ճանչնա յ մէ՛ կ մ տաՀ ողութ իւն , - գանե՛լ մ արդ - բով)։ Այս ըմբռնումին գէմ կանգնած, Օշական տարէքներով, այստեղ էլ աւելցնեմ որ իր գործին

կային Հ ոգիին ակը, տառապանքին աղբիւր ր : կը Հ ար ցնէ տխբօբէն , իբ խոնարՀնեբո ւն իսկ Ի՛­ մ Էջ նշմարելի Է Հ ետ ա քրքրութիւն մը մ անուկէն

Ա քսպէս , Օշական կր մ օաենա յ Հ ամ ա լնավար– մ՛ա ս ա ո ւէք ե ամ բ » Հոգին եւս պեղելու, Լմանուկը նոր աիպար մրն

ներուն՝ ղրկանքքտն աշխարՀ ագրո ւթեան մէջ , բա յց Փորը կուշտ , բայց Հռդի^ն ։ է ֆրանսական դրականութեան մէջ եւս, նոր՝ ո–

յետոյ կը լքէ զանոնք՝ Հետը տանելով իր խոնարՀ֊ Որ ըսել է թէ երջանկութեան ակը չի դտնուիր րովՀետեւ ԺԹ • դարէն ետքը, տեսնել էմէ Տի՛–՜

ները, անոր Համար որ տառապանքէ մասին տար­ կուշտ ո բովա յն ին մէջ ։ փիւյէ մէկ ստուար ել սքանչելի Հատորը, Սո բՇէ"

բե՛ր է քւր տեսութիւնը ( Հ ո գ ե ր ն ա խ օ ս ա կ ա ն ) , տար֊ Օշական , տառապանքի իբ տեսութեան բա - տօոոծ§շ ոօսV^^^ս ճս 1-օուՅո ք^&Ո9^^տ,— 1'Ըոքտոէ):

բեր է Ա* արքս ի թ ո ոն ե րո ւն տեսութիւնք Լ ընկեր ա– ցա տ ր ո ւթ ի ւն ր գնելով խոնա րՀներու Հոգի ին մէջ, ԵԼ այս՝ դեռ մէկ երեսն է Օշականի բերած

յին—տնտեսա կան) ։ Այս Հեր ջէններր, բարեփոխե - առաջին առթիւ կարծել պիտի տար անշուշտ թէ դոՀարին , նուէր Հայ դրականութեան ւ

լով Աստուածաշունչի տեսութէւնր Լաշխատան^ մարդկային ընտանիքին ամէնէն ղրկուած անդամ– շ– արդոԻ՚եԻ

տառապանք , տեսնել Գիրք Ծննդոց , Տ՝1 • Տ՝ • 1 7 նե՛րն են միայն, որ կը տառապին իր նկարագրած
19), չրքեքով
սարութիւն ընկերվարական տեսութէւնր (^Հաւա­ տառապանքովը։ Այդ սխալ տպաւո բութ իւն ր ջնջե­ (2) Անհրաժեշտ Է արձանագրել թ է 0շակա1նւր
խոնարհները պարզ րնչազո^րկնեբ չեն միայւն, այւ
աշխատանքի , որ տառապանք է տա - լու Համար աՀաւասիկ ձեզի սլաաանիներր, մեր եւ են պարզամիտներ (տտփԽ),— հերոսներու այս
րնտրութեան մէջ՝ նախապատուութիւն մը կը ար­
դրականութեան մէջ առա ջին ր պէտէ Րսէէ՝ եթէ ուի զգացումհրուն (փիլիսոփայական դպրոց մր,
ոբ կը պաշտպանէ մտածման վբայ զգացման տի­
( * ) Այս ուսումնասիրութիւնը կրնայ դառԽպ մոռնայի Չօպանեանը ( ՏղռԼ հոգիներ) ,բայց Համ­ րապետութիւնը , Վոլթէրին դ է մ Ռուսօն,. . նիւթ
շարք մր , ուր գլուխներ պիտի կազմեն* Գ)իւղա - մը զոր կաբելի չէր ներկայացնել այսքան կարս
ցին, հէքեաթներու վարպետը , վիպասան՛ը, թ֊ա - ՛ս շխա րՀա յէն գրականութեան մէջ լաւագոյններէն նշմարի մը մէշ) տ
տեսագիրը , ք ննադաաը , լեզոլքւ, վարդապեաոլ–
թփւնը (սրական, գքեւղեցկագիտակաւն եւ իմաստա­ մէկը անպայման (քիիլլ քհրնարի պաստառո՛վ) , 0 ֊
սիրական) ;
շական սքանչելի Հատոր մր տուած է նկարագրե­

լու Համար պատանիներուն Հոգեկան խռովքը,

մարդկային աւիշին առածին մԽյթքը(աօոէշւ–),վկ–

Fonds A.R.A.M