Page 175 - ARM_19-1947_02

Տսւոխա Զ՚*րիկըէ Բոլորն ալ կ՝ըսեն թկ մենք էենք ՀարհՕի աստուած Ահք
ճանչնար : Իսկ ուր որ ես էի բանտարկուաձ՜ , Հոն

էին Սուլուխա յ Ս՚սգօն եւ Ջրրօն , (Տօնիկը որ գիւ­

ղի Գզիրն էր), Շէիսլանայ Առաքել, Աօզգոմայ Ո՜վ աստուածՕեբ , աբհաւրական եւ հրզօր ,
Մեր հայրենի ճակատագրին եւ բախտին ,
ՀւԼԼՂա1^ * Մ ուշ քաղաքացի երեք եղբայրներ, Խ "՚ է ֊ Մեղ կ՚երեւիք դարձեալ Մաափ գագաթին,
Ո՜վ աստուածներ, աբհալրակաւն եւ հըզօբ :
բոլրենց Ա՛ կրտի շ , *կաղաասար ել Վ.աՀան : Մենք

ալ ըսի՛նք թէ չենք գիտեր։ Միայն Աուլուխ գի*֊ղի

Գզիր Տօնիկր րսալ, Գէորգ Զ տ՛ի ո ւ շն է ։ Ե" , Ս ա–

ղօն, Ջրրօն , Տօնիկր վերցուցինք Հերոսին մ ար - Մեր խստակեաց լերանց վըբայ օրն է ջինջ ,
Գիշերն աննաււ եւ ս*նտաո.նեբն հողմաձայն,
մինր ել դրինք սանդուխներու լիրայ մերկութիւ– թուրերուն խաղն երազական եւ գունեան,
Մեր խստակեաց լերա՛նց վըրայ օրն է ջինջ :
նր ծած՜կելով Հրացանը ձեռքը X Հայոց եւ կաթո -

լիկներոլ առաջնորդներն ալ ներկայ էին, ն կա

րեցին եւ Հետեւեալ օրր քաջինմաբմինը յանձնեց ին

Հայոց Առաջնորդին Հ Երեք քաջերը թաղուեցան Ո՜վ աստէոլածւնյհր, տւնհունակերպ եւ ներհուն ,
Մ շ" յ Ջորի թաղի գերեզմանատունը, լեռնալանջի Կը հնչեն ձեր ոտնաձայներն ժ ա յ ո է ժ ա յ ո ,
մը վրայ ։ Երկինքն ամբողջ խըրախսանքի բոց մ*է վառ.,
Գէորդներուն Ո՜վ աստուածներ, ա|նհո,ւնակերպ եւ ներհուն :
Հայրենակիցներ , յարգանք բո լո ր

որ մեռան Հայրենիքի Համար ։

ՍՏԵՓԱՆ ԱԼԷԲՍԱՆԵԱՆ Արտերուն մէջ դաշնաւորում է ու երգ,
կեանքի հր բայը ք , խինդի աւիշ ակաղձուն ,
՚Իաւագ մը Ցորեաններուն մէջ մեր կոյսերն են ժպտուն,
Գեագ Զավոդի, կԽմէքեԱ Արտերուն մէջ դաշնաւորում է ու երգ :

ԸնդՀանրապէս թերթի մէջ գրելու սովոբոլ - Ո՜վ թըխադէմ հայրենի սուրբ աստուած ներ, , ՎԱՐԳԱՆ ՎԱՐԴԱՊԵՏ
Այգաբացին լուսայորդման ինդմէջէն ՎԱՆԱՀԱՅՐ ՄՈՒՇԻ Ս • ԿԱՐԱՊԵՏ
թիւն չունիմ ։ Այսօր պարզապէս քանի մը տող գրի Անցէք շարք շարք մեր աշխարհին վերեւէն ,
Ո՜վ թըխադէմ հայրենի սուրբ աստուածներ : ՎԱՆՔԻ ԵՒ ՅԵՂԱՓՈԽԱԿԱՆ
կխառնեմ իրրել վկայ մը Գէորգի յանդուգն ձե ռ–
Թոզ մանէոլկնհրն ասվերջ հրսուին ու խայտան , ԳԽս՚գ Զավոդի
Նարկներուն ; Մըշակն ըլլայ հուժկու, թիկնեղ եւ բարի, ԱառատակութեաԱ 40աՎեակը
Եզներուն դունչն աշխատանքին մէջ ոսկի,
Մ շ ռ յ երեւելիներէն քիախթար ԱալիՀ միշա կր Թոզ մանուկներն անվերջ երնուին ու խայտա(ն:

փափաքէր Գէորգի Հետ տեսակցութիւն մը ո ւնե—

նալ։ Անդամ մրն ալ դիմելով մեր Գառնեն գիւղա­

ցի յայտնի յեղափոխական Ակրտիշ\ին, վերջինս

ժամ ագրութ իւն մր նշանակապ֊ էր իր տան մէջ % Ո՜վ աստուածներ, աբհաւրական եւ հըզօր , Կը առնուի նախաձեռնու թեամբ, ՏԱՐՕՆ ՏՈՒՐՈՒ­
Թոզ Հայն ապրի անվերջ , անվիշտ եւ անկախ ,
\9Գ7ի Մայիսի առաջին կիրակին էր. Գէորգ Թող ւէհր մայրերն րլլաւն լոյսի՛ պէս խաղաղ, ԲԵՐԱՆԻ ՀԱՅՐ– ՄԻՈՒԹԵԱՆ, Մայիս 25ին, կի­
Ո՜վ աստուածներ , աբհաւրական եւ հըզօր :
եւ քիուբէն եկան գէւ֊ղը եւ իջեւանեցան Մկրտէէի րակի կէսօրէ վեր1 մամը 2էն կէս գիշեր, 1տՏ7 1ՔՏ
ւ^ՕսհոՇՁԱՃ, 45 աՇ Ը1Տ 1Յ ՕտքշՈՏՏ, Հայկական գեղե -
տունը ։ Հոն էր նաեւ Գէորգի կնքաՀայբը , Աու -

լուխ գիւղացի Ա՚եսրոպը, իջեւանած Անօի Ղ^ա՛զա­ ցիկ սրաՀին մէի Կը նախագաՀԷ Լ. ՏՈՆԻԿԵԱՆ «

լ՛ ի տունը : Մ եր գիւ֊ղր ծխախոտի առեւտուրով կր Միլանօ, 1947 ԱԲԱՄԱՅԻՍ ՍԲԱՊԵԱՆ

զբաղէր , որով այդ օրր ներկայ էին քանի մը Կը /սօսին Պ. Պ– ԱՐՇԱԿ ՋՕՊԱՆԵԱՆ , ձԱՒԱՐէ

Թուրքեր ։ Մեր ղ\իւղը որ քաղաքէն Հազիւ մէկ քի– ՄԻՍԱԲԵԱՆ եւ ԽԱՉԻԿ ՄԿՐՏԻՋԵԱՆ։

լոմ եթբ Հեռաւորութիւն ունի , կը գտնուի Կ ուռ– 9–, Զավոդ եւ ԿոքիւԱ Կ՛երգեն ՏԻԿԻՆ ԱՐՄԵՆՈՒՀԻ ԳԵՒՈՆԵԱՆ

տի կ լերան Ստորոտը , եւ թրքական զօրանոցէն կը (Տէր Կարապեաեան) , ՍՏԵՓԱՆ Պ0Ղ.ՈԱԵԱՆ, Օր–

բամնուէր միակ ձորով մ Ա Հ ԿԱՌՎԱՐԵՆՑ եւ ուրիշներ։ կ՚արտասանեն ԶՕՀ -

Կէսօրէ Վերջ Հասաւ նաեւ Գեղամ Տէր կաըա– 1890 թուականին , Տարօնի աշխարՀը կ՚ապրէր ՐԱՊ եւ ԺԻՐԱՅՐ ՄՈՒՐԱՏԵԱՆ, ՇԱՒԱՐՇ ՏԷՐ

պետեանը, Մշոք «Տատրակ^ը։ Գռնփակ մոզով կեղեքում ի եւ ՀարստաՀ արութեան ծան բ օբերը ; ՊԱՐԱԱՄԵԱՆ , ՏԷՐ ԵՒ ՏԻԿԻՆ ԱՄԻՐԱԵԱՆ ։ Հայ.

դումարած էին մեր չորս Հերոսները* Գէորգ, ՝$իւրտ Համիտիէներու սանձարցակ աւերները , կական նուագ •

Մկրտիչ, Գեղամ եւ (հուրէն ։ Ոչ ոքին յայտնի էր ծեծերն ու թալանը, բռնաբարումները այլեւս

իրենց մ ո զո վ ի օրակարգը ; Մինչ Ռաիթար ԱալիՀ անտանելի կը դարձնէին կեանքը ուրախ ու աշ– կամ ցուրտէն ճամբան կը սառէ ին եւ կամ քիւր­

անՀ ամ բեր կը սպասէ ր ել աջ֊ձախ տգաք տեսնե - խատաս է ր դիւոաց ինե բուն , որոնք երկար տա - տերու կողմէ կը սպաննուէին։ Այնպէս որ արտերը

լով կը թախանձէր ո ր վա յրկեան մ ը առաջ Գէոր­ րիներ փակած ի՛րենց ծննդավայրին եւ ՛ոն ո րո ուր բ մնացած էին գրեթէ անմշակ։ Ատոնց վրայ աւել -

դր տեսնէ։ Մեր ընկերներէն կակօն կեբթայ կ՛ի– Հողին , կը վարէ ին , կը ցանէին ու չէ ին մ ոռնար ցած էր սլեաական տուրքը ։ Միդս1 գրամ կը պա -

մ տցնէ մեր մ ո ոովա կաննե բուն ԱալիՀ ի փափաքը ։ տար ին քան ի մը Հեղ իր ենց Հ ա ւա աք ի տ ո ւ րքը մա՛՛ Հանջէին եւ եթէ չգտնէին, տ ունին մէջ եղած չե­

(կողովը արդէն վերջացած էր* Գէոբգր կը բացա­ աուցանել Մշոյ մանր ու պետ սրբոց ; ղած կը տանէ ին : (/• ո ղ ո վ ո ւր գը օբՀ ասական տագ­

գանչէ * «Փոխանակ միայն ԱալիՀէն տեսնուե­ Ուրեմն Տարօնի մողովուըդին Վիճակուած նապի մ ր մ սւտնո ւա էր X

լու, աՀա դուրս կ՚ելլենք, թող ք^ուրք , փիլրտ եւ էր անվերջ ստրկութիւն եւ տ՛առապանք։ ի^այց ո*չ, Տ արօնի ա յ դ օրերու պա տ ո ւՀ ա ս% ե րն է ին ,

Ջէբքէզ բոլորն ալ տեսնեն մեզ : Համբերութիւնն ալ ս աՀ մ ան մր ունի , այդ Համբե­ Ազջնայ մ իւտիւրը եւ ՀԼիարաթա լ միւտիւբը, Պ ա յ–

ք*արկացած գուբս թռաւ Գէորգ ել իր գեղե - րութեան բամակը կամաց կամաց լեցուած է Ր ՛՛Այգ րամ էֆէնտին : Ագ^րնա լ մ իւտիւրը տասը ձիա —

ցիկ նժոյգին վյյա լ նստելով, սկսաւ գի՚֊գի մէք ճակատագրական օրերուն մէջտեղ ելան քանի մբ ւո րնե րով Գոմս գիլգը կուգան աւարի X կոըիւն ըլ­

երթալ գալ , ՛իսկ Ռուբէնը իրեն կ՚ընկերանար , նս­ Աասունցի եւ Մ քեցի «ծռեր^ , խորտակելու Համար լալով գիւղապետ ը ո լղղա կի Հ ոն 1լ իջնեն : քաղա­

տած Հօրս ձիուն վրայ։ Գէորգ այգ օրր Հագած էր ա յն բռունցքը , որ կը Համ արձակէր արորել Հա / քավարական ձե ւա կե ր պո ւթ ի ւննե ր է՝ վեը^ ւ ներս կբ

թուրք սպայի Համազգեստ ; Մ օսին Հրացան ր ձեռ– մողովուըդին պատ իւր եւ ինչքը X Հրաւիրեն։ Անմիջապէս կը Հրամայեն Հաւ եւ ո չ–

րը՝ գէէ՜գէ՚ե երկայնքր երեք անդամ երթալ գալէ Ատոնց կարգին էր մեր անմոռանալի կարիճը, իսար մորթել եւ լալ սեղան մր պատրաստելէ Հրա–

վերջ , իջաւ վարի թաղը , ւուրԱուլուխայ Մեսրոպը Գ* Զավոլշը, որ քսան տարի աներեւոյթ ոգիի մր մանր իսկոյն կր կատարէ կորիւնը , խորՀելով

նոյնպէս ձիու վրա լ նստած , իրենց կբ սպասէ բ X մամ առաջ ճամբել X ք*այց այդ դաղաննեբոլ մտա­

պէս Հարուածեց անխնայ մ եր պատոլՀասնեըը , եւ դրութիւնը ուրիշ բան էր եւ ճիշդ ատոր Համար

Երեքը միասին մեկնեցան այս Հանդիսաւոր ցոյցէն աւա՛՜ղ , դմբախտ օր մը, ինկաւ թշՀյամիի էաՐ էր որ եկած է ին X Հյատ մը պաՀանջնեբ դնելէ ու

վերջ* Մինչ գիւղացիներ մեծ աղէտի մր կբ ս պ Ա՛­ գնդակէն , խոր սուդի մատնելով բոլոր Տարօնի գոՀացում ստանալէ Վերջ , եր բ իրիկուն կ^ՐէԼայ »

սէին , ՛սև՚յլազգի ցուցարարները ի տես Գէորգի ել մոգով ուրդը X 1լառաջարկեն կորիւնին մէկ մէկ Հայ աղ^իկ բե -

ընկերներու պատկառազդու երեւոյթին, Հայ կա - ^՝ող ներուի ինծի, Գ* Ջաւուշի մաՀուան, 40րդ րել իրենց ։ Հայկական ճոխ սեղանէն արբեցած,

կան տուներ ր կճապաս տան է\ին , փսփսալով, տարեդարձին առթիւ յիէել նաեւ իր քանի մր զէն­ 1լ՝ ո ւզեն ի րենց գա ղան ա յին կի րքերուն ալ գոՀա -

Գէորգ ոչ մաբդոցմէ կր վախնայ , ոչ ալ Աստուծ­ քի ընկերները , որոնք իրեն Հետ լեռ ու ձոր չափե­ ցում տալ , Հակառակ պարագային կորիւնը իրեն

մէ, քանի որ օր ցերեկով ցոյց մը կը կատարէ զօ­ ցին , պա յքարեցան Հայ մ ո ղո վո ւր գին վւրկութե ան կեանքի գնովր պիտի վճարէբ :

րանոցէն քանի մը քայլ Հեռու, շրջապատուած Համար X Ւնչո^ւ չի յիշել Հրայրը, Տարօնի փայ - կորիւնը կը խոստանա յ կէս մամ էն կա ւո ա ր ե ւ

այնքան զինուած իսլամնեբէ : լուն աստղը, որ իր մաՀռվ խաւարեցաււ Աղբիւր իրենց պաՀանջը եւ դուրս ղալով անմիջապէս լուր

Տզոց մեկնումէն Հազիւ մէկ մամ անցած, Պե– Ա երորր , ա յ դ քաջ Հսկան , Առիւծ Աերոբը իր կո­ կուտա յ գի՚֊զի մ էջ սլա Հու րա ա ծ քանի մը տզոց :

տրխան եւ Ւ՚Գգէթ էֆէնտին երը զինուոբներով լեց– րիւններու , Մ ջօն , կոտո յ ի Հաճին , Մ ա բտի բոս Ւ սկոյն կ՝ որո շեն այդ գազաններ ր մաքրել Հ Երբ

ուեցան գիւ֊գը, եւ սկսան Հարցաքննել Հայրս Լռէս վարմապետ , Արաբօն, 0բալին , Ղ^ազարր , Պաղ - կորիւնի ա ոա ջն ռ ր դո ւթեամ բ զինուած Հայ տղա–

Տիբօ)• լուայ Օվոն, Մեղտուայ Աիսակ, ՀՀիարաթայ սլատ~ քը ներս կը մտնեն ^ կը տեսնեն որ Հրէշնեբր Լաւ,

Գուք մեղսակից էք ֆէաայինեբուն , կր ուելին, Աարգիս ու Աւետիս (հրսլէեաննե րր, Աոր ֊֊ ^ԷՀ ռԻ"ո1Լօած կ^ե րգհին եւ կբ զուարճանա յին , ե–

Հիւրբնկալէք ղանոնք եւ օր ցերեկով ցոյցեր կբ տարայ ւիարժասլեւո , Տ ի՛րան ու փանքի սլա՚Հասլան բազներ Հ ի լսելով : Ե՛– աՀա կորիւնը կբ Հ րամ այէ *

կատարուին մե,ր քթին տակ X Պետրոսը, Կվարսայ Տպաքարը, (Ջէնկէլ աղասի) , Զեռքեըր վեր X Գազաններ ր անակնկալի եկած,

Հա յ ր ս պատասխանեց * 1էարգան Վարգապեար ել Ներսէս եսլիսկոսլոս հ/ա– կբ Հնազանդին : Մ եր քաջերբ ճիշգ սեղանին վրա ք

Գուք զինած էք այսքան քիւրտեր, (ծ՝ուբ - րաիւանեանր, այս երկու ՎեՀոգի կղերականները , տեղն ու տեղը բոլորն ալ կը սպաննեն , բացի միլ–

քեր եւ Ջէրքէղնեբ , որոնք , Հանդիսատեսի դերին որոնք իրենց Հայրենաչունչ քարոզներուիր , քա– տիւրէն, կորիւն կ՝ը**է միւտիւրին* ՝$եղ ողջ

մէջ մնալով թ ո յ լ տուին որ երեք ֆետայ\ինեբ ան– էութիւն կր ներարկէին Հ՛այութեան թմրա^֊ սրտե— ձղեցի որպէսզի երթաս ու վալիին պատմեսթէ կ ո–

վնաս անցնին երթան , մինչ մ եզ Հա յեր ուս գանակ րու մէ^։ Եւ գեռ շատ շատեր որոնց անունները ր ի*–ն բ սպաննե ց իր ղին ոլորները : Եթէ քաջութիւն

մը անգամ ա բ գ է է ա ծ էք* Ո^ր Հրաշքով պիտի կայ­ շեմ գիտեր ։ կյաըմէ յիշել նաեւ մեր անվեՀեր Կո­ ունի թող դա յ զիս բոնէ , ոչ թէ խեղճ անզէն մ ո -

րենայինք ղսպել Գէորդր X րիւնը, որուն մասին գմբաիյտաբաը պատմութվւ՚լ– ղո-վուրդր կոտորել տա լ ;

էֆէնաիներր Հաւանութիւն յայտնեցին Հօրս նը ժլատ է եղահ՜ : Այգ աարտա-կանութիւնր ձգելոմ Կորիւնր քանի մր զինուած աղա քներով եկաւ,

ըսածին եւ ստացան կաշառքի իրենց բամ ինը , որով իր բնկեբներուն, ես Հոս սլիտի յիշեմ միայն իր մամանակ մը Ա* կարապետ , ուր ես կ%ուս ան էի X

ղիւղր անվնաս ազատուեցաւ ։ ՛Լերդին գրուագը : Պայրամ էֆէնտին իմացած ՐէլաԼո*Լ) եկաւ Ա . կա­

Ականատես եղած եմ ոլ մասնակցած Գէորգի 1914/5> ընգՀանուր սլատերաղմր սկսահ՜ էք է րապետ պա շա բե ց Հ ՀԼարդան վարդապետին միջ -
նորդութեամբ
կարդ մբ ձեռնարկներս ւն , բայց առ այմմ զանց նորէն սեւ ամպեր Տարօնի վրայ, ինչպէս ամէն Աո֊աքելոց կորիւն վանքէն քաշուեցաւ , գնաց
բարձրացան
կ՚առնեմԳէորդր: Հայոց կարիպալափն է եւ մեր պատ տեղ։ թուրք Ժանտարմաւ&^ր եւ քիւրտ պէկերը, մողովուրդի վանքր ու Մ յ ի Հետ միատեղ Ա ասուն
մեր օրերու այս ռին ։
մագիր՝ը ՛անշուշտ "պիտի ՝ գիտնայ ղաւագրո ւթ իւննե ր կր յարէին յայտնի Հայեր , ու Հոն իրենց պաշտած Հողին սիրած
Հանղէպ։
մեո֊ Ո-էմռին իրեն արմանի տեգր տալ։ ժանտարմաները սկսած էին, կրկին կողքին ինկան քաջի պէս , ղէն ի ձե­

օ-գՀ ՔՐ 1Բ ՏԻԳՐԱՆ ՏԵՐՕԵԱՆ բռնութեամբ վարուիլ Հայ գիւղացիներուն Հետ :

Հա ք երիտասարդութիւնը զինուորագրուած էր , Տարգանք բոլոր անուանի ու անանուն Հերոս­

ՏԵ՛ԼԻ ԱՆՏԿՈԻԹԵԱՆ պատճառով ԳԷՈՐԳ ԶԱ– իսկ տարէցներուն կռնակով բեռ փոխագրել կու - ներուն , որոնք ինկան Հայ ժողովուրդէ աղատ ա -

տային մինչեւ ի)նուս եւ Մանազկերտ , Շատ քի - գրութեան Համար յ

՚ԼՈՒՇԻ նուիիուաձ֊ ուրիշ գրութիւնւեր՝ ՑառալԴ– չերը րաի/տ կ՚ունենային ետ գալու, մԳւացաձնե լքիլ ԱՈՐԳԱՐ8Ի

կայ շաբթու I ^

Fonds A.R.A.M