Page 162 - ARM_19-1947_02

Տ Ա Ռ ԱԶ Հ. Մ– Ը– ՄԸ ՄՈՐՈՀ8ԼԲ ՄՀՋ

ԹոՆէքիա միշտ մտաԽդ

ՄԱՐՍ ԷՏ Լ Հ • Մ– Ը– Մի Մարսէյլվ, մաս–

Մեր երէկուան թիլով Հ լւ ա սւ ա րա կես ինք Հ* Տ* Ա* նաճիւոին կազմակերպած մ իքմ ասնաճիլղա յի%

Գ . Աքեւմաեան կւրոսլայի Կեդբ . կոմիտէի յ ա յ - իլԱԲ Պ(ելժփակա,ն թերթ֊ մը, Լ& Շւէ6 8օս– մրցումսերուն Ա– Լի՛՛ն - Տէսինի Հանդիպումին
3 շահեկան, յ օդւււածաշարք մը կը հրատարակէ
տարա րո ւթիւնը «Ց Թու֊րքխւյ մասին,— «Խաղազա-թի^ւն թ է պատե– առթիւ օրեր առաք աննկարագրելի ոգեսոբութիդ,
շւազմ Նեղուցներուն վ բ ա յ » ։ Գրողը՝ ԻԽոո Օաւ
առաքէի 5000բգ Հ ամարի Հրա­ որ քաջածանօթ է Արեւելքի (թւրծեբուն; կ՚ամփռ– յառաք եկած էր Աարսէյլի մարդասէր Հասարա -
փենք հիմնական մասերը
տարակութեան ա ո֊թ ի ւ ։ կութեան մէք։ Երբ մեր սիրելի բնկեբները Հասան

Զէինք սպասեր , անշուշտ , ոք պաշտօնական Մարսէյլ շաբաթ ցորեկ , Հ • Մ Ը-Մ ֊ի վարիչները

Հաստատումի մք մէք կարելի ր/քար խտացնել օրա­ եւ մարզիկները առաքին իսկ տեսակցութեան ու -

թերթի մր տասնեյ-ինր տարիներու վաստակք, ոք ԱշիւարՀի մնացեալ մասին Համար պատերազ­ րախութեամբ նչմարեցին որ ճշմարիտ Հ. Մ– Ը.

ալ կ՛ա կն կա լէ ինք , որ յայտարարութիւնք օր Հ ն ա– մը վերքացալ ճափոնի վրայ կատարուած յաղթա­ Մ .ական ոգիով տոգորուած էի՛" անոնք : Լիոն Տէ֊

գրի մք րԱոյթր կրէր » աՍՂաV ասահ.Լ\ Հիւսելու նակով։ քՒոլբքերուն Համար պատերազմը այգ օրն սինի Հ • Մ • Ը • Մ վ՛ սիրաՀարները մեՀ– թուով ի–

Համ ար անոր խմբագրին ծանօթ արժանիքներո ւն ։ սկսաւ* քիղերու պատերազմ մր շարունակական, րենց ընտանիքներով ընկերացած էին : Հ. Մ– Ը.

Մեր բարքեր ուն մէք տեղ չունի Հրապարակային անվեր ք , նենգ , անգութ , որ կ՚անգամ ա լուծէ երկ­ Մ–ի Մաբսէյլի վարչութիւնը պէտք եղած բոլոր

շռայլանքը , ե լ ոչ մէկ ասպետ կր Հանգոլքժէ ա– րին կեանքք եւ Հ րէ չային կերպով կը ձեւափոխէ միքոցներր ձեռք առած ըլլալով, այգ բազմութիւ­

տոր , Հակառակ Հձմաքդ՚ծ մր ԼՀԼԼալուն : իւքաքան չիւք տեսիլ ։ Համ ա յնավա ր ա կան տա բա– նը աեղաւոըեց կայարանի կից Ււ6է<։1 ^օ™՞ոճւ6^

Կ՚ուռէինք, սակայն՝, \որ ՛հ ա շն ա կո ա կան թեր­ ծումր կր յա յանուի Հիւսիսային Եւբոպայի մէք սենեակներուն մէք։ Յետոյ միութեան Հաւաքա -

թի մր աարեգարձբ կամ 5000/"յ»– թուեակր, դառ - քիչ մը ամէն տեղ, Ֆ րանսա , Չինաստան , Մի - տեղիին մէք սարքուած գինեձօնով մը բարի գա ֊

նար առիթ ու պատե Հ ութ իւն՝ ռայա ուն դարձնելու ք երկրականի չրքականերր, Հարաւ* Ամերիկա , լուսա մաղթեցինք։

առՀասաբակ մ եր Հանրա յին կազմ ա կե ր պո ւթ ի ւն - Հնդկաչին ։ Խաչաձեւ բազմաթիւ խնդիրներ կան։ իրիկունը պտոյտ մ ը դէպի \՚՚16Այ(։ ՐօՈ ուր մի–

ն եր ո ւն , ու մ ասնաւո բարաբ Հ բ ա պա բ ա կա զբ ական– /"՚"յց Թուբքեբք՝ սկսած կառավարական պաշտօն– տւթեաձս տրամադրութեան տակ դրուած տՕէօեօ&է

լրագրական ձեռնաբկներու ծառայութեան րմ - ետ յէն մինչել փողոցի մարգը, գիւղացին թէ Հա­ մը արդէն կը սպասէ ր Հիւըերուն : Երկու ժամ ո լան

բռնումր; րուստ արտածողր, կրօնամոլը թէ յեղափոխական Հաճելի պտոյտ մր գէպի Շաթօ տ՝Իֆ :

« ($ա ռա քշ> պիտի կարենար ամուր պատուան - երիտասարդ ուսանողը, դիկտատոր կուսակցոլ - Երեկոյեան ճաշին կրկէն մաղթանքներ եւ ու­

դան մր Րէէալ ա քԱ տեսակէտով* խորՀ բգանիշ մր , թեան ղեկավարներր թէ ընդդիմադիր անդամնե– ղերձներ եւ երդեր : ԱՀա երգ մը Լիոն Տ էսին ի ըն­

եթէ կ՚ուզէք * որպէս գաղափարի ու դործի Հա­ րը-Հ բոլորն ալ Համաձայն են մէկ կէտ ի Լուրք : կերներէն ուղղուած Հ.Մ.Ը.ՄԻ Մաբսէյլի

մադրական արտայայտութիւն ։՛ Թուրքիա պիաի ըլլայ յաջորդ ցոհըՄոսկոլայի եւ ֆութպոլի /անձնախումբի քտւթճ յՇՀՕաշին : կը յ ո ւ ղ –

ինչսլէս կ^րնգգծէ Հ ր ա տ ա բ ա կո լած յայտաբա–

րութիւնն ալ, –%ղո ւգագի պո ւթի ւն՝% մք չէր անոթ ան ո ր փորձարկութեան սեղանը, ուր Համա յնավա– ուին շատերը :

Հրատարակութիւնը։ ՚ ՀոՎԱ տարտղներ էր մեղ րութիւնը պիտի մղէ իր առաքին մեծ յարձակու­ Հաւաքսյթ մը Բ1տ186|/ւ չքեղ ծովեզերեայ զբօ­

աշիւաբՀ ի լ Էո 1Ա ան կի ւնն եր ր , մ եր արմ ատէն կ ը՚"~ մը, արեւմտեան ժողովրռապետութիւններու դէմ։ սավայրի մր մէք երկու մասնաճիւղերու վարիչնե­

բուեր էինք, ու կեանքր կր Հար կադրէ ր՝ որ պա - Թրքական ամ բողք խնդիր ր կր խտանայ միակ Հար­ րուն միքեւ : կարծիքներու փոխանակութիւն Հ•

Հէինք ոգեկան մեր կուսութիւնք՝ օտար ափունք - ցումի մը մէք* Պիտի տեսնեինք վաղր նոր Միւ– Մ՛ Ը՛ Մ՛ի յառաքդիմւութեան Համար։ ք^ոլորն աւ

նեքոլ վրա լ , Հ աղա ր ո ւմէ կ Հոսանքի ե լ փորձու - նիխ մը* * .» նոյնը կը մտածեն , մեր երիտասարդութեան

թեան ենթակայ ։ Ֆիզիքական անճիտումէն վեր^ , Պոլսոյ մէք , Ոսկեղքիւրին մօտիկ կր գտնուի բարձրացումը Հ • Մ • Ը • Մ *ով :

բաբո յա կան ու Հ ոգեկան գունատում կր սպառնար կ/որ մեծ աշտարակ մը, ղոը ^ենովացիներբ շի - ԱՀաւասիկ սպասուած օրը, Կիրակի բայց դըժ -

տարագիր բաղմո ւթ ի լննե ր ո ւն X ք$ րած էինք արե - նած էին , ո րպէսզի նա ւա Հ ան գի ս տ ր մ տնող իրենց բաիյտաբար կ՚անձրեւէ : Տղաքր տիսոլր են : Պիտի

ւե լքի ալաղին եւ արեւմուտքի մշուշին մէքւ Հարկ նաւերբ առաքին՛ առթիւ իրենք տեսնեն : Ահւլթան– խանգարուի՛" ա /նքան գեղեցիկ պատրաստու -

էր ճակատ յաբդարել Հաւաքական կորուստի վյր - նեք ու օ ք ով անի կա կը ծառայէ ր պ ա.Հ ա սլ անն ե րո ւն, թեամբ կազմակերպուած մարզատոնը։ Լ՝այց ժամը

տանգին դէմ \ էք լ ՛է էք Ար պիտի ծո֊էր իր քամա­ ո րոնք կ՛ իմ ա ցն է ին Հին փողոցներու փա յտաշէն 2,ին անձրելը կր դադրի , մարզադաչաը ՀետղՀետէ

կք՝ մեր գոյութեան յեն՛ակ դառնալու Համար բու– տուներու մէք ծագած ՀրգեՀները։ Այսօր Հոն Հաս­ կը լեցուի* Հեռաւոր արուարձաններէ օթոներով ,

վանդաՀկաամս ումով , եթէէ֊ոգիչ Հե*ւ Տմթ•ո Ղ՚ւտ թեշնաանկցո աւյթգ իւնօրրե­, տատուած է Հակօգային պաՀ ականոց մը ե լ անկէց քամ|ան5/^^7#յ^ ժողովուրդը մարզադաշտ կը դիմէ։
ատ ա բաշ
րուն եւս, կր մնար անգաշունաՀաբելի լուսա — ալ մ արգիկ կր նա յին դէպի Հ իւս իս , ուրկէ պ իտ ի Առածին մրցում Լիոն Տ էսին ի խառն խում րի

պսակ՝ Հայութեան գլիյուն շուրք * Օւ մարմին ա– գայ օր մր, խորՀրդտյին օդանաւերու զանգուածը, եւ Հ ՚ Մ ՚ Ը ՚ Մ ՚ ի անպարտելի ժիլնիօռ խում բին

որ ճափոնցիներու Փրբլ - Հարպըրի մէք ր ր ա հ ի ն միքեւ, վայրկեան մը լռութիւն /արդանքի ի յի­

ռաւ աւասիկ ինք նապաշապաւնութեան շաբժումր նման, յանկարծակի բերելով թրքական գիմա - շատակ Գառլօ ՇաՀւինեանի :

ի սփիւռս աշէսարՀի, մինչեւ անշուք ոլ անծանօթ գրութեան բոլոր աշխատ անքն երբ պիտի փճացնէ ։ Ե՛– աՀա խաղարկութիւնը : Երկու խում բե րր

գաղութներ ։ Պոլսոյ փողոցները պտտող մք եք բեք ձւԳաՐ Ա՛՛յց կուաան իրենց իրական արժանիքներ ր եւ այս­

<ձ($աււաք$>ի պարագան մասնաւոր բնոյթ չէ ր թէ պատերազմք լրացած է*** Փողոցներր միշտ պէս մաքուր եւ ընկերական խաղա րկո ւթեամ բ մբ

կրեր Հ Զ.Ո ւ֊դա դի պո ւթ ի ւն մ ր չեղաւ Հ բատարա - լեցուն– են Համազգեստաւո ր զին ուորնե ր ո վ , զրա - Մաբսէյլի ժիլնիօռ խումբը կը տանի յաղթու -

կո ւթ իլն ր 9"ս՛ շն ա կցակ ա ն ոեւէ թերթի ։ Մ եր ղա­ Հա պատ կառքերն ու Հ րասայլերր շարունակ փոր­ թիւնը տ

ղա փա ր ա կան կե անքին մ էք պատեՀ ութի ւններր ձեր կր կտտա բեն Մա չկա յ ի զօրանոց ի Հ րապարա– Այժմ օդը կատարելապէս պայծառ է , երբԼիոն

երբեք ատաղձ չդարձան Հանրա յին ոեւէ գործու– կին վրայ* պաշարման վիճակի յայտարարութիւն– Տէսին եւ Մաբսէյլի Ա. խում բերը , մաքուր Հագ­

նէոլթեան ։ ինքն ամատոյց ոեւէ ^ծառայութիւն՝^ ները կը սեւցնեն պատերը, ե լ օրաթերթերուն՝ է-

շաՀ ախն դր՛ութիւն կ՚ենթադրէ* առնուաղն՝ պղտոր քերը ամէն օր լեցուն են զօրակոչի ենթարկուած ՛՛՛ած բուռն ծափերու մէք դաշտ կը մտնեն եւ կր

նպատակ , ճգնաժամային վա յր զեան՛նե րու ծա ո ա— պաՀեստի սպաներու անուններով։ ներկայացուին անուններով ; Ա՛արսէյլի խմբապե­

յութիւն մբ Հանդիսացաւ միշտ , «(5առա՛քէներու տը գեղեցիկ ծազկեփունք մը կր նուիրէ Լիոն Տէ -

ծառայո ւթի ւնր , \ու մեր դե կա վա բ ո ւթի ւն ր՝ Հա - Թրակի ո յ բանա կնե բու րնգՀ * Հրամանատա - սինի խմբապետին : Օրուան դատաւորն է ՚

մեստ գագոլթներէն մինչեւ շոգշոգուն երկիրներ , րութեան կեդբ ոնա տ եղի ին մէք մեծ եռուզեռ կը եւ&ՈՇՅ^ նշանաւոր դատաւորներէն 1^1՝. Տ1շ6ա ։Կրկին

Հաւ ժողովուրդի բազկերակը պաՀեց միշտ իր աիրէ եւ ՀձԵավուզ՝^ զրաՀաւորը -—• թուրք նաւա­ մԷԿ ՚/այբկեան լռութիւն, տղաքր քարէ արձան -

ձեռքին մէք, անբնականոն տեւէ ղարկ կանոնաւս - տորմ ին միակ Հպարտ ո ւթի ւնր վեՀափառօրէն ներոլ վերածուած եւ ժողովոլրղր գլխաբաց կրկին

րելոլ Համար * Փուճ խօսք չէ Հսել օրերու բարե­ կ իչիսէ ւ^դմէաի զինուորական նաւաՀանգիստին

կամ » բա ռ ա տ բ ո ւթ ի ւն ր՝ Դաշնակցութեան ծառա - թումբերուն վրայ։ Մինչ նուազ տակառաչափտա–

յութեան ո դին բնորաշել/ւ Ամ էն անգամ բոզութեամբ թորփիլաՀալածներ , երկոլքր նոր եւ դժուար զինուորագբելի , եզրակացութիւն՛ը սա
տակ
որ տագնապով մբ կր փոթորկի Հայ կեանքր , ա չ– Հ ասած Անզլիայէն , անդադար կր Հ ետաիսուզեն Կ՝էԱայ "Բ ատակ երեք Հոգիէն մէկր զէնքի

քերբ կր յառին դէպի այն : քրքրեցէք վերքին վաթ­ Վոսփոբի եզերքները, Ա ե լ ՛Ծովին դիմաց։ ճիշդ է կը մնայ Հինգ տարիէ ի վեր. . .

սուն տարիներու մեր կեանքր , մասնավորաբար թէ ամ երիկեան Համ ա զգեստն երք անՀ ետացած են , Զինուորական ծառայութեան շրքանը ըստ օ -

յետ Եղեռնի մեր ոգորումները, ու պիտի տեսնէք բայց տակաւին կաբելի է Հանդիպի լ անգլիական րին ի տասնըութ ամիս է, ը ա յ ց 1940^*» կան չուած­

որ Գաշնակցութեան գոըծր մայր շնչերակի մր զինուոբնե բու , մանաւանդ Ա ան - Աթէֆանոյի օ– ներէն ոչ մէկը ցարգ արձակուած է : Համեմատու­

նմ ան իր ցանցերր կր տարածէ Հայ մոդով ուրդի գա կա յանին մէք , ուր կարգով շարո՛ւած են թրբ– թիւնը Հսկայական է, ամէնէն ծանրը որուն

Հաւաքական Աչառութեան մէք ։ յւական գործարանի մբ կողմէ շինուած Հետախու­ ստիպուած է տոկալ փոքրիկ երկիր մը :

զական ե լ փոխադրական փոքրիկ օդանաւերուկոզ– Պատճառը պարզ է , մինչ Գերմանիա կը սպառ­

Զենք ուղեր փոխաղբել այլապէս ցայտուն ու քին , «Միւսթէնկ^ներ , «8. 29»եր , «Մոսկիթօֆներ , նար միայն բաղղատաբար կարճ արեւմտ. սաՀմա–

դրական գիծեր , որոնք թելադրուած էին միշտ ՀճՏաքօտա^նեք ։ նադլխին, ի). Բանակները ո չ միայն կը սպառնան

տարագիր բազմ ո ւթի ւննե րո լ գերագոյն շաՀերէն, Զինուորական ծա ո ա յութեան նեբքել ԳԸտ - այս սաՀմանին, այլ նաեւ Հողամասի մը արեւել­

եւ որոնց անառիկ բե բգե րէն մին եղաւ ա սաք$> , նուողնեքու թիւր ղազանի կր պաՀ ո լի • Մ ա կայն եան կողմը, չորս անգամ աւելի երկար, ինչպէս

արեւմ ահ ան կողմն աշխարՀ ի , ամ էնէն լպրծուն յա ս թհ՚՜ւՂ 600.000^^ պակաս չէր գեբմ ան ա կան նաեւ ամբողք Սեւ ^ովու եզերքներուն : Խորհրդա­

ո լ փորձիչ ե բկի րնե բ էն մէկուն մ էք : Զուլում ի ե– սպառնալիքին ժամանակ, իսկ վարքին խորՀրգա - յին գործակալներ կը զինեն ՚Բիլրտեբր եւ զանոնք

բախ մ րն էբ Ֆրան ո ան , որուն դէմ մաքառեցաւ յին քէղերու– պատերազմի յա յտա րար ութիւննե րէն կը կազմակերպեն վարելու Համար Հրոսա կային

<Հ$առաք՝^ի խմբագիրք՝ իբ եղունգներով։ Ու այս­ ի ՛վեր այդ թիւր վստահօրէն՛ կարելի է՝ Հաչուեւ կռիւներ : Այս ՛քիւրտերը ՛որոնք իսլամական ա՜

օր , յաւակնոլթիւն մ ր պիտի էեԼԼԼա V գազոլթր մօտ մէկ միլիոն , ե լ կազմակերպուած է այնպէս՝ դա՛հ զ ա մ ո լու թեւս մ ր մբ միշտ թ շնամ ի եղած են Ան՜

պարտական նկատել անոր խիզախ ու կոՐովի մա­ որ վաանդի ազդանշանը տրուելէն Հինգ ժամ վերք, զա բայի կառավարութեան , ՛եւ որ միեւնոյն ատեն

շում ին՛. Անձնուրացութեան Հ Անշուշտ մարդ մր կրնայ զէնքի տակ առնել մէկ միլիոն 200 Հազար խռովութիւն կր ստեղծեն Թուբքիո յ արեւելեան

ոչինչ կրնայ փրկել առա նձինն, բայց պատերազմ– Հոգի • • • նկատելով որ Թուրքիա ունի 18 միլիոն նաՀանգներուն , իրանի եւ Աուրիո / մէք :

ներ\ոլ ճակատագիր ր մեծ չափով կախում ունի ք ՛՛՛­ բնակիչներ , որոնց մէկ միլիոն\ր փոքքամասնոլ - Գերմանական յարձակումի մը ատեն Թուրքէս՛

ււ ա քա սլ ա Հ ուժերու բարոյական– կորովէն։ թ իւննե ր , վաչկատուն խում բեր՝ նուազ վստաՀելի իր 1լոԳքԻհ պիտի ունենար Գաշնակիցները , Սու -

&աւարշ Մ իսաքեան գրաւ իր անձը Հ աղա րա - րէոյ մէք անգլիական բանակ մը կար պատրաստ՛–

լոր Հայ խլեակներու ոգեկան Հովուութեան ի Մինչդեռ իյորՀրղային յարձակում մը Թ՛՛՛րքէ՛"

սպաս ։ Արեւմտեան մշակոյթի եւ բիւրեղացած (ֆառա՚ք, այդ սրբազան տաժանքի ճամ բուն պիաի դէմաղրաւէ մեկուսացած •• - Մասնագէտ -

Հայ ոգէի մարդն էր*, ու կր մնայ այդպէս ։ Աա — վբայ : կ՚ապրինք մեր պատմութեան թերեւս ներ կ՝ըսեն թէ թրքական զօրաշարժը զինուորական

կա ւա թի ւ֊ այն Հ բասլա րակագի րնե րէն է , որ կրցաւ ամէնէն փսրճիչ շրքանր։ Մարդկային բարոյակա­ տեսակէտով անօգուտ է : Բացարձակապէս ճիշդ է

լբագր ող մնա լ առանց ստ\ուեբ բե րե լու Հայ Հան­ նը եւ ազզերու խիզճր քարացած են Հաւասարա­ Ի^է թրքական բանակը, Հակառակ իր Հերոսոլ -

րա յին մ արդու իր արժանիքներուն ։ իր , եւ իր պէս * Ե ր բեմն կր խաղան ամ բողք ժոզովուրդի մր թեան, պիտի չկրնայ գիմագրել խորՀրդային զրա՜

նմ աննե բու գոբծր , կո չուած է բարիք մ ը դառնա ք ճակատագրին Հետ , արտաքուստ շնորՀ եւ օոՀնոլ. Հապատ զօրաբաժիններու զանգուածին : Սակայն

մանաւանդ ներկայիս, երբ Հայ կեանքր կք շա­ թիւն բաշխեէով , ու ներքուստ ձուլման քուրաներ թրքական բանակին ղերն է Հսկողութեան տակ

րունակէ ենթարկուած մնալ լձոլսաւ - Հասալ մար­ ՀրղեՀելով ։ Հարկ է տոկալ քսութեան բոլոր փոր– պաՀել ընդարձակ սաՀմտնագլուխը , արգելքներ

գոց Հանրա յին ա ս պատ ա կո ւթ ե ան եւ ո դե կան ձերուն* Հայ ժոզովուրդի Ողջմտութիւնը դարձնեք պատրաստել յարձակողին գէմ , ստեղծել միքոցներ

խաթարումին : Աւելի քան երբեք, «Տառաքէներու զէն ու զրաՀ1 բաբոյական թէ ոզեկան մեր բոլոր ոբպէսղի շուտ Հասնի օժանդակո ւթի ւն ր այն եր -

վ բայ կը ծանրանա լ պարտքք՝ պատուՀասին նուիրականութիւննե լձուն : քվ՝ո զով ուրդ մը՝ Հողին կիրներուն , որոնք ՛որոշած են օգնել իրեն, եւ մա­

կուրծք տա լու , մ տ քակելու ոզքմ տ ութ իւն ը « ղ ա– Հետ կ՛ապրի՛ նաեւ հոդիով : կնքենք զ ա յ ն ։ Աուրբ նաւանդ կազմակերպեք «ստորերկրեայ–» րնդարձակ

ռան Հօ*/*» ժոզովուրդի մը, զո ր կ ուղ են խ աս րե՝ - պաՀ ենք : շարժում մը, որ պիտի դժուարացնէ կեանքը առ -

ցընել ոգեպէս ; (Խմբագրական ԱՐԵԻԵԼՔի 24 Աայփլ) ժամանակեայ յաղթականներուն է

Fonds A.R.A.M