Page 141 - ARM_19-1947_02
P. 141
ԹՐ՝Բ. ԲԱՆԱԿԸ ՊԻՏԻ՜ Զ0ՐԱՆԱ8
1 Լ ՜ Ո *. Շ. Տ«ւո« 376.2«« ԱՄԵՐԻԿԵԱՆ ԳՐԱՄՈ՛Լ
ա^է6Սւ–Բո>թհծտո–է. : ՏՇհ. աՏՏձՏԼ\Ի1
«ՀայկակաԱ խԱդխ չկար
17, &ս« Օ ս ս է ս » - Ր ճ ա Տ (13տ)
է«1–։ ն08. 15-70 - €. €. Ր. ք*ա 1678-63 Ամերիկեան մեծ գործակալութեան , «էյ՚ոլեայ–
8"՚ր. 1000, 6աքէ ս. 500, Էււամ՚ս. 300, ֆՐ., Արւոաս, 10 Տ°լ. թըտ Փրէս»ի թղթակիցը կարեւոր տեսակցութիւն
ՈԱս-շուԱ 14 ն ա 1947 Չորեքշաբթի 14 ՄԱՅԻՍ մը ունեցած է Թուրքի ո յ Հանրապետութեան նա -
խադաՀին Հետ : Ատորել՝ Հարցումներն ու պա -
<>Թ– ՏԱՐԻ - 196 ձ ո ո « ։ Ւ1" 5034-Նոր շրջան թիւ 643 Խմբագիր՛ Շ– ՄԻՍ ԱՔ ԵԱՆ Գ֊ԻՆ* 4 Յծք տասխանները , որոնք եղած են գրաւոր .
Հարցում Կրնայի՞ք ըսել թէ ինչպէս պիտի
« Գ Ր Ա011Ք6 գործածէք այն վարկերը ղո ր ձեզի պիտի՛ տրամա–
^/.^/՚* ՕՐԸ ՕՐԻՆ գրեն Մ՛ ՆաՀանգնեըը։ Տնտեսականն թէ զին ո ւո–
բական նպատակներու պիտի գործածէք :
ԵԿԱԾ ԵՆ, Թէ... Պատասխան Ա՝ . ՆաՀանգնեբուն տալիք
ԵԿԵՂԵՑԻՆ ՀԱՅԿԱԿԱ՜Ն դրամական օգնութիւնը պիտի գործածուի զինուո
3 ե զա պա շտ ո ւթե ան շարժումէն առթիլ դ որուն րական նպատակներու : Գալով անտեսականին ,
քանի մը երեսները պա բզեց ինք երէկ , ա յ էապէս փոխատուութիւն մը պիտի խնդրենք Միջազգային
Գրամ ատ ո ւնէն յ
շաՀեկան աե ս ութ իւննե ր յա յան\ո լեսան Թուրքիս յ Ուզեցի հ՜ա յրէ հ՛ա յր արտասանել սրտով ^ Թէ–
մէչ, ապրիլ Սին, քէ՚եանի այս Հ րաշալի կառր բ ո ր բանա սա եղի ու - Հ* Թ՛ուրքիա մէկդի գնելով միակ կուսակ -
Նորէն Համալսարանական ո ւս ան ո գ ներն էին թիւն մը ըէէալէ աւելի նոր Հաւատամք մ ըն է կար– ցութեան դրութիւնը դ ընդունեց բազմաթիւ կո լ -
որ վիճաբանական մոգով մբ սարքեր էին *. հ՜ես դ երբ ներս մ տա յ Փ րատոյի մա յր եկեղեցիէն դ սակցութեանց դրութիւնը*. Ո՚֊րիշ ի^նչ միջոցներ
Գլէսաւոր բանախօսն էր ՀամաուչլաՀ ԱուպՀի պատարագի պաՀուն : կը նախատեսուին ժողովրդապետական կարգու -
Թ ան ր րէօվէ ր , չարաշուք « թ՛իւրք Օճաղիդներու Աչքերս փակեց ի սլաՀ մը ըն գուն ե լո լ Համար սարքի Հաստատման Համար :
երբեմնի նախագաՀ ը դ որ Պ ուքրէ շի գ ե ս պան եղաւ ա յն խո րՀ ուրգը որ կբ հ՜որէ ր մե ր մ եղեգինե րէն : Պ* Անկեղծ են մեր ջանքերը ժողովրդավար
երկար աաեն ; Ու երբ փառաբանութեանց աղօթքն ե րը կը թըն ՜ կարգուսարքը զարգացնելու եւ կեանքի ժո՛զո՚վըր–
գացնէին կամ արնեըը դ մ ե քեն ա բա ր նա յեցա յ Հա— գավար եղանակ մը Հ աստատելու Համար : (ի ո զո -
Որո^ւ Համար դաղտնիք է ո ւրտդե բո ւն– ել ւու ս վրգապետութեան բարեշրջումը պիտի շարունակ–
Հ 0 ճա խդն ե րո ւն գերը աղղա յ էն մ շա կո յ թ ի գի — «մեծ մարտիրոսութեանդ նկարին որ կը զար– ՛ուի անրնդՀատ դ մինչեւ ար իր իտէալ ձեւինՀասնի :
մա կին տակդ թոյն սրսկել ոչ—թուրք ժողովուրդ - դարէ գմբէթին աջ կողմը ։ Ականջփս տակ մէկը Հ • էւ^ն չպէս կը նա խատեսէք Տ սյ ր տան է լի ՛ա
ներու գէմ դ ատելի գար ձնե լ ղան՛ոնք եւ անխնա ւ կը կրկնէր "՚նվերջ դ ՀՀ.կա0Ադ թէ չկաս դ ո՜վ Աստ– պագան % Թուրքիա տրամագիծ բ է որոշ ծրագիր մբ
ւ ւս ր ո ւածել, ւ բոր ե՜լ : ոլահ՜ֆ; : էգերուն ին Էր անշուշտ էի առա յ ե ղ մ օրոլ - ներկայացնելու ապագայ աբեւէ խորՀրդաժոոովի :
Թթու, ա զգա յնա կանո ւթեան այգ վառարաննե քկոուվլ ոտարլկոովւդրհ-քբայգկը հօ՜րեեհր՜ոԷւբն արցունսքլիէպի տ ակաթւ\ էաէնրիենրը Պ ՝ է*նչպէս յայտարարուած է խորՀբդային
րուն մէչ էր որ թրծուեցաւ թուրք երիտասարդու մէջ* Աթափեցայ յանկարծ ^ Հ ա յ ր Մերկին ներ կառավարութեան ուղղուած երկու ծանուց ագի -
թիւնը , աւելի քան երեսուն տարի : գաշնակ \ու քառաձայն ե րգեց սղութենէն : ներով (1946 Օգոստոս 22 եւ Հոկտ . 18) , Թուրքիա
Անոնց շնորհիւ, Թուրքիան ալ ունեցաւ իր Արուեստագէտ ղե կավա ր ը ինչ բհ՜ախնգրոլ - Համոզուած է թէ Նեղուցներու ներկայ կարգու -
«նոր», «յառաջապահ» սերունդը ; ՏառաԼապաՀ ՝ թեամբ ու լարումով կո ւա ա ր ամէն մէկ նրբութիւ սա րքը ամ էնէն աչ/գա ր ել ամէնէն Հ ա լա ս ա բա կշի ռ
ցեղասպանութեան % Գաղափարական թէ գործն ա - նը մեր գմայլելի եղանակներուն : Ա են երղնե բ յան դրութիւնն է որ կրնայ գոՀացում տալ բոլոր կող–
կան գետն ի վրա յ : կար հ՜ քեղ եւս կը Համ ակէին արուեստ էն մ տաՀ ո– մ ե բուն *. \յթէ ո եւ է պետութիւն գանգատելու
՚Րէմալաաետութեան զարգացման վեր Հին տա գութեամբ Տ եւ Հ րճո ւանքը գէմ քիգ վկա յ ականն էր պատճառներ ունիդ կրնալ խորՀրդաժողովի մր
րիներուն, այգ սերունդին ամէնէն անմեղ մար - անոնց Հարազատ ու մաքուր արտայայտութեան : գումսՀրումը պաՀանջել^ փո փո խո ւթիւենե ր կա —
տա կոչն էր, «Հա յ բենակի՛ց , թուրքերէն խօսէ–»։ ԱՀ ա եւ «՚/՝ ր ի ս տ ո ս ի մէջ մեր յայտնեցաւ »Հ7 , տարելու Համար դ Համաձայն Աոնթրէոյի պայ մա -
Ի՜նչ վայրենի ցոյցեր, այս առիթով, գրաւոր թէ արուն վերջաւորութեան օտար մր պիտի Հարցնէր նագր ով Հաստատուած ձեւակերպութեանց :
բանաւոր : Թերթերոլ էգերէն մինչեւ փողոցները : վստաՀ , - «Ո՞ր սէնֆոնւիւ» է» : Հ Ներկայիս հայկական խնդիր մը կա՛ւ
Անոնք աւելս րղ կբ ղտնէիք փոքրամասնու ֊ Ափ* ւր վւ "յեց* ՛յ վերս՛է–ատ ո ւնէն եւ Թուրքիոյ մէջ :
թեանց առանձին դպրոցն՛երն իսկ։ «Թող փակեն ւկսա ւ Հաշուել ներկայ պառաւ կիներր* ճիշգ 45
ել թուրք դպրոց երթան՝»։ Այս ճամբուն վրայ ու լաչակ աւո ր մա յ բէկն եր դ ե ր կի ւղահ՜՚ո ւթ ե ամ բ գրա <կ Հայկական խնդիր մր զյոյութիցն չոՍնի
նեցան թանկագին աջակիցներ , ուղեկիցներ երեք ւած ցանցառ անկիւններ ; Ղ^եկավար թէ երգիչ դ Թուրքւիոյ մէջ , որովհետեւ րոլոր քաղաքացիները
հասսսայր իրաւունքներ կը վայելեն, սա֊ասց կրօնի
փոքրամասնութիւննեբէն : մեներգող կամ օժանգակ լաւ է որ երբեք չեն Հաշ– կամ ցեղի խտրութեան:
Պոլսոյ Հայերն ալ երկար ատեն ահուդողի աւեր ներկաները , այնքան սիրով նուիրուահ են ի–
մատնուեցան իրենց «քրիստոնեայ , Գրիգորեան րենց արուեստէ/ ղործին ; Հ* Նկատի առնելով Թ՚ուբքիոյ մեծ գեր ր
Թոլրքեր՝»ով, առաջնորդութեամբ Գաւիթ Ե րլ - ինքն ա բեր արար Հարց ո ւմն եր կո լղ ան լե զո ւիգ պա լք ան եան պետութեանց զարգացմ ան մ էջ , կըր՜
նա^ք ըսել թէ Թուրքիա
մազներու եւ ուրիշ թշուառականներու, որոնք ծ՜այրը; ՝/^անիռ մարս ի լա Հա յ լսա ^ է Փրատոյի ե րգ~ ոկսիլ նոյն գերը : կրնաք ապագային վեր —
Ք՛ուրքին չըսածն ալ կ՚ըսէին ու կը գրէին : շախումրին՝ պատարագը : Ա արս ի լա Հա յ ը գիաէ°*
Այս փ՛ոթորիկը գադրած է քանի մը տարիէ ի արժէքը այգ էսում րին ել Հոն տարուած աշխա - Պ * ՚ Թուրքիա պատրաստ է դ Միացեալ Աղգե–
վեր ել «քրիսււՀոնեայ Թուրքերը» սմքած են իրենց տանքը : րոլ դաշինքին սաՀ մ աններ ո ւն մ էջ , ինչպէս ել իր
անպատուութեան բեռին տակ։ Բայց մթնոլորտր Պիտի չտարակուս էի , եթէ մէկիկ մէկիկ Համ - պալքանեան դրացիներուն Հետ գործակցելուդ ի
միչտ ալ կրնայ նպաստել, շարժում՝ր վերակենդա րած ԷԸլէայի ներկաները, մայիսեան այգ աղուո՜ր խնդիր խաղաղութեան ամրապնդումի :
նացնելու Համար։ կիրակին : ՍՕՍԻ Հ • Ներկայ պարագաներուն մէջ կաբելի կբ
Արդ, ի^սչ Կ՝Ըսէ ՀամտոլլլաՀ ԱոլպՀի, տա - գտնէիք աւելի սերտ գործակցութեան մը Տունաս—
րիներու փո բձառութենէն վեր^ը Հ ա ան էյ Հետ Հ
Ան կը յանձնարարէ ամէն բանէ առաշ^ ուժ– տա յ ԳԱՍԱԽՕԱՈՒԹԻԻՆ ՄԸ ՄԵԵՆ ՏԻԳՐԱՆԻ ՄԱՍԻՆ Պ * • Թրքական քաղաքականութեան ս^1Ր՚1 —
ի ր ու - ա–
թրքական մշակոյթին։ կլ յետոյ, լսեցէ՚ք, Փարիզի ^Հայագիտական ռւսումնաս ո ւթ իւն ր բունքներէն մէկն է զօրացնել գործակցութիւնը
Աորպոնի յներուն
լսեցէք իր բառեր՛ով* թեանց Կեգրոն^ին եբկրորգ գասա խօս մ էն ասպա րէղի մ էջ դ մեր բարեկամ Տա
— « Թուրք ազգայնականութիւնը կուսակից տեղի ունեցաւ շաբաթ օր կէսօրէ վերջդ Հետ յ
պիա|ի չըլլայ արտաքսումի եւ բնաջնջումի քադա -
ք ականութեան, որ վայել Է Մակեդոնական կոմի– <տԹիւրկօ» ամփիթատրոնին մէջ*. ԱրաՀբ ամ բող - Հ* Թուրքիա տրամագիծ ր է Տարտանէլի մէ^
տէին կամ փոք|ր սպգերու : Թուրք ազգայ նակսւՏու– եւ ֆրանսացի ընտրեաք խարիսխ մբ տալու ոեւէ օտար պետութեան *.
թիւնը այս հարցին մէջ պիտի շարժի աւելի նհբո - ջութեամր լեցուն էր Հայ
ոամտութեամբ եւ արդարութեամբ : Այսօր անկսւ–
րելի է ազգայնականութեան հիմ ծառայեցնել ա - բազմութեամբ մրէ,
րիւնը, ջիղը, միսը կամ ոսկորը։ Այս պայմաննե
րուն մէջ մեր ազգայնականութիւնը կրնանք հիմ •13.6ո6 ՕւՀ)ԱՏ$€է:ք՚անախօսն Պ * վիճաբանութեան առարկայ չի կրնար ըլ
նել միայն մշակոյթի ուժին վ ր ա յ » : Էր ծանօթ ա կագեմ ական պատմա
գէտ եւ կեդրոնին փոխ—նախագաՀ Պ լա լլ աբեւէ խնդիր որ կապ ունի Թուրքիոյ Հողային՝
Նի՚-թը՝ <Հ.Մ եծն Տ ի գրանդ : Այս բանա էսօսո լթ իլնը ամբողջութեան կամ գերիշխանութեան Հետ*.
ծանուցած էր Փարիզի ձայնասփիւռը դ իր օրուան Հ , Գիլանագիաական շրջանակներու մէջ
լուրերու բաժնին մէջ տ շատ խօսուեցաւ Թուրքիս յ գործակցութեան մ ա–
Հմուտ ակադեմականը բազմաթիւ աղբիլրնե— սին արաբական աշխարՀին Հետ՛, կրնայինք արտա–
րէ քաղուած պատմական եւ փաստացի տուեալնե յա յտուիլ ա յս Հարցին առթիւ պա ր զո ւած Հեռա -
Ուրեմն դարձի® եկած են, գարերով ամբող^ րով ք ներկա յացուց մ եր պատմ ո ւթեանմ եծագո յնան– նկարներու մասին ;
Ժողովուրդներ Հալածելէ , չկարգելէ , բռնի թրքա
ձերէն մէկուն՝ Տիգրան Աեծի գ ա ր ա շբ ջ ան ը դ անոր *Կ . Թուրքիա կ*ուզէ գո րհ՜ակցիլ մ ի շա
ցնելէ կամ աքսորելէ վեբ2յւ։ Կ՚՛ամչնա՛՞՛ն, օրինակի մզած բազմաթիւ յաջող կռիւները դ վարած դիւա Ա*իացեալ ԱզգերաւԳաշինքին սաՀմաններուն մէջ
Հ ամ ար , \9\5ի Հ՛"յանինչ Սարսափներէն նագիտութիւնը դ մ ին չեւ <Հաբքա յից արքա յդ տիտ իր արաբ դրացիներուն՝ Հետ որոնք դարերով միա
Ոչ մէկըՏ ոչ ալ միւսը։ ղոսին Հասն իլը ; Տա զթան ակներն ո լ ձախ ո գոլ — սին բնակեց ան Հ Անվիճելի է Թուբքիոյ բարեկա -
Փո քր ամ ասն ո ւթ իւնն ե ր ր վ երահ ուած են ղան - թ ի ւնն ե րը եւ անոնց դրդապատճառներ ը : էքղրա - մութիւնը արաբական երկիրներուն Համար ւ Թուր՛՛
սառե լի քաղաքականութեան մը : Անոնք ա յլեւս կացնելովդ գտաւ որ Տիգրան թէեւ կորսնցուց իր ք ի ո յ ամէնէն անկեղծ բաղձանքն է ամէն օր ամրա
ՀոՀի զանգուած մը չեն կազմեր երկրին մէջ% Ո՛– ~ ընգարձակածաւալ կա յ ս ր ո ւթ ի ւն ը դ բա յց ք ա ջ՛/ ւլե— պնդել ո ի րա լի ր ւա ր ա բե րո ւթ ի ւնն ե րը դ ամէն աս —
բեմն դ ան Հ ր աժ ե շա չէ արտաքսել կամ բնաջնջել ։ ցալ Հիմը գնել քաղաքական՝ եւ ազգային միացեաք պարէզի մ էջ է Արա բա կան Գա չևակցութեան կապ
Այլէ Հալելի նեբողամտութեամբԴ վարուելովդ կա– Հայաստանին դ որ մինչեւ այն ժամանակ բաժ - ուած ե ր կի րնե ր էն ի ւր ա քան չի ւր ին Հ ետ դ երկիրներ
մ աս կամ աց թմբեցնել ^ ձուլել \ նուած էր տարբեր ի շէսանութիւններո լ միջել*. որոնք ժառանգորդներն են աշխարՀի ամենամեծ
— « Մեզմէ կը նկատենք բոլոր, անոնք որ \ճէւշւէ մէկ ժամ տեւող ա յս բանախօսութիւնը քա զա քա կ րթո ւթ ի ւնն ե ր էն մէկուն : ինէօ -
թուրքերէն կր խօսին, մեզ|ի հետ. կուլան ե լ Մեգի ( Լք ւսն րամ աս– իսմէթ մ անո ւա–
հետ կ՚երթան մինչեւ պատմական անցեալը : Հա - արժանացաւ երկարատեւ ծափերու*. ւ^ՕոԺօԼ.6 եւս Հրատարակելով
սարակաց պատմութիւն , հասարակաց կրթութիւն: ծա -
Փւոխանակ մեր ծոցէն վտարելու Փոքրամ|ասնու - նութիւնը պիտի տանք առանձին՝) : նիւի յ այ ա ա ր ա բո ւթ ի ւնն ե ր բ դ Հ ետեւեա լ
թիկնները, պէտք է աշխատինք զանոնք հալեցնել
մեր ազգային գոյութեան մէջ եւ սիրով կապքել Բանախօսութենէն վերջ կեդրոնին ժրաջան ծապատ դիտողութիւնբ կ*ընէ խմբագրական
թուրք հասարակութեան» ;
քարտուղարը դ Պ * V. քշ^սէ, իր փակման խօսքին նօթութեամբ մր •
մէջ շն որՀա կա լութ իւն յայտնելով յարգելի բանա « Եր կաՐԳ մը Հաւաստիքները իրենց բա -
խօսին ե լ ներկաներուն դ ներբողր Հիւսեց Հայ ժո ցարձակ Հ անդամանքո վն իսկ, անշուշտ կրնան վի
ղովուրդին աշէսարՀ ին մ ա ա ո լցած մշակութա յին ճելի դառնալդ մասնաւորապէս այն կէտը ուր իս
Այս պատ ի պատ խօսքերն ալ 1լա սլա ց ո ււյ ա - ծառայութ իւննե բուն : Հայ ժողովուրդի ժամանա մէթ Ինէօնիւ կը Հ°Հափէ փոքրամասնութեանս
նեն թէ իրականին մէջ ոչինչ փսխուած է թուրք կակից ազդեր դ Բ աբե լոն ա ց ինե ր , Փ ի սնիկեց ինե ր , խնդիրը։ Հաբցր այդպէս մեկնելու եզանակր եթէ
մտաւորականութեան աշխարՀ աՀ այեացքին մէջ : Փռիւգիացիներ եւ ուրիշներ անՀետ կո րսուեր են կր Համապատասխանէ Անգտրայի վարիչներուն
***" ՚
Համ տուլլաՀ Ա ուպՀի պարզապէս կր կրկնէ ա. ււ ւ– ւ ւ Հ–—/• անկեղծ բաղձանքին դ թերեւս միշտ ալ ի րականու
հէ
այն վարգապեաութիւնբ ղոր բանաձեւած– էր Թէ– պատմութեան բեմէն , բայց ժողով ուրդը թեան արտայայտութիւնը չէ։ Եւ ասոր մէկ Հետե
կ՚ապրի Էր մշակոյթով եւ ստ՛եղծագո բծական ւանքն է ոչ աննշան խո րՀ ր գա յին սպառնալի–՛
քին Ալփ) \937ին դ Փարիզ Հրատարակուած Հատո յ ա տ կո լթ ի լ%ն ե բո վ •
րով մը դ Նէ &6ատւ1ւտու6. Այս առթիլ Պ –Բտ^ւէ Հաղորդեց թէ յարգելի բա քը որ մեծ լափո*Լ 1էԸ Ղսս(է քէմա լական վարձու ր -
Մեծի պատմոլ - կո ւթիւնը » :
Միայն եղանակն Է քիչ մը մեղմասահ՝ դ &Հան - նախօսը պատրաստած է Տիգրան
գամ անաց ել պարագայիցդ բերումով ..* ՀՀ* թիւնը, ,որ լոյս պիտի տեսնէ մօտ ա՚տենէն։– Ա. (Լուրերու շարունակութիւնը կարդալ դ. է շ )
Fonds A.R.A.M
1 Լ ՜ Ո *. Շ. Տ«ւո« 376.2«« ԱՄԵՐԻԿԵԱՆ ԳՐԱՄՈ՛Լ
ա^է6Սւ–Բո>թհծտո–է. : ՏՇհ. աՏՏձՏԼ\Ի1
«ՀայկակաԱ խԱդխ չկար
17, &ս« Օ ս ս է ս » - Ր ճ ա Տ (13տ)
է«1–։ ն08. 15-70 - €. €. Ր. ք*ա 1678-63 Ամերիկեան մեծ գործակալութեան , «էյ՚ոլեայ–
8"՚ր. 1000, 6աքէ ս. 500, Էււամ՚ս. 300, ֆՐ., Արւոաս, 10 Տ°լ. թըտ Փրէս»ի թղթակիցը կարեւոր տեսակցութիւն
ՈԱս-շուԱ 14 ն ա 1947 Չորեքշաբթի 14 ՄԱՅԻՍ մը ունեցած է Թուրքի ո յ Հանրապետութեան նա -
խադաՀին Հետ : Ատորել՝ Հարցումներն ու պա -
<>Թ– ՏԱՐԻ - 196 ձ ո ո « ։ Ւ1" 5034-Նոր շրջան թիւ 643 Խմբագիր՛ Շ– ՄԻՍ ԱՔ ԵԱՆ Գ֊ԻՆ* 4 Յծք տասխանները , որոնք եղած են գրաւոր .
Հարցում Կրնայի՞ք ըսել թէ ինչպէս պիտի
« Գ Ր Ա011Ք6 գործածէք այն վարկերը ղո ր ձեզի պիտի՛ տրամա–
^/.^/՚* ՕՐԸ ՕՐԻՆ գրեն Մ՛ ՆաՀանգնեըը։ Տնտեսականն թէ զին ո ւո–
բական նպատակներու պիտի գործածէք :
ԵԿԱԾ ԵՆ, Թէ... Պատասխան Ա՝ . ՆաՀանգնեբուն տալիք
ԵԿԵՂԵՑԻՆ ՀԱՅԿԱԿԱ՜Ն դրամական օգնութիւնը պիտի գործածուի զինուո
3 ե զա պա շտ ո ւթե ան շարժումէն առթիլ դ որուն րական նպատակներու : Գալով անտեսականին ,
քանի մը երեսները պա բզեց ինք երէկ , ա յ էապէս փոխատուութիւն մը պիտի խնդրենք Միջազգային
Գրամ ատ ո ւնէն յ
շաՀեկան աե ս ութ իւննե ր յա յան\ո լեսան Թուրքիս յ Ուզեցի հ՜ա յրէ հ՛ա յր արտասանել սրտով ^ Թէ–
մէչ, ապրիլ Սին, քէ՚եանի այս Հ րաշալի կառր բ ո ր բանա սա եղի ու - Հ* Թ՛ուրքիա մէկդի գնելով միակ կուսակ -
Նորէն Համալսարանական ո ւս ան ո գ ներն էին թիւն մը ըէէալէ աւելի նոր Հաւատամք մ ըն է կար– ցութեան դրութիւնը դ ընդունեց բազմաթիւ կո լ -
որ վիճաբանական մոգով մբ սարքեր էին *. հ՜ես դ երբ ներս մ տա յ Փ րատոյի մա յր եկեղեցիէն դ սակցութեանց դրութիւնը*. Ո՚֊րիշ ի^նչ միջոցներ
Գլէսաւոր բանախօսն էր ՀամաուչլաՀ ԱուպՀի պատարագի պաՀուն : կը նախատեսուին ժողովրդապետական կարգու -
Թ ան ր րէօվէ ր , չարաշուք « թ՛իւրք Օճաղիդներու Աչքերս փակեց ի սլաՀ մը ըն գուն ե լո լ Համար սարքի Հաստատման Համար :
երբեմնի նախագաՀ ը դ որ Պ ուքրէ շի գ ե ս պան եղաւ ա յն խո րՀ ուրգը որ կբ հ՜որէ ր մե ր մ եղեգինե րէն : Պ* Անկեղծ են մեր ջանքերը ժողովրդավար
երկար աաեն ; Ու երբ փառաբանութեանց աղօթքն ե րը կը թըն ՜ կարգուսարքը զարգացնելու եւ կեանքի ժո՛զո՚վըր–
գացնէին կամ արնեըը դ մ ե քեն ա բա ր նա յեցա յ Հա— գավար եղանակ մը Հ աստատելու Համար : (ի ո զո -
Որո^ւ Համար դաղտնիք է ո ւրտդե բո ւն– ել ւու ս վրգապետութեան բարեշրջումը պիտի շարունակ–
Հ 0 ճա խդն ե րո ւն գերը աղղա յ էն մ շա կո յ թ ի գի — «մեծ մարտիրոսութեանդ նկարին որ կը զար– ՛ուի անրնդՀատ դ մինչեւ ար իր իտէալ ձեւինՀասնի :
մա կին տակդ թոյն սրսկել ոչ—թուրք ժողովուրդ - դարէ գմբէթին աջ կողմը ։ Ականջփս տակ մէկը Հ • էւ^ն չպէս կը նա խատեսէք Տ սյ ր տան է լի ՛ա
ներու գէմ դ ատելի գար ձնե լ ղան՛ոնք եւ անխնա ւ կը կրկնէր "՚նվերջ դ ՀՀ.կա0Ադ թէ չկաս դ ո՜վ Աստ– պագան % Թուրքիա տրամագիծ բ է որոշ ծրագիր մբ
ւ ւս ր ո ւածել, ւ բոր ե՜լ : ոլահ՜ֆ; : էգերուն ին Էր անշուշտ էի առա յ ե ղ մ օրոլ - ներկայացնելու ապագայ աբեւէ խորՀրդաժոոովի :
Թթու, ա զգա յնա կանո ւթեան այգ վառարաննե քկոուվլ ոտարլկոովւդրհ-քբայգկը հօ՜րեեհր՜ոԷւբն արցունսքլիէպի տ ակաթւ\ էաէնրիենրը Պ ՝ է*նչպէս յայտարարուած է խորՀբդային
րուն մէչ էր որ թրծուեցաւ թուրք երիտասարդու մէջ* Աթափեցայ յանկարծ ^ Հ ա յ ր Մերկին ներ կառավարութեան ուղղուած երկու ծանուց ագի -
թիւնը , աւելի քան երեսուն տարի : գաշնակ \ու քառաձայն ե րգեց սղութենէն : ներով (1946 Օգոստոս 22 եւ Հոկտ . 18) , Թուրքիա
Անոնց շնորհիւ, Թուրքիան ալ ունեցաւ իր Արուեստագէտ ղե կավա ր ը ինչ բհ՜ախնգրոլ - Համոզուած է թէ Նեղուցներու ներկայ կարգու -
«նոր», «յառաջապահ» սերունդը ; ՏառաԼապաՀ ՝ թեամբ ու լարումով կո ւա ա ր ամէն մէկ նրբութիւ սա րքը ամ էնէն աչ/գա ր ել ամէնէն Հ ա լա ս ա բա կշի ռ
ցեղասպանութեան % Գաղափարական թէ գործն ա - նը մեր գմայլելի եղանակներուն : Ա են երղնե բ յան դրութիւնն է որ կրնայ գոՀացում տալ բոլոր կող–
կան գետն ի վրա յ : կար հ՜ քեղ եւս կը Համ ակէին արուեստ էն մ տաՀ ո– մ ե բուն *. \յթէ ո եւ է պետութիւն գանգատելու
՚Րէմալաաետութեան զարգացման վեր Հին տա գութեամբ Տ եւ Հ րճո ւանքը գէմ քիգ վկա յ ականն էր պատճառներ ունիդ կրնալ խորՀրդաժողովի մր
րիներուն, այգ սերունդին ամէնէն անմեղ մար - անոնց Հարազատ ու մաքուր արտայայտութեան : գումսՀրումը պաՀանջել^ փո փո խո ւթիւենե ր կա —
տա կոչն էր, «Հա յ բենակի՛ց , թուրքերէն խօսէ–»։ ԱՀ ա եւ «՚/՝ ր ի ս տ ո ս ի մէջ մեր յայտնեցաւ »Հ7 , տարելու Համար դ Համաձայն Աոնթրէոյի պայ մա -
Ի՜նչ վայրենի ցոյցեր, այս առիթով, գրաւոր թէ արուն վերջաւորութեան օտար մր պիտի Հարցնէր նագր ով Հաստատուած ձեւակերպութեանց :
բանաւոր : Թերթերոլ էգերէն մինչեւ փողոցները : վստաՀ , - «Ո՞ր սէնֆոնւիւ» է» : Հ Ներկայիս հայկական խնդիր մը կա՛ւ
Անոնք աւելս րղ կբ ղտնէիք փոքրամասնու ֊ Ափ* ւր վւ "յեց* ՛յ վերս՛է–ատ ո ւնէն եւ Թուրքիոյ մէջ :
թեանց առանձին դպրոցն՛երն իսկ։ «Թող փակեն ւկսա ւ Հաշուել ներկայ պառաւ կիներր* ճիշգ 45
ել թուրք դպրոց երթան՝»։ Այս ճամբուն վրայ ու լաչակ աւո ր մա յ բէկն եր դ ե ր կի ւղահ՜՚ո ւթ ե ամ բ գրա <կ Հայկական խնդիր մր զյոյութիցն չոՍնի
նեցան թանկագին աջակիցներ , ուղեկիցներ երեք ւած ցանցառ անկիւններ ; Ղ^եկավար թէ երգիչ դ Թուրքւիոյ մէջ , որովհետեւ րոլոր քաղաքացիները
հասսսայր իրաւունքներ կը վայելեն, սա֊ասց կրօնի
փոքրամասնութիւննեբէն : մեներգող կամ օժանգակ լաւ է որ երբեք չեն Հաշ– կամ ցեղի խտրութեան:
Պոլսոյ Հայերն ալ երկար ատեն ահուդողի աւեր ներկաները , այնքան սիրով նուիրուահ են ի–
մատնուեցան իրենց «քրիստոնեայ , Գրիգորեան րենց արուեստէ/ ղործին ; Հ* Նկատի առնելով Թ՚ուբքիոյ մեծ գեր ր
Թոլրքեր՝»ով, առաջնորդութեամբ Գաւիթ Ե րլ - ինքն ա բեր արար Հարց ո ւմն եր կո լղ ան լե զո ւիգ պա լք ան եան պետութեանց զարգացմ ան մ էջ , կըր՜
նա^ք ըսել թէ Թուրքիա
մազներու եւ ուրիշ թշուառականներու, որոնք ծ՜այրը; ՝/^անիռ մարս ի լա Հա յ լսա ^ է Փրատոյի ե րգ~ ոկսիլ նոյն գերը : կրնաք ապագային վեր —
Ք՛ուրքին չըսածն ալ կ՚ըսէին ու կը գրէին : շախումրին՝ պատարագը : Ա արս ի լա Հա յ ը գիաէ°*
Այս փ՛ոթորիկը գադրած է քանի մը տարիէ ի արժէքը այգ էսում րին ել Հոն տարուած աշխա - Պ * ՚ Թուրքիա պատրաստ է դ Միացեալ Աղգե–
վեր ել «քրիսււՀոնեայ Թուրքերը» սմքած են իրենց տանքը : րոլ դաշինքին սաՀ մ աններ ո ւն մ էջ , ինչպէս ել իր
անպատուութեան բեռին տակ։ Բայց մթնոլորտր Պիտի չտարակուս էի , եթէ մէկիկ մէկիկ Համ - պալքանեան դրացիներուն Հետ գործակցելուդ ի
միչտ ալ կրնայ նպաստել, շարժում՝ր վերակենդա րած ԷԸլէայի ներկաները, մայիսեան այգ աղուո՜ր խնդիր խաղաղութեան ամրապնդումի :
նացնելու Համար։ կիրակին : ՍՕՍԻ Հ • Ներկայ պարագաներուն մէջ կաբելի կբ
Արդ, ի^սչ Կ՝Ըսէ ՀամտոլլլաՀ ԱոլպՀի, տա - գտնէիք աւելի սերտ գործակցութեան մը Տունաս—
րիներու փո բձառութենէն վեր^ը Հ ա ան էյ Հետ Հ
Ան կը յանձնարարէ ամէն բանէ առաշ^ ուժ– տա յ ԳԱՍԱԽՕԱՈՒԹԻԻՆ ՄԸ ՄԵԵՆ ՏԻԳՐԱՆԻ ՄԱՍԻՆ Պ * • Թրքական քաղաքականութեան ս^1Ր՚1 —
ի ր ու - ա–
թրքական մշակոյթին։ կլ յետոյ, լսեցէ՚ք, Փարիզի ^Հայագիտական ռւսումնաս ո ւթ իւն ր բունքներէն մէկն է զօրացնել գործակցութիւնը
Աորպոնի յներուն
լսեցէք իր բառեր՛ով* թեանց Կեգրոն^ին եբկրորգ գասա խօս մ էն ասպա րէղի մ էջ դ մեր բարեկամ Տա
— « Թուրք ազգայնականութիւնը կուսակից տեղի ունեցաւ շաբաթ օր կէսօրէ վերջդ Հետ յ
պիա|ի չըլլայ արտաքսումի եւ բնաջնջումի քադա -
ք ականութեան, որ վայել Է Մակեդոնական կոմի– <տԹիւրկօ» ամփիթատրոնին մէջ*. ԱրաՀբ ամ բող - Հ* Թուրքիա տրամագիծ ր է Տարտանէլի մէ^
տէին կամ փոք|ր սպգերու : Թուրք ազգայ նակսւՏու– եւ ֆրանսացի ընտրեաք խարիսխ մբ տալու ոեւէ օտար պետութեան *.
թիւնը այս հարցին մէջ պիտի շարժի աւելի նհբո - ջութեամր լեցուն էր Հայ
ոամտութեամբ եւ արդարութեամբ : Այսօր անկսւ–
րելի է ազգայնականութեան հիմ ծառայեցնել ա - բազմութեամբ մրէ,
րիւնը, ջիղը, միսը կամ ոսկորը։ Այս պայմաննե
րուն մէջ մեր ազգայնականութիւնը կրնանք հիմ •13.6ո6 ՕւՀ)ԱՏ$€է:ք՚անախօսն Պ * վիճաբանութեան առարկայ չի կրնար ըլ
նել միայն մշակոյթի ուժին վ ր ա յ » : Էր ծանօթ ա կագեմ ական պատմա
գէտ եւ կեդրոնին փոխ—նախագաՀ Պ լա լլ աբեւէ խնդիր որ կապ ունի Թուրքիոյ Հողային՝
Նի՚-թը՝ <Հ.Մ եծն Տ ի գրանդ : Այս բանա էսօսո լթ իլնը ամբողջութեան կամ գերիշխանութեան Հետ*.
ծանուցած էր Փարիզի ձայնասփիւռը դ իր օրուան Հ , Գիլանագիաական շրջանակներու մէջ
լուրերու բաժնին մէջ տ շատ խօսուեցաւ Թուրքիս յ գործակցութեան մ ա–
Հմուտ ակադեմականը բազմաթիւ աղբիլրնե— սին արաբական աշխարՀին Հետ՛, կրնայինք արտա–
րէ քաղուած պատմական եւ փաստացի տուեալնե յա յտուիլ ա յս Հարցին առթիւ պա ր զո ւած Հեռա -
Ուրեմն դարձի® եկած են, գարերով ամբող^ րով ք ներկա յացուց մ եր պատմ ո ւթեանմ եծագո յնան– նկարներու մասին ;
Ժողովուրդներ Հալածելէ , չկարգելէ , բռնի թրքա
ձերէն մէկուն՝ Տիգրան Աեծի գ ա ր ա շբ ջ ան ը դ անոր *Կ . Թուրքիա կ*ուզէ գո րհ՜ակցիլ մ ի շա
ցնելէ կամ աքսորելէ վեբ2յւ։ Կ՚՛ամչնա՛՞՛ն, օրինակի մզած բազմաթիւ յաջող կռիւները դ վարած դիւա Ա*իացեալ ԱզգերաւԳաշինքին սաՀմաններուն մէջ
Հ ամ ար , \9\5ի Հ՛"յանինչ Սարսափներէն նագիտութիւնը դ մ ին չեւ <Հաբքա յից արքա յդ տիտ իր արաբ դրացիներուն՝ Հետ որոնք դարերով միա
Ոչ մէկըՏ ոչ ալ միւսը։ ղոսին Հասն իլը ; Տա զթան ակներն ո լ ձախ ո գոլ — սին բնակեց ան Հ Անվիճելի է Թուբքիոյ բարեկա -
Փո քր ամ ասն ո ւթ իւնն ե ր ր վ երահ ուած են ղան - թ ի ւնն ե րը եւ անոնց դրդապատճառներ ը : էքղրա - մութիւնը արաբական երկիրներուն Համար ւ Թուր՛՛
սառե լի քաղաքականութեան մը : Անոնք ա յլեւս կացնելովդ գտաւ որ Տիգրան թէեւ կորսնցուց իր ք ի ո յ ամէնէն անկեղծ բաղձանքն է ամէն օր ամրա
ՀոՀի զանգուած մը չեն կազմեր երկրին մէջ% Ո՛– ~ ընգարձակածաւալ կա յ ս ր ո ւթ ի ւն ը դ բա յց ք ա ջ՛/ ւլե— պնդել ո ի րա լի ր ւա ր ա բե րո ւթ ի ւնն ե րը դ ամէն աս —
բեմն դ ան Հ ր աժ ե շա չէ արտաքսել կամ բնաջնջել ։ ցալ Հիմը գնել քաղաքական՝ եւ ազգային միացեաք պարէզի մ էջ է Արա բա կան Գա չևակցութեան կապ
Այլէ Հալելի նեբողամտութեամբԴ վարուելովդ կա– Հայաստանին դ որ մինչեւ այն ժամանակ բաժ - ուած ե ր կի րնե ր էն ի ւր ա քան չի ւր ին Հ ետ դ երկիրներ
մ աս կամ աց թմբեցնել ^ ձուլել \ նուած էր տարբեր ի շէսանութիւններո լ միջել*. որոնք ժառանգորդներն են աշխարՀի ամենամեծ
— « Մեզմէ կը նկատենք բոլոր, անոնք որ \ճէւշւէ մէկ ժամ տեւող ա յս բանախօսութիւնը քա զա քա կ րթո ւթ ի ւնն ե ր էն մէկուն : ինէօ -
թուրքերէն կր խօսին, մեզ|ի հետ. կուլան ե լ Մեգի ( Լք ւսն րամ աս– իսմէթ մ անո ւա–
հետ կ՚երթան մինչեւ պատմական անցեալը : Հա - արժանացաւ երկարատեւ ծափերու*. ւ^ՕոԺօԼ.6 եւս Հրատարակելով
սարակաց պատմութիւն , հասարակաց կրթութիւն: ծա -
Փւոխանակ մեր ծոցէն վտարելու Փոքրամ|ասնու - նութիւնը պիտի տանք առանձին՝) : նիւի յ այ ա ա ր ա բո ւթ ի ւնն ե ր բ դ Հ ետեւեա լ
թիկնները, պէտք է աշխատինք զանոնք հալեցնել
մեր ազգային գոյութեան մէջ եւ սիրով կապքել Բանախօսութենէն վերջ կեդրոնին ժրաջան ծապատ դիտողութիւնբ կ*ընէ խմբագրական
թուրք հասարակութեան» ;
քարտուղարը դ Պ * V. քշ^սէ, իր փակման խօսքին նօթութեամբ մր •
մէջ շն որՀա կա լութ իւն յայտնելով յարգելի բանա « Եր կաՐԳ մը Հաւաստիքները իրենց բա -
խօսին ե լ ներկաներուն դ ներբողր Հիւսեց Հայ ժո ցարձակ Հ անդամանքո վն իսկ, անշուշտ կրնան վի
ղովուրդին աշէսարՀ ին մ ա ա ո լցած մշակութա յին ճելի դառնալդ մասնաւորապէս այն կէտը ուր իս
Այս պատ ի պատ խօսքերն ալ 1լա սլա ց ո ււյ ա - ծառայութ իւննե բուն : Հայ ժողովուրդի ժամանա մէթ Ինէօնիւ կը Հ°Հափէ փոքրամասնութեանս
նեն թէ իրականին մէջ ոչինչ փսխուած է թուրք կակից ազդեր դ Բ աբե լոն ա ց ինե ր , Փ ի սնիկեց ինե ր , խնդիրը։ Հաբցր այդպէս մեկնելու եզանակր եթէ
մտաւորականութեան աշխարՀ աՀ այեացքին մէջ : Փռիւգիացիներ եւ ուրիշներ անՀետ կո րսուեր են կր Համապատասխանէ Անգտրայի վարիչներուն
***" ՚
Համ տուլլաՀ Ա ուպՀի պարզապէս կր կրկնէ ա. ււ ւ– ւ ւ Հ–—/• անկեղծ բաղձանքին դ թերեւս միշտ ալ ի րականու
հէ
այն վարգապեաութիւնբ ղոր բանաձեւած– էր Թէ– պատմութեան բեմէն , բայց ժողով ուրդը թեան արտայայտութիւնը չէ։ Եւ ասոր մէկ Հետե
կ՚ապրի Էր մշակոյթով եւ ստ՛եղծագո բծական ւանքն է ոչ աննշան խո րՀ ր գա յին սպառնալի–՛
քին Ալփ) \937ին դ Փարիզ Հրատարակուած Հատո յ ա տ կո լթ ի լ%ն ե բո վ •
րով մը դ Նէ &6ատւ1ւտու6. Այս առթիլ Պ –Բտ^ւէ Հաղորդեց թէ յարգելի բա քը որ մեծ լափո*Լ 1էԸ Ղսս(է քէմա լական վարձու ր -
Մեծի պատմոլ - կո ւթիւնը » :
Միայն եղանակն Է քիչ մը մեղմասահ՝ դ &Հան - նախօսը պատրաստած է Տիգրան
գամ անաց ել պարագայիցդ բերումով ..* ՀՀ* թիւնը, ,որ լոյս պիտի տեսնէ մօտ ա՚տենէն։– Ա. (Լուրերու շարունակութիւնը կարդալ դ. է շ )
Fonds A.R.A.M
