Page 262 - ARM_19-1947_01
P. 262
ԹՇՈՒԱՌՈՒԹԻՒՆ ԵՐԳԻԵԱՆ-Բ հՎԱՆ ՀԱՏԿԱԿԱՆ ա%Ա՝Բ ՄԸՆ հ,
ԵՒ Հ Պ Ա թ Տ Ք Ւ Թ Ի Ւ Ն ԿԸ ԳՐԷ ԹՈՒՐԲ
ՊԱՇՏՕՆԵԱՅ ՄԸ
Մ առի կը ե ւ աստղեդ
ԽՄԲ — Պպա\) ԹասՀիք ք*երթը կը պասւմէ..,
Աստեղագիտական տեսութիւն մը կամ Գամի / Մէկ ամիս առաջ կուսակալութեան պաշտօնա
Ֆլամ աբիոն՛ի 1՚Սա\՚€քՏ անուն Հսկա յ Հատորէն թերթին մէջ լոյս տեսաւ Ա՚ութլոլ ստոր ագրո լ
Ամ էնէն աւելի տառապած եմ Հ ի ւանդան ո ց ի դուրս մնացաք գիտական մէջբերում մր չէ ըսե - թե ամբ եւ «Բա րի-Ա իրական» խորագրով յօդուած
ճերմակ շապիկէն Համար Հ Երբ կէսօրին կր մեկ - ԼԻՔ" 1 ա յ Լ ) ա ա Ր Գ զուգադիպութիւն մը։ Աչ թէ ան մըւ Յօդուածագիրը դարաւոր թուրք Վանը ռոյ°
նէինք Հիւանդանոցէն, մեր շապիկները կր ձգէ\ինք Հունին ներդաշնակութիւնը խանղարող , այլ , մեր կուտաբ իբրեւ Հայեբուն մշա՚կու թային կեդբոնր
Հ ան դե բ ձաբան ին մ էջ ։ Տ՛ամ ան ակ մ ր շապիկի գո սրտերր ու մտքերը տակնուվրա յ ընող ա յլակե ր - եւ Բարի Աիրական անուն. Հայ ընկերակցութեան
ղութիւներ սովորական դարձաւ, ել օր մըն ալ թռ պո ւի/իւն մը, որ տեղի ֊ունեցաւ սա ՛երկիր ըսուած բաբո յական ո լ րնկերային արման/իքներո ւն ն եր ֊
ցուցին ի՛ մ շապիկս ^ մաքո*ւր , անունս աչ վրան մոլորակին վրա յ : բոգը Հիւսելով կ\ր"էը թէ մենք ալ նման) ընկերակ
նախշուած՝ աղջկան մը մատներով եւ Պոլսէն ին~ Աստղե րը մօտեցան • • *մաՀ իկին * ցութեան մը կբ կարօտ ինք եւ այս կերպով կր վի
ծի ն՛ուէր ղրկուած : Հազիւ Հաղ կը Հ ասն է ի առ Ա յս պատաՀարր գլխովին անսպասելի , եթէ րաւորէր աղղա յին ղղա ց ո ւմնե րր ։ Այս յօդուածին
օրեայ ծախքերուս ,ի՞ն չպէ ս շապիկ ճարէի ւԱտիպ– իրապէս փերը պատաՀէր , այս տողերը ղՐողր<ւ Հ րատարակութիւնը Ա պա ր թայ ի ե բիտ աս արդու ^
ուած , առտու մր, լէլ"սի ո , ֊ ր Ի Լ. ^իւանգանոց մը , գուն ազն՛իւ ընթերցող, եւ բոլոր աշխաբՀը Հի՚֊լէի թեան ցասում պատճճ՛աառռեց եւ «Թասվիր» Փետր .
ել կէսօրին , երբ մեկնեցայ , պայուսակիս մէջ պիտի վեբածուէին , Հիւ֊չէ ռումբին՛ քթին խնդա - \4ի թիւին մէջ թարգման Հա՛նդիսացաւ այս ցա
գրած էի արդէն նոր Լապիկ մը, ամօթալի օր լով։ Բարեբախտաբար եղածր միայն դրօշակներու սումին ։
մ րն էր այգ օրը ինծի Համար , շունէս բռնուաց– էր վբայ երեւցող նշաններուն միջել մերձեցում մըն՛, Վանէն Հասած բազմաթիւ Հեռագրեր նողկան
կարծես եւ կրակներու մէջ֊էի : Ամիս մը ետքը նո– է ։ Եօթնաստեղեան Ամեբիկեան\ըե պաղած ,ան կեն քով կր ՛Ա ՛ո ի/ա բ ակ է ի ն այս վարկաբեկիչ» յօգուա -
րէն գողցան շապիկս * Այս անգամ քիչ մը վրէմ ֊ դան ու դալկագէմ մաՀիկը, որոնք պիտի ծածա - ծը , գրի առնուած թմբագիր ԱկեաՀ Եիւճէյի կող
խնդրութիւն կար Հոգւոյս մէջ, քիչ մ րն ալ քաիւ Լ՜ ն.ին իրարու առընթեր ։ մէ , որ միանգամայն թղթատարական\ պաշտ օն Լա ւ
թիւն , երր ուրիշին շապիկը գրի պայուսակիս մէ^ւ Գո՛ ւն , անողոք քա զա քա կան ո ւթ ի ւն՝ , մին չեւ է Ա պար թայ ի մէջ՛.
Երրորդ անգամ՝ նո ր շապիկ մը թռցուցի , կար ֊ ե՞րբ պիտի խարազանես, ՀԱ՛ՏԸ։ Գուն , ՛ով մարդ ԸնդՀանուր դատախազը դատ բացաւ ԱկեաՀ
ծես թէ մեր տ՛ունէն առնէի։ կապիկի գոդութիւն– կութիւն , մինչեւ ե՞րբ պիտի խնդաս ՀԱՅՌՒՆ քր֊ Եիւճէլի գէմ :
ներր երբ շատցան , այլեւս Հարկ չտեսնուեցաւ \ե ր– թին ; Վ^երջապէս գո՛ւն՛ , ով Աստուած , ե՞րբ պիտի Ամբաստանագիրը բառ աո բառ կր վերլուծէբ
- թալ ուրիշ Հիւանդանոց , սկսանք Հագնիլ ո՛ր շա գագրիս ու Հրամաբիս քու անտար բերութենէդ ու յօդուածը եւ գիտել կուտա բ թէ խ ե ղա թ ի ւր ո ւած է
պիկը որ Հանդիպէր , «իմս գողցան ^ քուկդ Հագայ գոնէ պիտի խնայես որդիդ պաշտող ազգին մնա Ազգային Պատմութիւնը եւ վիբաւորուած են աղ -
առժամաբար» , արդարացումը բաւական էր ։ Ե՛ ցորդներուն կեանքին : գային զգացումն երր ։
կամ յաճախ միասին կը պտըտցնէինք շապիկը Հի Աշխար Հի է ՛ն քաղաքա կիրթ 111 ղզ ին ղեկ ավար Ամ բա ս տ ան ե ա լը , ըսաւ թէ ա յս ցասում ը ծր -
ւանդանոցէն պան դո կ , պանգոկէն՝ Հիւանդանոց : նախագաՀ ր կ՛՛ուղէ ու 1լ առաջարկէ տիղմ ին մէջ նաւնգ աո աՀ է ոչ թէ իր յօդուածէն , այլ Հ;Բ՝աս -
Աարսափելի էր նաել Հաշիւ ունենալ պանդո մխրճուած , ո լ մեղքի մէջ արիւնաթաթախ ժողո ՛ԼԻՐ՝& ի լ ո " ֊ ր է ն որ իր յօդուած ին վե րլուծ ում ր կ՛՚ը
կապետին Հետ, կը խաբէինք Հազար ու մէկ վուրդի մ ը օ գն ո ւթ եան Հասն՛ի լ նիւթապէս ՚, անոր նէ ր եւ թէ ըն գՀ անո ւր գա տ ա խ ագո ւթ ի ւ\ն\ր Վզանէն
սուտերով պարտքը
, բա յց եւ ա յնպէս կը դիզուէր Գտնայ եան կարասը լեցնելով Տո լարով ու հէւք|է1 - Հասած Հեռագբեբուն աղդեցութեան տակ դատ
եւ կը վճարուէր \ի վերջոյ մեՀծ գոՀ ողո ւթիւննե ֊ ն.|ոՓյին՛ ձեռքր տալով այն նոր զէնքերը որոնցմով բացած էր իրեն ղէմ ։ ՝
Րով : Ոմանք պանդոկին փոքր կարասիները կը թռ ղերմանական օրինա՛կելի բանակը քիթր ^"՚Լ"^՛" ։ (I ա^ււ ր գա բա բ կարդա ցուեցս/ն. Վանի երիտա ֊
ցնէին , կը ծախէ ին եւ կբ վճա բէին պանդոկին^ ինչո՞ւ..... սարդոլթեան , Վանի Հալքէվիին ել Հալք կուսակ
վարձքր։ Այդքան կարողութիւն կր պակսէր ինծի։ Այս Հարցումին պատ ա սխ անք միմիայն թօ1ւէ1Շ|Ա6 ցութեան ն՛ախ ագաՀնե բուն կողմ է ընղՀ * գատա ֊
Ամէնէն դիւրին բանն էր խաբել ստամոքսք, րսուած եօթնագլուխեան գազանը կրնա յ տալ , ու– խազոլթեանէ , կուսակալութեան , Հալքի եւ Հալքէ-
օ բակ ան 3 ֆր ան քով փո ր կ շտ՛ացն ելր կը կ ո չէ ինք րի շներ՝ "չ–. վիիո քաշուած Հեռ՛ագրերը որոնք կը մեբժէին
թագաւորական ։ կէսօիին՝ մէկ ֆրանք փւււԼՓբԻւ9՜ Ու կբ զարմանամ ։ Եօթնաստեղեան գրօչակին
եւ 40 սան/թիմ Հաց, նոյնքան՝ երեկոյին : Մէկու֊ տէրն ոլ տիրական նախագաՀ ը, ՛որուն մտքին առ–
կէս ֆրանքով փոր կշաացնելը կը կոչէինք իշխա ջեւէն պէտք է անցած ըլլան Հայկական ջարդերուն Ֆրաքաա Համբերեցէք սա ներքին գմուա -
նական , կէսօբին փորդ կուշտ, երեկոյին ալ կա– կարմ իր ժապաւէններք , իբր քբ իստոնեա յ ու բո - բութիւննեբս Հարթեմ, փայլարներու դժտութիւն–
նուիսիկ մր անկողին՝ փառաւոր երազով մը նստե ղոքական , փոխանակ առիթ ք փնտռելու բոզոքելոլ նեբր վերջ գտնեն, դրամբ իր արժէքը գտնտէ , այն
լու Համար խն^ոյքի ։ՀՄէկ ֆրանքով վար կշտաց– Համար այգ ամ ա բդի աբարքներուն պատճառ եւ ատեն ես ալ «Ազիատէ^ի երկրին պէս պիտի կրնամ
նելր կը կոչէինք դիւղացիական , ցամաք Հաց ։ Հ եզին ակ ազգութեան դէմ , կլ օժանդակէ անո բ , ինքզինքս սիրցնել աշիսարՀի , այն/ ատեն/ թերեւս
Աէն-Տ՜աք փողոցին անկիւնը, Ա էն գետին մօտիկ , թեւ կուտայ կը մեծարէ նիւթապէս թէ բա բո յա - խօսքս ն/կատի առնուի մասամբ* * * ։
փ ռ մ ֊ Փ ր ի թ ծախող մը կայ, ի՜նչքան է կհրեր իմ պէս , առանց նկատ ի առնելու ողջակէզ ազգի մր Ալքեբիկա. • Հասեալէժամ , որպէսզի մենք այ
մ է կո լկէ ս ֆրանքս , • կը Հաւատացնեմ ձեղ , որ արցունքնեբբ, որոնէք գեռ չեն ցամքած ։ մֆբ լքայ Աւաւքւոսը խառնենք եւրոպական ապուրին
շա՛տ ախորժաբեր էր իր փոլք-ՓրԻթ^ Հ՚ԵրբՀ արուստ Պարզ ՄԷհմԷաճիք դեսպան՜ի մը ղիակը՝ «Մի~ մէջ։ Պէտք է ղիտնաք որ* Հեռուին սուրբը միշտ
ըլլայի , փոսԼֆյւիյՅ^Տք Հետ խոզի իւղին մէջ կբ սուրիդ» ի ձքեղ զբաՀաւո բով մը իր ծննդավա յ րր զօ րաւ ո րէ։ Ուժով ենք , Հ ա բ ո ւս տ ենք , խելացի
նետէր մատ մր ձիու երշիկ, որ այրած այդ իլղին փոխագբելը չէր բաւեր կարծես , այս անգամ ա/ ենք, եւրոպական .խառնարանէն Հեռու ենք, ել տ֊
մէջ կը կաբմբէբ ճակն/դեղի պէս։ Այնքան՝ Համեղ դրամական փոխառութիւն , բարոյական աջակ ֊ ւեչին . * * պօւքպաթօմիք ունինք ։ ՛տուրքին օգնելուս
^՝11ԼԼաՐ ՚ "I՛ *իրայէս երկու-երեք գաւաթ ջուր կր ցութիւՀն՝, զինուորական՛ ձեռնտուութիւն Հ Համմէ՞ ։ Համար զիս մի մեղադրէք , ան ալ որսացի, պայու—
խմէի՝ փոր ս ո ւռե ց"ւելու աստիճան ։ Հիմակ , ամէն Արդ, այս պարագային ի՞ն չ կր խորՀին մեր սակիս մէջն՝ է , մինչեւ ի լրումն մեր վարած քա~
անգամ որ կ՚անցնիմ այգ անկիւնէն , զօրաւոր փա ինքնակոչ գեսպանւնե ր ր, որոնք պաշտօն ել յո յս ղաքական/ութեան ***։
փաք մը կ՚ունենամ Փ^ւք-Փրի^*՝ ուտելու, ուսանո* ունէին թռուցիկի պոչի պէս Հետեւիլ չորս ջոջերու ՀԱՅԱՍՏԱՆ ինհ-ի չի դպող օձք Հազար ապ
ղութեանս տաժանելի բայց ան՛ուշ օրերը յիչելով, ժոդովներուն , Հայուն բաղձանքը լսելի ընել տա - րի։ Ես անբարբառ մի մանուկ, երկու ձեռքս պար
ա ւի ս ո՜ ս , գիւղացիի ի իմ առողջ ստամոքսս այն լու Համար ։ սեցի , եւ իմ Հուժկու թեւերովս , ազատութիւն
քան՝ տկարացաւ այգ իւղեր՜էն , *ո< ՛՛Լ գԻաէ 1 Ի*սք Ռուսնա * ֊ — Ես իմ մարդկային պարտականու- խնդրեցի , զոր չտուիք , զլացաք , բա յց ես ԱՌԻ * * * ։
իւղեր էին, որ այսօր ի վիճակի չէ ամէն բան թիւնս կատարեցի յ Հող^ տեղ տուի եւ ստանձնեցի Ջեր ուզածին չափ պարարտացուցէք Հարեւան ւ
մարսելու* Հոն Հաւաքուած Հայ բեկորներուն պաշտպանոլ - անոր ս էք եւ յատկացուցէք իրեն պէտք եղածէն՝
Ա յն տարիներուն պտուղի տարօ րին ակ կարօտ թիւնր , ալ ի՞նչ կր կամիք փնէ . . . : ալ աւելին։ ի՞նչ փոյթ, մենք ամէն ինչ ունինք,
ներ կ՚ունենայի, աչքերս դուրս կ՚իյնային՝ երբ Ա^Գւէ1**1 * //»/« պաՀ ուս նյոնիսկ բն ութիւնր ՛մեր ուժ ը մի ութի ւնն է , մեր Հ ա ր ս տ ո ւթ ի ւն\ը , մեր Հ
Հայրենի երկրիս պտուղն/երր կը տեսնէի , պտու Հակառակ է ինծի, փոթորիկները իրարու կր յա - բազուկներն են , մ եր դրամր աշխատութիւնն4՛ է եւ
ղի Հայրենաբաղձութիւն ։ ԱյսուՀտնդերձ կաբելի ջորդեն , գա դթ ա վա յր ե ր ս իրենց գլուխը վերցու - մեր ապաղտն եւ անոր յոյսք
էր խօսք Հասկցն/ել իմ խելօքիկ ստամոքսիս, որ ցած են՝, նոյն իսկ Աոլշոններր եւ Ավռամնեբր պօմ- ԱԶԳԱՅԻՆ ՍԷՐԸ :
գիտէր Հր ամար իլ սլա ո ւղէն՛ , բայց չէ ր կրն ար պա կը տեղան գլխուս , ի՞նչպէս կ՚ուզէք որ ձայնս քՒուրքբ մեզ զինեց , Ամերիկա ղայն կը զինէ։
Հանդուբմել ջրոտ կերակուրի մ բ պակասին ։ լսելի րնե լ տամ անոր՝ որուն օժանդակութեան \\շ\ՇՀ աւոճւ : Թրում ընի ճառը, դաս մ\րն է մեզի
Հիամանակ մր, .ընկերս ըսաւ թէ ինք յալ խո– պէտք ունենամ , թերեւս **• ; տեսնելու մեր գլխուն • • » ճարը :
Հարաբութիւն գիտէ է կրն՛այ կերակուր եփել ա– աս,
ւելի աման քան փՈԱ%ֆրի–թ–ք : Ո՛ լամբ մր առինք, իբրեւ խոՀարարապետ , լուաք ամանները, բացար նաց ին ,ամ ան լուացողը՝ դրացին՛, դնում կատարողն՛
մէկ սանէ–, երկու պատառաքաղ եւ ՀՁյոճօԱՅԼով գետ ձակապէս մեբժեցի , այւլ բան\ր չեմ ըներ, ալ՝ ես ։ Մեծ էր յաջողութիւնը։ Մէկ վախ ունէ
՛նախնձոր եփեցինք, այնքան Հ՛ամեղ էր, ՛ո ր մի– ման չեմ լուար։ Ա՜խ, այգ աըՀե՜ստը կսկծալի յի– ին ք ,• պանդոկին՛ սենե ակն՚Լ բուն մ էջ արգիլուած
սով ղետնախնձոբի տեղ անցաւ։ ԳոՀ էի։ ե)ոՀանո– շաւոակնե բ կ՚արթնցնէ Հոգւոյս մէջ՛. Աքսորի տա էր կերակուր եփել ։ Ամ ան լուացողը ա յնքան «աշ
ցին անբունը գլեինք Վառնա , (ընկերս , Կէօվճեան^ րիներուն, Աեւ ծովի եզերքներէն փախչելով՛՝ քա խատեցաւ» ս ենեակին
ծնած էր Վառնա ) * Ա*իակ գիտողութիւնս այն էր լելով գացի Ատավ/ազար , բեռնակրութիւն ԱՐ ի 1 լուացարանին մէջ, որ ծ ՛՛
որ կերակուրին ջուրք քիչ կր դնէր , պէտք է որ փայտ կտրեց ի , փուռերուն մ էջ պառկեցա յ , պար բա կբ խցուեցաւ ի Վերջոյ։ ճաբտարաղէտի պզտլիկ
ջուրը շատ ըլլայ, Հացս բրդեմ, թաթխեմ ել ոլ ֊ տէզներուն մէջ ղիչերեցի, ել օր մըն ալ, անօթի, վա րժ ութ իւննե բ ո/յն իմ , ան միջա պէս գո բծի ան -
՛ո ե մ : Պատասխանեց թէ օրէնքով ջուրը քիչ պէտք մտայ խաթարի մը ճ ա շարանը , ամ ան լոլ–ացի ։ ցայ , քակեցի պտուտակները, զարկի մուրճը եւ
է ԼՀԱայ » Լալ խոՀարար մր ջուբր քիչ կը թոզու, Գարշելի Հոտերէն, սխտորի ել քացախի գո լո բշ ա - այնքան աղմուկ Հանեցի ա սլա Հովվաբար , որ պան
կերակուրը պէտք է ծծէ քՈւ֊րէՀ * ել այլն։ Ըսի թէ ցոգ Հ ոտեբէն ա յնքան ազդուեցա յ , որ նուաղեցա հ դոկապետը լսեց վարէն եւ Հ՛ակառակ սանդուխին
Համր ջոլրին մէջն ՛է, յետոյ ջուրր ո՛րքան շատ ինկայ, երբ ուշքի եկայ, քհուբք մր կ՚ըսէր* ղլոէ-խր գէտ սպասող մեր ՛ընկերոջ զգուշութեան
ԲԼԼայ 1 այնքան կը շաՀինք։ Եւ երբ շատ երկնցուցի «Նմոյշի՞ Համար ողջ պաՀեբ են Հոս»։ Աղեցի թա մարգը յանկարծ տնկուեցալ սենեակին/ մէջ, •
սլատճառա՛բան ութիւններս ,՛ խոՀարարր ըսաւ թէ թարական ճաշարանը , դարձեալ գացի պարտէզ - ՚խոՀարարապետր ժամանակին իջեց՚ուց բուի/երի -
կերակուր եփելն ալ գիտութիւն է եւ գիւղացինե ներր, ձմեռ էրգ Գռս1Իս՚1Հ սառած , սկսայ պրս/ս կին կափարիչը , բայց ես չկրցայ խողովակները
մասին : Հանել
րը գաղափար չունին խոՀ ա բա ր ո ւթեան ըսի իրեն լեցնեք Հողէն, մաքրել քար դարձած գուղձերէն , դնել իրենց տեգը։ Ամէն՝ բան պարղուեցաւ , մս/բգբ
ԻԱՔ ինծի գիւղացի՞ ըսէ , ես ալ քաղքցի քխ-Փէ^/*"4– մէջ, չալկել եւ քաղաք տանիլ պանդոկէն վտարելու սպառնալիք բրաւ եւ մեկն/ե–
եւ այնքան Հեգնեցի որ կռիւ եղ ալ , իրարու Հ\ետ Հ ինգ քիլոմեթր ճամբա յ • Զէ՜ , ամ ան չեմ լուար , ցաւ ՀայՀոյութիւնը բերնին մէջ՛. Ապշած՝ կր,նա
քէս ՚ԸրէսՔ եւ Հ*ԼառնաՀ> իյ ո Հ անո ց ը փակցուեցաւ Հ ըսի՝ տառապանքի օրերուս յ ի շատ ակով սիրտս յիմ , մուրճը ձեռքիս մէջ * քյոՀաբարապետր վեր–
Շաբաթ մը ետքը, բս ի թէ մէկ Հաւկիթ եւ բա բա խ ո ւն : թ՝է կերակուր եփեմ , թէ աման լ ո լամ9 ցուց բուխերիկին կափարիչը, ի՛՛՛նչ տեսնենք,
տասը Ըոըիկ աղուոր ճաշ մր. կ՝ըլլայ թէ Համեղ, իսկ դուն նստիս՝ գա՞ սդ սորվիս, Հ բամ մ ե՜ր ես , ձանձաիսաբիթ թափեր էր կերակուրին մէջ եւ բո
թէ առատ , թէ ի/ն ա յ ո ղա կան , նո յն ճաչր կէսօ֊ իշխան , ըսաւ ընկերս արգարօրէն : Եւ առինք տ՝ր՚– լորովին սեւցուցեր , կերակուր չէր այլեւս , այլ
րին եւ երեկոյին; «Վառնա2>ն վերաբացուեցաւ : ւինք , նորէն քէն ըրինք եւ Վառնա յի խոՀանոցր կուպրէ խաւիծ։ Այսօր անօթի կ՛անցքն են ք , բսինք
ճ՝աշր Համեղ էր, իւն ա լողական եւ այնքան առատ , ՚յմ մր եւ փակուեցւ մխիթարութեան Համար։ Այդ ալ մեծ զրկա՞նք մը
որ եպիսկոպոսի փորի պէս կուշտ ու կլոր՝ երկն– Ամիս մը ետքը, պատկից սենեակին մէջ բնա֊ ըլլար ։ Արդէն շատ կը պատաՀէր , որ Վառնան
ցանք անկողիններուն վրտյ , կէսօրուան ճաշէն կող ո ւսա՚ննոող մըն ալ միացաւ, ել աւելի խնայո փակէ ինք՝ երբ պակսէր «կուտւը» , գնումի մեր կա
ետքր, պՈՆոծոՆայի պէս վեր վ ար փարտելով ոտ–
զական ճաշելու Համար՝ այս անգամ Վառնան բա րողութիւնք ։ Եւ անօթի ծարաւ, քալելով՝ կ՛եբ–
քերր; Բայց քիչ ետքը, երբ ընկերս Հրամայեց , ցինք երեք ընկերներով։ Խոհարարապետը՝ Վառ - թայինք Հիւանդ՛անոց*
Ն՛ "եԱՐԴՈԻՆԻ
Fonds A.R.A.M
ԵՒ Հ Պ Ա թ Տ Ք Ւ Թ Ի Ւ Ն ԿԸ ԳՐԷ ԹՈՒՐԲ
ՊԱՇՏՕՆԵԱՅ ՄԸ
Մ առի կը ե ւ աստղեդ
ԽՄԲ — Պպա\) ԹասՀիք ք*երթը կը պասւմէ..,
Աստեղագիտական տեսութիւն մը կամ Գամի / Մէկ ամիս առաջ կուսակալութեան պաշտօնա
Ֆլամ աբիոն՛ի 1՚Սա\՚€քՏ անուն Հսկա յ Հատորէն թերթին մէջ լոյս տեսաւ Ա՚ութլոլ ստոր ագրո լ
Ամ էնէն աւելի տառապած եմ Հ ի ւանդան ո ց ի դուրս մնացաք գիտական մէջբերում մր չէ ըսե - թե ամբ եւ «Բա րի-Ա իրական» խորագրով յօդուած
ճերմակ շապիկէն Համար Հ Երբ կէսօրին կր մեկ - ԼԻՔ" 1 ա յ Լ ) ա ա Ր Գ զուգադիպութիւն մը։ Աչ թէ ան մըւ Յօդուածագիրը դարաւոր թուրք Վանը ռոյ°
նէինք Հիւանդանոցէն, մեր շապիկները կր ձգէ\ինք Հունին ներդաշնակութիւնը խանղարող , այլ , մեր կուտաբ իբրեւ Հայեբուն մշա՚կու թային կեդբոնր
Հ ան դե բ ձաբան ին մ էջ ։ Տ՛ամ ան ակ մ ր շապիկի գո սրտերր ու մտքերը տակնուվրա յ ընող ա յլակե ր - եւ Բարի Աիրական անուն. Հայ ընկերակցութեան
ղութիւներ սովորական դարձաւ, ել օր մըն ալ թռ պո ւի/իւն մը, որ տեղի ֊ունեցաւ սա ՛երկիր ըսուած բաբո յական ո լ րնկերային արման/իքներո ւն ն եր ֊
ցուցին ի՛ մ շապիկս ^ մաքո*ւր , անունս աչ վրան մոլորակին վրա յ : բոգը Հիւսելով կ\ր"էը թէ մենք ալ նման) ընկերակ
նախշուած՝ աղջկան մը մատներով եւ Պոլսէն ին~ Աստղե րը մօտեցան • • *մաՀ իկին * ցութեան մը կբ կարօտ ինք եւ այս կերպով կր վի
ծի ն՛ուէր ղրկուած : Հազիւ Հաղ կը Հ ասն է ի առ Ա յս պատաՀարր գլխովին անսպասելի , եթէ րաւորէր աղղա յին ղղա ց ո ւմնե րր ։ Այս յօդուածին
օրեայ ծախքերուս ,ի՞ն չպէ ս շապիկ ճարէի ւԱտիպ– իրապէս փերը պատաՀէր , այս տողերը ղՐողր<ւ Հ րատարակութիւնը Ա պա ր թայ ի ե բիտ աս արդու ^
ուած , առտու մր, լէլ"սի ո , ֊ ր Ի Լ. ^իւանգանոց մը , գուն ազն՛իւ ընթերցող, եւ բոլոր աշխաբՀը Հի՚֊լէի թեան ցասում պատճճ՛աառռեց եւ «Թասվիր» Փետր .
ել կէսօրին , երբ մեկնեցայ , պայուսակիս մէջ պիտի վեբածուէին , Հիւ֊չէ ռումբին՛ քթին խնդա - \4ի թիւին մէջ թարգման Հա՛նդիսացաւ այս ցա
գրած էի արդէն նոր Լապիկ մը, ամօթալի օր լով։ Բարեբախտաբար եղածր միայն դրօշակներու սումին ։
մ րն էր այգ օրը ինծի Համար , շունէս բռնուաց– էր վբայ երեւցող նշաններուն միջել մերձեցում մըն՛, Վանէն Հասած բազմաթիւ Հեռագրեր նողկան
կարծես եւ կրակներու մէջ֊էի : Ամիս մը ետքը նո– է ։ Եօթնաստեղեան Ամեբիկեան\ըե պաղած ,ան կեն քով կր ՛Ա ՛ո ի/ա բ ակ է ի ն այս վարկաբեկիչ» յօգուա -
րէն գողցան շապիկս * Այս անգամ քիչ մը վրէմ ֊ դան ու դալկագէմ մաՀիկը, որոնք պիտի ծածա - ծը , գրի առնուած թմբագիր ԱկեաՀ Եիւճէյի կող
խնդրութիւն կար Հոգւոյս մէջ, քիչ մ րն ալ քաիւ Լ՜ ն.ին իրարու առընթեր ։ մէ , որ միանգամայն թղթատարական\ պաշտ օն Լա ւ
թիւն , երր ուրիշին շապիկը գրի պայուսակիս մէ^ւ Գո՛ ւն , անողոք քա զա քա կան ո ւթ ի ւն՝ , մին չեւ է Ա պար թայ ի մէջ՛.
Երրորդ անգամ՝ նո ր շապիկ մը թռցուցի , կար ֊ ե՞րբ պիտի խարազանես, ՀԱ՛ՏԸ։ Գուն , ՛ով մարդ ԸնդՀանուր դատախազը դատ բացաւ ԱկեաՀ
ծես թէ մեր տ՛ունէն առնէի։ կապիկի գոդութիւն– կութիւն , մինչեւ ե՞րբ պիտի խնդաս ՀԱՅՌՒՆ քր֊ Եիւճէլի գէմ :
ներր երբ շատցան , այլեւս Հարկ չտեսնուեցաւ \ե ր– թին ; Վ^երջապէս գո՛ւն՛ , ով Աստուած , ե՞րբ պիտի Ամբաստանագիրը բառ աո բառ կր վերլուծէբ
- թալ ուրիշ Հիւանդանոց , սկսանք Հագնիլ ո՛ր շա գագրիս ու Հրամաբիս քու անտար բերութենէդ ու յօդուածը եւ գիտել կուտա բ թէ խ ե ղա թ ի ւր ո ւած է
պիկը որ Հանդիպէր , «իմս գողցան ^ քուկդ Հագայ գոնէ պիտի խնայես որդիդ պաշտող ազգին մնա Ազգային Պատմութիւնը եւ վիբաւորուած են աղ -
առժամաբար» , արդարացումը բաւական էր ։ Ե՛ ցորդներուն կեանքին : գային զգացումն երր ։
կամ յաճախ միասին կը պտըտցնէինք շապիկը Հի Աշխար Հի է ՛ն քաղաքա կիրթ 111 ղզ ին ղեկ ավար Ամ բա ս տ ան ե ա լը , ըսաւ թէ ա յս ցասում ը ծր -
ւանդանոցէն պան դո կ , պանգոկէն՝ Հիւանդանոց : նախագաՀ ր կ՛՛ուղէ ու 1լ առաջարկէ տիղմ ին մէջ նաւնգ աո աՀ է ոչ թէ իր յօդուածէն , այլ Հ;Բ՝աս -
Աարսափելի էր նաել Հաշիւ ունենալ պանդո մխրճուած , ո լ մեղքի մէջ արիւնաթաթախ ժողո ՛ԼԻՐ՝& ի լ ո " ֊ ր է ն որ իր յօդուած ին վե րլուծ ում ր կ՛՚ը
կապետին Հետ, կը խաբէինք Հազար ու մէկ վուրդի մ ը օ գն ո ւթ եան Հասն՛ի լ նիւթապէս ՚, անոր նէ ր եւ թէ ըն գՀ անո ւր գա տ ա խ ագո ւթ ի ւ\ն\ր Վզանէն
սուտերով պարտքը
, բա յց եւ ա յնպէս կը դիզուէր Գտնայ եան կարասը լեցնելով Տո լարով ու հէւք|է1 - Հասած Հեռագբեբուն աղդեցութեան տակ դատ
եւ կը վճարուէր \ի վերջոյ մեՀծ գոՀ ողո ւթիւննե ֊ ն.|ոՓյին՛ ձեռքր տալով այն նոր զէնքերը որոնցմով բացած էր իրեն ղէմ ։ ՝
Րով : Ոմանք պանդոկին փոքր կարասիները կը թռ ղերմանական օրինա՛կելի բանակը քիթր ^"՚Լ"^՛" ։ (I ա^ււ ր գա բա բ կարդա ցուեցս/ն. Վանի երիտա ֊
ցնէին , կը ծախէ ին եւ կբ վճա բէին պանդոկին^ ինչո՞ւ..... սարդոլթեան , Վանի Հալքէվիին ել Հալք կուսակ
վարձքր։ Այդքան կարողութիւն կր պակսէր ինծի։ Այս Հարցումին պատ ա սխ անք միմիայն թօ1ւէ1Շ|Ա6 ցութեան ն՛ախ ագաՀնե բուն կողմ է ընղՀ * գատա ֊
Ամէնէն դիւրին բանն էր խաբել ստամոքսք, րսուած եօթնագլուխեան գազանը կրնա յ տալ , ու– խազոլթեանէ , կուսակալութեան , Հալքի եւ Հալքէ-
օ բակ ան 3 ֆր ան քով փո ր կ շտ՛ացն ելր կը կ ո չէ ինք րի շներ՝ "չ–. վիիո քաշուած Հեռ՛ագրերը որոնք կը մեբժէին
թագաւորական ։ կէսօիին՝ մէկ ֆրանք փւււԼՓբԻւ9՜ Ու կբ զարմանամ ։ Եօթնաստեղեան գրօչակին
եւ 40 սան/թիմ Հաց, նոյնքան՝ երեկոյին : Մէկու֊ տէրն ոլ տիրական նախագաՀ ը, ՛որուն մտքին առ–
կէս ֆրանքով փոր կշաացնելը կը կոչէինք իշխա ջեւէն պէտք է անցած ըլլան Հայկական ջարդերուն Ֆրաքաա Համբերեցէք սա ներքին գմուա -
նական , կէսօբին փորդ կուշտ, երեկոյին ալ կա– կարմ իր ժապաւէններք , իբր քբ իստոնեա յ ու բո - բութիւննեբս Հարթեմ, փայլարներու դժտութիւն–
նուիսիկ մր անկողին՝ փառաւոր երազով մը նստե ղոքական , փոխանակ առիթ ք փնտռելու բոզոքելոլ նեբր վերջ գտնեն, դրամբ իր արժէքը գտնտէ , այն
լու Համար խն^ոյքի ։ՀՄէկ ֆրանքով վար կշտաց– Համար այգ ամ ա բդի աբարքներուն պատճառ եւ ատեն ես ալ «Ազիատէ^ի երկրին պէս պիտի կրնամ
նելր կը կոչէինք դիւղացիական , ցամաք Հաց ։ Հ եզին ակ ազգութեան դէմ , կլ օժանդակէ անո բ , ինքզինքս սիրցնել աշիսարՀի , այն/ ատեն/ թերեւս
Աէն-Տ՜աք փողոցին անկիւնը, Ա էն գետին մօտիկ , թեւ կուտայ կը մեծարէ նիւթապէս թէ բա բո յա - խօսքս ն/կատի առնուի մասամբ* * * ։
փ ռ մ ֊ Փ ր ի թ ծախող մը կայ, ի՜նչքան է կհրեր իմ պէս , առանց նկատ ի առնելու ողջակէզ ազգի մր Ալքեբիկա. • Հասեալէժամ , որպէսզի մենք այ
մ է կո լկէ ս ֆրանքս , • կը Հաւատացնեմ ձեղ , որ արցունքնեբբ, որոնէք գեռ չեն ցամքած ։ մֆբ լքայ Աւաւքւոսը խառնենք եւրոպական ապուրին
շա՛տ ախորժաբեր էր իր փոլք-ՓրԻթ^ Հ՚ԵրբՀ արուստ Պարզ ՄԷհմԷաճիք դեսպան՜ի մը ղիակը՝ «Մի~ մէջ։ Պէտք է ղիտնաք որ* Հեռուին սուրբը միշտ
ըլլայի , փոսԼֆյւիյՅ^Տք Հետ խոզի իւղին մէջ կբ սուրիդ» ի ձքեղ զբաՀաւո բով մը իր ծննդավա յ րր զօ րաւ ո րէ։ Ուժով ենք , Հ ա բ ո ւս տ ենք , խելացի
նետէր մատ մր ձիու երշիկ, որ այրած այդ իլղին փոխագբելը չէր բաւեր կարծես , այս անգամ ա/ ենք, եւրոպական .խառնարանէն Հեռու ենք, ել տ֊
մէջ կը կաբմբէբ ճակն/դեղի պէս։ Այնքան՝ Համեղ դրամական փոխառութիւն , բարոյական աջակ ֊ ւեչին . * * պօւքպաթօմիք ունինք ։ ՛տուրքին օգնելուս
^՝11ԼԼաՐ ՚ "I՛ *իրայէս երկու-երեք գաւաթ ջուր կր ցութիւՀն՝, զինուորական՛ ձեռնտուութիւն Հ Համմէ՞ ։ Համար զիս մի մեղադրէք , ան ալ որսացի, պայու—
խմէի՝ փոր ս ո ւռե ց"ւելու աստիճան ։ Հիմակ , ամէն Արդ, այս պարագային ի՞ն չ կր խորՀին մեր սակիս մէջն՝ է , մինչեւ ի լրումն մեր վարած քա~
անգամ որ կ՚անցնիմ այգ անկիւնէն , զօրաւոր փա ինքնակոչ գեսպանւնե ր ր, որոնք պաշտօն ել յո յս ղաքական/ութեան ***։
փաք մը կ՚ունենամ Փ^ւք-Փրի^*՝ ուտելու, ուսանո* ունէին թռուցիկի պոչի պէս Հետեւիլ չորս ջոջերու ՀԱՅԱՍՏԱՆ ինհ-ի չի դպող օձք Հազար ապ
ղութեանս տաժանելի բայց ան՛ուշ օրերը յիչելով, ժոդովներուն , Հայուն բաղձանքը լսելի ընել տա - րի։ Ես անբարբառ մի մանուկ, երկու ձեռքս պար
ա ւի ս ո՜ ս , գիւղացիի ի իմ առողջ ստամոքսս այն լու Համար ։ սեցի , եւ իմ Հուժկու թեւերովս , ազատութիւն
քան՝ տկարացաւ այգ իւղեր՜էն , *ո< ՛՛Լ գԻաէ 1 Ի*սք Ռուսնա * ֊ — Ես իմ մարդկային պարտականու- խնդրեցի , զոր չտուիք , զլացաք , բա յց ես ԱՌԻ * * * ։
իւղեր էին, որ այսօր ի վիճակի չէ ամէն բան թիւնս կատարեցի յ Հող^ տեղ տուի եւ ստանձնեցի Ջեր ուզածին չափ պարարտացուցէք Հարեւան ւ
մարսելու* Հոն Հաւաքուած Հայ բեկորներուն պաշտպանոլ - անոր ս էք եւ յատկացուցէք իրեն պէտք եղածէն՝
Ա յն տարիներուն պտուղի տարօ րին ակ կարօտ թիւնր , ալ ի՞նչ կր կամիք փնէ . . . : ալ աւելին։ ի՞նչ փոյթ, մենք ամէն ինչ ունինք,
ներ կ՚ունենայի, աչքերս դուրս կ՚իյնային՝ երբ Ա^Գւէ1**1 * //»/« պաՀ ուս նյոնիսկ բն ութիւնր ՛մեր ուժ ը մի ութի ւնն է , մեր Հ ա ր ս տ ո ւթ ի ւն\ը , մեր Հ
Հայրենի երկրիս պտուղն/երր կը տեսնէի , պտու Հակառակ է ինծի, փոթորիկները իրարու կր յա - բազուկներն են , մ եր դրամր աշխատութիւնն4՛ է եւ
ղի Հայրենաբաղձութիւն ։ ԱյսուՀտնդերձ կաբելի ջորդեն , գա դթ ա վա յր ե ր ս իրենց գլուխը վերցու - մեր ապաղտն եւ անոր յոյսք
էր խօսք Հասկցն/ել իմ խելօքիկ ստամոքսիս, որ ցած են՝, նոյն իսկ Աոլշոններր եւ Ավռամնեբր պօմ- ԱԶԳԱՅԻՆ ՍԷՐԸ :
գիտէր Հր ամար իլ սլա ո ւղէն՛ , բայց չէ ր կրն ար պա կը տեղան գլխուս , ի՞նչպէս կ՚ուզէք որ ձայնս քՒուրքբ մեզ զինեց , Ամերիկա ղայն կը զինէ։
Հանդուբմել ջրոտ կերակուրի մ բ պակասին ։ լսելի րնե լ տամ անոր՝ որուն օժանդակութեան \\շ\ՇՀ աւոճւ : Թրում ընի ճառը, դաս մ\րն է մեզի
Հիամանակ մր, .ընկերս ըսաւ թէ ինք յալ խո– պէտք ունենամ , թերեւս **• ; տեսնելու մեր գլխուն • • » ճարը :
Հարաբութիւն գիտէ է կրն՛այ կերակուր եփել ա– աս,
ւելի աման քան փՈԱ%ֆրի–թ–ք : Ո՛ լամբ մր առինք, իբրեւ խոՀարարապետ , լուաք ամանները, բացար նաց ին ,ամ ան լուացողը՝ դրացին՛, դնում կատարողն՛
մէկ սանէ–, երկու պատառաքաղ եւ ՀՁյոճօԱՅԼով գետ ձակապէս մեբժեցի , այւլ բան\ր չեմ ըներ, ալ՝ ես ։ Մեծ էր յաջողութիւնը։ Մէկ վախ ունէ
՛նախնձոր եփեցինք, այնքան Հ՛ամեղ էր, ՛ո ր մի– ման չեմ լուար։ Ա՜խ, այգ աըՀե՜ստը կսկծալի յի– ին ք ,• պանդոկին՛ սենե ակն՚Լ բուն մ էջ արգիլուած
սով ղետնախնձոբի տեղ անցաւ։ ԳոՀ էի։ ե)ոՀանո– շաւոակնե բ կ՚արթնցնէ Հոգւոյս մէջ՛. Աքսորի տա էր կերակուր եփել ։ Ամ ան լուացողը ա յնքան «աշ
ցին անբունը գլեինք Վառնա , (ընկերս , Կէօվճեան^ րիներուն, Աեւ ծովի եզերքներէն փախչելով՛՝ քա խատեցաւ» ս ենեակին
ծնած էր Վառնա ) * Ա*իակ գիտողութիւնս այն էր լելով գացի Ատավ/ազար , բեռնակրութիւն ԱՐ ի 1 լուացարանին մէջ, որ ծ ՛՛
որ կերակուրին ջուրք քիչ կր դնէր , պէտք է որ փայտ կտրեց ի , փուռերուն մ էջ պառկեցա յ , պար բա կբ խցուեցաւ ի Վերջոյ։ ճաբտարաղէտի պզտլիկ
ջուրը շատ ըլլայ, Հացս բրդեմ, թաթխեմ ել ոլ ֊ տէզներուն մէջ ղիչերեցի, ել օր մըն ալ, անօթի, վա րժ ութ իւննե բ ո/յն իմ , ան միջա պէս գո բծի ան -
՛ո ե մ : Պատասխանեց թէ օրէնքով ջուրը քիչ պէտք մտայ խաթարի մը ճ ա շարանը , ամ ան լոլ–ացի ։ ցայ , քակեցի պտուտակները, զարկի մուրճը եւ
է ԼՀԱայ » Լալ խոՀարար մր ջուբր քիչ կը թոզու, Գարշելի Հոտերէն, սխտորի ել քացախի գո լո բշ ա - այնքան աղմուկ Հանեցի ա սլա Հովվաբար , որ պան
կերակուրը պէտք է ծծէ քՈւ֊րէՀ * ել այլն։ Ըսի թէ ցոգ Հ ոտեբէն ա յնքան ազդուեցա յ , որ նուաղեցա հ դոկապետը լսեց վարէն եւ Հ՛ակառակ սանդուխին
Համր ջոլրին մէջն ՛է, յետոյ ջուրր ո՛րքան շատ ինկայ, երբ ուշքի եկայ, քհուբք մր կ՚ըսէր* ղլոէ-խր գէտ սպասող մեր ՛ընկերոջ զգուշութեան
ԲԼԼայ 1 այնքան կը շաՀինք։ Եւ երբ շատ երկնցուցի «Նմոյշի՞ Համար ողջ պաՀեբ են Հոս»։ Աղեցի թա մարգը յանկարծ տնկուեցալ սենեակին/ մէջ, •
սլատճառա՛բան ութիւններս ,՛ խոՀարարր ըսաւ թէ թարական ճաշարանը , դարձեալ գացի պարտէզ - ՚խոՀարարապետր ժամանակին իջեց՚ուց բուի/երի -
կերակուր եփելն ալ գիտութիւն է եւ գիւղացինե ներր, ձմեռ էրգ Գռս1Իս՚1Հ սառած , սկսայ պրս/ս կին կափարիչը , բայց ես չկրցայ խողովակները
մասին : Հանել
րը գաղափար չունին խոՀ ա բա ր ո ւթեան ըսի իրեն լեցնեք Հողէն, մաքրել քար դարձած գուղձերէն , դնել իրենց տեգը։ Ամէն՝ բան պարղուեցաւ , մս/բգբ
ԻԱՔ ինծի գիւղացի՞ ըսէ , ես ալ քաղքցի քխ-Փէ^/*"4– մէջ, չալկել եւ քաղաք տանիլ պանդոկէն վտարելու սպառնալիք բրաւ եւ մեկն/ե–
եւ այնքան Հեգնեցի որ կռիւ եղ ալ , իրարու Հ\ետ Հ ինգ քիլոմեթր ճամբա յ • Զէ՜ , ամ ան չեմ լուար , ցաւ ՀայՀոյութիւնը բերնին մէջ՛. Ապշած՝ կր,նա
քէս ՚ԸրէսՔ եւ Հ*ԼառնաՀ> իյ ո Հ անո ց ը փակցուեցաւ Հ ըսի՝ տառապանքի օրերուս յ ի շատ ակով սիրտս յիմ , մուրճը ձեռքիս մէջ * քյոՀաբարապետր վեր–
Շաբաթ մը ետքը, բս ի թէ մէկ Հաւկիթ եւ բա բա խ ո ւն : թ՝է կերակուր եփեմ , թէ աման լ ո լամ9 ցուց բուխերիկին կափարիչը, ի՛՛՛նչ տեսնենք,
տասը Ըոըիկ աղուոր ճաշ մր. կ՝ըլլայ թէ Համեղ, իսկ դուն նստիս՝ գա՞ սդ սորվիս, Հ բամ մ ե՜ր ես , ձանձաիսաբիթ թափեր էր կերակուրին մէջ եւ բո
թէ առատ , թէ ի/ն ա յ ո ղա կան , նո յն ճաչր կէսօ֊ իշխան , ըսաւ ընկերս արգարօրէն : Եւ առինք տ՝ր՚– լորովին սեւցուցեր , կերակուր չէր այլեւս , այլ
րին եւ երեկոյին; «Վառնա2>ն վերաբացուեցաւ : ւինք , նորէն քէն ըրինք եւ Վառնա յի խոՀանոցր կուպրէ խաւիծ։ Այսօր անօթի կ՛անցքն են ք , բսինք
ճ՝աշր Համեղ էր, իւն ա լողական եւ այնքան առատ , ՚յմ մր եւ փակուեցւ մխիթարութեան Համար։ Այդ ալ մեծ զրկա՞նք մը
որ եպիսկոպոսի փորի պէս կուշտ ու կլոր՝ երկն– Ամիս մը ետքը, պատկից սենեակին մէջ բնա֊ ըլլար ։ Արդէն շատ կը պատաՀէր , որ Վառնան
ցանք անկողիններուն վրտյ , կէսօրուան ճաշէն կող ո ւսա՚ննոող մըն ալ միացաւ, ել աւելի խնայո փակէ ինք՝ երբ պակսէր «կուտւը» , գնումի մեր կա
ետքր, պՈՆոծոՆայի պէս վեր վ ար փարտելով ոտ–
զական ճաշելու Համար՝ այս անգամ Վառնան բա րողութիւնք ։ Եւ անօթի ծարաւ, քալելով՝ կ՛եբ–
քերր; Բայց քիչ ետքը, երբ ընկերս Հրամայեց , ցինք երեք ընկերներով։ Խոհարարապետը՝ Վառ - թայինք Հիւանդ՛անոց*
Ն՛ "եԱՐԴՈԻՆԻ
Fonds A.R.A.M
