Page 206 - ARM_19-1947_01

ՆՈՐ ՍԵՐՈՒՆԴԻՆ ՀԱՄԱՐ Նիւթեբ Իւ ԱթակաԱ Հայկ, կեանքը ՀիՄմափ մկ

եդհցողոէթեաԱ պատմաթեևեԱ

ՀԱչ՝՚ւխա&ճհուՆԱ ատ ՎիասիԱ ՎԱՐԴԱՆԱՆՑ - ԳԱՂԹԱՅԻՆ ՎԱՐՉՈԻԹԵԱ՚ն
ԸՆՏՐՈԻԹՐԻՆԸ– - Պ • ՃՕՐ֊Ճ ՄԱՐՏԻԿԵԱՆԻ
(ի. եւ վերջին մաս)
ԽՐԱՏՆԵՐԸ
կախակայումիս երեք ամիսներր աաժ ան I. լէ ԱնՀրաժեշտ Է յիշել նաեւ, միւս քաղաքներուն

աարիներ թ-ուեցան ինձ՜ի : մէք տարսեր ժամ անաՄևե ր ո ւ մէք կազմակերպուած ՎԻԷՆՆԱ, 25 Փետր. (Յառաջ) — Օրեր առաջ

Երր վերստացայ շարքային անգամ ի իր*** - այն երգիչ Հայ խումբերր, որոնք կր ղեկավարուէ­ եկեղեցիէն ժամանակացոյց ֊ Հրալի ր ագիր մը կը

ւունքնեբս , սկսայ աւելի զգուշաւոր զ առ՛ն ալ եւ. կր ին Հայ չնորՀալի երաժիշտներու կողմէ։ Ատոնք ծանուցանէր թէ Փետը • 1 Յին Հ խգշաբթի Վար­

էանայի այնպիսի գործ մր կատարել) որ ընկեր­ մեծ մասով կարա-Մ ուրղա յի , Եկմալեա&փ եւ կո­ դանանց տօնին առթիւ. պատարագ , ՀոգեՀանգիսա

ներուս մ ի աքէն (Լևգմէշս* չքանար իմ պա աժ ո ւած միտ աս ի նախկին երդի չ խումբերաւ անդամներն են եւ. վերջէն ալ բանախօսութիւն , արտասանութիւն

ըլլալուս պարագան : եղած։ Անոնց ամէնէն երէցր արուեստի վաստա - տեղի պիտի ունենա յ : Թէեւ շուկան բաց էր*, գոր­

Այս իրիկուն խառն մ ողով ունէնք) եկուր* կաւոր ղործիչ Ազատ Մանուկէ ամն է ։ Պէաք է յի– ծաւոր ) աշխատաւոր դասակարգէն քիչեր կային)

ըսաւ մեր խմբա պետը * շ ե լ նաեւ Եզիչէ Բազղասարեանր , Անտոն Մ ա յ ի ւ ֊ բա յց ստուար բազմ ութիւն ը Գարէն լեց ու ցա& էր
եանր, Պոաովյլ, Գ– Ջէօրէքճեանշ
ծ՛– ^՜ոոո*Լր ա հ ղ ի ունեցաւ եղերարախա Հնչակ– (այժմ կաթո - մատ\ո լոհը : :

եան ԱրրաՀամ ք^րուտեաԼ ենղ մեծ թոնրատան մէջ։ ղիկոս Գէորգ Զ–)է Ատեփաննոս ՚իիմուրեանը , Մ• Պատարագէն վերջ Տ * Եղիշէ քաՀանայ յ այ ա -

Ղքերկա յ էիե մ եր վաթսուն Հնո ր-սե րնդական՝^ ըհ - Աղայեանր, կ. Զաքարեանր, Ռոմանսս ՄեյՀքեա– նեց թէ՝ Հ *•/* ՛Ը ՝Մ իութեան անդամ ի մր խնդրան­

կռ րնե րը եւ «Հնչակեան ե ր իտասարդաց^ի նորա - նր, Արամ Տէր ՅովՀաննիսեանր , ՚Լաղարեաւնր եւ քով Հ ոգեՀանգստե ան արար ո գութ իւն պիտ ի կա -

կազմ խումբը 9 Հ"գիէ բաղկացած : (Ա * քարուտ - ուրիշներ , որոնք պտտեր են շատ մր քա՛ղաքներ տաբուի Պօզոս ՛Լ, ո ւսլա ր փաշայի եւ Ե՝՛չտո՛ւան գ Աղա–

եանէ Հ+Արամիէեան) Գ-Տէր Մինասեան (Վանիկ) ^ (Թիֆլիղ, Բաքու, Մոսկուա , Լենինկրատ, Եկա - թօն պէյի Հոգիներուն Համար եւ սկսան ջերմե .

Ա. Սօ լաքեան , Պապիկես/Լ ել ուրիշներ : տերին՚ոգար եւ ուրիշ քաղաքներ) : ռանգօրէն <ձոր յանէից՚ֆ երգել* * • :

Օրակարգի Հարցերը ճոխ էին ։ Կը նախադա– Աստիճանաբար կազմուեցան ոչ միայն արՀես– Օրուան տօնին առթիւ բանախօսեց Տոքթ * Ալ–

Հէբ ք՝աբունակը ; տով (պրոֆեսիոնալ) երգեցիկ խում բեր , այլ ել ֆբէա ՝ք՝ա րամ անլեան ) պատմ ե էով Վյս ր դան ան ռ

Ո ր քշուեցաւ • 1 Ընկերական սերա ու սիրողներու խում բեր՝ քաղաքնե բու ել գիւղերու պատերազմի մ ան րամ ասնո ւթ իւննե ր ը ։ կարդաս Ե-

մ տեր մ իկ յա բ ա բե ր ո ւթ իւն պաՀ պա\Լ ել Գ՛ա չնա կցա­ մէք։ Կումբերու կազմերուն մէք կր մտնէին տար­ ղիշէ պատմագրի գեգեցիկ խօսքեբը Վարգան Զօ­

կան եւ Հ՚ձչակեան նոր սերունդին մ է ^ ։ բեր զբաղումի տէր երաժիշտներ ։՝ք՚աղաք \ ե րու մէջ րավարէն ուղղուած իր ոօրքին եւ Հետեւո րգնե -

2, - Ուժ աալ մեր ինքն աղարգացման , փո - Հայ երգիչ խումբե բը կը կազմ ակերպոլէ ին ու ֊ բուն։ <ձՄեր օրերու Յազկերտբ՝ ՀիԹէէր աւեր եւ

խագարձաբար տալ յեղափոխական գիրքեր*. դր - սո ւ մնա կան Հ աստատո ւթիւնն եբո ւ կից սորվողնե­ կործանում սփռեէ՚՚վ Հասաւ գրեթէ մեր Հալբենի–

քոյկներ եւ թերթեր ^ Հետեւիլ երկու կողմերու րու նախաձեռնութեամ բ; քի մօտեբը) բայց այս անգամ մեր Հ երոս բանակր

գասախօսութեանց .: Հա յ Հայրենակցա՛կան միութի ւնները ) Համա - սովե տա կան բանակի կոգքի՚ն քւս 9ա րա ր կռուելու/

3 ք*անաւո բ թէ գրաւոր սլրո պաղանա ի մէջ խմբելով նոյն քագաքի Հ***յ ուսանոզութիւն.ը , կր տապալեց աշխարՀ ի պատուՀաս ը եւ փրկեց մ ել։

գգոյշ ՐԱա1 ***նմիա վէճերէ եւ պաՀ պան ել լր^"*-- նպաստէին ԼրգԻձ խս՚֊մբե րու գորհ ուն էութեան : Հայրենիքը։ ՕրՀնենք եւ փառաբանենք Հայրենիքի

թիւն ել պարկեշաութիւն ։ «Հա յ Հա յրենակցակաՖ Ա իութ իւննե րու երգեցէ՛կ Համար նաՀատակուած մեր Հերոսներու անուններն

4 • Հնարաւորութեան սաՀմ աններու մ էջ ի ֊ իսում բեր ըՖ տ օն ե ր ո լ ժամ ա նակ Հ րապարակ կ՚իջ - ալ) ՎարգաններոԼ) ՎաՀաններու Հետ$>*

բաբէ օգնել զէնքի գնում ի Համ ար * նէ ին Հ ամ եր գներ տալո վ։ Անոնց զա ր դաց մ ան Հա­ Վարդգէս Տի*֊րկարեան) մեր գաղութի սիր -

5 Տեզեակ պաՀել իրար ^ մատնանշել կառա– մար գործօն դե բ մը կատարած են մեր մեծ ռ*Լ– ուած ե րիաասարդր , գե զե ց իկ կերպով արտասա -
կան ա֊
ա բա կան Հ եաապնգւ ւմնե րր, գս լճանա բա յր***կի Լլնե րը ռուսական ե բա ժ շա ո ւթ ե ան նե բ - նեց բանաստեղծ Նայիրի ^արեանի մէկ ոաանա -

բարքսեբը Եւ գերազաաարսռրը ։ կա յացուցիչները : Անոն Լքմէ շատեր անձ ամբ կը լորը ո ւղղած Վարգան Զ°րա՚իարի։ Այսպէս վեր֊

6 կազմակերպել մի ս իոնա րնեբո Լ ԳաՐո*յԻ մասնակցէին Հ այ խում բեր ուն ) կանոնաւո՛րապէս ջացալ Հանդէսը •

բա րձրագոյն դասարան ի երկսեռ աշակերտները , նե բ կա յան արով փո ր բուն ել սորվելով յաակա - ՚^" Անցեալ շաբթու տեղի ունեցաւ րնտրութիւ–

ինչպէս նաեւ անդխտեան^ վա րժ ար ան ի ""լռիկ­ պէս անոնց Համար ռուսատառ գրուած Հայկական նը եկեզեցւո յ թաղական խո րՀ ուր գի կամ ղաղ -

ները ։ երգերը* էհ՛11 ս երաժշտական Հեգինակները եւ զ //- թային վարչութեան; Վ I եննայի աւելի քան 300

/ Պայքար իլ միասնաբար , դպրոց ներու մէչ կավարներր) սիրելով Հ՛այ ժողովուրդի երաժշտու- Հոգինոց դագսւթէն մ\ողովի\ մասնակցելու եւ Հըն­

տ իր ո զ Հա կա մ ան կա վա ր ժ ա կս/ն մ ե թո տներ ու , ծե ֊ թիւն՚ը ) կը մշակէին Հայկական երգեր , յաճախ տրելու իրաւունք ունէին միայն 65 ^ոդի , այսինքն

ծի եւ յետադիմական ուսուցիչներու գէմ ։ ղեկավար ելով Հա յ երգեցիկ խումբերը ԼԻպպոլխ^ անոնք որ դագճոլթին մնայուն անգամ կը սեսլուին )

3 Պայ ք ա ր ի լ մ ո լութ իւննե րո լ Լարբեցողու— տով - ք՛վանով 1 կ լինովս կի եւ ուրիշներէ ։ մ սան ա ւ ո ր տուրք կը վճարեն տարեկան նուազա–

թիւն ^ թղթա՛խաղ եւն * ) գէմ եւ պատանիներու Հ Հտյ Հայրենակցական Ա իութ իւննե բու երգիֆ գո յն 1 2 շի լին էն սկսեալ * անոնք որ տարին Հազիւ

երիտասարդներու յատուկ զբօսանքներ եւ Հաճելի , խումբեբու ցանկին մէջ 1 բաց ի ագգա յին երդերէ՝ թէ երկու ան գամ ՚ԾնՀունդին եւ Զ.

անմեղ ժամանցներ կազմ ակեր պել* 1լ արտտցո լա յին զանգուածն ե բու յեզափո խական ատ կին եկեղե–

Պտյքաբիլ սնոտապաշտութեանց , եւ մեր տրամադբութիւնները : Այդ ^րգի^ խում բերը կբ ց ի կր մ ան են , ո մ անք տա ր ինե բով ա / չեն գար ;

ժոգովուրդի մ Է ջ խո ր ճգւ ծ ԿաՐԳ **՝՝ԼՀ տարածէին ազատութեա՛ն եւ պայքարի երգեր ։ Այ ս Ւսկ ամ էն կի րա՛կի եկեղե ց ի գա ցող Հ ա յկական
վնասակար ըմ րոն ո ւմ՚ն ե Լ, ադատաՀյ-րգրեէ.>
պէսգօբինակ) Հայ Հայրենակցական ՛մ ի ութ եան եր­ կեանքով Հետաքրքիր , Հան՛դէսներուն եւ մ շա -

Հա յ ի գա կան սեռը ։ գեցիկ խումբի նախաձեռն ութեամբ 191 Օին ) ան - կոլթային Հ աւագոյթն ե ր ո ւն միշտ ներկա լ ) եկե -

10 ՚ կապ Հաստատել Հ եռհա եռաււո որր ՛է/ալ խի եւ տեսելով Սինոդի խստագոյն արգելքբ, Պետերս - ղեցլոյ զանձանակին 9ն*քօը վճարողները իրաւունք

ուրիշ վայրերու մե^– աշակերտներու Հետ հ բուրդի Հայոց եկեգեցիիհ մէջ Հրապարակային Տո ֊ ®ա ա*՛1 ••*.**ւ**5*ւ|ք11,1 ՚*

1 1 կազմակերպել արՀեստ ս ո րվ ո զ պատա­ գե Հանգիստ կատարուեցաւ ռուս մեծ ԳՐՈէԼ 1^ե.վ կողմէ տրուած վկայագիրը) որուն մէջ ընդգծուած

նիներ ր եւ եբիտա •յարգները ) որոնք կեանքի պայ– (թ ի կ ո լա յե ւ ի չ Տոլստոյի յիշատակին : Ո՝ ուս մեծ է խումբի ձայնական մեծ մշակոյթը եւ կատար -

մաննեբու Հարկադրանքով) չեն կրցած աւարաեյ գր ո ղ լւ Հ ալածելո լ եւ ան ս ր խո ճ ի ագատ ո ւ թիլեր մ ան արտա յա՝յ տ չո ւթ ի ւն՚ը ։

տ ե գա կան վարժ ար ան ները եւ կարդ ալ ֊ գբ ել սոր - սաՀմանափաելելու գէմ բոզոքի ՚ արտտյայտու - Հայաստանի պետական երաժշտանոցի եբգե

վեցնել ։ թիւնը վերածուեցալ Հ ա կա կա ռա վա րա կան ցո յցի ցիկ խումբի ղեկավարութիւնը՝ յետտգային յանձ­

Եկ ՚զեցիներու կոչնակեըը լուսաբացը կր յի– Նե *~***յի պոգոտային վրայ) որուն կը մասնակցէին նուեցաւ ներկա յիս ժողովրդական դերասան թ՝ա -

շեցնէին արդէն, բայց մեր օրակարգի Հաբցերր քանի մը Հազար Հոգի * թուլ Ալթունեանի։ \936ին այդ խումբր) Երեւանի

սպառած չէին գեռ * Հա յաստանի մ էջ խորՀ ր դա յին իշխանութեան մէջ տուած կարգ մը Համերգներէն վերջ*, Մ ոս -

Ընտրե ցինք խառն գո րծադիր մ արմին մը , լի– Հաստատուելէն վե րջ , Հ*** յ ժ ո զո վո ւր գին Համար կուա մեկնեցաւ՝ մասնակցելու Համար Համամիու­

ազօրե ցինք ճշտել մեր որո շումն եր ու մ ան բամ սւս ֊ լա յն Հնարաւորս ւթ.ի լններ ս աե գծ ո ւե ց ան մշակո յ ֊ թենական ողիմ պ ի ա կան ին ։ Երգիչ խումբի մա -

նութիւն.. երր եւ զանոնք լրիւ գործադրել : թի ) արուեստի եւ երդեցոգութեան իսկական զար­ կարգակը այնքան բարձր էր , որ սակաւաթիւ

Ո՚՚րախ էինք եւ Հ պարտ մեր որոշումներով եւ գացման ու֊ ծաղկումին Համար։ Հայ երգիչ խումբի էսումբեբու կարգին , կրեմլինի մէջ Հանդէս եկաւ

•վստաՀ է ինք անոնց յաջող գո րծագր ութեանց : արուեստ ի վերածնմ ան– եւ նոր նոր ձեւեսոլ մեծ առաջնորդ ընկեր Աթալինի առջեւ :

Շ ՛ս Աք չանցած ) ամէն կողմէ խնդրագրեր ու գի– սա եղծումին օրրանը եղաւ՝ Երեւանի մ էջ Հ իմ - \939ին Հայ արուեստի \ք ո ս կո ւա յի տասնօրեա՛­

մումներ կր տեգային արդէն : ք*ողոքական միսիո– ն ուած Ե բաժ շտ ական Արուեստանոց ը ( Ա աուգիա^ , կի ժամ տնակ Տ Հա յ ֆիլՀարմ ոնիի երգեցիկ խում -

նարնե րու դպրոցներէն մ եղի մ իա ցան \,շան Տ"վ - որ յետագա յին դարձաւ Ե՝ րեւտն ի Պ ետ ական Երա­ բր *, Թաթուլ Ալթունեանի ղեկավարութեամբ , (որ

Հանն իա եան եւ ուրիշնւեր * ժշտանոցը ։ Ե բաժ շտ ան ո ց ին կից երգեցիկ խումբի միեւնոյն ատեն՛ կը ղեկաՎարէր երգի \ու պարի ամ-

Մեր եւ Հնչակեաններու թերթեր բ մուտք գոր­ առաջին ղեկա՚վարր , երգաՀան (հոմանոս Մելիք - բողջութիւնր) փայլեցաւ իր վա ր պետ ո ւթեամ բ ։

ծա՛ծ է ին բո լ որ Գ*"ՐՈ ռ < ս սՐ ո ՚ ՜ռլ Կա ո տան ա ֊ եան ) ազգա յինւ երդացանկէն– զատ , ծրագրին մ էջ 1 940 ին Հա յֆիլՀարմ ոնեան Հ րաւիրեց ար -

յ ինք յօգո ւածնե ր եւ ոտանաւո բներ , թգթակցո լ - մտ ցուց եւրոպական երաժշտութեան նմոյշներ։ ուեստի վաստակաւոր գործիչ Ա* Տէր ՅովՀաննէս–

թ իւննե բ եւ այլն : Երեւանի Պետական Երաժշտանոցի երգիչ եանը։ Անոր աշխաաանքր Հոն կարճատեւ եղաւ ,

<ձ*հո րծադի ր Ա արմին^ը կ՚աշխատէր եւ ար ֊ խում բի ղեկավարութիւնը՝ \ 926ին յանձնուեցաւ սակ ա յն բաց ի ազգա յին երդերէ՝ նշանակելի գեր

դիւնքներուն ականատես էինք։ քյառն գասա՚էսօսու֊֊ երաժշտագէտ Սաիրիգոն Մելիքեան ի , որ խմբա­ կատարեց ) ներկայացնելով ՀամաշխարՀա՝յին դա–

թիւններր տեգի կ՝ունենա յին : Դասախօսելու կու կան երդերու ո րա կը շատ բարձրացոլց ; սա կան լուրք երկեր (ՊեթՀովէնի 9 րդ սեմֆօնին եւ

գա յին եղերական մաՀով նաՀատակուած Հն էակ - Մոսկ՛ուա յի ժողովուգր քերմօրէն րնդունեց այղ Մոցարտի ռեկվիէմր) :

•եան Արտաշէս Ս<*լս*քեան ) կարապետ Տ Ա՛ն թո յեան ( երգեցիկ խումբի ելոյթր եւ Երեւանի Պետական 1945 Սեպտեմբերին Երեւանի մէք կազմակեր­

Ո* ա՛մ կավա ր Ս եսլուՀ ( փա խ ս տ ա կէսն եւ եդերտ - Երաժշտանոցի երգեցիկ խումբը , Ա Մելիքեանի պուած երգիչ խում բե րու մրցում էն վերք, ինք՛նա­

րա իսսւ ) գո րծի չր ) Իշխս/Լ , Ա արգի՛ս ք՝արսեզեան ել գեկավ ա ր ո ւթեամ ր , վարձաարուեցաւ գո վա ս ան - գործ երգեցիկ խում բերէն լա՚ւագոյնր ղսլրոցա -

ուրիշներհ քով եւ թանկագինէ նոլէրներով* կան աշխատողներու իսում բր ղեկավարութեամբ

Մեր շարքերբ եր ստուարանային : \92Գին Պետական Երաժշտանոցի երգիչ խում­ Մ • Մ աղմաԿեանի ել Գ. ՚Լաղարեանի , Մ ո ս կուա

ՈւԷստագնացութեան օրերուն) լեռնային վայ­ բը ) ղեկավարս ւթեամ բ արուեստի վաստակաւոր մեկնեցաւ մասն՛ակցելու Համար Համամիութենա­

րերու մէջ) մենք ուշադրութիւն կր գրա՛ւէինք մեր գո րծի չ կարօ Զ՚սքա՛ր ե անի , մասնակցեցաւ Համ ա– կան Հանդէսներուն ; Մ ոսկույի մամուլր յի չատա­

Հարիւրաւոր անգամներով եւ վարք ու բարքով ; մ իութենական ժ ո ղո վո ւր գն ե ր ո լ արուեստի Մ ոս - կեց երղելոլ արուեստին մէք բարձր թէք՚(ւ|ւք ու­

Ա սվո լաւ կա ե ուրա խո ւթ ի ւններէն վերջ , կը Հաւաք­ կուա յի ո ղի մ պիա կան ին ։ քօս ւմ բը մ եծ տ պա ւո ր ու­ նեցող այղ խում րին փայլուն արժանիքներ ր։

ուէ ինք ուխտաւորներէն Հ եռու տեղ մր , դա սա - թիւն գործեց ԺիՆ1եի^1 Վրայ՚՛ ԱյԳ մասին կր վկա­ Հայ ժողովուրդի իւ մ՛բա կան երդի արուեստի
ատենն՚երր,
խօսութիւն , ղԼ կուցում կր լսէ ի նք : յէ ո զի մ պ ի ա կան ի կազմ ակերպիչ յանձնա խո ւմրին զարդացումր, մասնաւորաբար վերքին

Ո* սւս աՀա յ յե րա փոխ ական գի ր քերբ լեցուն էին արտասովոր վերելք ցոյց կուտայ։ Ատոր իբրեւ,

միջազգային բառերով եւ անՀասկնալի* Բարունակ ս1րԷ ր այգ շարժում ր ։ կա յին չարամիտներ. ) որոն։բ փաստ , վերքերս տեղի ունեցած քսան երգիչ

էսատրսւստած Էր 500 Էջնոց միջազգային րա ո եր ո լ րմբոյԼելով Հանդերձ անոր էութիւն ր ) կր ջանային խումբեբուն եւ քսանր չորս երգի ու պարի խառն՛

բառարան մը եւ մենք ո*֊շի ~Լ ԼՈէ ո1 Կ^Ը^Գ0– վարկաբեկել եւ քոեզղ ել մեր շարժումը ։ ՛էշատեր իսումրերոլն մասնակցութիւնք; Հայ ժողովուրդի

ալ պատանեկան ժամանակաւոր խաղ մը կր Հա ֊ ինքնագործ խմբական երդեցիկ արուեստը ժողո­

ՀետղՀետԷ աւելի յաճախ կր գառնային խառն մ ա րէ ին : ք* ա յց կա յին նաեւ գա գա՛փ ա ր ա կան ու - վրդական ստեղծագործութեան վառ արտա յա յ -

ժո րովնե ր բ ) կրկնա պտտկելով մեր եռանդն ու սուցիչնեբ) գործիչներ , որոնք Հրճուանքով կր տութիլքլն է ել ունի իր Հետագայ զարգացման ու

խան դավա ռութ իւն բ : գիտէին մեր աշխատանքնԼրր ել ՀետղՀետէ կր բարգաւաճման Համար մեծ Հեռանկարներ։

«Նոր Սերունդէ բառր լայն ժ ո գո վր գա կանո ւ - մօտենային եւ անուղղակի կը քաջալերէին մեզ։ (Արուեստի վաստակաւոր գործիչ)

թիսն գաած Էր։ Ամէն Հայ տեսակ մր կ-Հ բացա– Վ– ՀԱՄԱԶԱՍՊ ՊՐՈՖ– Ա ՏԷՐ-՚ԼԵՒՈՆԳԵԱՆ

Fonds A.R.A.M