Page 170 - ARM_19-1947_01

- ԱԱ1ԻԱԶ

Խ • ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ կեանքի» իր ուղեւորութիւնը : Այգ բոլորը երբեմն

Ն Խ Ր Գ Ա %Թ կր մռայլեցնեն անոր յուչերը եւ ան կ՛՛՚ըսէ.

«Հին կեանքը • • • որպէս մի իորթ– մայր,

Այսօր ե՛ք ալ պիաի խօսիմ ներգաղթի մասին ։ ԱաէմհԱի ա Ծաղկունք Իմ սրտին տուեց լոկ ր֊աիփծ ու ր֊ոյն» :

Հայրենասէր երեսնալու. միակ միջոցն է խօսիք Բայց այգ յուչերը պաՀ մր՝ միայն՛ կը տեւեն,

ներգաղթի մաին , Հոգ չէ թէ խօսողը կամ գրողը ժողովւսծուԱ անոնք էական չեն Աաբմէնի ստեղծագործութեան

երբեք տրամադրութիւն չունենա յ Հայրենիք վե - մէչ1, որոնք մեծ՜ մասով կ՛ր յիչատակուին Հակա -

րաղառնա լու ։ ԽՄԲ Արտատպուած «Սովետական Հ ա յ աս– դրութեան Համար, որովՀետեւ նոր կեանքը ս՚ըր–
Աւանդէն ( 1 1 Յունուար) , մեր հայերէնով
բած՜ է անոր սրտի թաիսիծ՜ը , թոյնշ ե լ բանաստեղ­

Բայց Սա պիաի խօոիմ ուրիշ ներգաղթի մր ծ՜ը իրաւամր կ՝ըսէ »

մասին, զոր կ՚անուանեմ երրորդ էերգսւզր֊ ։ Առա, Իր այս գիրքով ստեղծագործական՛ անվիճելի « Հասել եմ ես այս օրերին ,

չԴ% ներգաղթը՝ մարդու, ներգաղթն է , որուն լիա­ աճում է ցոյց տուած բանաստեղծ Ա արմ էն : Ու արցունքի էլ ոչ մի լար

զօր նչանակոլած֊ է Հինայ ներկուած֊ մարգ մր եւ Հայրենի լեռնեբու երգիչն է ան : Անոր ստեղ­ Չի ծանրանում իմ քնարին,

ո րուն մասին խօսելու իրուունք ունին միայն Հի - ծագործութեան առաջին տարիներու բն՛որոշ կող - Իմ քնարին՝ սրտիս պէս վաււ» :

նայ ներկուածն երր։ ԵրկրոՐԳ ներգաղթ ր դրամա­ մ երն են՝ խան ղավա ռութ ի ւնն ու լաւատեսս ւի/ ի ւ– ԱՀա Աարմէնի քն՛արերգութեան էութիլԱր

գլուխի ներգաղթն է՝, որուն մասին խօսած՜ եմ ան­ նը։ Ակիզբները Ա արմէն ի նէւթը Հանդիսացաւ «քյ՛աղկունք»ի մէչ եւ անկէց դուրս : Աարմէնը քէն՛ս,–

գամ մր «Տառացի մէչ՝, «Հայաստանասէր»նեբը Հայրենիքի ազատագրութիւնը , նոր կեանքի կա - րերղակ Է, կ՚երգէ անձնական ապրումներ , րայց

ինչո՞ւ աբտասաՀմանի մ էխթրըս թ»կ՝ ընեն Հայկա­ ռո լցումը*. Տետագային սկսաւ՝ խանդավառ աո - այգ ապրումներուն՛ մէչ ան խո րապէս կը Հակի

կան դրամագլոլխր։ Այս մասին խօսելու իրաւռւն– ղերով, երգեր նուիրել նոր կեանքի Հեղինակներ գէպի Հանրային՛ը, որովՀետեւ բանաստեղծ՜ր իր

քըն ալ մե՛րն է միայն, մանաւանդ երբ Հարկ կ\ըլ– Լենինին եւ Աթալինին • Ասիկա դարձաւ անոր ամբողչ դիտակցո ւթե ամ բ , իր ստեղ՛ծագործական

լայ նմարի մէչ գնելու իրենց եւ մեր անկեղծ՜ու - քնարերգութեան էական եղանակներէն մէկը Հ էութեամբ, իր ա կան ո ւթեն էն ստացած բոլոր գըր–

թիւնը, ՛իրենց եւ մեր Հաւա՚տքր, իրենց ե լ մեր «Դու մեգ րերիր անմահ արեւ խնււու֊թ֊եայն, գիաեերով իր մամանակին՛ Հետ է ։ Այգ ի՛սկ պատ­

գոՀողութիւնր Հանդէսլ Հայաստանի Հ Պ ա ր գ ե ւ ե ց ի ր ագատ ;ու նոր Հայրենիք , ճառներով առողչ է Աարմէնի քնարերգութիւներ;

Երրորդ ներգաղթը^ միտքի ներգաղթն է, Զրահ հագալ երկիրր մեր՝ Հայաստան, Հ(քաղկունք% Հաւաքածոյին մէչ Հեղինակը զե­

այս մասին խօսուած՜ չէ երբեք, ուստի կզուգեմ՛ Պաշտպան կաւն^նեց իր նոր կեանքին երջանիկ: տեղած՜ է , փոՔՐ բացառութեամբ, իր ստեղծ՜ա -
խօսիլ քիչիկ մը երկար։
Ապրիր,յաւէտ, ով հա1նոարեղ Առաջնորդ, գործ՜ութեան լաւագոյև\ը, ծաղիկները։ Այդ ծ՜ա -

Կ՚ապրինք Ե ւրոպա յ ի մէչ, քազաքակրթոլ- ֊ Դու մեր կեանքի, Հայրենիքի Փրկարարք ղիկնե րուն մեծ մ ա սի ունին միեւնոյն բոյրր, այն

թեան վառարանը։ Կ՚ապր՛ինք Ամերիկայի մէչ, Փաււքի գագաթ–, գարնան պայծառ, առաւօտ,

լապորաթ-ուարյ, եր ու աշխարՀ ը% Ա*եծ սլա տ եր ա զմ էն Մեր հուրն անշէջ , մեր գ՚երագոյւն զօրավար» ; բոյրը որ կ՚ոգեւորէ նոր մարդը, կր մղէ աւար­

ետքլէ , Հ ս կայա/լան յեղա շրջումներ /լա տա լա ւե ց ան Նոր գաղափաբնե բու մ ար մնա լոր մ ան Համար տելու այն Հոյակապ չէն՚քր , որուն ճարտարապետ­

մարգ/լայ էն մէաքէ նուաճումներուն մէջ, գրա - կը սա եղծուի նիւթական Հիմ , կը կառուցուին գոր­ ները Հանդիսացան մարդկութեան մեծագոյն Հան­

ա ուե երբ յեց ուն են նո բագո յն Հ բա տա բա/լա թիւն– ծարաններ եւ Համալսարաններ ,Հ ջուր կը ստանան ճարն երր է

նեբով ոբբնք (լր սլա ամ են վե բան ո ր ո գո ւած մ է տ - ծարաւ գաշտերը , քսենոֆոնեան գիւգլՀ կը փոխէ «^1՛՛աղկո ւն <ք» ի մէչ տեղ գտած՝ են ն՛աեւ բա ֊

քէն փա ււքր , գրական , լիի լիսովւա յա/լան եւ իր դէմքը , կաւէ քաղաքն երր կբանիթ կը Հագնին : նա ստեղծին տարբեր մամ անակնւ՚ե բու մէչ գրած՜

սլա ամ աղէ տ ա կան ի Հ ն չ նո բ ութի ւններ ։ Ամ էն օր Ընկերվա բա կան՛ շէնարա րՈւթէւձն\ր կը իս ան գաւի աո է գիլցազներգոլթիլններր (էպիքական երկերը). , ո–

նոր գիրք մբ կ՚երեւի գրավաճառներու ցուցափեղ­ բանաստեղծը ու ան /լերդէ ^.կառուցման պաթոսը, րոն՚ցմէ լաւագոյններն են Հոկտեմբերի մեծ՜ ռաղ -

կերուն մէի իսկ ի՞նչ կ՚ընենք մենք։ կ՚անցնինք աւ. մուրճերէ Համեբգլ^Հ Ասիկա կը դառնայ Աարմէնէ մավաըութիւն՚ը Լենթն ի նուիրուած՜ մողովրդա -

նոնց առնելէն ւ Այստեղ միտքս կ՚իյնայ մանրավէպ քնարերգութեան եբկրոբգ էական եղանակը : Ան» կան ղիւցազնավէպի՝ <(\ենին փաշայիդ մչակումր

մը; Օր մը, Ամերիկացի մյՀ թ՝ոլրքիա կ՚երթայ՚, եւ /լերդէ րնկեբվաբութէւնր եւ զայն կերտողներր եւ մանաւանդ <^Իւան՛գո ւթ՝ֆ ը : Ա արմէն կերտած՜ է

քաղաքի մը մօտ կը տեսնէ սքանչելի ջրվէժ մը, ա շիաւ ւո ա՛ն րի Հերոսները , կ՚երգէ նարը, գեղեց էկը , ասիկա , Հարազատ մնալով մ ո ղո վրգա կան ստեղ -

գոր ոչ մ էկ Թ՛ուրք կլՀ խոբՀ ի օգտագործել Հերոսականը , մէշտ լաւատ ես ո ւթեամ բ , մ էշտ Հա­ ՛ծ ա գործ ո ւթ եան ոգիին :

ղացք մր գ, ձնել ու կամ գործ արտն մ ը չիներ ւատալով պայծառ ապադայէնւ ՜ Աարմէնի երկերը զերծ՜ չեն նաեւ թերութիւն–

Համար ^ուբի այգ աժտաՀաբեան բազուկին վբայ ; Եըր սկսաւ Հա յ րենական պատերազմլէ, ո յ֊ ՚ներէ , որոնք տեղ գտած են գմրաիւտաբար այս մո–

Կը Հարցնէ Թուրքերուն . %1Լ ՍՈԼ տայ իմա պէօյ. սե րի Հ ո վիտեին վրայ սպառնա յիք կաէսուեցալ ; գոված՚ււին մէչ ՛ալ։ «Ծաղկունք՛» անունը պէտք է

քլէ՛ ա;քսւ^յւ : Այո՛ , կը պատասխանեն Թուրքերը : • Հրաշական բարբարոսները կը սպառնային մարդ - ստիսլէր Հեղինակը ան՛որ մէչ չգնելու Համար

Սի՛զտէ էշէկ կիպի պաքա՞ր, կ՚աւելցնէ Ամերի­ կային ազատութեան , զարտ լոր մշակոյթին, կը անմշակ գ.ործեր, ինչոլէս «Նամակ բարեկամիս» ,

կացին ։ սպառնային մանաւանդ, ծ * Միութեան, որ մարգ­ «Տօնական գիշեր» , «Կրակ» եւն . :

Կը վախնամ որ խելացիին մէկը նոյն բանէ ը ըսէ կային՛ իղձերու օրրանը դարձաւ , եւ աՀա Աարմէնտ « Ղյսւմա կ^բար ե կամի ս» իր բովանդակութեամբ

մեզի , տեսնելով ոբ մ ար գկա յ\ին միտքը լՀր՚Լէ^լ* ատելութեան եւ պայքարի կոչ կ՚ուղղէ՝ կուրծքով մուտքի բանաստեղծութիւնը՝, որուն մէք Հեզփնա -

նման կը նետուի յառաջ, խորտակելով Հին թու մ– պաշտպանել խորՀրգա յին ժո ղովո ւրգն եր ո լ մեծ կր կը նկարագրէ իր կեանքն ու իր նար աշխարՀը,

բերր ք ոռոգելով ընդ ուն ա կ ուղեզներր , դարձնելով ^ ա յրեԱէքԸ » փէրեէ էր Հա յբենէքէ գլխէն կա էյ ո ւած չաւիտզտնց ձգձգուած է ։ Ան-որ մէչ կան՝ տուներ ,

գաղափարներու ջագացքներր, մինչ Հայր 1լա11$ց՚նի «լժ ո ւ.՚1ւ ա ւո ր բքոլրը՜Յ» ; որոնց քանի մր տողերն են միայն բանաստեզծա -

անտարբեր՝ այղ ջրվէժ ին քովն ի վեր : Ա արմ էն է քնարերգութեան– ե րրո րգ եղանակը կան, իսկ միւս տոգեբուն մէչ յուղում չկայ։ ՛Աս -

Պատմութեան գա սա գի ր ք եր ո ւ մէջ շատ կրկ - ա յս ռազմէ երգերն են : կէց բաԿւաստեղՆը պէտք է Հանէ Համապատասխան

նուտծ իրողութիւն մրն է թէ թափոնները իրենց Պատերազմը վեբջացալ յաղթանակով , ստ եղ­ Հետեւութիւն։ ՝\յիլթի բազմազանութեան ե լ Հրա­

Հ բա շալի վերածնուն՛դը կը պար տ ին քաղաքակա ֊ ծուեցան/ խաղաղ աշխատանք , րն կե ր վա բ ո ւթ եան տապ ո ւթեան Հետ միամամաա՝Նակ՝ անՀ րամեչտ է

նոլթեան մը, որ իրենց թեչագրեց Եւրոպայի եւ կառուցմ աէն ն՝ո բ Հնարաւո բո ւթ է ւնն ե բ ։ Պատերաղ­ խորացնել ձելի կատարելութեան եւ ինքնատպոլ -

Ամերիկայի Համ ալս արանները ո ղող ե լ ճափոն ե– մր աւարտելէն վերջ , Հա յ ժողովուրդը /լ ապրէ թեա\ն ձգտումը։ Աարմէնի րանաստեղծ՜ութիլններ՛ը

րիտաս արզներ ով՝ սորվելու եւ իւրացնելու Համար մ էկ "ւրէ շ նռր ուրախութիւն՝ խոբՀ րդա յին մայր անկասկած աւելի կը չաՀէին , եթէ ան չանար վե ր չ

եւրոպական ե լ ամերիկեան քաղաքակրթութեանց Հայր են իք կը լէերա գա ռն ան մեծ փոթոր ի կէն քը շ– տալ կարգ մր բանաս տ եղծ֊ո ւթ իւննւե րո լ մէվ նկա­

բոլո՛ր բարիքները ։ իսկ մենք ի^նչ կ՚րնենք՝ աղէտի ուած պան գո լխ տն՛երը : Ա արմէն նոյն խտնգավա ֊ տելի իսդումր յղացման ե լ կատարման միչել, ա -

մը մէկ մխիթարական պայմանս վըքյւր ո պա ինկած։ ււ ո ւ իժ ե սւմը /լերդէ վերադարձի երգեր, Հայրենի - ւ՚՚լի նորութիւն, մտցնել իր արտայայտչական մի­

Գրականութիւնք կը ծաղկի , փիլիսոփասյու - քի երգեր : ջոցներու մէչ ։

թիւնը կը յեղաշրջուի, նոր եւ Հրաշալի Հորիզոն­ Հայրենիքի , անոր բնութեան , անոր պայծառ Աարմէն յաճախ պաՀանչՈւած ուչաղրութիւնր

ներ կր բաց֊ոլին մարգ/լային միտքին* առ^եւ , ա ֊ ապագայի երգերը նոր չեն Աաբմէնի ստ՚եդծագոր– չի դարձներ իր Համեմատութիւներուն ու մակ -

մէն օր նոր գիրք մը նոր բան մը կը պատմէ այգ ծոլթեան– մէջ, եւ այդ անոր քնարերգութեան չոր­ դիրնեբուն։ Օրինակ, իր մեձ Հայրը րնորոչելոլ
€ ւ –տ ՚ ւ ւ յլ ւ. լ ՜՜է՝ ւ ՜ ւ
վւառքերէն*. Ամէն անգամ որ զրատան մր առնելէն րորդ նիւթն (թեմա) է ։ Համար Հեղինակը ՚ուրիչ մակդիր չէ գտած՜ քան

կ՛ անցն իմ , սիրտէս արիւն կ՚երթայ խորՀելով ոբ Բանաստեղծը սակայն չէ մոռցած իր անցեա–– «կորաքամակ» եւ «ծ՜եր» մակդիրները։ Ա՝ եծ՜ Հօրը

միտքի այգ Հա բստութ իւննե րէն ոչինչ /^ը փոխա­ լր, իր <Հ,կարկտտՀար՝^ մանկութ իւնյէ, «դաժան Հանգէպ ունեցած քնարերգական ապրո ւմներըլ չեն

գրենք մեր գրականութենէն ներս , կք գոՀանանք

մանկութեան օրերէն մեր սորվածը կբկինոլկրկին «յառաջդիմ ա կան , քեզայՀ անպատիւ Հայրենասիրութեանապամա.յաւյէն,:

անգամ ծամ ե լութ որոճացող կեն գան ին ե բ ո ւ պէս , տանեան^ , իքենքզիբենք՝

որոնք ստամոքս գրկուածը նո րէն կը ծամեն : կո չել «Հա յր են ա դաւ1^ , ի ր ենքզի բ են ք Հ ե լա ս Հայ­ Գէթ մէկ օր տուն կանչեցէք խելքերնիդ ,

իմացէք Հա յերէն թերթերը՝ իբրեւ ւս պա ց ո յց , րենեաց , քեղ կոչել՝ «յետ ագի մականդ , իբենքզի - պարկեշտութիւն Հագէք քիչ մը եւ երգեցէք մեր
Ակր­
կարծես թէ 1լ ա՛պրինք մեր ժամանակէն գուբս , րենք՝ • • • Ատալինի փեսայ : Հին բանաստեղծներուն պէս, Պէչիկթաչլեան վէ ֊
Բայց գիտէք թէ ինչ է ա յս կռիւին
թերեւս տակաւին Թուրքիոյ մէջ՝, Առտուընէ մին - նպատակք , ս՛ Ի էի պէս , որ ուզեց վերչ գնել աղղամիչ\եան քա­

չեւ իրէ կուն՝ ջուր կր ծեծենք կամ կռիւ կ՛ընենք , ^էւ\Գ ք^էՒՂ^" րոչան կր ծախէ իր մաղը կամ ՍԱԼ ճերուն, ե լ վարկաբեկումներուն։

ծածկելու Համար մեր միտքին աղքատ՛ութիւնը ; ճաղին , «յառաջդիմական» մեր ղագէթ֊աէ\ին ալ իր Տո՛ւր ինձ քու ձեոք , եղբայր հմք մենք.
Որ մըրւըբկաւ էինք զատուած • • •
Եւ է^սէ– Կ"՜/"– > որեւէ Հմտութէւն չկայ այգ վիճա­ ղագէթան՝ որուն ամբողջ Հաւաքածոն յաճախ

բանութեանց մէջ, չկա՛յ որեւէ ծանօթութիւն , որ­ բոշայի մը մաղն ալ չարժեր : ԶէԲ որ ժողովուրդը Ա՛յ" երդը կուզէ մեր մողովուրղըլ, ա՛յս

ե՛ւէ նո բութ իւն , ո՛ րելէ տեղեկութիւն , ո՛ րեւէ կր սիրէ կռիւը, վէճր կա՛մ զիրար անարգելու մըր– ղաքականութիւնը միայն։

զազա փա բ : ՜կախ ո բովՀետեւ խմբա՛գ իրն ե րը պատ­ ցումը, նւման առիթներ ստեղծելով՝ Հայ ղազէ. ք ՝ ս յ յ ս եի^է Գուք պիտի չարունակէք, րոչանե -

րաստուած չեն խմբագրութեան %Եւ գիտէք թէ ի՛նք թահին ալ թէ թերթ կր ծախէ ե լ թէ միտքին բո– րուՀ ձեւով , կռիւ ընել եւ զ ա ղ է ր ա ծ^ախել առանց

կը յիշեցնեն Հայ ղսպէթտւսաներուն այս կռիւները : պիկութիւնը կը ծ՜ած՜կէ ։ երթք ուզելու Հա՛յ թերթերով մեղի ներկայացն՛եք

Ընկերս՝ Վարդան Եղիշէեան աղուոր նկտբաղրու­ Պարոնա՛յք «յառաջդիմ՛ականնեՀւ» եւ Հայրենի­ օտՀր մ չա կոյ թին ծաղիկները , Հայ մտքի աւա -

թիւն մը ունի բոշանեբոլ կեանքէն , Ա՝ աղ ծա իւ ո զ քի նորընծ՜ա՛յ պաշտպաններ , կը խորՀի՞ք որ ան - զանուն մէչ թավ,եք յ,,,,,աքս,սչսւՀ քաղաքակրթու -

այս ցեղը կռիւի եղանակ մր ունի , որուն նպատա– ՀրամԼչտ է կատարել մտաւորական ներգաղթ մը, թեէնց նուաճումները (այս ալ ներգաղթ Է) , վ^ր–

կրն է ծախել իր վարն ոցապրանքԼ երը ։Գէմ առ գէմ այգ պարագային ի՞նչ պիտի տանիք Ե ւր ո սլա - չ ւ՚"՚1է ս եթէ դուք մտաւորական ներգաղթ չկա,ուս-

վրաններէն գուբս կ՚ելլեն երկու բոշաներ, մին յէն : Հայ Համեստ կօշկակարը, դերձակը ե լ գոր­ րէք ի՛ւրացնելով եւրոպական յառաչգիմ ո ւթ ե ան

ծանր մեղադրանք մը կ՚ընէ միւսին ել կը ստանա ք ծարաններու սեւ աչխատաւորրչ իրենց Հետ Հայաս­ գաճերր, վստաՀ եմ որ օր մը Հայաստան Հայրի–

պատասխանդ նոյնքան ծանր, ի վեր9Ոյ այնքան տան պիտի տանին մասնագիտութիւն մր, ւրւր ԿԸ Ա՚տ.է Ր"է ձեզի. »

կը բորբոքին երկուքը որ անցորդները կանգ կ՚առ­ սորվեցան այս օտար երկիրներուն մէչ, իսկ ի՞նք Գո՛լք, որ Ե ւրոպա յէն կամ Ամերիկա յէն

նեն , շգթայ կը կազմեն ու կը գիտեն Հ Բոշան կր պիտի տանիք դուք մտաւորական եր I՛լ • • • կուլ­ կոււաք, դուք անտարբեր դիտեցիք քա՚զաքակ՚ըր–

քննաղատէ գիմացինը , նուաստացուցիչ գիրքի մէջ տուրականներ ։ թ-ուԳեան չրվէմին Հոսիլր ձեր աչքին առ^ւ ու

կ՚ուզէ գնել՝ ըսելով որ մազ շինել չի գիտեր եւ Պարա՛՛պ են ձեր թերթերը ^ օր մը օրանց չՀե– չխո\Հեցաք Հայ գրականութեան եւ Հայ մչակոյ -

իր մազք ցոյց կուտայ , միւսր իր շինւած սասադի|ն , տա քրքրուեցաք եւրոպական յառաչ\լիմ ութե անց եւ թին՜աւազանին մէչ նետել ինչ որ կարելի էր յա -
եւ այսպէս՝ մին իր կապերտը, միւսը
ջանր , մինչեւ որ զնորգ մը ներկայանայ իր խոն - նորութեանց բարիքով՝ թարգմանաբար սկնաժմէ քաղ– փչսկյկել ա յգ մեծ Հոսանւքներէն ։ Գուք քաղտքա–
ւր-ւ
Հանդիսա­ •կլլա՚Նաբար , թերթերր լեցուցիք ձեր եւրթւթեան եւ մչակոյթի ներգաղթ չկատարեցիք ,

տեսներուն մէջէն ՚. պուր պատմոլթիւններով ե լ ղզուելի աՕԱՇհ&ք - եւ հ,մա ի՞նչպէս ձեզի չըսելԱմ ե րի կաց ի ին խ՚օսքը.

Այսպէս եւ Հայ ղազէ-թ^ադն ե ր ը ՝, կռիւ կը <ա– ձՏւ%Շով , ա լա ի ա ֆ ի է ծռւՈ&ա\ներհվ եւ դաւաճան 1ու սու տայիմա պէօյլէ աքա՞ր։
յիզ տէ էշէկ կիպքի պաքա՞ր։
նեն Հայաստանի շուրջ վէճ կր ստեղծեն ներգաղ­ մատնանչելոլ ղի շե րամ ա րմ ա՛չ վայնասունով։

թին շուրջ եւ կը սկսին քեղ կոչել «ՀակաՀայաս » թանձրացա՛նք, ձանձրացա՛՛նք, ձանձրացա՛նք ԱՐԱԶ

Fonds A.R.A.M