Page 127 - ARM_19-1947_01
P. 127
ճ ԱՕ-ԱՃ
ԱՆ ԳԱՍ ՏԱ Ն Անոնք նոյնպէս յաճախ կօգտագործեն մեր ՆԱՄԱԿՆԵՐ «ՅԱՌԱՋԷԻ
ՋԷԶՈ-Բ 2ԱՑՆ
« Հ ա կ ա Հայ ա ս ա ան եա ն » «րն թացքր » * ու կը ճգն ին ՄԸ
էՄ՝Իշտ 6պԱ կեղծիքը մոլորութեան մէջ ձգել քաղաքական Հասուն ոլթե– ԼԻՐՆ Ս1՚ՐելԻ Յառաջ, իբրեւ անկուսակցա
նէ զուրկ բարեմիտները ։ կան անհատ մր, որ մօտէն կր հետեւիմ հայ մա
. * * Մեր այս օգտակար քաղաքականութիւնը մուլին, կր հիանամ, եւ ինչո՛՞ւ չէ , կը զարմանամ
Պ է յ բ ո ւ թ ի Ազդակը պատմելէ ետք թ է համհ - բարեբախտաբար կ^մբոն է ժողովուրդը ,,, ա յ գ երկ ու տա ոո ւաԼ յմբեբութեանդ վրայ
բաշխութեան խօսքեբ կը լսուին սաւենէ մը ի վեր , պատճառաւ ալ կապուած կը մնայ մեզ* այն ար - I)րովՀետեւ այլեւս չափն ու կշիոը կորսնցու
հետեւեա՛լ խ ո ր հ ր դ ա ծ ո ւ թ ի ւ ն ե ր ը կ ՚ ը ն է , մատը գար յոյսով* որ Դաշնակցութեան ղոյոլթիւնը կր ցին * մ ամուլով տարած իրենց աղտոտ պա յքարին ։
վէրքին վրայ դնելով (15 յունուար).— նայ ցրուել Հայութեան։ գէմ նիւթուա^ գաւերը ել ք՝այց եւ այնպէս * պէտք է «ստել եւ խաբել
Նշանակալից է նայնաէս որ երր մէկ կոդմէն վւաստեք որ Հայութիւնր քաղաքականապէս անբա յաղթանակելու» Համար * ինչպէս ըսած է «պօշլա–
այս փորձերս կր կատարուին * միւս կողմէ պատ - րձ յո յս տարր մը չէ եւ կը մտա\ծէ այնպէս ^ ինչպէս ֆիկ» ( 0 ՜ ներողութիւն * սիրելի Արաղ) պարա ֊
ուիբակոլթիւններ կր շարունակեն ափ աոլնեչ կա - կը մտածեն զէսքԼՀ Հիւրընկալող ժողովուրդներն ւլլուխ մը որ այժմ գոյութիւն չունի :
ռավարութեան դռները* ու միաժամանակ* ի լր ու— ու իշխանութիւննեբր ։ Մա րգ իկ Զդիւան ագի տա կան» դասեր կուտան
մ րե ամենայնի * կուսակցութիւներու կոչեր կր Այս ճշմարտութիւնը չի տեսնել կը նշանակէ եւ իրենց կո ւս ա կց ա կանւ մ են ա տ իր ո ւթ ի ւն յձ կ՝ ուզեն
Հրատարակուին թերթեր ու մէջ ։ կոյր ըլլալ։ Այն Հսկայական՝ պայքարը* ոբ շղթա– պարտագրել գաղթաՀայ ղանգոլա՛ ծին ։
Եւ ով գա՜՛րք* ով բա՜՛րք* այգ կոչին տակ կր յազերծուած է դեմ ոկրաաիկ մ արգկոլթեան ել է՛՜ր երբեմն Հօկ ՛ը։ Պէտք էր փոխել իր մա^.
պառկի
թիւնը. նաեւ պոլշելի կներու պիւրոյի ստոբադրու— պոլշեւիզմի միջեւ* կը թելադրէ մեր ժոգովուրզին շած դիմագիծը ։ Ել •լորիԱ. եւ ես ու ինձ պէս
ներու
.Այսինքն բուն պատասխանատուն ուրիշ ԸԼԼ^Լ Ո"յէ ՜ռԼ չրջա՝Հայեաց եւ ղոՀ չերթալ զանա շատեր Հաւատացին թէ իսկապէս բան մը պիտի
պաշտպանութեան կ րթն ե լո վ * ՚1լ ուզէ գառ ֊ զան գաւագբութիւսներու ։ լի ո իւ ո ւ ի գազթաՀա յ կեանքէն • ք*ա յց վրայ Հասաւ
նուկի մորթով ներկայանալ ժողովուրդին ։ Գաշնակցութիւնր այն միակ ուժն Է* որ կե - յուսախաբութիւնը* եւ ահա ինչ որ կը տեսնենք
Զէ^ք կարծ՜եր * որ այս ր՛՛է"ր(՚ տյքեւս չափա ցած Է այգ գաւերու ճամ բուն վրայ * եւ գերագոյն ամէն՛ օր է Մարդիկ իրենց տրամաբանութիւնը կոր–
զանցուած կատակերգութեան մր ^էքԼՀ ^լը ^1Բռս զո Հո ղութի լիւներով կր ձգտի Հեռու պաՀել այս ս րն ցուց ած կր մրոտեն Լմրոտելով իրենց աղտոտ
իրենց վրայ ։ նորօրինակ վտանգը մեր ժողովուրդէն։ Պատմու - ճակատ՛ը) : Երթ Հ այ բոլշեւիկ մը կը յայտարարէր
Եթէ իսկա՛պէս Համերաշխութեան եւ դէպքե ֊. թիւնը օր մը պիտի արձանագրէ իր մեծագոյն թէ մեզի Համար այլեւս Հա յկ * ՚/" ՛՛ւ տ գո յո ւթ ի ւն
բու վեր^ տալու ձգտում մր գոյութիւն ունի* այս գնաՀատանքը մեր այս աշխատանքին Համար ; չունի * աս դիւանագիտութիւն էր * Երբ մեր ոխե
չէ իրական ուղին % Այո լոյսին տակ պէտք է քննել խնդիրները ու րիմ թշնամիին՝ թուրքին քՕ . Միո ւթիւն ը զէնք կու
/* ր աւո էն ք ո ւն ի մե ր ժողո վո ւ ր գր մտ ահ՜ ե լո ւ բացատրել պայքարի փոփոխական զէնքերը մեղ տար որպէսդի միեւնոյն զէնքով Հայուն գէմ
թէ բոլոր ա յս տարօրինակ քա յլերր կ՚առնուին * դէմ: Այգ աայՔաԲՐ °Ր ՚^՚ԼՀ ^"/"՜ե "՚ԳԳ՚^յՒ^1 ճա կռուի * ա յս ալ դի ւան ա գի տ ո ւթ ի ւն էր * երբ նո յն^
պարզապէս վարագուրէ լու Համ*ար րուն ^արէքր ։ կատէն ներս դաւելով։ Օր մը Հայ եւ Հարաբ» մա Խ * Միոլթիւնը բարեկամութեան գաշնագիր կր
Կր ցաւինք ո ր քաղ աքա կ ան կ ո ւս ակս ութի ւն - մուլին էջերը դարդարելով զաբՀուբելի պրօվաքա^ կսքէր Թուրքին Հետ * անտե սելով մ եր արդար ի–
ներ անգամ չեն անդրադառնար խմորուող գաւե սիօննե րով ։ « Հ ր աժաբ իմն եր ո #Հ>> օրինակներ տպե ֊ րաւունքները ( ե լ ինչ ողբերգութիւն* մէկ Հատիկ
րուն : լով «Սաոլթ էլ ՀՀաապներու^ մէջ :^՚իաշնւակ նացի բողոք մր ի"կ *էԼԱե*լխսՔ պետական կոչուած ղեկա
ՀտԱզդրԴ ամբողջ մեր դէմ ներկայացնելու այս ներէ ծտփաՀարել տալովՌօգոիի սրաՀներուն մէջ՛. վարներէն* * . իմա Հայ Համայնավարներէն) այս
ճիգեր ր* օտարին՛ ծիծաղը միայն՝ կր շարժեն * ո - Զէնքերու «Աէնթ էթիէն» եւ ոստիկանական մար. ալ դիւանագիտութեան մաս կը կազմէր. * •
րովՀետել բո լորն ալ կ^ըմբռնեն թէ ա յ դ «Ազգին» Հաները որոշելով» է Պուրճ Համ ուտի մէք Հ^Գաշ ֊ ԱրտասաՀմանի մէջ* մեր մէկ միլիոն ղոՀեբու
ետեւը ովքեր են թաղնոլած ։ Ւոկ այգ թագնուոգր նակներու գէնքի աէւյւ0^՛^*^^^ մատնանշելով։ Տ՛ու Մպրիլ 11/24/՛ կը տօնեն* ոչ թէ զայն յարգանքի
գիտէ այս ճշմարտութիւնը; Աակայն իր ամբողջ ներու դռները կոտրելով եւ սբբութիւններ ոտնա ֊ երկիւղածութեան դդացումներով (պատերազմէն
ձգտումն է կարելի եղածին չափ շատ անուններ ու կոխ ընելու * պատանիներու եւ անցորդներու վրայ առաջ բաւա՝կւսն՝ արիւն պղտորեցին՛ է մենք Զ՛ոմերս
տիտղոսներ կապել իր պոչին * պարզապէս Ր^Գ ՜ յարձակելով* ու այս բոլորր մաքիավելական ծրա կը տօնէինք) . փա0սա ՚1լուղէք* Համ ւ ւձակ ք
Հ ան բա ցն ե լո լ ու ծածկելու Համ ար իր անբաղձալի գրո՛վ մը ձգելով գիմացինի ուսեբուն : Հուսկ ուրե– թիւն իսկ չունին Խ • Հ ա յաստանի կառավարութե
դո յո ւ իքի ւն ը ; մըն ափ առնել կառավարութեան գռները Հակառա– նէն պա՚Հանջելոլ ո րպէսղի այգ նուիրական տ\օնր
կոբ գր իբր խռռվա բաբ կուս ակ ո ւթիւն ներկա յա - տօնուի ամբողջդ Հայաստանի մէջ։
ցնելոլ Համար. * Փակագիծ մր. ^1944^՛^՛ ազատագրութեան նախ
լալով ծագուի ճամրով , ճանչցած է նաեւ ա յս շր օրեակին * երբ Արտէ շ կը գտնուէի * Հայա՚ստանցի
ջանի Հայութիւնր* 200.000 Հոգի։ Այգ քաղաքին Ա յս բո լո ր ին դիմաց մ եր պարտականութիւնն զինուոր մը զոր Հմաքի»ի մէջ տեղաւորած էի* եր
մէջ ուն ինք* 1) Հ այ պետական թատրոն * Հռչա՝՛– է պաղարիւն ըլլալ * մնալ զուսպ * ու շարունակ բեմն կրէ խօսէր զանազան՝ նիւթեբոլ շուր՛ջ : Օր մըն
կաւ ո ր դերասանէ Երամեանի անունով։ (Ղ՝երասան զգա ս տ ո ւթ ե ան Հ րաւիրել գաւե բ ո ւ եւ դէպքերու ալ կարգը եկալ մ եր /Թուրքէն կրած ջարդին աՀա–
Երամ եանը շատ բար ձր ա ր ո ւե ս տ ագէտ մր կր Հեղինակները։ *)*աՀնակցոթեան դիրքր մազաչափ ւորութեան * Տղան՝ ապշեցաւ ու երեսս նայեցաւ ^
նկատուի * Վ^աՀրամ Փափազեանի ՚ Հաւասար * եթէ անգամ չի խախտիր այս դաւերէն։ Աակայն գի ֊ Հաս՛կցնելով թէ այդպիսի բանէ մը տեղեկութիւն
ոչ աւելիք • 2) 1 70 երկսեռ ուսանողներ պետամլան տենք որ դաւադիրներու նպատակը ոչ թէ ուղ - չունի։ ք*այց ^մաւ\ղէբ.ի՝ստ դաշնակէն» տեղեկու ֊
Համալսարանի մէջ* ու ր կր պաշտօնավարեն նաեւ զոլած է մեր * այ/ Հայ ժողովուրդին գէմ ։ ՛Այգ թիւն ունէր ։ Եզրակացութիւներ լՅւթերցողին կր
Հա յ ուսուցչապետներ : 3) Հա լերէն Հհկոմ ունի ՚ւտ» պատճառաւ ալ ի՛ւրաքանչիտ բ Հ՛այ մռ«բգ ըմբռնելով թողում *
թերթը : 4 ) Ընտիր դերասաններ * ինչպէս՝ Տ"Վ - ա յս ճշմ ա ր տ ո ւթ ի ւնր * պէտք է մ տաՀոդուի ու Վերշին ի.՚յօսք մընէ սլ ։ ԱՀարոնեաննեբը ու իր
Հաննէսեան * տիկին Հիասմէն ել Աօնա Արզուման– տեսնէ բուն եւ իրական ցաւը։ սերունդը * բանակներ չունէին ո րպէսղի իրենց դի
եան ։ ք* անա ս տ եղծ,ը ծանօթացած է Համ ա լսարա՛ - ինչպէս որ Համերաշխութիւնը մենք չէ որ ւանագիտութիւնդ «պաբտագրէին» * բայց մեզի
նա կան ՀայոլՀիի մըՀ՝ օր • ՛Վերտ Եավրուեանի Հետ քանդած ենք* նոյն՛պէս եւ դէպքերը մեզմով ՛ծա ֊ Հափ մը Հ ո ղ» տո ւ ին իրենց « * ա խմա խլի » ո վ * իսկ
Որ գր քննադատ ո ւթ եան կր պատրաստոլ է ել իրեն դում չեն առած եւ մեղմ ով չէ որ կր շարունակ ֊ 25 տարուան ընթացքին ի՞նչ աւելցուցիք այդ
նիւթ ընտրած է Ղ՝ան.իէլ Վ^աբո ւժ ան\ր ։ ուին։ քքեւէ պարկեշտ մարգ Հարեւանցի քենու - ափ մը հոդին ւիբայ : Ղ՝եռ կը ս\սլասենք . . .
Վերջապէս * Պ •Արսէն Հանդիպած է նաեւ վրա թեամբ մը կրնայ լուծել այս ^գաղտնիքը՝» ։ Մեր Հայու Զաւաւկ
նաբնակ Ք՚իւրքմէններու որոնք Հայախ՛օս Հովիւ - •Հ ա կ ա ււ ա կո ր գն ե բո ւն՝ կը մն \ա ք. վերջ տալ գո բ ծա՛ծ ֊ 3 • Գ Զեր թղթակցին յանծւնած եմ հաղար
\ներ են...։
ուած ^.վարպետ» միջոցներուն՝» հ Փբաւնք ՝ Դ>աշնակցութհա1ն ֆոնտին համար ։
«8ԱՌԱՋ»Ի ՊԱՏՄՈՒԱԾ-ԲՆԵՐԸ թիւն կ՚ընեմ* կը մուրամ * կը գուըամ * բայց այյ դամ չէին շարժած : Պապօն այս տեսած էր * ուզած
եւս դպրոց չեմ վերադառնար հ ՈրովՀետեւ Հոն էր մարդուն ջուխտ մր խօսք Րչսել* բայց քաշուա՛ծ
Պ Ա Պ 0Ն - զիս կը ծեծեն. ծեծը մարդուն Համար չէ * Հայր * էր անկէ վ յարգած էր մեծ ու պզտիկի աւանդական
այէ է շեր՝"՛1^1 Համ ար է •։ Ես դպրոց չեմ երթար * օրէնքը եւ անոր պեխին ու մօրուքին խնայած ։
չեմ երթար . . .» ։ Ղ՚եռ քանի մը օր ա՛ռաջ ալ * իրենց խանութին
Տարիքը բաւական յառաջացած էր աբգէն * Ծնողքը* «Աման ( ցամաքն* Պապօս* ջաւէւԱ *, շատ մօաիկ* ցորենի մէյՍ1էԱ|ն^1/ մէջ * Թուրք մբ
երբ Օր մը մայրր ա՛նո՛ր ճաշի ծրարը պատրա՛ստեց * ՜ոիկէյա յ կրտուկս * մի՛ ըներ* մի՛ ըլլար * պէտք է Հ այ ո ւ մը ց՛որ են ը բ ռնի ձ ե ռքէն խլած՜ * դ այ ն նա
տէ՜Օշէ՜կ մյյն ալ անոր թեւին տակ դրաւ եւ զայն որ կարդաս * կարդալը մարդուս պէտք է * * * Ան խատած եւ ապտակած էր • • • Պապօն այս ա՛լ տե
իր աոջեւր խառնելով՝ Աայբ գպրոո տարա՛ւ։ մարգս մէյ մըն՝ այ մարգ կ*ընէ . • սած էր*** Տ՛եսած էր եւ այս* եւ այսպէս շատ մլէ
«Աման տնօրէն էֆէնտի * Աստուծոյ սիրուն Ջեղաւ ու չեղաւ . * * * սիրտ Հատցնող եւ Հոգի ծակող բաներ յ որոնց ազ
սա Պապօն մարգ ըրէ ։ ք՝նաւ, չքաշուիս * այնպէս \^նողքը յուսաՀաաոեցան . այլեւս անկարելի էր դեց ո ւթ ե ան տակ իր պատան ի Հոգին կը շշմէր :
որ միսը քեղի * ոսկորը մեզի»։ զայն Համոզել։ Ուստի Հայրը զայն իր Հետը խա Ել ամէն անգամ ո՛ր խանութի ճանճերը վանելու
՛Ել յուսալո՛վ որ իր Պապօն մարդ պիտի ըյ/ա՝յ * նութը տարաւ* որ գոնէ Հւ\Ղ^ա\դ^ւ\ւի արՀեստր սոր եւ վռևտելու ատեն անոնցմէ քանի մր Հատ գետին՝
Հանգիստ խղճով տուն վերադարձաւ : վի եւ թեւլլ ոսկի պի|էէ(իկ մը ունենա յ գէչ֊ազէկ կը փռէր*, ինքնիրենը կը մրթմրթար* «կամ այգ
այ ց ՝ գպ բոցին եւ դա սա բան ին մէջ Պապ օն ապագա յ մը ապա՚Հովէ : գէշ մ արգի կը թոզ ա յս ճանճերուն պէս անզօր լ*է–
սկսաւ աչքի զարնել : Ոչ միա յն դասերը չէր սեր Պապ՛օն գո Հ էր այլե ւս ; Տ ասնըչորսր բո լո րած լան * կամ ես Ա . Ա արգիս ի պէս Գ°րեղ * որպէսզի
տեր * այլեւ դասարանին մէջ եւ գասաւանգու- բարեւ տուած * կա բծես կը զգար, մեծնամ ել աշվսարՀիս սա ծուռ ո ւ մուռ բաներբ
*ա ս ո ր անոր ա ակր ա՛սեղ կը դնէբէ եւ տասնըՀինգին
թեան ընթացքին շտկեմ ։ Ատոնց Հասկցնեմ թէ ի^նչ ըսել է ուրիշին՛
մելանով իր քիթն ու բերանը կր ներկէր, գբաւ կը՝ ա յլեւս թէ մ եծ տղա՛յ կը դառնա յ ։ ՝Բ ի չ մը լրջա
բռնէր եւ մելս/նր կը խմէր *աս ու ան կը մշկտրտ– ցաւ ; Ել ա յս զգացում էն թելադրուած * ա յլե ւս իրաւունքը ուտել ^ուրիշին պատուին Հետ խաղա լ» ;
կկր ՝, Զմբան ցուրտ օր մրն ալ դպրոցին բակը դիղ֊ Հօրը ջո*–ր բերելու* կամ խելքը խազի տալու մ ա ֊ ,Եւ մտքէն կը կրկնէր. «Պապօ * Պապօ * քեզ ա ե Ա–
ո լած ձ ի ւն ին մ էջ խո բո ւե կ փոս մ ր փո<ր ած * վյր ան ո ին չէր որ կը մտածէբ * այլ շատ մը ուրիշ մտքեր նեմ» ։ Թեւերը կը տարածէր *. շարժումներ կ՚ընէր ։
ծածկած (Ղ1ա Լ" ՚1 օսմաներէնի գեզագր ո ւթ ե ան՝ ու- սկսած էին գինքը Ղբազեցնել ու նեղել . * . * Ե ր բեմն ա յ թեւին՛ մ կանները կր սեղմէր *. անոնց
սուց ի չ Հօ ձո՛ւ գլուխը» ( 0 սմ ան էֆէնտին ) առօք ֊ ՛Օրինակ ։ Անցեալ օր զեներէ էն ( սպան ղ անոց ) կա րծ ր ո ւթ ե ան 7 իճանր չափելդ
փառօք մէջր թաղած էր : Ասոր վրայ տնօրէն ը զայ միսը շալկած եւ շուկայէն վար իջած պաՀոլն * քա Հ<՝Րիչ մըն ալ* քիչ մրն ալ մեծնամ * տես թէ ինչեր
րացած եւ իր սովորական ձեւով զորս դու պատ– նի մը թուրք ււ ա ա Հ ւս կ՛ե ե ր օգտուե լով իր բեռնա - ընեմ տի Լպիտի) *
ուիրեցե բ տապկոց մը կերցուցած էր Պապո յին : ւո ր ուած վիճակ էն * զիսք,ր անպատուած է ին եւ Օր մը ջո՛ւր բերելու գտցած էր* մէյ մըն ա՛ք
Պապօն չկրնա լով ա յլեւ Հանդուրժել ծեծին՝ * նոյնիսկ աջէն ու ձախէն մխտած * մխարտած ՚ ՚ * տեսաւ որ ոստիկան մը քիւրտ բանտարկեալ մը
եւ դպրոց ի ու դասի վբայ ալ սէր չունենալով * Ուզած էր ա յ գ լակոտներուն դաս մը տալ. բայց բերաւ * որ երկու ձեռքին երկու թիթեղ բոՅ^ած էր *
մինչեւ դագա ր սպասեց * գագարին մ ա յը վա րժա– իԹնչ րնէր * իր կռնակի բեռը ո® ւր դնէր... Համ Պէտք էր բանտր քու ր տանէր . այն պաՀուն որ
տա՛ն պատէն վար ցատկելով կծիկը դրաւ : Մ աքէն բերած էր է սրաին վրայ քար գրած* սպասելով ու թիթեզնեբր կը լեցո՛ւէին * յանդուգն ՛Քիւրտին վար
կրկնելո՛վ* <Հ.Պապօ ջան 1 փախիր որ փրթիս»։ րիշ առիթի մը։ ծռիլբ *. ափով աւագն ո ւ փոշին առնելը ել ոստի
Ամ րոզջ կէսօբէն վ՛՛երջ * ձմ բան ցուրտ ին թա - Ուրիշ անգամ մըն ալ փայտի մւէյաէսն^/ (Հրա կանին աչքերուն նետելը մէկ եղաւ, եւ երբ անճա
փառեցաւ : ԵրիկուելՀ վախն ի վախը տունէ գնաց * պարակ) անցած ատեն տեսա՛ծ Էր որ մարգ մը , րակ Թուրքը իր աչքերը կր ճմռէր* քիւրտը ար
եւ աոիթ մր օզտաւչո ոՆե, ով * Հանդիսաւորապէս վ՚ոքրիկ ջրկիրի մը* ջուր ի արդար իրաւունքը չէր դէն քաղա՛քէն դուրս ելած ել թէփէն Հասած էր * • •
եւ. բերանացի իր Հրաժարականէ ր ներկա յա ցուց Հօ տուած ; Ջրկիր աղեկր կեցած էր անզգամ ին խա Պապօն իւրտ ին քաջութիւն ը տեսնելով * ապշած
րը ; քծ՝Էճ չէր ուզեր այ յեւս դպրոց վերադառնալ : նութին գիմ ացը * լացած * լացած • բա յց անոր ար մնաց։ Միեւնոյն ատեն Հետեւեալ քանի մը բառե
«Հայր * ըսաւ * հսւլքալ/յւթիւն կ\րնեմ * \ոէ\\էկու . ցունքները անգութ մարգուն խիղճը պզտիկ մը ան րը՛ իմացաւ՛ «Տերսիմգի է * Տերսիմցի * . .»
(1) «.9–. ՄԵՍՈՒՄԵՆՑ
Fonds A.R.A.M
ԱՆ ԳԱՍ ՏԱ Ն Անոնք նոյնպէս յաճախ կօգտագործեն մեր ՆԱՄԱԿՆԵՐ «ՅԱՌԱՋԷԻ
ՋԷԶՈ-Բ 2ԱՑՆ
« Հ ա կ ա Հայ ա ս ա ան եա ն » «րն թացքր » * ու կը ճգն ին ՄԸ
էՄ՝Իշտ 6պԱ կեղծիքը մոլորութեան մէջ ձգել քաղաքական Հասուն ոլթե– ԼԻՐՆ Ս1՚ՐելԻ Յառաջ, իբրեւ անկուսակցա
նէ զուրկ բարեմիտները ։ կան անհատ մր, որ մօտէն կր հետեւիմ հայ մա
. * * Մեր այս օգտակար քաղաքականութիւնը մուլին, կր հիանամ, եւ ինչո՛՞ւ չէ , կը զարմանամ
Պ է յ բ ո ւ թ ի Ազդակը պատմելէ ետք թ է համհ - բարեբախտաբար կ^մբոն է ժողովուրդը ,,, ա յ գ երկ ու տա ոո ւաԼ յմբեբութեանդ վրայ
բաշխութեան խօսքեբ կը լսուին սաւենէ մը ի վեր , պատճառաւ ալ կապուած կը մնայ մեզ* այն ար - I)րովՀետեւ այլեւս չափն ու կշիոը կորսնցու
հետեւեա՛լ խ ո ր հ ր դ ա ծ ո ւ թ ի ւ ն ե ր ը կ ՚ ը ն է , մատը գար յոյսով* որ Դաշնակցութեան ղոյոլթիւնը կր ցին * մ ամուլով տարած իրենց աղտոտ պա յքարին ։
վէրքին վրայ դնելով (15 յունուար).— նայ ցրուել Հայութեան։ գէմ նիւթուա^ գաւերը ել ք՝այց եւ այնպէս * պէտք է «ստել եւ խաբել
Նշանակալից է նայնաէս որ երր մէկ կոդմէն վւաստեք որ Հայութիւնր քաղաքականապէս անբա յաղթանակելու» Համար * ինչպէս ըսած է «պօշլա–
այս փորձերս կր կատարուին * միւս կողմէ պատ - րձ յո յս տարր մը չէ եւ կը մտա\ծէ այնպէս ^ ինչպէս ֆիկ» ( 0 ՜ ներողութիւն * սիրելի Արաղ) պարա ֊
ուիբակոլթիւններ կր շարունակեն ափ աոլնեչ կա - կը մտածեն զէսքԼՀ Հիւրընկալող ժողովուրդներն ւլլուխ մը որ այժմ գոյութիւն չունի :
ռավարութեան դռները* ու միաժամանակ* ի լր ու— ու իշխանութիւննեբր ։ Մա րգ իկ Զդիւան ագի տա կան» դասեր կուտան
մ րե ամենայնի * կուսակցութիւներու կոչեր կր Այս ճշմարտութիւնը չի տեսնել կը նշանակէ եւ իրենց կո ւս ա կց ա կանւ մ են ա տ իր ո ւթ ի ւն յձ կ՝ ուզեն
Հրատարակուին թերթեր ու մէջ ։ կոյր ըլլալ։ Այն Հսկայական՝ պայքարը* ոբ շղթա– պարտագրել գաղթաՀայ ղանգոլա՛ ծին ։
Եւ ով գա՜՛րք* ով բա՜՛րք* այգ կոչին տակ կր յազերծուած է դեմ ոկրաաիկ մ արգկոլթեան ել է՛՜ր երբեմն Հօկ ՛ը։ Պէտք էր փոխել իր մա^.
պառկի
թիւնը. նաեւ պոլշելի կներու պիւրոյի ստոբադրու— պոլշեւիզմի միջեւ* կը թելադրէ մեր ժոգովուրզին շած դիմագիծը ։ Ել •լորիԱ. եւ ես ու ինձ պէս
ներու
.Այսինքն բուն պատասխանատուն ուրիշ ԸԼԼ^Լ Ո"յէ ՜ռԼ չրջա՝Հայեաց եւ ղոՀ չերթալ զանա շատեր Հաւատացին թէ իսկապէս բան մը պիտի
պաշտպանութեան կ րթն ե լո վ * ՚1լ ուզէ գառ ֊ զան գաւագբութիւսներու ։ լի ո իւ ո ւ ի գազթաՀա յ կեանքէն • ք*ա յց վրայ Հասաւ
նուկի մորթով ներկայանալ ժողովուրդին ։ Գաշնակցութիւնր այն միակ ուժն Է* որ կե - յուսախաբութիւնը* եւ ահա ինչ որ կը տեսնենք
Զէ^ք կարծ՜եր * որ այս ր՛՛է"ր(՚ տյքեւս չափա ցած Է այգ գաւերու ճամ բուն վրայ * եւ գերագոյն ամէն՛ օր է Մարդիկ իրենց տրամաբանութիւնը կոր–
զանցուած կատակերգութեան մր ^էքԼՀ ^լը ^1Բռս զո Հո ղութի լիւներով կր ձգտի Հեռու պաՀել այս ս րն ցուց ած կր մրոտեն Լմրոտելով իրենց աղտոտ
իրենց վրայ ։ նորօրինակ վտանգը մեր ժողովուրդէն։ Պատմու - ճակատ՛ը) : Երթ Հ այ բոլշեւիկ մը կը յայտարարէր
Եթէ իսկա՛պէս Համերաշխութեան եւ դէպքե ֊. թիւնը օր մը պիտի արձանագրէ իր մեծագոյն թէ մեզի Համար այլեւս Հա յկ * ՚/" ՛՛ւ տ գո յո ւթ ի ւն
բու վեր^ տալու ձգտում մր գոյութիւն ունի* այս գնաՀատանքը մեր այս աշխատանքին Համար ; չունի * աս դիւանագիտութիւն էր * Երբ մեր ոխե
չէ իրական ուղին % Այո լոյսին տակ պէտք է քննել խնդիրները ու րիմ թշնամիին՝ թուրքին քՕ . Միո ւթիւն ը զէնք կու
/* ր աւո էն ք ո ւն ի մե ր ժողո վո ւ ր գր մտ ահ՜ ե լո ւ բացատրել պայքարի փոփոխական զէնքերը մեղ տար որպէսդի միեւնոյն զէնքով Հայուն գէմ
թէ բոլոր ա յս տարօրինակ քա յլերր կ՚առնուին * դէմ: Այգ աայՔաԲՐ °Ր ՚^՚ԼՀ ^"/"՜ե "՚ԳԳ՚^յՒ^1 ճա կռուի * ա յս ալ դի ւան ա գի տ ո ւթ ի ւն էր * երբ նո յն^
պարզապէս վարագուրէ լու Համ*ար րուն ^արէքր ։ կատէն ներս դաւելով։ Օր մը Հայ եւ Հարաբ» մա Խ * Միոլթիւնը բարեկամութեան գաշնագիր կր
Կր ցաւինք ո ր քաղ աքա կ ան կ ո ւս ակս ութի ւն - մուլին էջերը դարդարելով զաբՀուբելի պրօվաքա^ կսքէր Թուրքին Հետ * անտե սելով մ եր արդար ի–
ներ անգամ չեն անդրադառնար խմորուող գաւե սիօննե րով ։ « Հ ր աժաբ իմն եր ո #Հ>> օրինակներ տպե ֊ րաւունքները ( ե լ ինչ ողբերգութիւն* մէկ Հատիկ
րուն : լով «Սաոլթ էլ ՀՀաապներու^ մէջ :^՚իաշնւակ նացի բողոք մր ի"կ *էԼԱե*լխսՔ պետական կոչուած ղեկա
ՀտԱզդրԴ ամբողջ մեր դէմ ներկայացնելու այս ներէ ծտփաՀարել տալովՌօգոիի սրաՀներուն մէջ՛. վարներէն* * . իմա Հայ Համայնավարներէն) այս
ճիգեր ր* օտարին՛ ծիծաղը միայն՝ կր շարժեն * ո - Զէնքերու «Աէնթ էթիէն» եւ ոստիկանական մար. ալ դիւանագիտութեան մաս կը կազմէր. * •
րովՀետել բո լորն ալ կ^ըմբռնեն թէ ա յ դ «Ազգին» Հաները որոշելով» է Պուրճ Համ ուտի մէք Հ^Գաշ ֊ ԱրտասաՀմանի մէջ* մեր մէկ միլիոն ղոՀեբու
ետեւը ովքեր են թաղնոլած ։ Ւոկ այգ թագնուոգր նակներու գէնքի աէւյւ0^՛^*^^^ մատնանշելով։ Տ՛ու Մպրիլ 11/24/՛ կը տօնեն* ոչ թէ զայն յարգանքի
գիտէ այս ճշմարտութիւնը; Աակայն իր ամբողջ ներու դռները կոտրելով եւ սբբութիւններ ոտնա ֊ երկիւղածութեան դդացումներով (պատերազմէն
ձգտումն է կարելի եղածին չափ շատ անուններ ու կոխ ընելու * պատանիներու եւ անցորդներու վրայ առաջ բաւա՝կւսն՝ արիւն պղտորեցին՛ է մենք Զ՛ոմերս
տիտղոսներ կապել իր պոչին * պարզապէս Ր^Գ ՜ յարձակելով* ու այս բոլորր մաքիավելական ծրա կը տօնէինք) . փա0սա ՚1լուղէք* Համ ւ ւձակ ք
Հ ան բա ցն ե լո լ ու ծածկելու Համ ար իր անբաղձալի գրո՛վ մը ձգելով գիմացինի ուսեբուն : Հուսկ ուրե– թիւն իսկ չունին Խ • Հ ա յաստանի կառավարութե
դո յո ւ իքի ւն ը ; մըն ափ առնել կառավարութեան գռները Հակառա– նէն պա՚Հանջելոլ ո րպէսղի այգ նուիրական տ\օնր
կոբ գր իբր խռռվա բաբ կուս ակ ո ւթիւն ներկա յա - տօնուի ամբողջդ Հայաստանի մէջ։
ցնելոլ Համար. * Փակագիծ մր. ^1944^՛^՛ ազատագրութեան նախ
լալով ծագուի ճամրով , ճանչցած է նաեւ ա յս շր օրեակին * երբ Արտէ շ կը գտնուէի * Հայա՚ստանցի
ջանի Հայութիւնր* 200.000 Հոգի։ Այգ քաղաքին Ա յս բո լո ր ին դիմաց մ եր պարտականութիւնն զինուոր մը զոր Հմաքի»ի մէջ տեղաւորած էի* եր
մէջ ուն ինք* 1) Հ այ պետական թատրոն * Հռչա՝՛– է պաղարիւն ըլլալ * մնալ զուսպ * ու շարունակ բեմն կրէ խօսէր զանազան՝ նիւթեբոլ շուր՛ջ : Օր մըն
կաւ ո ր դերասանէ Երամեանի անունով։ (Ղ՝երասան զգա ս տ ո ւթ ե ան Հ րաւիրել գաւե բ ո ւ եւ դէպքերու ալ կարգը եկալ մ եր /Թուրքէն կրած ջարդին աՀա–
Երամ եանը շատ բար ձր ա ր ո ւե ս տ ագէտ մր կր Հեղինակները։ *)*աՀնակցոթեան դիրքր մազաչափ ւորութեան * Տղան՝ ապշեցաւ ու երեսս նայեցաւ ^
նկատուի * Վ^աՀրամ Փափազեանի ՚ Հաւասար * եթէ անգամ չի խախտիր այս դաւերէն։ Աակայն գի ֊ Հաս՛կցնելով թէ այդպիսի բանէ մը տեղեկութիւն
ոչ աւելիք • 2) 1 70 երկսեռ ուսանողներ պետամլան տենք որ դաւադիրներու նպատակը ոչ թէ ուղ - չունի։ ք*այց ^մաւ\ղէբ.ի՝ստ դաշնակէն» տեղեկու ֊
Համալսարանի մէջ* ու ր կր պաշտօնավարեն նաեւ զոլած է մեր * այ/ Հայ ժողովուրդին գէմ ։ ՛Այգ թիւն ունէր ։ Եզրակացութիւներ լՅւթերցողին կր
Հա յ ուսուցչապետներ : 3) Հա լերէն Հհկոմ ունի ՚ւտ» պատճառաւ ալ ի՛ւրաքանչիտ բ Հ՛այ մռ«բգ ըմբռնելով թողում *
թերթը : 4 ) Ընտիր դերասաններ * ինչպէս՝ Տ"Վ - ա յս ճշմ ա ր տ ո ւթ ի ւնր * պէտք է մ տաՀոդուի ու Վերշին ի.՚յօսք մընէ սլ ։ ԱՀարոնեաննեբը ու իր
Հաննէսեան * տիկին Հիասմէն ել Աօնա Արզուման– տեսնէ բուն եւ իրական ցաւը։ սերունդը * բանակներ չունէին ո րպէսղի իրենց դի
եան ։ ք* անա ս տ եղծ,ը ծանօթացած է Համ ա լսարա՛ - ինչպէս որ Համերաշխութիւնը մենք չէ որ ւանագիտութիւնդ «պաբտագրէին» * բայց մեզի
նա կան ՀայոլՀիի մըՀ՝ օր • ՛Վերտ Եավրուեանի Հետ քանդած ենք* նոյն՛պէս եւ դէպքերը մեզմով ՛ծա ֊ Հափ մը Հ ո ղ» տո ւ ին իրենց « * ա խմա խլի » ո վ * իսկ
Որ գր քննադատ ո ւթ եան կր պատրաստոլ է ել իրեն դում չեն առած եւ մեղմ ով չէ որ կր շարունակ ֊ 25 տարուան ընթացքին ի՞նչ աւելցուցիք այդ
նիւթ ընտրած է Ղ՝ան.իէլ Վ^աբո ւժ ան\ր ։ ուին։ քքեւէ պարկեշտ մարգ Հարեւանցի քենու - ափ մը հոդին ւիբայ : Ղ՝եռ կը ս\սլասենք . . .
Վերջապէս * Պ •Արսէն Հանդիպած է նաեւ վրա թեամբ մը կրնայ լուծել այս ^գաղտնիքը՝» ։ Մեր Հայու Զաւաւկ
նաբնակ Ք՚իւրքմէններու որոնք Հայախ՛օս Հովիւ - •Հ ա կ ա ււ ա կո ր գն ե բո ւն՝ կը մն \ա ք. վերջ տալ գո բ ծա՛ծ ֊ 3 • Գ Զեր թղթակցին յանծւնած եմ հաղար
\ներ են...։
ուած ^.վարպետ» միջոցներուն՝» հ Փբաւնք ՝ Դ>աշնակցութհա1ն ֆոնտին համար ։
«8ԱՌԱՋ»Ի ՊԱՏՄՈՒԱԾ-ԲՆԵՐԸ թիւն կ՚ընեմ* կը մուրամ * կը գուըամ * բայց այյ դամ չէին շարժած : Պապօն այս տեսած էր * ուզած
եւս դպրոց չեմ վերադառնար հ ՈրովՀետեւ Հոն էր մարդուն ջուխտ մր խօսք Րչսել* բայց քաշուա՛ծ
Պ Ա Պ 0Ն - զիս կը ծեծեն. ծեծը մարդուն Համար չէ * Հայր * էր անկէ վ յարգած էր մեծ ու պզտիկի աւանդական
այէ է շեր՝"՛1^1 Համ ար է •։ Ես դպրոց չեմ երթար * օրէնքը եւ անոր պեխին ու մօրուքին խնայած ։
չեմ երթար . . .» ։ Ղ՚եռ քանի մը օր ա՛ռաջ ալ * իրենց խանութին
Տարիքը բաւական յառաջացած էր աբգէն * Ծնողքը* «Աման ( ցամաքն* Պապօս* ջաւէւԱ *, շատ մօաիկ* ցորենի մէյՍ1էԱ|ն^1/ մէջ * Թուրք մբ
երբ Օր մը մայրր ա՛նո՛ր ճաշի ծրարը պատրա՛ստեց * ՜ոիկէյա յ կրտուկս * մի՛ ըներ* մի՛ ըլլար * պէտք է Հ այ ո ւ մը ց՛որ են ը բ ռնի ձ ե ռքէն խլած՜ * դ այ ն նա
տէ՜Օշէ՜կ մյյն ալ անոր թեւին տակ դրաւ եւ զայն որ կարդաս * կարդալը մարդուս պէտք է * * * Ան խատած եւ ապտակած էր • • • Պապօն այս ա՛լ տե
իր աոջեւր խառնելով՝ Աայբ գպրոո տարա՛ւ։ մարգս մէյ մըն՝ այ մարգ կ*ընէ . • սած էր*** Տ՛եսած էր եւ այս* եւ այսպէս շատ մլէ
«Աման տնօրէն էֆէնտի * Աստուծոյ սիրուն Ջեղաւ ու չեղաւ . * * * սիրտ Հատցնող եւ Հոգի ծակող բաներ յ որոնց ազ
սա Պապօն մարգ ըրէ ։ ք՝նաւ, չքաշուիս * այնպէս \^նողքը յուսաՀաաոեցան . այլեւս անկարելի էր դեց ո ւթ ե ան տակ իր պատան ի Հոգին կը շշմէր :
որ միսը քեղի * ոսկորը մեզի»։ զայն Համոզել։ Ուստի Հայրը զայն իր Հետը խա Ել ամէն անգամ ո՛ր խանութի ճանճերը վանելու
՛Ել յուսալո՛վ որ իր Պապօն մարդ պիտի ըյ/ա՝յ * նութը տարաւ* որ գոնէ Հւ\Ղ^ա\դ^ւ\ւի արՀեստր սոր եւ վռևտելու ատեն անոնցմէ քանի մր Հատ գետին՝
Հանգիստ խղճով տուն վերադարձաւ : վի եւ թեւլլ ոսկի պի|էէ(իկ մը ունենա յ գէչ֊ազէկ կը փռէր*, ինքնիրենը կը մրթմրթար* «կամ այգ
այ ց ՝ գպ բոցին եւ դա սա բան ին մէջ Պապ օն ապագա յ մը ապա՚Հովէ : գէշ մ արգի կը թոզ ա յս ճանճերուն պէս անզօր լ*է–
սկսաւ աչքի զարնել : Ոչ միա յն դասերը չէր սեր Պապ՛օն գո Հ էր այլե ւս ; Տ ասնըչորսր բո լո րած լան * կամ ես Ա . Ա արգիս ի պէս Գ°րեղ * որպէսզի
տեր * այլեւ դասարանին մէջ եւ գասաւանգու- բարեւ տուած * կա բծես կը զգար, մեծնամ ել աշվսարՀիս սա ծուռ ո ւ մուռ բաներբ
*ա ս ո ր անոր ա ակր ա՛սեղ կը դնէբէ եւ տասնըՀինգին
թեան ընթացքին շտկեմ ։ Ատոնց Հասկցնեմ թէ ի^նչ ըսել է ուրիշին՛
մելանով իր քիթն ու բերանը կր ներկէր, գբաւ կը՝ ա յլեւս թէ մ եծ տղա՛յ կը դառնա յ ։ ՝Բ ի չ մը լրջա
բռնէր եւ մելս/նր կը խմէր *աս ու ան կը մշկտրտ– ցաւ ; Ել ա յս զգացում էն թելադրուած * ա յլե ւս իրաւունքը ուտել ^ուրիշին պատուին Հետ խաղա լ» ;
կկր ՝, Զմբան ցուրտ օր մրն ալ դպրոցին բակը դիղ֊ Հօրը ջո*–ր բերելու* կամ խելքը խազի տալու մ ա ֊ ,Եւ մտքէն կը կրկնէր. «Պապօ * Պապօ * քեզ ա ե Ա–
ո լած ձ ի ւն ին մ էջ խո բո ւե կ փոս մ ր փո<ր ած * վյր ան ո ին չէր որ կը մտածէբ * այլ շատ մը ուրիշ մտքեր նեմ» ։ Թեւերը կը տարածէր *. շարժումներ կ՚ընէր ։
ծածկած (Ղ1ա Լ" ՚1 օսմաներէնի գեզագր ո ւթ ե ան՝ ու- սկսած էին գինքը Ղբազեցնել ու նեղել . * . * Ե ր բեմն ա յ թեւին՛ մ կանները կր սեղմէր *. անոնց
սուց ի չ Հօ ձո՛ւ գլուխը» ( 0 սմ ան էֆէնտին ) առօք ֊ ՛Օրինակ ։ Անցեալ օր զեներէ էն ( սպան ղ անոց ) կա րծ ր ո ւթ ե ան 7 իճանր չափելդ
փառօք մէջր թաղած էր : Ասոր վրայ տնօրէն ը զայ միսը շալկած եւ շուկայէն վար իջած պաՀոլն * քա Հ<՝Րիչ մըն ալ* քիչ մրն ալ մեծնամ * տես թէ ինչեր
րացած եւ իր սովորական ձեւով զորս դու պատ– նի մը թուրք ււ ա ա Հ ւս կ՛ե ե ր օգտուե լով իր բեռնա - ընեմ տի Լպիտի) *
ուիրեցե բ տապկոց մը կերցուցած էր Պապո յին : ւո ր ուած վիճակ էն * զիսք,ր անպատուած է ին եւ Օր մը ջո՛ւր բերելու գտցած էր* մէյ մըն ա՛ք
Պապօն չկրնա լով ա յլեւ Հանդուրժել ծեծին՝ * նոյնիսկ աջէն ու ձախէն մխտած * մխարտած ՚ ՚ * տեսաւ որ ոստիկան մը քիւրտ բանտարկեալ մը
եւ դպրոց ի ու դասի վբայ ալ սէր չունենալով * Ուզած էր ա յ գ լակոտներուն դաս մը տալ. բայց բերաւ * որ երկու ձեռքին երկու թիթեղ բոՅ^ած էր *
մինչեւ դագա ր սպասեց * գագարին մ ա յը վա րժա– իԹնչ րնէր * իր կռնակի բեռը ո® ւր դնէր... Համ Պէտք էր բանտր քու ր տանէր . այն պաՀուն որ
տա՛ն պատէն վար ցատկելով կծիկը դրաւ : Մ աքէն բերած էր է սրաին վրայ քար գրած* սպասելով ու թիթեզնեբր կը լեցո՛ւէին * յանդուգն ՛Քիւրտին վար
կրկնելո՛վ* <Հ.Պապօ ջան 1 փախիր որ փրթիս»։ րիշ առիթի մը։ ծռիլբ *. ափով աւագն ո ւ փոշին առնելը ել ոստի
Ամ րոզջ կէսօբէն վ՛՛երջ * ձմ բան ցուրտ ին թա - Ուրիշ անգամ մըն ալ փայտի մւէյաէսն^/ (Հրա կանին աչքերուն նետելը մէկ եղաւ, եւ երբ անճա
փառեցաւ : ԵրիկուելՀ վախն ի վախը տունէ գնաց * պարակ) անցած ատեն տեսա՛ծ Էր որ մարգ մը , րակ Թուրքը իր աչքերը կր ճմռէր* քիւրտը ար
եւ աոիթ մր օզտաւչո ոՆե, ով * Հանդիսաւորապէս վ՚ոքրիկ ջրկիրի մը* ջուր ի արդար իրաւունքը չէր դէն քաղա՛քէն դուրս ելած ել թէփէն Հասած էր * • •
եւ. բերանացի իր Հրաժարականէ ր ներկա յա ցուց Հօ տուած ; Ջրկիր աղեկր կեցած էր անզգամ ին խա Պապօն իւրտ ին քաջութիւն ը տեսնելով * ապշած
րը ; քծ՝Էճ չէր ուզեր այ յեւս դպրոց վերադառնալ : նութին գիմ ացը * լացած * լացած • բա յց անոր ար մնաց։ Միեւնոյն ատեն Հետեւեալ քանի մը բառե
«Հայր * ըսաւ * հսւլքալ/յւթիւն կ\րնեմ * \ոէ\\էկու . ցունքները անգութ մարգուն խիղճը պզտիկ մը ան րը՛ իմացաւ՛ «Տերսիմգի է * Տերսիմցի * . .»
(1) «.9–. ՄԵՍՈՒՄԵՆՑ
Fonds A.R.A.M
