Page 122 - ARM_19-1947_01
P. 122
- Այս՛ր ԿԸ պատմէ մկի գէզիՆ միակ
ՆԱՄԱԿՆԵՐ ԱՄԵՐԻԿԱ6ԷՆ Զիւճք ձԱեո.ա. քմիչկը երիտասարդ, երկւէւ մղոն ճամբան չորս
մամ էն Հաղիւ կրցայ երթուդարձ ընել ոտքով
Շ՚ԲԵՀ Ա6Լ ԱՆԱՐՈՒԵՍՏ ՚ – Ղ՝ո*ւք ալ եկաք» * • : ինչո^լ եկաք այս կող - Ատիպուած ես, քանի ոբ գեղական րմիլկ ես, քքլ.
մերը՝ աշնան ՛այս օրերուն յ Արե^ւ*. ա՛յ* Հիմակ ա– իսկ մաՀուանգ գինով, ուրիշներու մաՀուան առ .
աեռէ–նՀէր% եղանա՜կւ. Էր ւ ինշո՚^ւ չսպասեցիք գար չելը կտրել ու վազել.. Հեռաձայն մյ, ճա"ոյլ
Եթէ Նիէ. Ես բքի երկնասլացներուն մակերեսէն նան* երբ արեւր պիաի տաքնար , բոր բանար * իր կանչեց, ձայն տուաւ Հ Պարտաւոր էի ճամբայ ել.
քլբ պակսխ փարիղձաս գեղարուեստի կսթողնե - Հորիզոնը երկարելով ու լայ֊ցնելով X լել միակ գաւազանի մը ընկերակցութեամբ » Երե.
լասն շուքն ու֊ շնորոր է ատիկա պատճառ մլլ չէ <ձԱյ՝ո \ վճիտ ու չոր Է կլիման * առողջարարէ ւակայեցէք, խենթ ու խելառ միստրալը ձմրան
չնչմարելու Համար գեղեցկութիւնը կարգ մը Հան Պարզկայ երկինք կփալփլան ու վառվռուն աստղե– անյաղթ .. • բոլոր բլուրներուն , գաչտերուն ձիլ .
րային շինութեան ս Սայր եկեղեցի * թահգա - րռվ խիտ ու ցածլիկ* հշենեայ հ աղի կնե բուն՛ պէս ւ նեբը թեփի ու փոչիի վերածելով,ծմակներունմէջ
բան* կամար* յուշարձան եւայլն ոըոնք* թէեւ Աակա յն * Հոս ա յս Հ յ * ջ ա Լ ե րը սոսկա էի է Հով(Լ 1 գտնուած տուձեբոլ խումբերուն, Հովիտներու ու
ընդօրինակութիւնն եր գոթական ու եւրոպական մ ի սա բալը խենթուկ * որ կր փչէ ամէն վայրկեան ցած–՝ փոսիկ տեղերու մինակուկ տուներուն վրա յ
ճարտարապետութեանց , չափոյք մը Հկը ճերմկ - ոլ քիչ մը ամէն եղանակներուն ։իսկ ձմե^ռը* ո ւՀ , է ղիզած թաղելով զանոնք մինչեւ իրենց կււկորգ ^>
ցնենֆ քաղաքին երեսը ։ Արուեստի ինքնատպու ֊ Վ^ոքլիւզի միստրալը սուր * թուրի պէս կտրատող» % ՛նեբը . . * :
թիւնն է որ կը պակսի * որո վՀ ետ եւ Ամ՛երիկան գեռ ՀՀիմակ տակաւին թոյլ ու թեթեւ է* ինչպէս հՄարղիկ փակուած են ներսերը իրենց անա
շատ երիտասարդ է բաղդատելով ուրիշ երկիրւե - կը տեսնէք ւ Արեւին գաղԼ ճառագայթ Լ երէն անոր սուններուն Հետ շնչասպառ՝, ու ո՛՛վ կը յանղգնի
բու Հետ եւ մարդիկ տակաւին ժամանակ չեն ու–, պաղը կը կոտրի* կը մեղմանայ։ ք*այց * վաԳԼՀ երբ դուրս գալու փորձ կատարել X
նեցած Հո դեկանով, աննիւթականովդ արուեստով ձմեռը Հասնի * այն ատեն աժտաՀար կը դառնայ $ - Երեւակայեցէք, աչքերը լայն լայն բանա
գրաղելու : թ՛երեւս արուեստի մասին իր ունեցած Ու այն ատեն* դուք ալ պիտի դողաք անոր առջեւ լով կը շաբուձակէ մեր րմիշկը, Կատանեայի
ըմբռնումն ալ բոլորովին տաբֆեր Էհ վտտեցէք մեղի Հետ* խօսած էր տԼղացի « Հ ա յ ր ե ն ա կ ց ո ւ ֊ անցքը փակուած է աշտարակաձեւ դիզուած ձիլ -
*Աիւ Նորքի կեդրոնական պողոտաներուն երկայնքը Հլ. 2> մը* մեր ծանօթութեան պաՀ ո ւն շ ; նով մը; Այսօր չորս օրէ ի վեր վաթսուն՛ Հ\ոգի
ււմ մերձ, սկայ արուարձաններուն մ ԷԼ * պիտի Աիստըա՞լը* ո՛ Հ * թ ո ղ Րէէայ * է**՛"է աիտի անդադար կ՚աշխատին , կը մաքրեն ու չեն կրնար
չՀանգիպիք մէկ Հատիկ շէնքի ՛որ Հչափուէ ր՝% Փա– ընէ մեղի* թէեւ նորեկ ենք*** ։ Անոր խենթութիւ բա՛նալ անցքը, մաքրել ճամբան , երթեւեկը կանո
րիղի Պանթէոնին ու (Հաղթական կամարին * կամ նը բռնած օրերուն մենք ալ գուբս չենք ելլեր ու նաւորելու՝ ապաՀովելոլ Համար։ Սոսկալի է,
Լոնտոն ի ՛ու Աիէա<սի Մայլ՛ եկեղեցիներուն ար - կը մնանք մեր բնա կարաններ ո ւն մէջ դուռ ու պա տաժանելի ։ Ասանկ ձմեռ տասնեակ տարիներու
ուեստին Հետ : տս ւՀ ան փակե լով : ընթացքին մէկ անգամ կը պաաաՀի միայն , Հաբա–
Կրկնեմ անգամ մը եւս որ Հասարակ Ամերի - Ղ*ուռ ու պատ ո ւՀ ան փակեալ։ ՈըոՈւ առջեւ* ւի մեր երկրին (փէյի) մէջ ։
կաց ի ին Համ ա ր ե բ կնա ս լա ցն ե ր ո ւն եւ մնացեալնե մ ի սա ր ալի ն սուր * աւ, խենթուկ։ Ոչ թէ փակեր X
րուն գիտական կաաարե լա գործ ութի լեն ՛ու ճար - գուռ ու պատուՀան , ա յլ եթէ խծկէք ալ ամ էն թանձրամարմին վառարա՛նիս մէջ քանի մը
տարապե տ ութ եան թէ՜քԱիք1ս է կենսականը ; ֊ծակ ու ծուկգ ճեղք* ան դարձեալ, ներս կըսողայ ^ կա որ ածուխ ու կաղնեփայտ նետած եմ , ու մտած
— էմփայր Ս թ է յ թ Պիլսփնկը 83860 քառ* ոտք
կը մտնէ ձեր միսերուն $ ոսկորներուն մէջ կծելով* իր Գ"ԳԸ։ ԳԻՐԳԸ.՝՛ ՚&ս՚՚նի Հովը կը կուժ՚ուրտայ , ես
Հող կը գրաւէ* կը կարդամ ուղեցոյցի մը մէջ շ խածնելով ու խայթեէով: Երբ ատենը գայ պիտի ալ աւելի կը փակիմ վառարանին :
Կրնաք Համ՛ա յն ապա տկերը գիտել &()բգ եւ \ 02,րդ տեսնէք ու Համոզուիք ա յս չլսածներուս % Ա պա - ՛ձեռքիս՝ փառաշուք Հանդէս մը քսանՀինդամ–
յարկերէն։ Առաջնին վրայ 2000 <"գիի* իսկ երկ "եցէ՚ք : եայ (հ Հայր են իք») որուն մէջ Հայաստանը իբրեւ
րորդին վրայ | ՕՍԱ Հ՛ոգիի տեղ կայ ։ԱշխարՀ՚ի ամէ Սպասեցինք ու տեսանք * * * ։ կր վայելենք նաեւ քերթուած կ՚ունկնդրեմ, զոր կ՚արտասանէ տա -
նէն բարձր շին ո ւթ ի ւնն է Լէ յֆէլ՛*1 ա / Հաշուելով^ * Հիմակ* երբ ան ձիւնին փաթիլները փոշիի վերա զանգաւոր ու տարագիր բանաստ՛եղծ մը (Մ • Ե • -
ունի 25000 «բնակիչ» , 8000 սենեակ , 6500 պատու - ծելով ու փչելով * քշելով աո.ջեւէն կր դառնա քէ խան) , Համադ աւիւն եւ արիւն. ՝
Հան* | 7 միլիոն ոտք Հեռագրի եւ Հեռաձայնի թել։ գեղերուն , բլրակներ ուն * ղաշաերոլն >ու այգինտե ֊ .. . «տ Հայաստա՜ն ,
Ի՞նչ ես իրօք հիմա զայն,
քինութեան Համար գործածած են տասը միլիոն ր.ուն մէջ խե լա յեղ պարով % Շրջուն ո-՚գ՚ի" ր֊Է խորարմատ գոյութիւն,
Երգի կտո՞ր, հին ճ է ք ե ա ՞ թ » .. .։
աղիւս * երկու Հար իւր Հաղար իւո բանարդ ոտ,թ .. • « Հայաստա՜ն ,
ԼԼ ւ *• լ ւ ւ ւ ա. * » - -֊ *" ԶմրաՕ գիշէր, ահաւոր րուք ու րորան,
Զռւարթարոց օճաիւնհրուն սարնատ)իւն» ։
քար։ 73 վերելակ* մէկ վայրկեան կը տեւէ ճամ ԶՀՀ&Հ, ձի՛ւն, ամէն ղի ճեփ . ճերմսՀկ։ Նեղ Հ
բան փողոցէն մինչեւ ՅՕրդ յարկը ։ ՇէնքէՀ ^ԼՐսա,(. –վիկ * ջրանցքներու նմանող փողոցներուն մէջ սա
մէԼը առնել 80.000 Հոգինոց քաղաք մը գեղացի լաճւե բո՜ւն՝ գնգափյւ ,ղերը . Ուրախու
Մ իեւնո յն մ ան րամ՝ ասնութիւնները մնացեալ թեան կանչերով լեցուած է ւՂԳաէ^է Գ^ԳԸ Հաստամարմին վառարանս ոչ ինք կը տաքնա/
գլիւաւոր երկնասլացներուն –Համար ։ Երիտասարդներ ու պատանիներ * գաՀ՚ուկներն եւ ոչ ալ ղիս կը տաքցնէ։ Երախին մէջ նետուած
՛հրամ ու աշխատանք չէ իյնայուած այս աշ - ու սաՀնակներ ը քաշած * ո ւր ա իս ո ւթ ե ամբ կը վա - նիւթը անբաւական է քուրայի վերածելու անոր
տարակներուն ներքին արդուղաբդին Համար ։ Հա– զեն գեղէն գուբս գ է ա է Հարաւ յ փորը. Մատներս կը դողան , կը դողայ նաեւ «Հայ
մ ակ պոր փի ւր ու մ ա րմ ար գրեթէ բո լո ր էն ներս . Այգի՚ներլՓ թաղուած են արդէն ճերմակ ու տա րելիք» ը իր Հայաստան քերթուածովը. .. :
ու մանաւանդ մաքուր : իրական վայելք է \եըը - քուկ*** այս գիշեր իրենց շնորՀուած Համայնական Հովը բուխերիկէն վար կը խումէ , ուր զետե
բանցք՚ւերուն մէջ դեգերիլ եւ սքանչա^-ալյ Եւ մի– վերմակին տակ : նշենիներն ու ղած եմ վառարանիս խողովակը , ու անոր շնչա -
եւնայն ատեն ղաբմանալ թէ այս երկիրը ինչու Ալ ձիթենիները կա - ^ոցէն դուրս Հանել կուտայ բոցէ բարա՛կ լեզուակ
իէնչպէս Հասած է այս բարձունքին , այս Հարստու— զանդ - Պապիկ են՝ դարձած բլուրներուն կողերն ի մը կարմիր - ճերմակ , ծանօթ երգ մը շրթունքին :
թեան * ա յս յառաԼգիմ ութեան ՝ Հ ար իւր յիսուն վար ու գիւղին շուրջ բոլորտիքը պարտէզն ե բուն Ու ես շարունակ կը խծկուիմ դէպի վառարա
տարուա՛ն մ ԷԼ • ՝••*>՝, մէջ ; Ո լ ա յսպէս * մ էկ Օրէն մի լա ը % մ էկ գիշեր - նը գրկելու աստիճան՛, մատներուս, զՀայրենիքֆին
Եթէ աշիւարՀ ի Հ բա շա լիքն երէն մէկն է բրի - ո ւան մէջ * առտուն երբ արթնցանք տար ածու - ո՛ւ Հ ա յ ա ս տ ա ն դ Գ"Գէ ղաղըեցնելու յոյսով... յ
ա ան ա կան կա յս բ ո ւթ ե ան ծագումը ու * %ե րկա յիս *
թեան գոբշագո յն տեսարանը սպիտակացած էր * Զո՛՛ւր ճիգ
իր ամբողջութեան պաՀ պան ումը մ ան բան կար շ ո լ է ՚ ջ երեսուն Գո լրսը Գոմոր է գար *
սան գիմ եթր ձիւնի խաւով մ ը ;
^է՚ՍԼէէ մը% երկրորդը ան՛պայման Ամերիկան է ։ Բացառիկ ձած : Հիւսիսի
ձմեռ մը * ըստ շինական - այգեպան քամիները Հաւաքուած ու միացած ,
Հիները - Ոաբելոնի առկա իւ պարտէզները * Աղեք֊
աշտարակը յ Ո֊ո՚ւբ - իմ Հեոբ ^եղացիներուսֆ %
սանգրիոյ փարոսը * Փիգայի
գերը եւայլն կրնանք պաՀ մը մոռնալ տ Նիւ Եոբքի ամէնէն Համբաւաւոր կոթողն է իր պէսղի թեթեւցնէ մայթերը եզերող քաքերուն յոգ
ք՝աղմ աթիւ պատճառնե ր կան Ամե րի կա յի՛ Հ էք– Աղա աո ւ իժ ե ան յուշարձանը՝ գետաբերաՆը* փոՔ^ի^Լ նեցնող միօրինակութիւնն ու ծանրութիւնը։ կա -
եաթր պարղելու Հ ա՛մար^։ ք*այց կարելի է ըսել թէ հ-ՂՂհէ* ս^Շ Վ֊Օ՚^յ կանգնած : Հյինուած է 1883^^՛՝ րելի չէ երեւակայել Փարիզը առանց իր ծառեր ո ւն
Մ * ՆաՀանգնեբու Հսկայաքայլ յառաջգիմութեան ֆրանսացի ա րձանագո րծ 0 կիւս թ ա ր թո էտ ի ի որոնց Հովանիին տակ մարգոց աչքն ու , միտքը
ու բար դա լաճում՛ին մեծ չափով նպաստած են– իր կողմէ։ Կը խորՀրդանշէ Ազատութիւնը որուն կա - կարծես կր զովանան* կը թարմանան :
ա շխարՀագբական դէրքԱ) էր Հեռաւորութիւնը րօտը ոււին մարդիկ օտար Հայրենիքներու մէջ ու Ւնչ արդարացում ալ գտնեն ^ երբեք կարելի չէ
եւրոպական Հրա բուի/էն * իր քաղաքական մեկու - ծովեր կը կտրեն գտնելու Համար զայն այս երկրին Հալնիլ Նի*~ Եոբքի փապուղիին Լմեթբօ^ անՀա–
սացումը մինչեւ երէկ ու մանաւանդ երկրին միա մէջ՛* Ո*– նորէն թուա՛նշան –բարձ բութ իւն՝ խարիս . ,ճոյ* ան Հան զիստ * անկանոն եւ մռայլ։ Փո խ ա -
կտուր տարածութիւներ եւ իր ժողովուրդին ան - խէն մինչեւ քակ 151 «ափ,– Հիմէն մինչեւ քաՀ 305 գրութեան այս միջոցը լաւագոյնս կազմ ակեր «
խոնջ ա չխ ատ ան քնու իրատես ե լ ն իւթապա շտ խառ ու կէս ոաք* աղջկան կրոլնկէն մինչեւ գլուխը \ \\ պուած է Անգլիոյ մայրաքաղաքին մէջ։ Առաւելու–,
նուածքը։ Եթէ չունենար մանաւանդ այս վերջի֊ ոտք* ձեռքը \եուկէս ոաք* քիթը ձուկէս ոտք* աջ թիւն է * ի Հարկէ* որ այստեղ փապուղին կր բանի
նը * Հաւանաբար կիսատ մնար իր վերելքը տ բազուկը 42 .ոտք* մ էջքը 35 ոտք* բերանը երեք օրը քսանըչորս ժամ * որովՀետեւ օրը քսանըչոբս
Ու երբ ճամ բան եր էն կլան ցն իս մտածկոտ ՛ու պսա ժամ մարդիկ փողոցն^են՝ բուռ մ՛ը տոլար աւելէ
ընկճուած * երբ կը դիտես քաղաքակրթութեան շօ– ոտք* 141 սանգզամատ՝ խարիսխէն մինչեւ արժէ շաՀելու կամ պուտ մը Հաճոյք աւելի վայելելու
ս փ ելի եբեւոյ #ւ եր էւն ցուցադրութիւնը բոլոր - կը ։ կարելի է վիճիէ իր գեղեցկագիտական
"իքգ — բ Նէբձր սրեր ձ աշտարակներ * վիթխարի քի մ ասին ։ կան բաղմ աթիւ ուրիշ արձաններ՝ ա - Համար է
շէնքեր ու այդ\շէնքեբկն ներս յորդառատ * առաս - լելի կամ նուազ չափով արժէքաւոբ ի բրել ստեղ Նի*~ Եորքը քննանալու ք սովորութիւն չունի
պելական Հարստութիւն * անՀաւատալի շքեզոլ - ծագործութիւն փրեն ց շուքին տակ կանգնած *մի շտ կարծես ։ Առաջին տպաւորութիւնդ Է այդ երբ կր
թիւն ու պերճ՛անք ակամա յ կր յիշես սա մ՜իւս– կը յիշես Փարիզն ո լ իր աննման գեղեցկութիւն ֊ թափառիս Պ րոտուէ յի վրայ կամ 7րդ պողոտայի,
ներ ը * Հին ժողովուրդներ՝ ԵլՐոպայէն մատ մը ն՚երը ։ երկայնքը ու կը Համրես վաճառատուննեբը որոնք
Արեւելք կամ Հարաւ * .որոնք Հաղար * Հազար տա Նիւ Եորքցին արդար Հպարտութեամբ կր նկա^ բաց են մինչեւ գիշերուան կէսշ Հ Մաէր ՛սերս ու
բիներոլ պատմութիւն ունին ու տակաւին Հողաշէն բագրէ քեղի իր կամուրջները ՊՈո–1–ք,լ՛ինի առկախ գնէ ինչ որ կհուզես Հագուստ * կօշիկ* փ՚ոՂ. "
խրճիթներու մէջ է որ կ^ապրին ^ ճամբայ չունին՝ կամուրջը * 65 տարեկան * ջոլրին մակերեսէն 272 կապ * պա լուսակ * ոսկի * ադամ անդ *ուտելիք * այո ,
որ/ քալեն* տրեխ չունին որ Հագնին՛, (իոզոփո ւրգ– ոտք բարձր * զոյգ աշտարակներուն Հեռաւոբու - մանաւանդ ուտելիք։ Ո՚^վ ըսաւ ՝ոբ արեւուն լոյԱՐ
ներ որոնց միտքո՝ կհկուեբ է կռնծեր է ու ետ են թիւնբ 1595 ոտք* լայնքը 86 ոտք։ իսկ միւսը, անՀբաժեշտ է գործ ընելու կամ Հդործ եփելու^
ղացեր՝ Հակառակ իբյնս Հայրենիքներուն քաղա ճորս Ուոշինկթրյնը, շինուած 1931/*, կը գրկէ Համար : (ՀնդՀակառակն * արուեստական լոյսը ա -
քական ա՛ն կաիսութեան , Հակառակ իբենռ Համ - *–ելի Հետաքրքրական է ու շաՀ աւո ր *
րանքթյ : Հըտսըն դետը։ ճարտարագիտական Հրաշալիք մը։ իսկապէս աղուոր են կեդրոնական թազա մ ա -
Հապա մեթնք , պիտի Հարցնեն Հայոռ ազգին Գլխաւոր կամարը 3500 ոտք, ամբողջ եբկայնո-լ - սին դիշերնե ըը ։ Լո յսերու շատրուան մ ըն՝ է որ
օտարամոլները, կո բսո ւաօ՜նեբ բ : Հ,Ջուիւգ. աչքերով թիւնը ափերն ալ Հաշուելով՝ 10500 ոտք, լայնք երկնակարկառ շէնքերէն վար կը ջրվիժէ , որ կր
կուրանայի մեղ բամբասող Հայն ալ, օտարն ալ : 120, բարձրութիւն 600, արմ֊էքը՝ 60 միլիոն տո տ արածս ւի * կշ լայննա յ * կը ծաւալի փողոցներուն
Ո՛՛վ կը՝• գիմանաբ մեր գլիյէն անցած– ձիւնին * լ լար։ Ու բազմաթիւ ուրիշ այս կարգի շինութիւն - ու պողոտաներուն երկայնքին։ Հեռացիր կեդր՛ոնէն
բուքին։ (ւ*վ^ տեսաւ մեր տեսածը : Ո"՛/ ունեցաւ ներ, կամուրջ կամ գետնուղի , գիտութեան՛, երկ ո լ բարձրագիբ արուարձանէ մը գիտէ այս բաբե»
մեր ջիղն ու քաջութիւնը։ Հրա՛՛շք .որ կրցեր ենք րաչափութեան գլուխ գործոցն եր՝ առանց բացա - լոնը աստղե ր ր վար են իջեր կապոյաէն որպէսղՓ
ս/աՀել, ընդ Հուր եւ բնդ սուր, մեր տոՀմիկ ար. ռութ եան Տ քիչ մր գեղեցկութիւն , քիչ մը շունչ ու Հոգի տան ։
մէոէւերդ.–— կրօնը, քեւ-լհւ, մշակոյթ , դիմագիծ : Ամերիկացին կրնայ պարծենալ Նիւ Եոբքի
Տային մեզի Հարիւր տարուան Համար ^՚՚՚Ր - կայարաններով, սլանդհկշԼ՚եբով եւ լայն .ու կանո - *•• <ԵՀլ՚ձ /"""Ք "Ր Նիւ Եռրքը պէտք ունի այդ
իբա–
ղարար ին ու մ՛; ացեալներուն վայելած պայմաննե - նաւոբ ճամբաներով : Զդալք. է ծառոլղիներոլ պա երրեակ առաքինութեանց * դառնալու Համար քա*.
րը, Հող ու Հայրենիք, եւ ա.խարՀ կը տեսնէր թէ կասը, ու այս տեսակէտէն Նիւ Եորքը աստիճան պէս փնտռուած ու Հրաշագործ ոստանը արդի
ինչ կտաւէ ենք չինոլՀօծ մենք։ մը կր նմանի Լոնտոնին ։ Կը թուի թէ ծառը ան - Գ աքնււ կքթ* վ^Խան յ
Հրաժեշտ է արդիական քադաքներո՚լն Համար ՝դր» #իք՝Ա01)
Fonds A.R.A.M
ՆԱՄԱԿՆԵՐ ԱՄԵՐԻԿԱ6ԷՆ Զիւճք ձԱեո.ա. քմիչկը երիտասարդ, երկւէւ մղոն ճամբան չորս
մամ էն Հաղիւ կրցայ երթուդարձ ընել ոտքով
Շ՚ԲԵՀ Ա6Լ ԱՆԱՐՈՒԵՍՏ ՚ – Ղ՝ո*ւք ալ եկաք» * • : ինչո^լ եկաք այս կող - Ատիպուած ես, քանի ոբ գեղական րմիլկ ես, քքլ.
մերը՝ աշնան ՛այս օրերուն յ Արե^ւ*. ա՛յ* Հիմակ ա– իսկ մաՀուանգ գինով, ուրիշներու մաՀուան առ .
աեռէ–նՀէր% եղանա՜կւ. Էր ւ ինշո՚^ւ չսպասեցիք գար չելը կտրել ու վազել.. Հեռաձայն մյ, ճա"ոյլ
Եթէ Նիէ. Ես բքի երկնասլացներուն մակերեսէն նան* երբ արեւր պիաի տաքնար , բոր բանար * իր կանչեց, ձայն տուաւ Հ Պարտաւոր էի ճամբայ ել.
քլբ պակսխ փարիղձաս գեղարուեստի կսթողնե - Հորիզոնը երկարելով ու լայ֊ցնելով X լել միակ գաւազանի մը ընկերակցութեամբ » Երե.
լասն շուքն ու֊ շնորոր է ատիկա պատճառ մլլ չէ <ձԱյ՝ո \ վճիտ ու չոր Է կլիման * առողջարարէ ւակայեցէք, խենթ ու խելառ միստրալը ձմրան
չնչմարելու Համար գեղեցկութիւնը կարգ մը Հան Պարզկայ երկինք կփալփլան ու վառվռուն աստղե– անյաղթ .. • բոլոր բլուրներուն , գաչտերուն ձիլ .
րային շինութեան ս Սայր եկեղեցի * թահգա - րռվ խիտ ու ցածլիկ* հշենեայ հ աղի կնե բուն՛ պէս ւ նեբը թեփի ու փոչիի վերածելով,ծմակներունմէջ
բան* կամար* յուշարձան եւայլն ոըոնք* թէեւ Աակա յն * Հոս ա յս Հ յ * ջ ա Լ ե րը սոսկա էի է Հով(Լ 1 գտնուած տուձեբոլ խումբերուն, Հովիտներու ու
ընդօրինակութիւնն եր գոթական ու եւրոպական մ ի սա բալը խենթուկ * որ կր փչէ ամէն վայրկեան ցած–՝ փոսիկ տեղերու մինակուկ տուներուն վրա յ
ճարտարապետութեանց , չափոյք մը Հկը ճերմկ - ոլ քիչ մը ամէն եղանակներուն ։իսկ ձմե^ռը* ո ւՀ , է ղիզած թաղելով զանոնք մինչեւ իրենց կււկորգ ^>
ցնենֆ քաղաքին երեսը ։ Արուեստի ինքնատպու ֊ Վ^ոքլիւզի միստրալը սուր * թուրի պէս կտրատող» % ՛նեբը . . * :
թիւնն է որ կը պակսի * որո վՀ ետ եւ Ամ՛երիկան գեռ ՀՀիմակ տակաւին թոյլ ու թեթեւ է* ինչպէս հՄարղիկ փակուած են ներսերը իրենց անա
շատ երիտասարդ է բաղդատելով ուրիշ երկիրւե - կը տեսնէք ւ Արեւին գաղԼ ճառագայթ Լ երէն անոր սուններուն Հետ շնչասպառ՝, ու ո՛՛վ կը յանղգնի
բու Հետ եւ մարդիկ տակաւին ժամանակ չեն ու–, պաղը կը կոտրի* կը մեղմանայ։ ք*այց * վաԳԼՀ երբ դուրս գալու փորձ կատարել X
նեցած Հո դեկանով, աննիւթականովդ արուեստով ձմեռը Հասնի * այն ատեն աժտաՀար կը դառնայ $ - Երեւակայեցէք, աչքերը լայն լայն բանա
գրաղելու : թ՛երեւս արուեստի մասին իր ունեցած Ու այն ատեն* դուք ալ պիտի դողաք անոր առջեւ լով կը շաբուձակէ մեր րմիշկը, Կատանեայի
ըմբռնումն ալ բոլորովին տաբֆեր Էհ վտտեցէք մեղի Հետ* խօսած էր տԼղացի « Հ ա յ ր ե ն ա կ ց ո ւ ֊ անցքը փակուած է աշտարակաձեւ դիզուած ձիլ -
*Աիւ Նորքի կեդրոնական պողոտաներուն երկայնքը Հլ. 2> մը* մեր ծանօթութեան պաՀ ո ւն շ ; նով մը; Այսօր չորս օրէ ի վեր վաթսուն՛ Հ\ոգի
ււմ մերձ, սկայ արուարձաններուն մ ԷԼ * պիտի Աիստըա՞լը* ո՛ Հ * թ ո ղ Րէէայ * է**՛"է աիտի անդադար կ՚աշխատին , կը մաքրեն ու չեն կրնար
չՀանգիպիք մէկ Հատիկ շէնքի ՛որ Հչափուէ ր՝% Փա– ընէ մեղի* թէեւ նորեկ ենք*** ։ Անոր խենթութիւ բա՛նալ անցքը, մաքրել ճամբան , երթեւեկը կանո
րիղի Պանթէոնին ու (Հաղթական կամարին * կամ նը բռնած օրերուն մենք ալ գուբս չենք ելլեր ու նաւորելու՝ ապաՀովելոլ Համար։ Սոսկալի է,
Լոնտոն ի ՛ու Աիէա<սի Մայլ՛ եկեղեցիներուն ար - կը մնանք մեր բնա կարաններ ո ւն մէջ դուռ ու պա տաժանելի ։ Ասանկ ձմեռ տասնեակ տարիներու
ուեստին Հետ : տս ւՀ ան փակե լով : ընթացքին մէկ անգամ կը պաաաՀի միայն , Հաբա–
Կրկնեմ անգամ մը եւս որ Հասարակ Ամերի - Ղ*ուռ ու պատ ո ւՀ ան փակեալ։ ՈըոՈւ առջեւ* ւի մեր երկրին (փէյի) մէջ ։
կաց ի ին Համ ա ր ե բ կնա ս լա ցն ե ր ո ւն եւ մնացեալնե մ ի սա ր ալի ն սուր * աւ, խենթուկ։ Ոչ թէ փակեր X
րուն գիտական կաաարե լա գործ ութի լեն ՛ու ճար - գուռ ու պատուՀան , ա յլ եթէ խծկէք ալ ամ էն թանձրամարմին վառարա՛նիս մէջ քանի մը
տարապե տ ութ եան թէ՜քԱիք1ս է կենսականը ; ֊ծակ ու ծուկգ ճեղք* ան դարձեալ, ներս կըսողայ ^ կա որ ածուխ ու կաղնեփայտ նետած եմ , ու մտած
— էմփայր Ս թ է յ թ Պիլսփնկը 83860 քառ* ոտք
կը մտնէ ձեր միսերուն $ ոսկորներուն մէջ կծելով* իր Գ"ԳԸ։ ԳԻՐԳԸ.՝՛ ՚&ս՚՚նի Հովը կը կուժ՚ուրտայ , ես
Հող կը գրաւէ* կը կարդամ ուղեցոյցի մը մէջ շ խածնելով ու խայթեէով: Երբ ատենը գայ պիտի ալ աւելի կը փակիմ վառարանին :
Կրնաք Համ՛ա յն ապա տկերը գիտել &()բգ եւ \ 02,րդ տեսնէք ու Համոզուիք ա յս չլսածներուս % Ա պա - ՛ձեռքիս՝ փառաշուք Հանդէս մը քսանՀինդամ–
յարկերէն։ Առաջնին վրայ 2000 <"գիի* իսկ երկ "եցէ՚ք : եայ (հ Հայր են իք») որուն մէջ Հայաստանը իբրեւ
րորդին վրայ | ՕՍԱ Հ՛ոգիի տեղ կայ ։ԱշխարՀ՚ի ամէ Սպասեցինք ու տեսանք * * * ։ կր վայելենք նաեւ քերթուած կ՚ունկնդրեմ, զոր կ՚արտասանէ տա -
նէն բարձր շին ո ւթ ի ւնն է Լէ յֆէլ՛*1 ա / Հաշուելով^ * Հիմակ* երբ ան ձիւնին փաթիլները փոշիի վերա զանգաւոր ու տարագիր բանաստ՛եղծ մը (Մ • Ե • -
ունի 25000 «բնակիչ» , 8000 սենեակ , 6500 պատու - ծելով ու փչելով * քշելով աո.ջեւէն կր դառնա քէ խան) , Համադ աւիւն եւ արիւն. ՝
Հան* | 7 միլիոն ոտք Հեռագրի եւ Հեռաձայնի թել։ գեղերուն , բլրակներ ուն * ղաշաերոլն >ու այգինտե ֊ .. . «տ Հայաստա՜ն ,
Ի՞նչ ես իրօք հիմա զայն,
քինութեան Համար գործածած են տասը միլիոն ր.ուն մէջ խե լա յեղ պարով % Շրջուն ո-՚գ՚ի" ր֊Է խորարմատ գոյութիւն,
Երգի կտո՞ր, հին ճ է ք ե ա ՞ թ » .. .։
աղիւս * երկու Հար իւր Հաղար իւո բանարդ ոտ,թ .. • « Հայաստա՜ն ,
ԼԼ ւ *• լ ւ ւ ւ ա. * » - -֊ *" ԶմրաՕ գիշէր, ահաւոր րուք ու րորան,
Զռւարթարոց օճաիւնհրուն սարնատ)իւն» ։
քար։ 73 վերելակ* մէկ վայրկեան կը տեւէ ճամ ԶՀՀ&Հ, ձի՛ւն, ամէն ղի ճեփ . ճերմսՀկ։ Նեղ Հ
բան փողոցէն մինչեւ ՅՕրդ յարկը ։ ՇէնքէՀ ^ԼՐսա,(. –վիկ * ջրանցքներու նմանող փողոցներուն մէջ սա
մէԼը առնել 80.000 Հոգինոց քաղաք մը գեղացի լաճւե բո՜ւն՝ գնգափյւ ,ղերը . Ուրախու
Մ իեւնո յն մ ան րամ՝ ասնութիւնները մնացեալ թեան կանչերով լեցուած է ւՂԳաէ^է Գ^ԳԸ Հաստամարմին վառարանս ոչ ինք կը տաքնա/
գլիւաւոր երկնասլացներուն –Համար ։ Երիտասարդներ ու պատանիներ * գաՀ՚ուկներն եւ ոչ ալ ղիս կը տաքցնէ։ Երախին մէջ նետուած
՛հրամ ու աշխատանք չէ իյնայուած այս աշ - ու սաՀնակներ ը քաշած * ո ւր ա իս ո ւթ ե ամբ կը վա - նիւթը անբաւական է քուրայի վերածելու անոր
տարակներուն ներքին արդուղաբդին Համար ։ Հա– զեն գեղէն գուբս գ է ա է Հարաւ յ փորը. Մատներս կը դողան , կը դողայ նաեւ «Հայ
մ ակ պոր փի ւր ու մ ա րմ ար գրեթէ բո լո ր էն ներս . Այգի՚ներլՓ թաղուած են արդէն ճերմակ ու տա րելիք» ը իր Հայաստան քերթուածովը. .. :
ու մանաւանդ մաքուր : իրական վայելք է \եըը - քուկ*** այս գիշեր իրենց շնորՀուած Համայնական Հովը բուխերիկէն վար կը խումէ , ուր զետե
բանցք՚ւերուն մէջ դեգերիլ եւ սքանչա^-ալյ Եւ մի– վերմակին տակ : նշենիներն ու ղած եմ վառարանիս խողովակը , ու անոր շնչա -
եւնայն ատեն ղաբմանալ թէ այս երկիրը ինչու Ալ ձիթենիները կա - ^ոցէն դուրս Հանել կուտայ բոցէ բարա՛կ լեզուակ
իէնչպէս Հասած է այս բարձունքին , այս Հարստու— զանդ - Պապիկ են՝ դարձած բլուրներուն կողերն ի մը կարմիր - ճերմակ , ծանօթ երգ մը շրթունքին :
թեան * ա յս յառաԼգիմ ութեան ՝ Հ ար իւր յիսուն վար ու գիւղին շուրջ բոլորտիքը պարտէզն ե բուն Ու ես շարունակ կը խծկուիմ դէպի վառարա
տարուա՛ն մ ԷԼ • ՝••*>՝, մէջ ; Ո լ ա յսպէս * մ էկ Օրէն մի լա ը % մ էկ գիշեր - նը գրկելու աստիճան՛, մատներուս, զՀայրենիքֆին
Եթէ աշիւարՀ ի Հ բա շա լիքն երէն մէկն է բրի - ո ւան մէջ * առտուն երբ արթնցանք տար ածու - ո՛ւ Հ ա յ ա ս տ ա ն դ Գ"Գէ ղաղըեցնելու յոյսով... յ
ա ան ա կան կա յս բ ո ւթ ե ան ծագումը ու * %ե րկա յիս *
թեան գոբշագո յն տեսարանը սպիտակացած էր * Զո՛՛ւր ճիգ
իր ամբողջութեան պաՀ պան ումը մ ան բան կար շ ո լ է ՚ ջ երեսուն Գո լրսը Գոմոր է գար *
սան գիմ եթր ձիւնի խաւով մ ը ;
^է՚ՍԼէէ մը% երկրորդը ան՛պայման Ամերիկան է ։ Բացառիկ ձած : Հիւսիսի
ձմեռ մը * ըստ շինական - այգեպան քամիները Հաւաքուած ու միացած ,
Հիները - Ոաբելոնի առկա իւ պարտէզները * Աղեք֊
աշտարակը յ Ո֊ո՚ւբ - իմ Հեոբ ^եղացիներուսֆ %
սանգրիոյ փարոսը * Փիգայի
գերը եւայլն կրնանք պաՀ մը մոռնալ տ Նիւ Եոբքի ամէնէն Համբաւաւոր կոթողն է իր պէսղի թեթեւցնէ մայթերը եզերող քաքերուն յոգ
ք՝աղմ աթիւ պատճառնե ր կան Ամե րի կա յի՛ Հ էք– Աղա աո ւ իժ ե ան յուշարձանը՝ գետաբերաՆը* փոՔ^ի^Լ նեցնող միօրինակութիւնն ու ծանրութիւնը։ կա -
եաթր պարղելու Հ ա՛մար^։ ք*այց կարելի է ըսել թէ հ-ՂՂհէ* ս^Շ Վ֊Օ՚^յ կանգնած : Հյինուած է 1883^^՛՝ րելի չէ երեւակայել Փարիզը առանց իր ծառեր ո ւն
Մ * ՆաՀանգնեբու Հսկայաքայլ յառաջգիմութեան ֆրանսացի ա րձանագո րծ 0 կիւս թ ա ր թո էտ ի ի որոնց Հովանիին տակ մարգոց աչքն ու , միտքը
ու բար դա լաճում՛ին մեծ չափով նպաստած են– իր կողմէ։ Կը խորՀրդանշէ Ազատութիւնը որուն կա - կարծես կր զովանան* կը թարմանան :
ա շխարՀագբական դէրքԱ) էր Հեռաւորութիւնը րօտը ոււին մարդիկ օտար Հայրենիքներու մէջ ու Ւնչ արդարացում ալ գտնեն ^ երբեք կարելի չէ
եւրոպական Հրա բուի/էն * իր քաղաքական մեկու - ծովեր կը կտրեն գտնելու Համար զայն այս երկրին Հալնիլ Նի*~ Եոբքի փապուղիին Լմեթբօ^ անՀա–
սացումը մինչեւ երէկ ու մանաւանդ երկրին միա մէջ՛* Ո*– նորէն թուա՛նշան –բարձ բութ իւն՝ խարիս . ,ճոյ* ան Հան զիստ * անկանոն եւ մռայլ։ Փո խ ա -
կտուր տարածութիւներ եւ իր ժողովուրդին ան - խէն մինչեւ քակ 151 «ափ,– Հիմէն մինչեւ քաՀ 305 գրութեան այս միջոցը լաւագոյնս կազմ ակեր «
խոնջ ա չխ ատ ան քնու իրատես ե լ ն իւթապա շտ խառ ու կէս ոաք* աղջկան կրոլնկէն մինչեւ գլուխը \ \\ պուած է Անգլիոյ մայրաքաղաքին մէջ։ Առաւելու–,
նուածքը։ Եթէ չունենար մանաւանդ այս վերջի֊ ոտք* ձեռքը \եուկէս ոաք* քիթը ձուկէս ոտք* աջ թիւն է * ի Հարկէ* որ այստեղ փապուղին կր բանի
նը * Հաւանաբար կիսատ մնար իր վերելքը տ բազուկը 42 .ոտք* մ էջքը 35 ոտք* բերանը երեք օրը քսանըչորս ժամ * որովՀետեւ օրը քսանըչոբս
Ու երբ ճամ բան եր էն կլան ցն իս մտածկոտ ՛ու պսա ժամ մարդիկ փողոցն^են՝ բուռ մ՛ը տոլար աւելէ
ընկճուած * երբ կը դիտես քաղաքակրթութեան շօ– ոտք* 141 սանգզամատ՝ խարիսխէն մինչեւ արժէ շաՀելու կամ պուտ մը Հաճոյք աւելի վայելելու
ս փ ելի եբեւոյ #ւ եր էւն ցուցադրութիւնը բոլոր - կը ։ կարելի է վիճիէ իր գեղեցկագիտական
"իքգ — բ Նէբձր սրեր ձ աշտարակներ * վիթխարի քի մ ասին ։ կան բաղմ աթիւ ուրիշ արձաններ՝ ա - Համար է
շէնքեր ու այդ\շէնքեբկն ներս յորդառատ * առաս - լելի կամ նուազ չափով արժէքաւոբ ի բրել ստեղ Նի*~ Եորքը քննանալու ք սովորութիւն չունի
պելական Հարստութիւն * անՀաւատալի շքեզոլ - ծագործութիւն փրեն ց շուքին տակ կանգնած *մի շտ կարծես ։ Առաջին տպաւորութիւնդ Է այդ երբ կր
թիւն ու պերճ՛անք ակամա յ կր յիշես սա մ՜իւս– կը յիշես Փարիզն ո լ իր աննման գեղեցկութիւն ֊ թափառիս Պ րոտուէ յի վրայ կամ 7րդ պողոտայի,
ներ ը * Հին ժողովուրդներ՝ ԵլՐոպայէն մատ մը ն՚երը ։ երկայնքը ու կը Համրես վաճառատուննեբը որոնք
Արեւելք կամ Հարաւ * .որոնք Հաղար * Հազար տա Նիւ Եորքցին արդար Հպարտութեամբ կր նկա^ բաց են մինչեւ գիշերուան կէսշ Հ Մաէր ՛սերս ու
բիներոլ պատմութիւն ունին ու տակաւին Հողաշէն բագրէ քեղի իր կամուրջները ՊՈո–1–ք,լ՛ինի առկախ գնէ ինչ որ կհուզես Հագուստ * կօշիկ* փ՚ոՂ. "
խրճիթներու մէջ է որ կ^ապրին ^ ճամբայ չունին՝ կամուրջը * 65 տարեկան * ջոլրին մակերեսէն 272 կապ * պա լուսակ * ոսկի * ադամ անդ *ուտելիք * այո ,
որ/ քալեն* տրեխ չունին որ Հագնին՛, (իոզոփո ւրգ– ոտք բարձր * զոյգ աշտարակներուն Հեռաւոբու - մանաւանդ ուտելիք։ Ո՚^վ ըսաւ ՝ոբ արեւուն լոյԱՐ
ներ որոնց միտքո՝ կհկուեբ է կռնծեր է ու ետ են թիւնբ 1595 ոտք* լայնքը 86 ոտք։ իսկ միւսը, անՀբաժեշտ է գործ ընելու կամ Հդործ եփելու^
ղացեր՝ Հակառակ իբյնս Հայրենիքներուն քաղա ճորս Ուոշինկթրյնը, շինուած 1931/*, կը գրկէ Համար : (ՀնդՀակառակն * արուեստական լոյսը ա -
քական ա՛ն կաիսութեան , Հակառակ իբենռ Համ - *–ելի Հետաքրքրական է ու շաՀ աւո ր *
րանքթյ : Հըտսըն դետը։ ճարտարագիտական Հրաշալիք մը։ իսկապէս աղուոր են կեդրոնական թազա մ ա -
Հապա մեթնք , պիտի Հարցնեն Հայոռ ազգին Գլխաւոր կամարը 3500 ոտք, ամբողջ եբկայնո-լ - սին դիշերնե ըը ։ Լո յսերու շատրուան մ ըն՝ է որ
օտարամոլները, կո բսո ւաօ՜նեբ բ : Հ,Ջուիւգ. աչքերով թիւնը ափերն ալ Հաշուելով՝ 10500 ոտք, լայնք երկնակարկառ շէնքերէն վար կը ջրվիժէ , որ կր
կուրանայի մեղ բամբասող Հայն ալ, օտարն ալ : 120, բարձրութիւն 600, արմ֊էքը՝ 60 միլիոն տո տ արածս ւի * կշ լայննա յ * կը ծաւալի փողոցներուն
Ո՛՛վ կը՝• գիմանաբ մեր գլիյէն անցած– ձիւնին * լ լար։ Ու բազմաթիւ ուրիշ այս կարգի շինութիւն - ու պողոտաներուն երկայնքին։ Հեռացիր կեդր՛ոնէն
բուքին։ (ւ*վ^ տեսաւ մեր տեսածը : Ո"՛/ ունեցաւ ներ, կամուրջ կամ գետնուղի , գիտութեան՛, երկ ո լ բարձրագիբ արուարձանէ մը գիտէ այս բաբե»
մեր ջիղն ու քաջութիւնը։ Հրա՛՛շք .որ կրցեր ենք րաչափութեան գլուխ գործոցն եր՝ առանց բացա - լոնը աստղե ր ր վար են իջեր կապոյաէն որպէսղՓ
ս/աՀել, ընդ Հուր եւ բնդ սուր, մեր տոՀմիկ ար. ռութ եան Տ քիչ մր գեղեցկութիւն , քիչ մը շունչ ու Հոգի տան ։
մէոէւերդ.–— կրօնը, քեւ-լհւ, մշակոյթ , դիմագիծ : Ամերիկացին կրնայ պարծենալ Նիւ Եոբքի
Տային մեզի Հարիւր տարուան Համար ^՚՚՚Ր - կայարաններով, սլանդհկշԼ՚եբով եւ լայն .ու կանո - *•• <ԵՀլ՚ձ /"""Ք "Ր Նիւ Եռրքը պէտք ունի այդ
իբա–
ղարար ին ու մ՛; ացեալներուն վայելած պայմաննե - նաւոբ ճամբաներով : Զդալք. է ծառոլղիներոլ պա երրեակ առաքինութեանց * դառնալու Համար քա*.
րը, Հող ու Հայրենիք, եւ ա.խարՀ կը տեսնէր թէ կասը, ու այս տեսակէտէն Նիւ Եորքը աստիճան պէս փնտռուած ու Հրաշագործ ոստանը արդի
ինչ կտաւէ ենք չինոլՀօծ մենք։ մը կր նմանի Լոնտոնին ։ Կը թուի թէ ծառը ան - Գ աքնււ կքթ* վ^Խան յ
Հրաժեշտ է արդիական քադաքներո՚լն Համար ՝դր» #իք՝Ա01)
Fonds A.R.A.M
