Page 119 - ARM_19-1947_01

թՒ%, Ամ ուսինը , աբիտաաաբգ եւ անփորձ աղայ, ՏԱ6ՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ դաՀռտւաքման սոյն նուիրական գործին , "ՐաՀսզ1՛

"Ր էէ Գէս՚եռ աշխատիլ , բայց կը զգայ աբգէն մեր եղբայրներ ր օր առաջ Հայրենիք մեկնելով

առ չարի՛ն ուժը* կր փնտռէ աեսակ մր փախուստ * ՓՈ՝ԲՐ ԳԱՂՈՒԹԻ ՄԸ ՕՐԻՆԱԿԸ աշխատ՛անքի ու գործի լծուին*

աւելի ինքղինքէն քան կնոջմէն եւ կընդունի ^աս Ի դիմաց Ներգաղթի Ֆէ&սփ հասգաւնտկի^
յտնձսաիյումթի — Ա - Օաոգեաս
^ա*/* չփոխարինել* իր Կէս±Հ Ա»*երիկացիէ% ՌՕԱՆ • Մեր Փ»քրիկ գաղութը ամիաներէ ի

գրամին Հետ ։ &այանի է աբգէն որ Լուին պիաի վեր մտադրած էր այն աեսակ Հանգանակութիւն Հ. Մ* Ը* Մ՛Ը ՄԱՐՍԷ8ԼԻ ՄԷՋ

Հասկնայ թէ աչ այդ գրամր , ոչ ազաա սէրք* կբ1ան մը կատարել, որ Հ մ ա՛ս լ ոչ մէկ աեղ աեսնուահ՝ ՄԱՐՍԷ8Լ— Հ. Ա՛Հ Ը. Մ՛ի ֆութպոլի Ա–

ծառայել իր իտէալին* ոբ արդէն յսաակ ալ չ է ։ ԸԱաբ ։ Այս նպատակով երկու Հոսանքներէ երկու խումբը անցեալ կիրակի ՕօսթՇ ճշ Բւ^ՇՈՇՇ^ բաժա­

Կր զգայ թէ ամուսնութեան բանա էն Հեռանալով , ներկայացուցիչներ , գրծի լծուեցան գաղութին կին Համար պիտի մրցէր Ա՛ արթիկի խում րին գէմ *

դրամին եւ ազաա սիրոյ *քէջ պիաի չգանէ ահ կա֊ մէ2. \ Ր,ո ՂՐ բաղկանա յ փոքրաթիւ բանուորներէ ել այդ քաղաքին մէջ* բայց Միութեան ֆութպօչի

խութիւնլլւ Այս անգամ ալ գերի ՐԱալուէ գրամին* մանր ա ռե ւյո բ ա կանւ.,ե բ է : Բոլոր Հայերը Հանգա յանձնախում՛բը յարմար դատեց առանց խաղար -

գեղեցկութեան * ժամանակաւոր Հաճոյքէն։ Ո՚֊շ կր նակութեան մասնակցեցան անխաիր ու աո֊ատա -. կութ եա՛ն կորս ուած նկատել աո յն– մ րցումը * ո բ -

Հասկնայ իր կնոջ սիրոյն անկեղծութիւնը* յալի ֊ ձեռնօրէն : Մանը առեւտրական ՀՀալըմեան , ըձտա–, պէսղի յաղթութեան պարագային չկրկնուին այն

առնականութիւնը։ էք ատ ուշ քա\նի ոբ իր Հոմա - նիքով բեռնաւորուած Աղա պապ , գերութենէ վե - վայրենի կռիւները որ պատաՀեցան անցած տարի *

նուՀին* նախանձոտ եւ վիրաւորուած իր իգական րագարձռղ Աւետիս քօ ր իմ եան մասնակցեցան 50 Ա արթիկի խում րին Հանդիսատեսներուն կողմէ։

արժանապատուութեան մէջ * կը սպաննէ ոայն , Հագարական՛ ֆրանքով , ՚Լաղար ՊաՀամեան , որ Աիութեան մարզիկները 15 օրուան՝ դադարէ

յետոյ կրակի տալով միչիոնատէրին աունրէ* ուր Հողաթափի փոքր առեւտուրով կը զբաղի եւ Հայր Վերջ* այս կիրակի Հ* Մ* Ը* Մ ՚/՛ սեփական

կար այս վերջինին ամբողջ Հարստութիւնը : Մաբ– է չորս գաւակներու՝ տրամադրեց 20.000 ֆրանք։ Տէ. Լօսբ^ մարզադաշտին մէջ պիտի ունենան ախո–

թի վերջին եւ ամէնագեդեցիկ շարժուձեւը ՐԱ՚^յ ՚կարղ խօսք չէ , երբ կ՚ըսենք թէ արտակարգ յ են ական շատ Հ ետաքրքրական խաղա բկութ,իւն մը

գտնել մեռած ամուսնոյն վրա յ անոր վճարած փո­ գործ մը կատարեցինք, մե՛նք գիտենք որ գաղու - Ա Տ. <1ս յ^ՕԱՇէ^ խում րին դէմ :

խարժէքը եւ վերադարձնել Ամերիկացիին ւ թը իր կրցածէն աւելին ըրաւ։ Եւ գիաէ^ք թէ ռ՞ ւր Միութեանս կազմութենէն* այսինքն 20 տա -

կարելի է >ընդունիլ որ եթէ գրուածքը Հին է* է այս յաջողութեան գաղտնիքը, ո րովՀեաեւ րիէ ի վեր մ օ տաւո րապէս քս ան ան գա մ Հ անգ ի -

Հերոսներու տիպարները չեն վախուած։ Նոյսիսկ (հօանի Համայնավարը գիտցաւ եղբայրաբար Հաս - պո ւմն եր եղած է սո յն խումրին գէմ –՛եւ մ ի շա Հ *

կա յ չորսին քով ալ որոշ այժմէականութիւն ւ կացողոլթեան՛ գա ք Գա շն ակցականին Հետ եւ փո - Մ • Ը* Մ *լէ պարտուած Էհ Ուժերը շատ ^ անգամ

ք*այց թէ ի^նչ տեսութիւն կը պաշտպանէ Հեղինա­ իւ ագար ձա բա բ , նմանապէս ռամկավարները, թէ– Հաւասար եդած են*, բայց բախտը միշտ ֆրանսա­

կք * ո բոշ չ է ։ ՚Բիչ մը կրաւորական Է կկարծես մեր պատմութեան մէջ ամենամեծ Գործը Ր~ կան խում րին ժպտած է ։ Այս անգամ կը յուսան ք

՚ԲլոտԷլի գիրքը : Կը դիտէ) կր ներկայացնէ * բայց գաղթն էւ Այսպէս չէզոքն երն ու անտարբերներն որ Հ* Մ* Ը* Մ՛ի ֆութպօլիստները ամէն միջոց

ի՞նչ է իր տեսակէտը։ Վիճաբանութիւնն եր ուն մէջ ալ մեր շռ՝ւրջը Հաւաքելովդ "ի՚րելի Հայրենակից ֊ ի գործ պիաի գնեն շաՀելոլ Համար յաղթութիւնը։

երկու կիներու միջեւ փաստերը բաւական ներ* Հանգանակեցինք 375.000 ֆրանք՛. Եւ դեռ պի­ ՝Հհ & ութ պօ լի յանձ՛նախումբը ուրբաթ՜՝ օր կազ­

Համոզիչ չեն ո րպէ սղի մէկուն կամ միւսին կոկմ– տի շարունակենք ; մակերպած էր 4/*//– դասախօս ութի ւնը * ուր խօսե­

նակից ըլլաք։ Եթէ ւ^լոտէլ կը մտածէ Մարթին ԼԽՄք՝՛ ՚Հյամակադիրր որ եօթը զաւակ ունի* ցաւ նշանաւոր տէ6՚ա&է10Ո&1 7ւ՚Աէ , որ ներկայ պիտի

տայ իրաւունքը* ինչ որ գոնէ բարոյապէս բնական մասնակցած է 100.000 ֆրանքով) • ՝էԼԼԼայ հ.հՍահ.ե °Րո*–ան մրց.ու$ին\

է * ամոլսինր շատ ուշ կը Հ ասկնայ այգ : Հազիւ Կը յուսանք թէ քիօանի ա յս գեղեցիկ ձեռնար­ * ՛ Հ – Մ– Ը– Մ-ի Մարսէյլի մասնաճիսղի

մաՀէն քանի մը վայրկեան առ՛աջ խելքը գլուխը կը իբրեւ օրինակ պիտի ծառայէ աւելի բազմա­ ֆո ւթպօ լի յան ձնա էսումբը րն զառաջ երթալով մ ի–

կուգայ եւ մենք ալ Հեղինակին Հետ կրնանք գի– մարդ եւ բախտաւոր դաղութնեբու։ ութեան եկած Հրաւէրներուն * որոշա\ծ է բարեկա­

տ ել եւ ո չ դատ ել հ Մեսյապ Թորոսեան մ՛՛ական խաղա ր կո ւթ իւննե ր ունեն՛ալ բո լո րԱ) բան սա­

կարեւորը անշուշան բեմ ագրութիւնն է ո բուն ԿՈՋ՝ ԼԻՈՆԻ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹԵԱՆ 1 յի Հ * Մ • Ը • Մ * ի մասնաճ իւղերուն Հետ :

գար դա բան քն երը կը պատ կան ին (իո ռժ Փիթո յ ե ւ ի * Մ աբսէ յլի մ ասնաճիլղին ֆ ո ւթ պօ լի Ա * խում–,

իսկ խաղարկութիւնը՝ իր ընտանիքին ։ ՝Րի^ ս"Ր ԼԻՈՆ.— 1946 Դեկտեմբեր \3ին* նախաձեռ - բը իր դասակարգով 3)րանսայի ամենաղօրաւոր

խրտչեցուցի չ կր թուի այս պարագան : Որքան նութեամբ եւ Հրաւէրով կաթ* Պատուիրակներ* Հայ խում բն է : Ղ՝ժ բա խ տ ա բա ր ցարդ ոչ մ էկ Հ ան­

բնական եւ կիրքով ^ԼՐսայ խաղայ Պ * Ա ա շա՝ Փի - Ար տա ւազդ՛– արք * Ա իւր մ է եան ի Հկազմ ուած ներ - գի պո ւ մ ունեցած է իր քոյր մասնաճիւզեբուն Հետ*

թո յ ե ւ * որ ուն իմա յրր իբրեւ կին եւ քո յրը Տիբրեւ գաղթի ֆօնտի Հանգանակի չ յան ձնա խումբս * կո ք բա ց ի*Վի էն ի մ ասն աճ իւղէն յ

ՀոմանուՀի։ Տիկին Փիթոյեւ* որ Հաճելի է իր կ՚ուղղէ ԼիոնաՀայ Հասարակութեան որ յիաբուռն Այն բոլոր մասն աճ իւղեր ր որ կհուզեն Հիւբա ֊

ճկունս ւթեամ բ եւ ե րի տ ա ս ա բ դո ւթ ե ամ բ * շատ ան– կերպով իր մ ասն ակցոլթեան բաժ ինը բերէ սո յն սիրել Մարսէյլի Հ* Մ • Ը * Մ ՛ի Ա* խոէ–^ԲՐ^ թ"Ղ.

Հաճո յ է էր ձա յնով \) րկոլքուկէս ժամ նո յն ո– ազգաՀաւաքման "(նուիրական ղ որ ծին է բարեՀաճին անմ իջապէս լ^Վլ^ա^°Իե միութեան

տան ա ւ ո րի 1011՛/* : Նատեր Պ* Ա ա շա Փիթոյեւի վրայ (հանձնախումբս 20 ՚Տրւնուար թուակիր Հրա ֆութսլ°լի յանձնախումբին՝ Հետ * • պայմաններոլ եւ

կը գտնեն Հօրը թատերական արժանիքներր ։ ՚)*ըժ– լէ ր նամ ակներ ուղղեց լի ոն ա բնա կ բոլոր առեւ թուականներու որոշման Համար % Միութեան Հաս­

բախտաբար մի նակ Համբաւով կը ճանչնամ Ժոռժ արա կա1 ւՀես ւ ո ր ա կան Հ ա ս տ ա տ ո ւթ ի ւն–ներ\ ցէն Ա, գ ^աւշաշոոշ, Օօաւատտւօո <3շ քօօէ–ետ11(
\Հյլ1 ձս Շ1օեշէ 7 81Ճ. յ՚^\էհշո6տ, IV1շ^^տ^^11^:
Փիթոյեւը Խւ որեւէ նմանութիւն չեմ կրնար կա - ՛ուն եցՈղ ազգա յ իններու * անձամբ իրենց մասնակ

տարել յ ցութեան բաժինր բերելու Համար հ Բաւական թի

Օր* Փիթո յ ե ւ գեղեցիկ եւ Հաճելի խաղարկու֊ ւով ազգա յ ինն ե ր սիրով պատ՛ասխանեցին իրենց ԼՐԱՏՈԻ ԱՐՌԻԵՍՏԻ

թիւն մը ունի* ՛առանց բացառիկ տաղանդի մր* Պ* ուղղուած Հրաւէրին ;

Ռիշ զուսպ եւ Հպարտ* շատ յաջող էր Ամերիկա - %,կատի ունենալով գո րծի ս տ ի պո զա կանո ւ - Ծանօթ թէնօր ԷմմաւնոՆէլ Փաֆսպեա^ եր գայ

ցիին դերին մէջ։ թիւեր՝ * յանձնախումբս իր վերջընթեր նիսաին մէջ Հ անգէսը տեղի չուն եցաւ Տ ո ւնո ւա ր 2,2, ին * առող -

Ներկայացման ամբողջութիւնը աւե/ի շատ յու­ որոշե ց * փետ բ ուա ր 9 ի կիրակի՚էս սկսեալ գէ*^ եք ջական պատճառն եր ով ։ կազմ ակերպի չ յան ձնա -

սախաբութիւն մր եղաւ; Տեսակ մ յէ վերա&նունգի կարգով այն ազգայ ինն ե ր ո ւն * որոնք գեռ չեն պա­ խում բը Հ ա ս ա ր ա կո ւթ ե ան ներողամ տութիւն \ը կը

կր սսլասէինք , ուր Փիթոյեւի չ"լՔԸ տիրէբ եւ կա­ տասխանած իրենց ր լղզուած Հրաւէրին ; խնդրէ ա յս առթ իւ եւ կլՀ փութա յ ճշդեչթէ եր -

րենայինք ապրիլ իր ստեղծած յատ կան շա կանմըթ– Կը սիրենք յուսալ որ * լիոնաՀայ Հասարակու– գաՀանգէսր տեղի պիաի ունենայ մարտ \Հ)ին ։

%ո լորտը որ կ՚ապրի միայն զինքր ճանչցող բարե­ թիւնր– անգամ մլէ եւս –ի յայտ պիտի բերէ իր \ա՝դ. ք՝ ո յ ո ր կազմ ա կերպութիւնն երէն կը խն գրուի

կամներու եւ թատերասէրներու մէ$ ։ գաս իրական եւ Հայրենասիրական ոգին* իր կարո­ չխաչաձեւել այս թուականը* ի յարգանս մեր մեծ

ԱՐՓԻԿ՜ՄԻՍԱՔԵԱՆ ղութեան առաւելագոյն* չափով մասն՛ակցելու աղ–. ՛արուեստագէտին :

հՑԱՌԱՋ»Ի ՊԱՏՄՈՒա՝ԲՆԵՐԸ • »սէյփնին ։Բայց օրերը անցան,ոչ մէկ շշուկ չլսուե­ ղաւոբուիլ ընկերոջ մը Հետ ։ Երբ նաւը ճամբայ
ԻՍչպհս ՎաովաոԼա
ցաւ գլւղին մէշ\։ ։ Վառվառէն քիւրտի ա ա ր աղին ելաւ, սկսանք պտտե/ չորս կողմը։ Զեմ գիտեր,

ագատե (յաւ տակ պաՀած էր Հայու մաքուր սիրտը։ Այդ օրէն ի՚՚նչպէս եղաւ, աչքիս ինկաւ մէկը Վառվառէին

ի վեր մեծ փովւոխոլթիւն մը յառաշ^ եկած էր իր նմանութեամբ։ Գամուեցայ կեցած տեղս ու ա–

գեղանի մէջ. ՚ամէնանգամ ոբ մեր աչքերը իրարու կը Հան­ ռանց ուշադրութիւնս վրիպեցնելու ո՚֊շի ուշով

դիպէին գիւղին մէջ քմծիծաղ մը կը ն չմարուէր ղննեցի : Երա՞զ էր թէ ի ր ա կանո ւթ իւն ։ Ո"ր տեղէն

•երեսին վրայ։ ուր, եթէ անիկա է, ի՞նչպէս եկաւ ու ի՞նչ շուտ

ինծի եւ քեղի պէս Հայ տղաքներ ու աղքփկ– Տաջորդաբաբ քանի մր անգամ գաղտն ի տե– ամուսնացած է, որ յղի ալ է, որո՞ւ Հետ ամուս­

ներ շատ կային այս գիւղերուն մէշ\, որոնց շատե­ սակցութիւննեբ ունեցանք– իրարու Հետ ։ Մ ի շա խօ­ նացած է ։ Թաղուած էի այս միտքերուս մէջ, երբ,

րը այսօր աղատուած են։ Ես վստաՀ եմ որ մնա­ սելով մեր փախուստ ի մասին ։ Ես. այլեւս Հասած յանկարծ ընկերս թեւս քաշելով առաջարկեց միա­

ցածներն ալ պէտի աղատոլին օրին մէկը։ Գոլն էի նպատակիս . յետաձգած է,ի իմ առանձին փա­ սին երթալ եւ Հալցնել։ Հազիւ իր խցիկին մօտե­

լերան պէս Հօրաքոյր ունիս քու կռնակգ ,քեզ վար­ խուստս, յարմար առիթի մը կը սպասէի, փախ­ ցած էինք, սկսաւ խնդալ։ Առանց սպասելու ես

գի պէս պիտի խնամէ, մանաւանդ որ Հայրդ ա ւ չելու Համար Վառվառէին Հետ; ձիշտ այդ նպա­ ուղղեցի առա չի և Հարցումը. Գուն քիւրտ Հիւսէ.

ոգք է ։ Ես որբ եմ , մէկը չունիմ, թէեւ ՜երկու եղ­ տակիս Համար ա/ մնացի մինշեւ 1922/՛ աշունը։ յինի քովի Այշէն չե՞ս : - Գուն ալ Եուսուֆը չե՞ս է,

բայրներս աղատած են իսրդէն , բայց տակաւին կր Օր մը անակնկալ կռիւ մը ունեցայ Հանըմիս - ի՞նչպէս ազատեցաբ , ո՞վ ազատեց :

մնան Իղօլի , ՛քիւրտերուն մէչ՝։ Ես ազատուելէս Հետ, իր ըրած անարգական խօսքերր գամի մը —- Հաղիւ տասը ամիս կ՚ընէ՛ աղատուած եմ յ

վերշ* պիտի երթամ անոնք ալ բերեմ, եթէ կարե­ պէս մխուեցան սիրտս։ Արիւնս դարձաւ, առ՛անց Հօրաքոյրս 25 կարմիր ոսկիի խոստումով Հալէ–

նամ ։ Տեսած եմ շատ մը Հայեր որ վերադարձած մտածելու խեղճ Վառվառէին ազատութեան մա­ պէն թուրք ջորեպան մը զրկած էր իմ կեցած

են իրենց տեղերը ու նորէն տուն տեղ են եղած, ՛սին, ամէն վտանգ աչքս առնելով գիշերանց դուրս քիւրտ զիւզշՀ։ Ջորեպանը բոլորովին անծանօթ ,

ինչո՞ւ մենք պիտի մնանք այս քիւրտերուն մէէ1։ ելայ քրտական գիւղէն –ու բռնեցի իմ ծննդավայր մեզի եկաւ ուղղակի /՚^""– մեր տունը, ինքղինք

Այգ ՐոլոՐԸ ճիշտ է , ես ալ որոշ չափով կր գիւղիս ճամբան ։ Յաջորդ օրը առանց վտանգի նեբկայացոլց իբրեւ վաճառական; Մէկ երկու օր

յիշեմ , երբ գիս խէ^9Իս մօրս ձեռքէն* խելագարի Հասայ տեղս։ ՝Բանի մր ամիս վերջ շատերու պէս , մեր տունը մնաց, յ՛ետոյ դրացիներուն տուները։

պէս կը ճչայի : Կը յ ի շ ռ ս * նաեւ եղած սպանութիւն– ՛ես ալ մասնաւոր ջորեպաններու՛ առաջնորդոլ - Օր մը գիւղէն դուրս ելած էի քիչ մը խոտ Հաւա­

ները* բայց այդ բոլորը անցած են այսօր, աչ՛քս թեամբ բռնեցի Աուրիոյ ճամբան ։ Հազիւ թէ քՕար– քելու, չգիտեմ ո՞րտեղէն բոլսալ, ղիս ձիուն վրա ւ

Հոս բացած եմ, մոռցած եմ ամէն ի^ձ^ 1՚թ^ձաէս բերդ քաղաքէն դուրս ելած էինք, զարմանքով նշ– նետելն ու փախ չի լը այնքան յանկարծակի եղաւ,

կ՚ոլղես որ ձգեմ ու երթամ անծանօթներու քով։ մ արեց ի որ մեր կարաւանին մաս կը կաղմէ նաեւ որ ես ալ չգիտցայ –.Վախէս քար կարեցայ Հ Առանց

Կ՚ըսես թէ Հօրաքոյր ունիս, երբեք չեմ ճանչնար Վառվառէին Հօրաքոյրը, տիկին Լուսին, իր աղջ­ ձայնս Հանելու, Օրեր ել շաբաթներ քալելէ վերջ,

զինքր • ի՛՛նչ գիտնամ ո րքան ճիշտ է ; կան Հետ։ Անմիջապէս մօտեցայ եւ ծանօթացանք։ Հասանք Հալէպ, ուր գտայ Հօրաքոյրս ։ Ջորեպա–

Եթէ քու Հօրաքոյրդ չըլլար, պէտք չունէր ինքն ալ զարմացած , տեղեկութիւններ ուզեց ՚ նբլ զիս յանձնեց անոր ել առաւ իր 25 հսկին, որ

ամէն վտանգ աչք առնելու ու մինչեւ Հոս գալու , իր Հարազատ եղբօր աղջկան մասին՜։ Պատմեցի բո­ զրկուած էր Հայրիկիս կողմէ.. Հօրաքոյրս կաս .

ես գիաեմ թէ որքան արցունք թափեց քեզ Համար։ լորը։ Խեղճ կինր դարձեալ սկսաւ արտասուել , .ու կածելով որ գարձեա/ կը փախչիմ, շուտով ամուս–

Այսպէս ՝բաւական խօսեցանք իրարք, Հեւ այսպէս ամբողջ մեր ճամբորդութեան ընթացքին ։ նացոլց զիս Հայ երիտասարդի ՛մր Հետ. ամոլս նս

կրկին խնդրեցի որ բան մըչյայտնէ մեր տեսակ . Հալէպ Հասնելէ վերջ բաժնուեցանք իրարմէ ։ վեց ամիս առաջ Ֆրան սա գնաց, Հիմակ ալ ես

ցութեան մասին , եւ ուզեցի ուրիշ առիթով նորէն Զորս տարի Հալէպ մնացի, ոչ մէկ լուր ու­ կ՚երթամ միանալու իրեն։

տեսակցիլ,վերջնական որոչում մը տալու Համար։ նեցայ Վառվառէին եւ իր Հօրաքոյր տիկին Լուսի­ Եւ այսպէս քանիներու էլեանքեբ փրկուած են,

Յետոյ բաժնուեցանք իրարմէ։ Մէկ կողմ է չափա­ նէն։ 1926 Հոկտեմբերին Պէյրութ եկայ ու նաւ եւ տակաւին քանիներ ալ կան ք որոնք մինչեւ այս

զանց ուրախ էի մեր տեսակցութեան մասին, միւս նսաայ Ֆ ր ան սա մեկնելու Համար։ Չափազանց օր կր մնան թուրք, քիւրտ ել արաբ Հարէմներր։

կողմէ կը կասկածէ ի որ , չուր կուաայ քիւրտ Հ / " ~ խճողուած էր նաւը՝։ Հազիւ կրցայ անկիւն մը տե– ՊԵ&,0Ս ՄԱՆՔՒԿԵԱՆ

Fonds A.R.A.M