Page 75 - ARM_19-1946_04
P. 75
8 ԱԹ
Կոչ սփիւռքի թղոէ ՏԱՑ՚նԵՐ ԳԱՒԱՌքե Հ,ՅԱՌԱՋ»Ի ՊԱՏՄՈՒԱԾՆԵՐԸ
ՀաճըԱցիԱԽէուԱ
դպացը ՏԱՆ8ԻԿԻ ՃԱՄԲԱՆԵՐՈՒՆ ՀՐԱՅ
Սիրելի Հայրենակիցներ ,
Հայ տառապակոհ՜ <Ւոզովոլրդի գարերէ ի վեր
- երագած աղգաՀաւաքման նուիրական գործ՜ը սկր– ՏԷՍԻՆ, 16 Հ ո կ ա — Կիրակի երեկոյ Ֆը * Կ* Հրո յ - ճարակ գարձահ՝ Տանցիկը կը ձգէ թեք
թաւ. Հ ՚ԱշխարՀի ամէն կողմ ցրուսէհ– Հազարաւոր 10աչի ^Ազգային Ղ՚պրոց՜^է կրթական մարմինը թէ– մեր ետին յ թնդանօթներու եւ օդային աորմիղնե–
Հայրենաբաղձ Հայեր , աշխատելու, Նառա յելու է յասեղանի մը շուրջը Հաւաքահ՜ էր աշակերտներուն րոլ ճարճատումները մեր ականջին։ քերման էս
կեր քո ելու էք սեմ իաէալնեբով տոգո րուահ՝ , գունգ հնողնեըը* Հրապարակաւ գեկուցոլմ տալու Հա - ՚էսներ ել Վլասովի բանակները աեղ աեղ գեռ կը
առ. գունգ կլա մեկնին գէպի Հայրենիք Հ մար իր կատարահ՝ ա շխ ա ա անքնեը ո ւն մ ասին * Ե*– գիմադրէին , իսկ աւելի Հ եռուն հ Հե լլա թերակըղ֊
Ն եր գա գթի կարաւաններ կլլ մեկնին Պէյրու. - մանաւանդ իւրաքանչիւրին աջակցութիւնը ապա– դին կատաղօր,էն ետ, կը մզէր ռուսական՛ յարձա
թէն տանելով նաեւ Հարիւրաւոր չքաւոր Հաճրն ֊ Հովի լու եւ փարատելու Հ ամա ր կարգ մ ը գրո յց - կումները ։ հալելու Համար չէինք աճապարեր ,
ցիներ , որոնց րրի^ք եւ ՀետգՀետէ մեկնողներուն ներ; ՛Ներկայ էին բաւական թ ի՛–" վ ծնողներ , իսկ որովհետեւ բաւական բեռներ ունէինք , յեոՒոյ
ալ պիտի ընենք, մեր կարելի միջոցներովդ նիւ - մաս մը գորհի Հարկադրանքով կը բացակայէր I պատերազմ ի աւերները ա զգահ՜ էին՝ մեր ֆիզիքա -
թական եւ բար ո յա կան օգնոլթիւններ է Հ *Տ *9՚ • Տան ներքնայարկի սրաՀին մէջ* աշ կան ու բարոյական կորովին՝ վրայ ; ՛Քիչ մը կը քա
Մերձաւոր Արեւելքի մԷջ ունինք, մօտաւո - խոյժ՜ քՏաչոլՀիներ կը վազվզէ ին մէկ սեղանէն միւ^ լէինք ու գագար կ* առնէինք ։ ,լՀամ բաներուն վրա §
ր.ա պէս Հ ագար Հ աճընցի րնտ անիքն եր , որ ոնց մ եհ՜ սը , թ է յ " լ կարկանդակ Հասցնելով ներկան և ր ո ւն : կամ թումբերու եզերքները Գերմանացիները ա-
մասը անգորհ՜ , չքաւոր ու թշուառ Ընկ* Հիւսեան բանալով ժ՜ողովը* պարդեց անոր կաննեը թաղահ էին , պէտք էր զգուշանալ , որպէս
է։
Մեր նպատակը , եւ անմիջապէս խօսքը տուաւ Կրթ * զի օդը չելլէինք ։ Հյատ մը տեղեր /հուսերը տախ -
* ա յ ս Մարմնի ներկայացուցիչ ընկ * Ա * Առաքելեանի որ , տակներու վրայ գրահ՝ Զզգուշութիւնդ դրահ՝ էին,
դ<եըախտ եղբայրներուն անմիջական պէտքեըը Հո պա ամ եց դպրոցին Հ իմնագր ո ւթեն էն մինչեւ այ<եմ որոնց ընթերցումը Ալֆրէտը կ՚ընէր ու կը թարգ–
գալու Համար պէտք ունինք սփիւռքի ունեւո ր Հա– տեղի ունեցահ՛ անցուդարձը եւ կատարուահ՜ աշ մ անէր մ եղի ; ^ամբան եր բեմն ռուս դէնուո բներ
ճընցիներուն\ առատ ու արագ օգնութեանց : \/եր - խատանքները։ Գպրոցին Հիմը գրուահ՜ ՛էր անցեա՛լ մ՛եզ կը կեցնէին ու կը Հարցնէին՛
գաղթով վերէ\ կը գանէ այլեւս այս տխուր կացա— Տ ո լն\ո լա ր ին ^ &ր * կ , էք աչի Մ ասնաճիւղին նախա « Ուր նի0մադ% ((իամացոյց չկա^յ) ։ Երր
թիւնը% Ա՚այր Հայրենիքը իր կարօտակէզ սիրտը ձեռնութեամբ ։ Ուսուցիչ - ուսուցչուՀի Մ * Փա– ոչ կ՚ըսէինք՝ կը բարկանային։ ը մէկ զինուորին
կր բանայ նաեւ խրոխտ ու ազատատենչ իր Հա. ֊ փազեան ամոլին բարեպատեՀ երեւում ը կը գի>~ ֊ ժամ ացո յց տալ ; Մ ենք ժամ ացո յց ի վաճառական -
ճընցի գաւա՛կներուն , որոնք , Լ ա ա կանուխ էն , րացնէր կանոնաւոր դպրոցի մը բացում ը ։ քՒէել նե ր էինք^ թէ խեղճ ու կըակ բանուորներ , Հագար
բաոււառնն րճ ու սիՀրաճաըգենղը կարօտն ունեցած ենհյքոբՀ * Հսւ– Հ *Ա *լՀ * ի Մ ասնաճիւղը փորձ մը ֊կատարահ՜ էր նա անգամ ^պրոլետարդ , քան թէ Ուրալի բանուո՛ր -
յաստ Արանդարի եւտա էքու192կ6 սՅրոտւնիոնւարմէջ \եշիինն,ելս Հալճըինրիենց Հնաոյր խապէս բանակցելով Պ * Փափազեանի Հետ , բայց նեըը ։
րենակցական յք իութեան Պէ յրութի վ ա ր չ™ ՚֊թ իլնը նիւթական պատճառ ՚նև րով * բանակցութիւնը խղահ՜
կը յղանայ ու կը հ՜րագրէ *Նոբ Հաճյմւը շինել Սո էր : ԱՀա ա յ դ ժ՜ամանակ էր որ Ֆր * Կ * Խաչի. Մ աս Յալալին այն էր որ , անոնցմէ շատերը մեզի
վետական Հայաստանի մէջ՛ Զանաղափ շրջաններէն նաճիւղը Հ րապարակ կը նետուէր եւ շնորՀ իւ իր կը ներկայանային գինով վի&ակի մէջ՛. Ալ մտա -
կը Հասնին յուսադր՛ի չ ու քաջալերական նամակ ֊ վեՀանձնոլթեան է կարելի եղահ էր Հարթել բոլոր ^եցէք թէ երբ զինուոր մը յաղթական եւ մանա ֊
ներ , մասնաւո րապէս Հաճընի Հայր* Մ էութեան դժուար ո ւթի ւններ ը ել դո բհակցո լթեան գետին մը ւանդ գինով էճ ինչ գժ Աւարութեամբ զկարելի է օ–
Հիսս* Ամերիկայի Կեգր* Վարչութիւնը \937ին. գտնել։ Կրթ* Մարմի՛ն, մը ստեդհ՜ուահ էր Ազգ* ձիք ազատել։ համացոյցի խենթ էին։ կային շա
Մ իութեան Հովանաւորութեան տակ* նիւթապէս տեր , որոնց թեւերուն վրայ 5 10 ժամացոյց կապ^
իւրացնելով այս գովելի ծ-րագիրը^ ^"^գի՛– ի^՜է օժանդակող Մ իոլթեանց ներկա յացոլցիչներով : ուահ էր։ Իսկ վայ այն ժամացոյց ին՝Տ երբ չի բա -
՚եիյ*) կտոր կտոր կ^րնէին։ Հյաաեր
դորհնական քայլեր կ՚առնէ այս ոլղոութեամբ , Մէկ տարեշրջան շարունակուեցալ դորհ՜ակցութիւ- րելն անգամ չէին գիտեր * • • * ժամացոյցի լա
վրա լ կը Հասնի Համ աշխարՀային երկրորդ պա նը հ Հանողները գոՀ էին՚վ նո յնպէս եւ աշակերտնե
աերագմը ; րը^ որոնք սկսան՛ արագօրէն յառաջդիմել։ Ո՛ ՛ւա- Օլիվա երթալու Համար մենք աւելի կարճ
Ա յսօր , Հաճընի Հայր . Ս իութեան Ս երձ * Ա՛ ցիչներոլ դաստիարակչական Հմտութիլնը ակնե - ճամբան ընտրեցինք , որպէսզի շուտ Հասնինք ։
րեւելքի կեգր* վարչութիւնը* որուն դիւանը 1926^ րեւ էր եւ անվիճելի ; Անտառէ մը եզերքներէն կ՚անցն՛էինք ^ երբ մեր
գիւանն է , վեր կ՚առնէ հ՜րագիրը եւ կը ջանա / ք՝ա յց յանկարհ՜ խզում ի էՀՐ՚֊Կլ^եր , որոնք ի գէմ ելաւ ռուս զինուոր մ ը ու արցունքոտ աչքե
գա յն դո բհ^ն ականացն ե լ : Ո ՛ստի Կո Լ ԿՉընենք ,
սփիւռքի բոլոր Հաճընցիներռւն վերջոյ դարձան իրականութիւն : Նոր աարեշրջանի րով մեզ կեցուց ։ քիուսեբէն բաներ մը ըսաւ , յե -
*•֊—•
սեմ ին , Ֆր.* Կ * հ)ա չի վար չութ իւն ը ան ո ր ո շ կա ա ո յ խնդրեց մեզմէ որ ընկերանա յինք իրեն։ Հե-
1 . Շինել Նոր Հաճըն աւանը Հայաստանի ցութեան վ եր ջ տալու Համար ^ գրաւոր գիմ եր էր տեւեցանք ։ Գերման հ՜եր կին մը ձեռքի կառքի մը
մէջ : 2. Զեռնարկել ընդՀանոլը Հանգանակոլ ֊ Հ» • Ա * Մ* վարչութեան ել խնդրահ որ վերջնապէս վրայ Հոգեվարքի իր վերջին վայրկեանները կ՛՚ապ
թեան մը^ որուն արդիւնքը կեդրոնացնել Ս - որոշէ իր դիրքը գ սԱ՚ո (ք Իս մ աս ին : ճակատի վար րէր : Ռուս զինուո րը կուլա ր , յայտարարելով ոբ
րեւանի պետական դրամատան մէջ^ Հաճըն աւանի չութիւնը իր 12 Օգոստ՛ոս թուակիր նամ ակով կը ինքԼ ալ այդպիսիդ հեր մայր մը ունէ , եւ տարի -
շինութեան յատկացուելու Համար ; պատասխանէր ի մէջ այլոց ^ • Հ,Ա՝ իայն այսքան ր ներէ ի վեր չէր տեսահ։ Կը խնգրէր որ սպասենք,
3. Ս փէ լ ո ֊ ք ի մ էջ ըարեսէր Հաճ ընց ինե ր ու կոլգանք ձեռ յայտարարել որ , դուք կարող էք մինչեւ որ մեոձնի , եւ թաղումը մենք կատարենք :
կողմ է եգահ կտակները եւ Հաճ ընցինե րո ւն նուիր– ձեր կարելի միջոցներուն ալիմել հետայսու ^առանց Ղ՝էպքը սարսռազդեցիկ էր բոլորիս Համար
ուահ՝ կալուածները նոյնպէս փոխանցել էթ րեւանի մեր Հ ամադորհակցոլթեաֆ սպասելու ^ոբուն պաա– աի եւ մարդկային խիզճը հ՜ունկի կուգար նմանւ
Պետական դրամատան , նոյն նպատակին յատկաց - ճառնե րը Մ իոլթեանգ աւելի՛ քան մ օտէն տեղեակ թշուառութեան մը առջեւ։ Ա պասեցինք եւ կատա
ուելոլ Համար։ Դրամական փոխանցումները պէտք րլլալո ւհ , ԿրԿԻս աւելորդ կը Համ ար ենք մ անրա - րեցինք ռուս զինուորին փափաքը։ Մեր ալ ոիրտը
է րլլ***ն Հարաւային Ամերիկայի Պ* Այրէ" Հաճընի մա սնութեան մտնելէ ; վւլահ՜ էր ի տես այս Հոգեյոյզ ա Լ սա բա՛նին ՝. (հուս
Հայր* Ս իութեան՝ վարչութեան , Հիւս* Ամերիկա ք*նչպէս կը տեսնուի , խզման ոչ մէկ պատճառ զինուորին ձեռքբ սեղմեցինք ու բաժնուեցանք ի-
։
յի կեգր* Վարչութեան եւ Մերձ* Արեւելքի կեգր* րարմէ , Ներ կին մը ցուրտ Հողին յանձնելով
վարչութեան խողովակներով * 9'՚յՑ ևՐ Ր իտ ոլ * Բայ9 գ^ուար չէր կռաՀել Ո՚^վ էր ա յ գ ԿԻ^Ր) ո0ւր էին իր զաւակները ,
ԱՀա , Հաճընցիներուն Համար գերաղանցապէս — Յսւս^սւՆսւծ է՝Թք կարգ։ մը խորհր-դածռւթ-իՆԹայւր) : ազգականները կամ մօտիկ բարեկամները • ԼքաՀհ՜
նուիրական ու անյետաձդելի հրագիր մը ^ որուն՝ Այսպէս . նեղմիտ կիրքերէ տարուահ՜ մարդիկ էին զինքը հ աՀաւոր փոթորիկի մը գգրգացոգ վե
յաջոԳոլթիսնը ոչ միայն չափանիշը պիտի Րէէայ չյաջողեց ան վերջ տալ ա յնքան գեղեցիկ կերպով րի վայրումներուն մէջ ։ Իրաւունք ունէր ռուս զէն..
մեր Հայրենասիրութեան 5 գոՀսղութեան ու նուի - սկսուահ՝ գորհին։ Անշուշտ ժ՜ոդովո ւրգին առողջ ուորրճ երբ կուլար ու կը մրթմրտար՝ Հեկեկալով
րումի ոգիին , աւլեւ մ եհ՜ ու անխառնՀ րճուանք պի բՆ.ագդը գիտէ զանագանել կեղհիքն ու իրականա— «ես ալ հեր մայր մը ունիմք մեղք է ձգել ա յս
տի պատճառէ մե ր այն բիւրաւոր նաՀատակնե - թիւնը : գիակը » . . • :
բուն , որոնց յոյսն ու երագն էր այսօրուան վերա - Խզումէն վերջ, Ֆր* Կ* Խաչի Մ ասնաճիւղը Տոլզուահ՝ դարձեալ ինկանք ճամբայ , Անթո–
հնող Հա յրենիքը , եւ ան ո ր մայըա կանգուրդս ւրոտ սաանձնեց դպր^րռ՛ը վերաբանալու ամրող^ Հ ոգը * նիոն իտալերէն անէ&ք կը կարդար ^ գլուխը եր -
Նոցին մէ9 ծ-նեչիք ու մեծ՜նալիք Հաճընը * ք*ր կողքին նշանակեց կարոդ ընկերներէ բագկա - կինք ցցահ՜ ՛բարկացեր էր , մեռելները եւ անտէր
ցահ՜ Կրթ* Մարմին մը որ կր դորհ՜է անխոնջ, դպ ձդուահ՜ հ՜եր կնոջ տխուր պարագան ընդվզումի կր
Անդադար վերաշինուող 1 բարգալաճոդ ՛որՀ * րոցին պիւտճէն Հ աւասարակշռելու Համար : Ընկ * մզէին Միլանոյի մեր ը"կերը՛ Ես առաջին մեռելբ
տակ
Հա յաստանի տաքուկ ու կենսատու ար մեր սի Ս * Առաքելեան թո լելով դպր ո ց ին նիւթական աղ– չէր որ կը տեսնէին բա յց , ծ՜եր կնոջ մենաւոր վի–
, ի"չ -
պէտք է հնի , մեհ՜նայ ու ուռ ճան այ նաեւ արդարու բիւրները, յոյս յայանեց թէ ելմտացոյցը էլա ր ե լի ճակր շատ ազդեց վրաս ։ Ալֆրէտ արցունքները չէր
րելի Հաճընը է որուն անձնուէր զաւակները պիտ ի ըլլա ք Հաւասարակշռել , շնորՀ իւ իլրաքան– կ ընար զսպ ել ։ Երր ըաւակ ան ք ալ ե ց ինք Հանգի -
պէս անցեալին մէջ դիացան պայքարիլ չԷ*֊Րին բա ր ո լական եւ ն ի լթա կան աջակցութեան : պեցանք իտալացի ո լ ֊ ր Ի լ խումբի մր^ որոնք մեզի
թեան ու իրաւունքի յաղթանակին Համար , այսօր Հրողով ին նե ր կաներ ըՀնախանձա խնդի ր ի ր ենցզաւա կ– նմա՛ն 1լհ ը թ ա յ ի ն Օլիվա ։ Տասը Հոդի էին ա յս վեր
ալ հ սլիաի ջանան* յամառ ու անխոնջ աշխատանք ներուն մայրենի դաստիարակութեան , ինքնաըե - ջինները :
ներովդ իրենց նախնիքներու մաքուր ու Հոգե - ր արա ր Հանգանակութիւն մը բացին, որմէ գոյա^ իրարու միացանք ու շարունակեցինք քալել ։
ցաւ 14 Հագար ֆրանքի գումար մը : Ը^*կ * Աո֊ա–
զմայլ առաքինութիլններով սատարել Մ՛այր Հայ քելեան յայտնեց նաեւ որ իրիկուան մօտ՝ թեթեւ անձրեւ մը սկսաւ տեղայ
րենիքի շքեղ ու Հրաշակերտ վերելքին։ մեր վրայ ( հանրացնելով մեր կացո ւթիւնը : Լեհեր
ի դիմաց Հաճընի Հայր* Մ իութեան Մերձ* Ա– կողմ է դսլրոցին ի նպաստ ս տաղ ահ է 5800 ֆՐ ա հո X ու զանազան դազթականներ 1լ երթեւեկէ ին նո յն
րեւելքի կեդրոնական վարչութեան ատենադպիր՝ Որով գումարը կը բարձրանայ 20 Հագարի։ Հան–, ճամբէն։ Ուրիշ Ֆրանսացի մը^ որ մինակ մնացեր
ԵՆՈՎ-Բ ՏԱՐՏԱՂԱՆԵԱՆ, աաենապեա՝ 50^>. գան ա կո լթ ի ւն ը կը շարունակուի տա կալին ; Կրթ * էր ԼեՀերոլ մէջճ միացաւ մեզի։
Մ– Ս. ՏԱ-ՐԷՍԵԱՆ •. Մ արմնի նե րկա լասուց ի չը իր զեկուցումին մէք Աձւձրեւը կուղար ու մենք սաիսլուահ՜ էինք մի
ԾՍյեՕԹ* Կը խնդրուէ դրամական առաքում- յիշեց նո յնպէս Ֆր * Կ * ե ա չի Երջ • Վարչութեան ջոց մը գտնեք պատսպարուելու ։ Մխրճուեցանք
Ահրը ընել մեր գանձապաՀին Հասցէով^ ^բ1ՏՏՕ§հօա ամ սա կան 2000 ֆ րանքի ^օժանդակութիւնը , ի^չ^ անտառին մէջ՛ Վյոանդաւոր քայլ մըն էր որ 1լառ–
Տօս^օսա^յւՅՈ, Տօսե քՀշւ&ճ \\ձա Ի1օ. 53, Տօսրճյ, Յշյ֊ պէս նաեւ Հ * Տ * Ղ՝ * Տան Վարչութեան Համաձայ \նէինք) նկատելով չպայթահ՝ ռումըերոլ կամ ա ֊
^օսէհ (ԼւեՅո): նութիւնը՝ գպ Ր՝ոօ ի՛"՝ ԻրՍ^՛1՜ վաՐ^Ք աարե կան մ ի– կաններոլ գոյութիլնը այգ խիտ հ՝առերուձէ տակ ։
ա յ ն 1500 ֆրանքի չնչին գումարը գանձելու : Մոլ֊թր իջահ՜ Էր ու անձրեւախառն Հով մը կը սու^
Ներ կաներ ո ւն միաՀամուռ Համ աձա յնութեամբ լէր մեր վրայէն։
ՎԱՍՏԱԿԱՒՈՐ ԴԵՐԱՍԱՆ մը, ԱԲ1լադէ Աե^. Կրթ* ՄարւՐնին անդամ ընտրուեցալ Պ* Աըամ Մի–
գեւիչ Բուրջալեան , մեռահ՜ է Աեպտ * 4ին , Թիֆ - քայէլեան՝ իըրեւ ներկայացուցիչը հինողներուն ։ (7) ՀԵՐՈ8ԵԱՆ
լիո է 68 տարեկան Հասակին մէջ ; Հան դո ւց եա լը ե֊ րՀակալութիւններ
Կրթ * Մ արմնի կողմէ շնո
ռահ՜ է Հայաստանի նոր , խորՀրգային թատրոնի բոլորին , որոնք ինքնաբուխ կերպով իրենց նիւ ֊
Հիմնադիրներէ ս մէկը ։ Վարպետ դեր ուս ո յց էր եւ թական օժանդա կութի ւն ը բե ր ին Հ անգան ա կոլ - ՏԱՂԱՆԴԱՒՈՐ ԵՐԱԺՇՏԱԳԷՏ ԱՐամ եաչա .
1 920 թուականներուն անցաւ Սրեւան– , աշխատե թեան։ Անշուշտ կոթ*Մարմինը առա II ա ա ա– աոլրեանի <ձՐ՝ա Լ^ո լթ ա զի քօնռերթօն՝» աւարտած՛ է
լու Համար Սունդուկեան թատրոնին մէջ : Մասնա– րակութեան պիտի տայ նուիրատո ւ.նհր արդէն որուն առածին նուաղում ր փափաքահ– է է -
Լո րապէս աշխ ատ ահ էր երիտասարդ ոկմ՜ե ր Հ աս– Գասաւա՚նղութիւսներյլ սկսաձ– ե% Աեւղտ֊ \ էն րեն Համար թաւջութակի Աաասիացի վարպետը ,
ցնել : քՒանկագին հ ա ո ա յ՛ո ւթի ւններ մ ա տ ո ւց ահ՜ է ի վեր եւ կչլ չարունակոլէն կանոնաւորապէս; 160 Փապր ՝$աղալօ X 10աչատ՚ուրեան ինքն ալ երկու,
նաեւ Ե րեւանի օփերա յին Հաստատմ ան մ էջ : աշակերտներ կը Հետեւին դասընթացքներու , դառ տարի Հետեւաձ– է թաւջութակի դասընթացքին
իր կորուստը հ՛անը Հարուահ՝ մըն է Հայկ * թատ–, նալու Համար Հիմնաքարը վաղուան սերունդին : Ա՝ ոսկոլայի կ ընես ընի երաժ–չտանոցիս մէ^ ել կր
ջոնին Համար։ նուագէ նաեւ այգ գործիքին վըայ:
Fonds A.R.A.M
Կոչ սփիւռքի թղոէ ՏԱՑ՚նԵՐ ԳԱՒԱՌքե Հ,ՅԱՌԱՋ»Ի ՊԱՏՄՈՒԱԾՆԵՐԸ
ՀաճըԱցիԱԽէուԱ
դպացը ՏԱՆ8ԻԿԻ ՃԱՄԲԱՆԵՐՈՒՆ ՀՐԱՅ
Սիրելի Հայրենակիցներ ,
Հայ տառապակոհ՜ <Ւոզովոլրդի գարերէ ի վեր
- երագած աղգաՀաւաքման նուիրական գործ՜ը սկր– ՏԷՍԻՆ, 16 Հ ո կ ա — Կիրակի երեկոյ Ֆը * Կ* Հրո յ - ճարակ գարձահ՝ Տանցիկը կը ձգէ թեք
թաւ. Հ ՚ԱշխարՀի ամէն կողմ ցրուսէհ– Հազարաւոր 10աչի ^Ազգային Ղ՚պրոց՜^է կրթական մարմինը թէ– մեր ետին յ թնդանօթներու եւ օդային աորմիղնե–
Հայրենաբաղձ Հայեր , աշխատելու, Նառա յելու է յասեղանի մը շուրջը Հաւաքահ՜ էր աշակերտներուն րոլ ճարճատումները մեր ականջին։ քերման էս
կեր քո ելու էք սեմ իաէալնեբով տոգո րուահ՝ , գունգ հնողնեըը* Հրապարակաւ գեկուցոլմ տալու Հա - ՚էսներ ել Վլասովի բանակները աեղ աեղ գեռ կը
առ. գունգ կլա մեկնին գէպի Հայրենիք Հ մար իր կատարահ՝ ա շխ ա ա անքնեը ո ւն մ ասին * Ե*– գիմադրէին , իսկ աւելի Հ եռուն հ Հե լլա թերակըղ֊
Ն եր գա գթի կարաւաններ կլլ մեկնին Պէյրու. - մանաւանդ իւրաքանչիւրին աջակցութիւնը ապա– դին կատաղօր,էն ետ, կը մզէր ռուսական՛ յարձա
թէն տանելով նաեւ Հարիւրաւոր չքաւոր Հաճրն ֊ Հովի լու եւ փարատելու Հ ամա ր կարգ մ ը գրո յց - կումները ։ հալելու Համար չէինք աճապարեր ,
ցիներ , որոնց րրի^ք եւ ՀետգՀետէ մեկնողներուն ներ; ՛Ներկայ էին բաւական թ ի՛–" վ ծնողներ , իսկ որովհետեւ բաւական բեռներ ունէինք , յեոՒոյ
ալ պիտի ընենք, մեր կարելի միջոցներովդ նիւ - մաս մը գորհի Հարկադրանքով կը բացակայէր I պատերազմ ի աւերները ա զգահ՜ էին՝ մեր ֆիզիքա -
թական եւ բար ո յա կան օգնոլթիւններ է Հ *Տ *9՚ • Տան ներքնայարկի սրաՀին մէջ* աշ կան ու բարոյական կորովին՝ վրայ ; ՛Քիչ մը կը քա
Մերձաւոր Արեւելքի մԷջ ունինք, մօտաւո - խոյժ՜ քՏաչոլՀիներ կը վազվզէ ին մէկ սեղանէն միւ^ լէինք ու գագար կ* առնէինք ։ ,լՀամ բաներուն վրա §
ր.ա պէս Հ ագար Հ աճընցի րնտ անիքն եր , որ ոնց մ եհ՜ սը , թ է յ " լ կարկանդակ Հասցնելով ներկան և ր ո ւն : կամ թումբերու եզերքները Գերմանացիները ա-
մասը անգորհ՜ , չքաւոր ու թշուառ Ընկ* Հիւսեան բանալով ժ՜ողովը* պարդեց անոր կաննեը թաղահ էին , պէտք էր զգուշանալ , որպէս
է։
Մեր նպատակը , եւ անմիջապէս խօսքը տուաւ Կրթ * զի օդը չելլէինք ։ Հյատ մը տեղեր /հուսերը տախ -
* ա յ ս Մարմնի ներկայացուցիչ ընկ * Ա * Առաքելեանի որ , տակներու վրայ գրահ՝ Զզգուշութիւնդ դրահ՝ էին,
դ<եըախտ եղբայրներուն անմիջական պէտքեըը Հո պա ամ եց դպրոցին Հ իմնագր ո ւթեն էն մինչեւ այ<եմ որոնց ընթերցումը Ալֆրէտը կ՚ընէր ու կը թարգ–
գալու Համար պէտք ունինք սփիւռքի ունեւո ր Հա– տեղի ունեցահ՛ անցուդարձը եւ կատարուահ՜ աշ մ անէր մ եղի ; ^ամբան եր բեմն ռուս դէնուո բներ
ճընցիներուն\ առատ ու արագ օգնութեանց : \/եր - խատանքները։ Գպրոցին Հիմը գրուահ՜ ՛էր անցեա՛լ մ՛եզ կը կեցնէին ու կը Հարցնէին՛
գաղթով վերէ\ կը գանէ այլեւս այս տխուր կացա— Տ ո լն\ո լա ր ին ^ &ր * կ , էք աչի Մ ասնաճիւղին նախա « Ուր նի0մադ% ((իամացոյց չկա^յ) ։ Երր
թիւնը% Ա՚այր Հայրենիքը իր կարօտակէզ սիրտը ձեռնութեամբ ։ Ուսուցիչ - ուսուցչուՀի Մ * Փա– ոչ կ՚ըսէինք՝ կը բարկանային։ ը մէկ զինուորին
կր բանայ նաեւ խրոխտ ու ազատատենչ իր Հա. ֊ փազեան ամոլին բարեպատեՀ երեւում ը կը գի>~ ֊ ժամ ացո յց տալ ; Մ ենք ժամ ացո յց ի վաճառական -
ճընցի գաւա՛կներուն , որոնք , Լ ա ա կանուխ էն , րացնէր կանոնաւոր դպրոցի մը բացում ը ։ քՒէել նե ր էինք^ թէ խեղճ ու կըակ բանուորներ , Հագար
բաոււառնն րճ ու սիՀրաճաըգենղը կարօտն ունեցած ենհյքոբՀ * Հսւ– Հ *Ա *լՀ * ի Մ ասնաճիւղը փորձ մը ֊կատարահ՜ էր նա անգամ ^պրոլետարդ , քան թէ Ուրալի բանուո՛ր -
յաստ Արանդարի եւտա էքու192կ6 սՅրոտւնիոնւարմէջ \եշիինն,ելս Հալճըինրիենց Հնաոյր խապէս բանակցելով Պ * Փափազեանի Հետ , բայց նեըը ։
րենակցական յք իութեան Պէ յրութի վ ա ր չ™ ՚֊թ իլնը նիւթական պատճառ ՚նև րով * բանակցութիւնը խղահ՜
կը յղանայ ու կը հ՜րագրէ *Նոբ Հաճյմւը շինել Սո էր : ԱՀա ա յ դ ժ՜ամանակ էր որ Ֆր * Կ * Խաչի. Մ աս Յալալին այն էր որ , անոնցմէ շատերը մեզի
վետական Հայաստանի մէջ՛ Զանաղափ շրջաններէն նաճիւղը Հ րապարակ կը նետուէր եւ շնորՀ իւ իր կը ներկայանային գինով վի&ակի մէջ՛. Ալ մտա -
կը Հասնին յուսադր՛ի չ ու քաջալերական նամակ ֊ վեՀանձնոլթեան է կարելի եղահ էր Հարթել բոլոր ^եցէք թէ երբ զինուոր մը յաղթական եւ մանա ֊
ներ , մասնաւո րապէս Հաճընի Հայր* Մ էութեան դժուար ո ւթի ւններ ը ել դո բհակցո լթեան գետին մը ւանդ գինով էճ ինչ գժ Աւարութեամբ զկարելի է օ–
Հիսս* Ամերիկայի Կեգր* Վարչութիւնը \937ին. գտնել։ Կրթ* Մարմի՛ն, մը ստեդհ՜ուահ էր Ազգ* ձիք ազատել։ համացոյցի խենթ էին։ կային շա
Մ իութեան Հովանաւորութեան տակ* նիւթապէս տեր , որոնց թեւերուն վրայ 5 10 ժամացոյց կապ^
իւրացնելով այս գովելի ծ-րագիրը^ ^"^գի՛– ի^՜է օժանդակող Մ իոլթեանց ներկա յացոլցիչներով : ուահ էր։ Իսկ վայ այն ժամացոյց ին՝Տ երբ չի բա -
՚եիյ*) կտոր կտոր կ^րնէին։ Հյաաեր
դորհնական քայլեր կ՚առնէ այս ոլղոութեամբ , Մէկ տարեշրջան շարունակուեցալ դորհ՜ակցութիւ- րելն անգամ չէին գիտեր * • • * ժամացոյցի լա
վրա լ կը Հասնի Համ աշխարՀային երկրորդ պա նը հ Հանողները գոՀ էին՚վ նո յնպէս եւ աշակերտնե
աերագմը ; րը^ որոնք սկսան՛ արագօրէն յառաջդիմել։ Ո՛ ՛ւա- Օլիվա երթալու Համար մենք աւելի կարճ
Ա յսօր , Հաճընի Հայր . Ս իութեան Ս երձ * Ա՛ ցիչներոլ դաստիարակչական Հմտութիլնը ակնե - ճամբան ընտրեցինք , որպէսզի շուտ Հասնինք ։
րեւելքի կեգր* վարչութիւնը* որուն դիւանը 1926^ րեւ էր եւ անվիճելի ; Անտառէ մը եզերքներէն կ՚անցն՛էինք ^ երբ մեր
գիւանն է , վեր կ՚առնէ հ՜րագիրը եւ կը ջանա / ք՝ա յց յանկարհ՜ խզում ի էՀՐ՚֊Կլ^եր , որոնք ի գէմ ելաւ ռուս զինուոր մ ը ու արցունքոտ աչքե
գա յն դո բհ^ն ականացն ե լ : Ո ՛ստի Կո Լ ԿՉընենք ,
սփիւռքի բոլոր Հաճընցիներռւն վերջոյ դարձան իրականութիւն : Նոր աարեշրջանի րով մեզ կեցուց ։ քիուսեբէն բաներ մը ըսաւ , յե -
*•֊—•
սեմ ին , Ֆր.* Կ * հ)ա չի վար չութ իւն ը ան ո ր ո շ կա ա ո յ խնդրեց մեզմէ որ ընկերանա յինք իրեն։ Հե-
1 . Շինել Նոր Հաճըն աւանը Հայաստանի ցութեան վ եր ջ տալու Համար ^ գրաւոր գիմ եր էր տեւեցանք ։ Գերման հ՜եր կին մը ձեռքի կառքի մը
մէջ : 2. Զեռնարկել ընդՀանոլը Հանգանակոլ ֊ Հ» • Ա * Մ* վարչութեան ել խնդրահ որ վերջնապէս վրայ Հոգեվարքի իր վերջին վայրկեանները կ՛՚ապ
թեան մը^ որուն արդիւնքը կեդրոնացնել Ս - որոշէ իր դիրքը գ սԱ՚ո (ք Իս մ աս ին : ճակատի վար րէր : Ռուս զինուո րը կուլա ր , յայտարարելով ոբ
րեւանի պետական դրամատան մէջ^ Հաճըն աւանի չութիւնը իր 12 Օգոստ՛ոս թուակիր նամ ակով կը ինքԼ ալ այդպիսիդ հեր մայր մը ունէ , եւ տարի -
շինութեան յատկացուելու Համար ; պատասխանէր ի մէջ այլոց ^ • Հ,Ա՝ իայն այսքան ր ներէ ի վեր չէր տեսահ։ Կը խնգրէր որ սպասենք,
3. Ս փէ լ ո ֊ ք ի մ էջ ըարեսէր Հաճ ընց ինե ր ու կոլգանք ձեռ յայտարարել որ , դուք կարող էք մինչեւ որ մեոձնի , եւ թաղումը մենք կատարենք :
կողմ է եգահ կտակները եւ Հաճ ընցինե րո ւն նուիր– ձեր կարելի միջոցներուն ալիմել հետայսու ^առանց Ղ՝էպքը սարսռազդեցիկ էր բոլորիս Համար
ուահ՝ կալուածները նոյնպէս փոխանցել էթ րեւանի մեր Հ ամադորհակցոլթեաֆ սպասելու ^ոբուն պաա– աի եւ մարդկային խիզճը հ՜ունկի կուգար նմանւ
Պետական դրամատան , նոյն նպատակին յատկաց - ճառնե րը Մ իոլթեանգ աւելի՛ քան մ օտէն տեղեակ թշուառութեան մը առջեւ։ Ա պասեցինք եւ կատա
ուելոլ Համար։ Դրամական փոխանցումները պէտք րլլալո ւհ , ԿրԿԻս աւելորդ կը Համ ար ենք մ անրա - րեցինք ռուս զինուորին փափաքը։ Մեր ալ ոիրտը
է րլլ***ն Հարաւային Ամերիկայի Պ* Այրէ" Հաճընի մա սնութեան մտնելէ ; վւլահ՜ էր ի տես այս Հոգեյոյզ ա Լ սա բա՛նին ՝. (հուս
Հայր* Ս իութեան՝ վարչութեան , Հիւս* Ամերիկա ք*նչպէս կը տեսնուի , խզման ոչ մէկ պատճառ զինուորին ձեռքբ սեղմեցինք ու բաժնուեցանք ի-
։
յի կեգր* Վարչութեան եւ Մերձ* Արեւելքի կեգր* րարմէ , Ներ կին մը ցուրտ Հողին յանձնելով
վարչութեան խողովակներով * 9'՚յՑ ևՐ Ր իտ ոլ * Բայ9 գ^ուար չէր կռաՀել Ո՚^վ էր ա յ գ ԿԻ^Ր) ո0ւր էին իր զաւակները ,
ԱՀա , Հաճընցիներուն Համար գերաղանցապէս — Յսւս^սւՆսւծ է՝Թք կարգ։ մը խորհր-դածռւթ-իՆԹայւր) : ազգականները կամ մօտիկ բարեկամները • ԼքաՀհ՜
նուիրական ու անյետաձդելի հրագիր մը ^ որուն՝ Այսպէս . նեղմիտ կիրքերէ տարուահ՜ մարդիկ էին զինքը հ աՀաւոր փոթորիկի մը գգրգացոգ վե
յաջոԳոլթիսնը ոչ միայն չափանիշը պիտի Րէէայ չյաջողեց ան վերջ տալ ա յնքան գեղեցիկ կերպով րի վայրումներուն մէջ ։ Իրաւունք ունէր ռուս զէն..
մեր Հայրենասիրութեան 5 գոՀսղութեան ու նուի - սկսուահ՝ գորհին։ Անշուշտ ժ՜ոդովո ւրգին առողջ ուորրճ երբ կուլար ու կը մրթմրտար՝ Հեկեկալով
րումի ոգիին , աւլեւ մ եհ՜ ու անխառնՀ րճուանք պի բՆ.ագդը գիտէ զանագանել կեղհիքն ու իրականա— «ես ալ հեր մայր մը ունիմք մեղք է ձգել ա յս
տի պատճառէ մե ր այն բիւրաւոր նաՀատակնե - թիւնը : գիակը » . . • :
բուն , որոնց յոյսն ու երագն էր այսօրուան վերա - Խզումէն վերջ, Ֆր* Կ* Խաչի Մ ասնաճիւղը Տոլզուահ՝ դարձեալ ինկանք ճամբայ , Անթո–
հնող Հա յրենիքը , եւ ան ո ր մայըա կանգուրդս ւրոտ սաանձնեց դպր^րռ՛ը վերաբանալու ամրող^ Հ ոգը * նիոն իտալերէն անէ&ք կը կարդար ^ գլուխը եր -
Նոցին մէ9 ծ-նեչիք ու մեծ՜նալիք Հաճընը * ք*ր կողքին նշանակեց կարոդ ընկերներէ բագկա - կինք ցցահ՜ ՛բարկացեր էր , մեռելները եւ անտէր
ցահ՜ Կրթ* Մարմին մը որ կր դորհ՜է անխոնջ, դպ ձդուահ՜ հ՜եր կնոջ տխուր պարագան ընդվզումի կր
Անդադար վերաշինուող 1 բարգալաճոդ ՛որՀ * րոցին պիւտճէն Հ աւասարակշռելու Համար : Ընկ * մզէին Միլանոյի մեր ը"կերը՛ Ես առաջին մեռելբ
տակ
Հա յաստանի տաքուկ ու կենսատու ար մեր սի Ս * Առաքելեան թո լելով դպր ո ց ին նիւթական աղ– չէր որ կը տեսնէին բա յց , ծ՜եր կնոջ մենաւոր վի–
, ի"չ -
պէտք է հնի , մեհ՜նայ ու ուռ ճան այ նաեւ արդարու բիւրները, յոյս յայանեց թէ ելմտացոյցը էլա ր ե լի ճակր շատ ազդեց վրաս ։ Ալֆրէտ արցունքները չէր
րելի Հաճընը է որուն անձնուէր զաւակները պիտ ի ըլլա ք Հաւասարակշռել , շնորՀ իւ իլրաքան– կ ընար զսպ ել ։ Երր ըաւակ ան ք ալ ե ց ինք Հանգի -
պէս անցեալին մէջ դիացան պայքարիլ չԷ*֊Րին բա ր ո լական եւ ն ի լթա կան աջակցութեան : պեցանք իտալացի ո լ ֊ ր Ի լ խումբի մր^ որոնք մեզի
թեան ու իրաւունքի յաղթանակին Համար , այսօր Հրողով ին նե ր կաներ ըՀնախանձա խնդի ր ի ր ենցզաւա կ– նմա՛ն 1լհ ը թ ա յ ի ն Օլիվա ։ Տասը Հոդի էին ա յս վեր
ալ հ սլիաի ջանան* յամառ ու անխոնջ աշխատանք ներուն մայրենի դաստիարակութեան , ինքնաըե - ջինները :
ներովդ իրենց նախնիքներու մաքուր ու Հոգե - ր արա ր Հանգանակութիւն մը բացին, որմէ գոյա^ իրարու միացանք ու շարունակեցինք քալել ։
ցաւ 14 Հագար ֆրանքի գումար մը : Ը^*կ * Աո֊ա–
զմայլ առաքինութիլններով սատարել Մ՛այր Հայ քելեան յայտնեց նաեւ որ իրիկուան մօտ՝ թեթեւ անձրեւ մը սկսաւ տեղայ
րենիքի շքեղ ու Հրաշակերտ վերելքին։ մեր վրայ ( հանրացնելով մեր կացո ւթիւնը : Լեհեր
ի դիմաց Հաճընի Հայր* Մ իութեան Մերձ* Ա– կողմ է դսլրոցին ի նպաստ ս տաղ ահ է 5800 ֆՐ ա հո X ու զանազան դազթականներ 1լ երթեւեկէ ին նո յն
րեւելքի կեդրոնական վարչութեան ատենադպիր՝ Որով գումարը կը բարձրանայ 20 Հագարի։ Հան–, ճամբէն։ Ուրիշ Ֆրանսացի մը^ որ մինակ մնացեր
ԵՆՈՎ-Բ ՏԱՐՏԱՂԱՆԵԱՆ, աաենապեա՝ 50^>. գան ա կո լթ ի ւն ը կը շարունակուի տա կալին ; Կրթ * էր ԼեՀերոլ մէջճ միացաւ մեզի։
Մ– Ս. ՏԱ-ՐԷՍԵԱՆ •. Մ արմնի նե րկա լասուց ի չը իր զեկուցումին մէք Աձւձրեւը կուղար ու մենք սաիսլուահ՜ էինք մի
ԾՍյեՕԹ* Կը խնդրուէ դրամական առաքում- յիշեց նո յնպէս Ֆր * Կ * ե ա չի Երջ • Վարչութեան ջոց մը գտնեք պատսպարուելու ։ Մխրճուեցանք
Ահրը ընել մեր գանձապաՀին Հասցէով^ ^բ1ՏՏՕ§հօա ամ սա կան 2000 ֆ րանքի ^օժանդակութիւնը , ի^չ^ անտառին մէջ՛ Վյոանդաւոր քայլ մըն էր որ 1լառ–
Տօս^օսա^յւՅՈ, Տօսե քՀշւ&ճ \\ձա Ի1օ. 53, Տօսրճյ, Յշյ֊ պէս նաեւ Հ * Տ * Ղ՝ * Տան Վարչութեան Համաձայ \նէինք) նկատելով չպայթահ՝ ռումըերոլ կամ ա ֊
^օսէհ (ԼւեՅո): նութիւնը՝ գպ Ր՝ոօ ի՛"՝ ԻրՍ^՛1՜ վաՐ^Ք աարե կան մ ի– կաններոլ գոյութիլնը այգ խիտ հ՝առերուձէ տակ ։
ա յ ն 1500 ֆրանքի չնչին գումարը գանձելու : Մոլ֊թր իջահ՜ Էր ու անձրեւախառն Հով մը կը սու^
Ներ կաներ ո ւն միաՀամուռ Համ աձա յնութեամբ լէր մեր վրայէն։
ՎԱՍՏԱԿԱՒՈՐ ԴԵՐԱՍԱՆ մը, ԱԲ1լադէ Աե^. Կրթ* ՄարւՐնին անդամ ընտրուեցալ Պ* Աըամ Մի–
գեւիչ Բուրջալեան , մեռահ՜ է Աեպտ * 4ին , Թիֆ - քայէլեան՝ իըրեւ ներկայացուցիչը հինողներուն ։ (7) ՀԵՐՈ8ԵԱՆ
լիո է 68 տարեկան Հասակին մէջ ; Հան դո ւց եա լը ե֊ րՀակալութիւններ
Կրթ * Մ արմնի կողմէ շնո
ռահ՜ է Հայաստանի նոր , խորՀրգային թատրոնի բոլորին , որոնք ինքնաբուխ կերպով իրենց նիւ ֊
Հիմնադիրներէ ս մէկը ։ Վարպետ դեր ուս ո յց էր եւ թական օժանդա կութի ւն ը բե ր ին Հ անգան ա կոլ - ՏԱՂԱՆԴԱՒՈՐ ԵՐԱԺՇՏԱԳԷՏ ԱՐամ եաչա .
1 920 թուականներուն անցաւ Սրեւան– , աշխատե թեան։ Անշուշտ կոթ*Մարմինը առա II ա ա ա– աոլրեանի <ձՐ՝ա Լ^ո լթ ա զի քօնռերթօն՝» աւարտած՛ է
լու Համար Սունդուկեան թատրոնին մէջ : Մասնա– րակութեան պիտի տայ նուիրատո ւ.նհր արդէն որուն առածին նուաղում ր փափաքահ– է է -
Լո րապէս աշխ ատ ահ էր երիտասարդ ոկմ՜ե ր Հ աս– Գասաւա՚նղութիւսներյլ սկսաձ– ե% Աեւղտ֊ \ էն րեն Համար թաւջութակի Աաասիացի վարպետը ,
ցնել : քՒանկագին հ ա ո ա յ՛ո ւթի ւններ մ ա տ ո ւց ահ՜ է ի վեր եւ կչլ չարունակոլէն կանոնաւորապէս; 160 Փապր ՝$աղալօ X 10աչատ՚ուրեան ինքն ալ երկու,
նաեւ Ե րեւանի օփերա յին Հաստատմ ան մ էջ : աշակերտներ կը Հետեւին դասընթացքներու , դառ տարի Հետեւաձ– է թաւջութակի դասընթացքին
իր կորուստը հ՛անը Հարուահ՝ մըն է Հայկ * թատ–, նալու Համար Հիմնաքարը վաղուան սերունդին : Ա՝ ոսկոլայի կ ընես ընի երաժ–չտանոցիս մէ^ ել կր
ջոնին Համար։ նուագէ նաեւ այգ գործիքին վըայ:
Fonds A.R.A.M
