Page 71 - ARM_19-1946_04

ա

ՊՈԻՏ՝Մ ԾԻԾԱՂ ն՚ալւ քիչ մ ըն ալ այս ձեւով բախտ փորձելու Հա - <ՑԱ1հԱՋ»Ի ՊԱՏՄՈՒԱԾ-ԲՆԵՐԸ

մար։ Ծպտուեցաւ եւր՛ոպական տալ՛աղով, գիր ՛՛՛՛­

Նեղուց ապատում տառ փոխեց , թաթ պա ս անցուց ձեռքեր ո ւն եւ մոլ—
Հռչակելու ՏԱՆՑԻԿԻ ՃԱՄԲԱՆԵՐՈՒՆ ՀՐԱՅ
նետիկներ վարձեց բոլոր աշխարՀին

• չ -— օ .՚ Լ–։֊.. .... Համար ֊թէ ՝, թուրքը ամ են աքաղա քակի ր թ ազգն է

թեր Ապա թա֊րքը կբ/էին սաէլարկուլթիախ վը– աշխարհի, ՚իդյնիթկ քազաքա/լբիժոէ-թիւֆը իըմով

Բք"1. է Հ Խեղճը մէկու մր վնաս տուած չանի : իր սկսած է եւ իբմով ալ պիտի վեբշՀանայ : Օլէ^վա , Տթւնցիկէն գրեթէ 12 քիլոմեթր էր ,
աւելի
մի՜Խկ փափաքն է ազատ եւ անկախ ապրիլ իր Հողե, Եւրոպացի՚ան՚Հ աւատները էկէէեցին այդ դիմա– Րայ°–> ^ ս ա է ա ի ռրթայի գարձբագարձիկ
"մը՛ էլՈւզէի
րուն վբայ՝ իբ նս՚րկիլէ՛// ֆըբթֆը թացներով ՛Մ ար­ փոխոյ֊թիւնս ու.՝ պոռոտախօսութիւնը : Ատեն ուղիներով^։ Ամէնէն առա^ գտնել Ֆրան -

դը ամէն՝ միչ՝ոց ձեռք առաւ որպէսզի իր ՛ներքին ՝ ղույսրճանա՝՝լէ ետքը կրկին սկսան՝ Հին եր՛գը։ Հռդ սացի մը,.նոյնիսկ Փիլաուէն ինծի Ը^^Ր՚^Ձ՚՚Ղ

ռ֊/ւըծերրՓ չխառնողի, • կ՛ուզենք,՛ ծով կ՛ուզենք » 8 կծծի իիօլանը։ Ընկեր.մը^ ՛ով կ՚ուզէբ թող ըլլար է

Vերպեբէն սկսած բոլօք պալքանեան ադգերոլն կարս եւ Արտահան մը նիք-էըեցին իրին՛, Հիմք* Երր Տանցիկի արուարձանները Հասայ , աչքիս

ճըտերը ուսեբէն վար առաւ.՝ մաս մը իբրեւ, նմ՚ոյշ այգ Հ՛ողերուս Հետ .միասին իբր վարձք .կը պա - զարկաւ տարօրինակ Համայնապատկեր մը։ ՝Բաղա–

ձգելով ապագայ պատմագէտներու ուսումնասի - Հանչէն մինչեւ Միջերկրական ծով : Ի՛նչ անիրա - քին Հասարակ ժողովուրգը թափած Էբ գաշտեբուն

բո ւթեան Համարէ . ւոլթիւն։ Ի՛նչ Հսկայ վարձք ... վրայ կամ ծառեբուն տակ։ Ճ Է Լ Գ մեր օրերուն

Հազիւ պիտի Հանգչէր , Հայկական Խնգիր մբ Եւ Թուրքը , երկու ոտքը մէկ տրեխի մէջ , նմանցուցի ա յգ , տեսարանը , կին ու ծեր , մ անուկ

տնկուեցաւ իր դրան առնելը։ Ա՛լ վերջինն էր այս ւ աջին՝ - ձախին գլուխ կը զարնէ : կը սպառնայ ալ։ ոլ երախայ , կծկուած իրարու վրայ կ՚ապրէին ա–

Ակռայ սեղմելով եւ սրտին վրայ քար գնելով, իբ — « Եթէ օգնութեան չհաս նիք, ես ընելիքս Հաբեկ ։ Ա այր մբ իր աղջկան տէրբ չէր , ժարգ մը

սովորութեան Համաձայն եաթաղանէ անցուց ամ– գիտեմ։ Սա Ռուսին իօսք հասկցուցէք։ Ա՛լ յոգ. իր կնո^բ առեւանգս ւմ ը կը տեսնէր ու գէ՛շորը է

Բ"Ղ$. ՚ ՝ ա յ մողովուրդը եւ Հանգիստ նստալ իր 1ն|՚յյրւ– ւնեցայ ժողովուրդ ջարգելէ: Հիմա որ քազաքա - խումբ –խումբ կուգա յին զատելու կին ու աղ^իկ • •

կիլէ^Տք առնելը կիրթ ագգի պիտակ փակցուցած եմ կոհակիս, չեմ Ս* արտ 31 ի իր իկոլ֊սը յ պա տ ա Հ մ ամբ՝ քիուս

Շատ նրբամիտ ե% մեր թուրք ՀւկճյՒգմէճ&երը •. ուզեր անունս աւրել , պատիւս վրայ տալ ջարդով - զինոլորներոլ մօտ նշմարեցի երկու անձեր , որոնց

Ամէն ինչ. արմատական ՚ձեւով կր լուծեն եւ ՜ կը թալանով , ապա թ է ոչ • • . գլուխներում վրայ կ՝երեւար Պասքեան ԱլեււԷ՚ն. :

գործադրեն յ Փոխանակ Հ ի լյսն՚դո՜լթես^ն պակ*ճ՚առ–բ •Ալ պէտք էունէի կասկածելու , անոնց արաաքին

վերցնելու, Հիւանդը կ^անՀֆտացնեն; ի՛՛նչ .պէտք ՝ : .«՝ , խերով . բարով գոյութիւն ւանեցած իբեւոյթը արդէն կ՝իմացնէր իրենց ով եԼԼԼաԱԼ *
չըլլար այգ Տարտանէլի նեղուցը, կամ գոնէ Ալլա»
կայ թոքախտի կամ սրտի Հիւանդութեան Համար հը սա Միջերկրական ծովը ստեղծած՜ չըլլար։ Ս՚օտեցայ եւ բարեւեցի , ֆրանսերէն ։ Չէի սխա -

գեղ - դարման փնտռելու , թոքն ՛ու սիրտը կը պր­ լած, մէկբ ֆրանսացի էր , իսկ միւսը իտալացի ,

կես կը. Հանես ել ամէն՝ ինչ կը վերջան՛ա՜յ : « Աս ի՛նչ չտես մարգ են սա քրիստունհայ ան. կարճաՀասակ, խոշոր ու զանդր ա Հ եր գլուխով ։
հաւատները, նաըկիլէի ծխաքարշ խողովակին հր.
Մե՛՛ղք ՛որ բժ՜շկական ՛աշխարհը մինչեւ այս՛օր կլորութիւնով ջոլրի կտորի մը համար իրար կ՛ու­ Գարձանք ընկերներ ու որոշեցինք անբաժան մնաք
տե՛ն : Ձ գ ե ց է ՚ ք հէ՜ , թողէք որ ա յ դ կտոբնիկ մր
նկատի չէ առած դարման՛ական այս ձելը : ջուրն ալ ինծի մնայ , գոնէ ապտէսթ |առնհլոլ հա. մինչեւ 3)րանսա : Պառկելու տեղ չունէինք , ուս -
մար ...»
Թուրքը շատ մեծ լա^ողոլթիւններ՝ արձանա ֊ տի, մոլթբ չկոխած պէտք էր տեղ մբ գտնել գի -

գր՛ած է իր պատմութեան մէջ այս ինքնատիպ մի­ շերեէոլ Համար , եւ յաջորդ առաւօտ շարունակեք

ջոց՛ով : Ազգ մը, ժողովոլրգ մը նեղութի^ւն կը մեր ճամբան։ Ֆրանսացին կբ կոչուէր Աէֆրէա ,

պատճառէ իրեն՛ , կամ կասկածելի՞ նկատ ո լած է , Հ Հայկական Խնդիրը մէշ\ոեղէն վերցնելու իսկ իտալացին՝ Անթոնի« ։ Զի" կոէեՑէք »

այգ ազգը կը չՆսրգէ , կը մաքրէ։ Եւ եթէ բողոքող Համար, Հայ ժողովուրգը պէտք է ջաբգեր&ըսած է բո ի նոր գտած ընկերներուս ;

կամ միջամտ՛ող պետութիւներ գտնուին , քիչ մը թուրք գիլանագէտը, ՛ուրեմն այս տեսակէտին Հե– Ո՛ուս զինուորներբ կբ վվխտային ամէն կողմ ,

չիմ - չում ընելէ ետքը , քանի մը կտոր Հողամաս տեւելով^ ^.Նեղուցներու խնդիրքէն ազատելու Հա­ եւ անկար ելի էբ պարապ սենեակ կամ մարագ մը

տալով իբրեւ կրծօն՝ .կր կարգագրէ գործը։ Հօ1 , մար պէտք է չորցնել Տարտանէլի եւ *Լոսվւորի գտնել ։ Ա իպեբիացի ղին ո ւո բ մբ խղճալով մեր

գրամով խելքով կամ ճակտի քրտինքով շահած ջուրեըը ել՝ցամաքի վերածել զան՛ոնք : վրայ՝ ՚ք&՜զ տարաւ տան մը գետնա յարկը , գիշեր մը

։եւ պաՀած չեն այգ Հ՛ողերը, ո՛ղջ մնայ եւրոպացի Մե՛ ղք որ այսքան՝ պարզ բան մը չէ կրցած անցընելու Համար ։ ԳոՀ մնացինք ։ Այգ ի,րիկոլ–ս 1

կեաւ|ոլրՏ/^ու անՀամաձայնոլթիւևը : մտածել , աշխարՀի ամենախելացի եւ քաղաքագէտ կեանքիս մէ^ չտեսած ծարաւ մբ բռնեց զիս։ Այն՜

Երբ կարգելիք եւ թալանելիք ժողովուրդ չը - ազգը՝ Թուրքը ... քան ծարաւ էի, սիրտս այնքան կ՚եփէր ՛ո ր ո եւ է

մնաց , թուրքբ ոՐոչեց քաղաքակիրթ ազգ գառ - Կ. ՊԵՏՈՒԵ 2/ււր ք նոյնիսկ գաղ2 , կրնայի կուլ տալ ։

Ա իպեբիացփ զինուոր բ ոգելից ըմպելի բերաւ,

որ խմեմ , բայց , ես միշտ ծարաւ էի ու կը կարծէի

ՀԱՍԱՍ ՏԱ Ն Ս՛ԻՏ՛Ի ԵԻ ԱՐՈՒԵՍՏ թէ Ափրիկէ կը^ գտնուիմ ։ Բաբի սիպերիացին

դուրս գնաց եւ կէս ժամ. չանցած՝ երկու շիշ պաղ
2**ւր բերաւ։
ՆՈՐ ՀՐԱՏԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ԵՐԵՒԱՆԻ ՄԷՋ ԱԼ ԿԸ ՄԱ%ԵՆ սկսանք մեր Լմելէն վհր2 սիրտս զովացաւ, եւ

բնկեբական խօսա կց ութ իւններ բ շա -

Գ * էմինի «Նորք» խորագրով բանաստեղծու­ բունակել։ Անթոնիօն ալ, ինծի նման, կուգար

Պետ . Հրատարակչական բ նա խ ա պատ ր ա ս տ ա - թեանց, ժողովածուին առթիւ, Ա* Բաբայեան խս­ ՝Բէօնիկսպէ րկէն , բանտէն ելած։ I1 "կ Ա*էֆրէտԼՀ՚ւ

կան Լո ԼՐ 2 աշխատանք֊ կր կատարէ , Հայասաանէ տօրէն կբ քննագատէ Հեգինակին «մեծամտութիւ– Աարիէնպուբկէն էր , օդանաւի դործաբանի աշխա­

Գրողներու. Եր կրորղ Համ աղում արը արժանավա - նբ, մ,յւքի աղքատութիւնն ու գաղափարական "ը֊ տաւոր : ԱՀնթոնիօն մէկ բառ ֆրանսերէն չէր դի -

յել կերպով դիմաւոբելու Համար ; նանկութիւնբ» , զայն՝ կոձ^ԼոՎ "Iւյյրզապէս «տիպիկ տեր ։ Ի՛սկ Ալֆէտը , զարմ ացոլց ղիս , երբ բոա ւ

Ա ին չել Համ աղում ար Հ ր ա տ ա ր ա կո ւե լի ք կարգ սալոնային բանաստեղծ»։ Ու կ1աւելցնէ * թէ՛ դիտէ ան գլեր էն , գերմաներէն, ռուսերէն եւ

մր գրողներու նոր Տա եզծադո բծ ո ւթ ի ւններ էն .ղատէ . ^հէրքը Հ բա տ ա ր ա կո ղ բն կերն երբ պէտք է Հ ոլանտերէն յ

ՊետՀրատր Համագումարի օրերուն լոյս պիտի ըն­ կան խէին ա յղ բանբ վճռական ազգեց ո ւթիւն՛ ու­ Զորս ւ եզո լ խօսող բնկեբ . . . : ինչ եբ2ա%իկ էի

ծայէ «Հայ Գրականութեան Անթո լոգիա» ( ծ ա ւլկա ^ նենալով անոր աշխարՀայեացքին եւ գրական ճա­ զայն գտած բլլալՈլս Համար ։

քաղ) անունով ստուար Հաւաքածոն , որ պիաի շակի ձեւաւո րմ ան վրա յ , եւ ոչ թէ անտեղի 1եէ՜ք«* Բայց , ինծի Համար անոր ֆրանսացի Ըէէալր

ամփոփէ Հ ա յ գրականութեան րոլոր շրջանն երր ^\Ա\1ներ շ ռ ա յ ֊ է է ի ն ինքնաՀաճ եւ ինքնագոՀ երիտա– կասկած ներշնչեց ։ Անկարելի կը գտն՛էի որ՝ Ֆր­

սկիզբէն մինչեւ մեր օրերը Հ սաբգ դրոգի Հասցէին ; րան սաց ի մը՝ չոքս էեգու գիտնա յ , մ անաւանդ

Պետ . Հրատարակչութեան գեղարուեստական «էմինի բանաստեղծ՛ութիւներ բ պարզապէս ճղ­ ռուսերէն յ

գրականութեան րամ ին ր ա յս տարուան ե րկրոր՜գ ճիմ , նեղ , անձնական քաղքենի Հոգիի , Հեղի - * Ալֆրէտ , շիտակ խօսէ , գուն ծ՜ագում ով
Ֆրանսացի® ես թէ * • •
կէս ին պիտի Հ րատարակէ նաեւ մ եծանուն բանա­ նակի բառով՝ «յորղ ու ^րալի վիժում^ են , որոնց

ստեղծ Ա . ք1 ս աՀ ա կե ան ի ^Առա կն եր^ ժո ղովածուն , վերնագիրբ փոխանակ «Ն՝ոբք»ի , «Հնոտիք» միայն իսկ դոռւն, Հարցուց խորամանկ բարեկամս

ՏովՀ . քՒոէ-մա՛նեսին ի «Երկերի» 5 / " շ ֊ Հաաորբ, Ե– կարող էր բլլալ ; խօսքբ ուղղելով ինծ՜ի։ ՀՀՀ–. Ես ծագո՛ւմով Հալ եմ։

ր ո լիս անի «Ն ո վե լն ե րբ» : Արգէն լոյս աեսած է բա­ Գեռ ուրիշ ղիտ ո ղո ւթիւններ , ՝^էէ– 11,11 "՛ք– դուշակեցի , ըսաւ Ալֆրէտ : Ու երբ

նաստեղծ Գանիէլ Վճարում ան ի «Ե բկեր ի ժողովա­ Տ՚ողովածուին մէ^ կան նաեւ բաււական «Գրչի շատ պնդեց ի՝ տղան խոստովանեցաւ որ , ինքն ալ ,
միայն ծնա՚ծ ու Հոն
ծուն՝» , ղոր կաղմեր եւ իսմբագրեր է Ա -Տտրօնոին : Հանաքներ» ( կատակներ) , որոնք Հ-եզինա կբ ծագումով Զեխ է, բայց՝ Ֆրանսա

Տ ա ր ո լան բն թաս քին պիտի Հ ր ա տ ա բ ա կուին կբ Հ ետ ա քրքրեն , մէկ ալ այն օրէ՝որգր կամ տիկի– մեծցած։ Աեբ կասլբ աւելի սերտ եղաւ, իրար լաւ

սովեաաՀա յ գրողներէն Ա իրասի «Հա յբ եւ Ով՛ ղի» նբ որուն ուղղուած են անոնք։ մբ ճանչնալէ վեր2 ։

պատմուածքնեբու ժողովածուն , Ս ա . Ջ.օրեանի ք*ր քնարերգական բանա ս տ եղծ ո ւթի ւնն եբո ւն՛ Այդ գիշեր , երեք ընկերներ , խոնաւ գետնա -
չու­ առտուն ,
«Երկերի» 2-ԲԳ ՀատոՀրբ, Վ* Վ^աղաբչեանի «Վան– մեծ մասը բն՚կեբային լայն բովանդակութիւն յարկի մբ մէշ սկսանք քնանալ ։ 3ա2ոբգ մէկ պա ^
բովան -
քաձոր» թատերղութ իւն բ , Գ * Աա րեան ի «ք^անաս– նին* անոնք իրենց ճղճիմ , քաղքենի դաստի­ երբ արթնցանք՝ տեսանք որ Ալֆրէտին

տեղծութ իւննե րբ» , Ա* Վ^շտունիի «Ա է բ եւ ա տ ե - ղակոլթեամբ մեր երիտասարդ սերունդի յուսակբ պակաս էբ ։

լութիւն» բանաստեղծական գիրքբ, /». • Ատաֆֆի արակութեան գործին վնաս կբ Հասց նեն : Փնտռտուք , բայց ի զուր ։ Ընկերս գնաց մին­

«Ատեփան– ՀքաՀումեան» վէպբ , Ա * Պայազատի Մեծ բանաստեղծներու մաՀէն վերջը անանց չեւ ռուս Հրամանատարին քով, բացատ՜րեց եղե ֊

«Պատմ ուածքխերբ» , Պ * Զո թեան ի «Գեր ո ւած աղ– յիշատակը յարգելու Համար , կարելի է տպագրել լութ ի ւնբ , սա կա յն պա յուսակբ մ Է2յսեզ չելաւ %

քէ^ԼԸ^ ՚ԼՒ՚՚է՚՚՚նԸ) Ար""*՝ Գբիգորեանի «Լեգենգնեբ անոնց սելագրոլթիւննեբն ու յուշագրերը։ Գ. է– Ալֆրէտը սկսաւ տ ր տն^ալ , ւլւււ յ բանալ ու ա րգա -

եւ \,ովելնեբ» ժողոված՛ուն , ՛Ա * ՏովոԷփեանի մինը որոշեր Է իր կենդանութեան յւ ւերժւ* ոնեւ րոլթեան մասին ճառել։ Հանդարտեցուցի , խոր -
«Աիբա» վէպի Բ • Հատորը եւն։
իր յիշատակ ր ու իր բոլոր սեւագր ո ւթիւննեբբ Հուրդ տալով ոբ պա յաս ակի կամ Հ ՛ա՛գո ւս տն՛ե բո լ

Պիաի տպա գրուին նաեւ բանաստեղծներ Ա– Հրապարակ Հանել։ 0 աճա խ պա րասբաՀնեբ ո ւն մէ^ մասին իսորՀելուատեն չէ , պէտք ԷՀեռանալ, պէտք

ղաւնիի , կապուտիկեանի , Հրաչեան ի , Հր . Տ" վ - պարած՝ միջոցին կամ պտոյտի ատեն սլա րբն կե - է մօտենալ դէպի Արեւմուտք , գէպի Ֆրանսա ։

Հաննէսեանի , Վ . Գբիգորեանի , ք& * Գաշտենռի , Ա * բո ւՀ ին ե ր ո ւն Հ ետ կատարած Հաճո յա խօսութիւն ֊ Անթոնիօն խոշոր աչքերը բացած , գլուխը կը շար­

Աարոյեանի բանաստեղծութեանս ժողովածու - ներբ մեզ կբ Հբամցնէ իբրեւ բանաստեղծութիւն Հ ժէր , տեսնելով Ալֆրէտին գայ բո յ թ ր :

նե ԲԲ քննադատը այս առթիւ կբ յիշ^՚ցնէ Առսկուա^ Գժ գոՀ՝ ճամբայ ինկանք գէպի Ալիվա : Անթո­

Արդէն լոյս տեսած է Գեմիրճեանի «Երկե­ յի կեդր * կոմիտէի պատուէրը . նիօն իր կռնակի տոպրակին մէջ լեցուցեր էր ծխա­

րիդ առաջին Հատորը, որուն մէջ ամփոփուած են՝ «Աովետտկան գրականութեան, աշխարՀիս խոտ ու երկու քիլօ շաքար, մէկ լիտր գինի։ Ես

Հեղինակին մանր պատմուածքները • ամենէն առակաւոր գրականութեան ուժն այն է ռբ ալ շատ ծխախ՛ոտ ունէի , Տանցիկը վառած ղի շերը ,

նա չունի եւ չի կարող ունենալ այլ շաՀեբ, քան ծ իոսվ աճառին խանութը մտած ու կրցածիս չափ

ժողովրդի շաՀբ , սլետտլ.թեան շաՀ բ ։ Աովետտկան դուրս Հանսէծ էի : Ունէի նաել 12 կտոր լալ տեսա­

ԼՐԱՏՈՒ ԱՐՈՒԵԱՏԻ գրականութեան խնդիրն է օգնել պետութեանբԱ կի երշիկ, խոզի միս, ու երկու քիլօ Հաց։ ճամ -

ճիշտ զաստ իա ր ա կ ել եր իտասա բղո ւթիւն բ , պա - բորգութեան Համար ամէնէն կաըեւորը ուտելիքն

ՌՈՒԲԷՆ ՄԱՄՈՒԼԵԱՆ վերջերս բեմագրած է տասխանճել անոր պաՀան^ներին , դաստիարակել է , եթէ չունիս նստէ ել լաց • • • :
-
Տէ. ԼօտՏ Հ^Օա6Ո երաժշտական խաղը, որ ամեըի նոր, կայտառ սերունդ, որ Հ աւատ ո լ մ է իր գոր­ Թ. ՀԵՐՈՅԵԱՆ

կացի յայտնի քննագատնե րէն՝ ՚^ճորճ $ ին Նաթ անի ծին , երկիւղ չի կրում խոչբնգոտնեբից ,պաաբաստ

կոզմէ կը նւկատոլի 1945—1946^ լաւագոյն Լ րա - է յազթաՀարել ամէն մի իս ո չ բն դո ւո» :

մշտական բեմադրութիւնր : \,ոյնքան յա^ող կբ Զարմանալի պարագայ մբ, ^Գ . էմինբ բա ֊

նկատ ու ի իբ երեք տարի աո ա$ բեմադրած , նո յն– նաստեղծութեանց մասին $եբմ ներբողական մր ԿԸ ԽՆԳՐՈՒԻ ԿԱՐՃ եւ մանաւանդ Մ Ա՛Բ ՈՒՐ

պէս երա՛ժշտական խաղ մ՛ը «ՕքլոՀոմա» ոբ մին - Հիւսած է Ն* Զարեան, ան ոբ , 1937 38ին , իսաչըէ գրել մարզական մրցռւմնեըոլ նկարագրո ւթ իւննե -

չեւ այսօր կը շարունակէ եբեւալ Ամերիկայի շար֊ Հանեց ԱկսԷլ Բակունցը եւ ուրիշ արժէքաւոբ գժ^ րը, առաւելապէս ծանրանալով արդիւնքին վրայ։

ժանկարի պաստառներուն վյէայէ բախտ գրագէտներ ,լրտեսական պրպտումնեբւով .•.

Fonds A.R.A.M