Page 74 - ARM_19-1946_04
P. 74
ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԱՍՈՒԼԻՍ ՊԱՏԵՐԷՆ ՆԵՐՍ վտանգ՝»։ Այնքան Հաճելի ու խորհրդաւոր թուե–
ցա% ՚ " յ ս տար
Իա ՄՒԱՒԹԵԱՆ ՍխարաԱութիւԱ ՎառուաԱ ճետ օրին՛ակ «պատկերները որ, օր մըն
ալ խելքին քիչ մ ը ն աք
փչեց , ասեղ մը առաւ,
ՄԷԿ ՏԱՐՈՂՈՒԹԻՒՆԸ մուր ու մեկուսանալով անկիւն մը, ձախ թեւին
վրայ գանգ
(ի. եւ վերջին մաս) արտակիտեց խոշոր մը, երկու խաչա
Օրեր անցան ու կինը գոՀ էբ ոբ ամ ուսին՛ը ձեւ թեւոսկրներու վբայ Հ՚Բանի մը օբ ասիղթէ ցա
Գեբմասական պատերազմին քանգր ւմնֆըը պատուելիի մը պէս բարեպաշտ կյլ դառնար այգ ւ ը զգաց եւ անոր կսկիծով, նշանտուքի մատանիի
խանգարեցին Խ • Միութեան ազգային տնտեսու - գործարանը մտնելէն ի վեր ; Այլեւս չէր ծխեր չէր մը /սորՀ՚Ո/֊րդով պարրլբոլած հ ի ն երդի մը տողե
թիւնը, .որուն վերակառոլցման Համար ւգ\էտք կայ խմեր : Կինը ո ւ. ո ախ ութ– եամ բ կբ ծ՜ախէ ր ան՛որ րը կը մրմնջէր , ամէն անգամ երբ վրան կը նայէր
արտաքին օժանդակութեան , գրամի ել վաճառքի՛, ծխա խո ա՛ն ու. գինին։ Երջանիկ էին ,միայս կ կրկնելով, - «Ախ, սիրուհի՛՛՛ս , քու անունը իրր
ինչպէս ուրիշ երկիրներ , այս պետ ո լիքի ւ ն ն Հաէ դի՜ ձ ա գ մ ԷՀ մ տած էր Տիբանի կոկորգը ու. կր ճանկբ/ւ– երգում կուրծքիս վրայ աստղեցի անաղարտ »:
մեց ասոնց միակ կարեւոր ազբիւբին՝ Մեծն Րբի– աէր անընգՀաա Հազացնելով՛, կտոր մը չոր Հաց Ամիսներ վերջ Տիրան՝ աշնան տրամաթա/սիծ
տան ի ո յ եւ Մ • Նահանգներուն : Մէկ տարիէն ա~ իրր ատոր զարման գրսլանէն չէր պակսեր * մ ա ս ա ֊ իրիկուն մը ւոք-չ վերադարձաւ տուն : Լաւ չէր ՚ըղ–
ւելի է որ կբ բանակցի Լոնտոնի Հետ, կանոն՛աւո ւանգ ուրիշներու, առջեւ սկսած էր ամչնալ Հազէն։ գաը ինքզինք : Հաւանաբար «.պաղ առած էր» : Օա–
րելու Հ՛ամար ի՛ր տնտեսական յա բ աբերութ իւննե– Գիշերները մ ան աւան գ անկողն էն խո յ ս կոլ— ջորդ օրը անկողին մնալուիր փափաքըգատապար–
րը՛ բայց , ի գո՛ւբ : Գլխաւոր գմ ո լար ութ ի ւ ն ը ՛այն տար օղի նուաղութենէն նեղո լելով եւ երբ ղուրս տելի ծուլութեան վերագրեց • բա յց տեսած գէշ ե–
ապրանքներ՛ու մասին է՝ զորս անցեալ տարի 1Ս • կ՚երթար լուսնին շողքին տակ Հեռաւոր ստուեր մը . բազը եւ կնոջը թախանձանքը պատճառ ՛եզան որ
Միութիւնը գնաճ էր մեքենաներ եւ ելեկտրա նշմարել կբ կարծէր , Հձգեռ կանո՜ւխ է^ գեռ. կա - գործի չերթայ , որպէսզի անգամ մըն ալ թազին
կան կազմածն՛եր , եւ որոնք երկար ատեն քա նուխ» ՔՍՔէնԼՀ լս^ԼՈէԼ ասկէ 1 անքուն մնալով եր֊֊. մէջ Համբաւաւոր ռուս փրոֆէսէօռին քննուելու
րափներս՛ւն վրա լ մն՛ացին գիներոլ մասիս ծագած կար ատեն։ երթայ : Ւըր ան շաՀախնգիբ , ամենակարող, այս
տարակարծս ւթ ի ւ ն ն ե բու պատճառով ։Այսվէճը ՛ար ճամրորղներվԼ , նոյնիսկ իր տնեցիները սկսան իր անցեալը անծանօթ մարղը եթէ գոյութիւն ա;
գելք եղաւ ,որ նոր եւ աւելի՛ Հիմնական կարգա– գանիլ իրմէն* կփորսողի պէս կը Հոտիս» , Կ՝լՀսէբ չունենար , ժողովուրդը շատ անգամ գիտէ ստեղ
գրութիւններ ը լ լ ա յ ի ն երկու երկիրներու տնտե - կի"Ը՚* Մարմինն ալ կը Հոտէր ՛իսկապէս , ար տա ծել իր ուզածը իր փափաքին պէս :
սա կան յաաբեբ ո ւթեանց Համա՛ր : ծ՜ելով ա յ լան գա կ խոնաւութիւն մը։ ՛Ծերուկ բմիշկը երկար բարակ քննելու պէտք
Օ՛րամը Հոտ չունիմ կը պատասխանէր կն ո - չզգաց, մարմնոյն արտակարգ Հոտերը, մշտած որ
այլեւս։
Մ ոսկուա <ք–ամանա կին գի մ ած Էր նաեւ Մ • 1ը , բայս անկողինը նոյնիսկ առանձին էր խոնաւութիւնը կը բաւէին յայտն ելու Համար թէ.
ՆաՀանգներուն վարկ ստանալու Համար , ՛գիմ՛ում Տիր ան ն ո յ ն մարղը չէբ , գետնառիւծի նման՛ գոյն կեանքը վտան՛գի մէջ էր, ու թրքախառն ֆրանսե
ոբ երկար ատեն .առկախ մնաց : Այնց ե ա լ Ապրիլին՛, ու մ որթ կը փոխէր անգիտակիս իբ ներքին աւե րէնով բացատրեց ընդվզումի Հասնող ձեւ ով մը որ
նորէն արծարծուեցաւ ,՚ե ՛ա՛յ՛ս անգամ, Ամերիկա էր՛ րին՝ վստաՀելով մ իայն գործարանի Ը^՜էշկէ^՛ ոԲ «եթէ շարունակէ աշխատիլ թունաւոր կազերու
ոբ նախաձեռնարկ եղաւ , մէկ միլի՚առ տոլարի Փ՛ո յաճախակի այցելութեամբ կը Հաստասէէր իր հ< քա ա յ Գ գռր°^իս մ է լ \ ) ՛էբ են կը սպասէ շան պէս սատ
խառութիւն մը ընելու պատրաստ՛ակամութիւն ջառողջ» բլլալբ , առանց գոյզն կասկածի ուրիշ կելու մաՀբ»։
յայտն՚ելով, պ՛այմանաւ սակայն որ ընգՀանուը ներու շաՀախնգիբ չար աշա Հ՛ո ւթի ւններ ո ւն ։ Աշ Ան՛որ ըս ած՝ն ե բ ո ւ ն տ պա ւ֊ո բ ո ւթ ի ւնը եբկաբ>
խնդիրներ կարգադրուին , այս աո թ ի ւ ֊ ՚ Ւ մէչ1 այ խաբՀը իր սրտին պէս կ ըկարծէր միամտօբէն * եւ չտեւեց սակայնդ գործա՛րանի վարձու բժի՚ շկին
լոց, Ուոշինկթըն կ՝ուզէ որ Մ՚ոսկուա մասնակցի Հոգի կ ո ւա ա ր գ ո բծին Համար ։ « քա ջ ա ո ո զ ^ ես» ապաՀէովո ւթի ւնբ աւելի գրաւիչ էր
Պրէթըն Ուուասի Համաձայնութեան Համեմատ հձառատ գրամ» շաՀ ելու աբգիւնքով ; էք լ յաջո ր գ
Համեմատ կազմուած Միջազգային ՚ Դրամական Ակսած՜ էին արգէն այգ գ ո բծ ի ն շնորՀ ի ւ իւղի օրբ գործ՚արան գնաց :
Հիմնարկութեան և. Միջազգային Դրամատան կրկ պէս կուրին երեսը եք լել ; Հիմա ՛ոչ պարտք ո ւն էի - Մ էկ օ րուան բացակա յո ւթիւնբ խղճի խա յ թ ե–
նակ Հաստատութիւննեբուն , ինչպէս նաեւ ընդուն՛ի ի ն , ոչ ալ պակասութիւն ։ էքր բեմն բնտան իքով ղալ , իրեն գ ո բծ՜ բ կորսնցնելու մ տ՛ա վա խո ւթի լեն
միջազգային՛ առեւտրական քաղաքական՛ութեան մինչեւ Հանրա յին պարտէղբ պտո յա ի 1լերթա յին ալ աւելի : ք՝ան մը չբսին սա կա յն իրեն * բնգՀա–
մասին ՀամաշխարՀային գետնի վրայ ըլլալիք նոր նոյնիսկ* ալ ի^նչ 1լուզէր։ Ա՛եւ շուկայէն սկսան կառակն , Կալ^՝\Բ աւելցուցած էին *
կարգագրութիւնները։ Ամերիկ՚ացիք պայման գը– իրենք ալ գնումներ ը ն ե լ ։ ^1էըակիէ Կէրա^ւէ խ^"– Աշխատանքի միջոցին ^Օ^ՂԼՀ "^տա՛բերեց ու
րած է ին նաեւ որ ակատ մուտք ՛ունենան Կեգր . Եւ– րեղէն շիԱելով փուռբ կուտա յ ի ն , մտագրած էիս մ՜ամեր՛ով ապրեցաւ անոր վերստ՛է ղծուած Հմայքին
ր ոպայի եւ Պալքաններու այն՛ երկիրներուն մէջ՝՛ նո յնիսկ սինէմ ա երթալ է եւ բո է" ր ա յ ս ան Հ՛ուն տակ։ Զորս կողմբ լուսաշող էր^ ճերմակ քօղով
՛որոնք Իք . Մ ի "–՛թեան տնտեսական Հակակշռին վայելքները այգ գործին ու գործարանատիրոջ գեղեցիկ աղջիկ մբ պարելով իրեն կբ մօտենար ,
տակ կը գտն՛ուին , պատերազմէ՛/, ի վեր՛ շն՛որՀիլ ։ երբ յանկարծ ներքին լուսարձակի մը շնորՀիլ տե
Ուրիշ առի՛թներով , այս սիւն՛ակներուն մէջ Պարզապէս սիրաՀարած էր գ ո ր ծ արան ին , եւ սաւ թէ կմախքի մբ Հետ էբ ՛որ կը սիրաբանէր ,
բացատրած
ները չեն են՛ք թէ՝ ինչո՞ւ Ամերիկայի պայման եթէ ձեռքէն գաբ գիշերներն ալ պիտի աշխատէր ։ հ.1ոԲ ՛է՛1 Լ՚"ւԼ ձՒԼ^՚Բ՝ոլ–ս ՚ԼՐ^մ կնքուած պատկերքին
լականանք նմ անակ ։
կրնար ընդունելի ըլլալ քՕ . քիոլսիոյ ։Բա– Արգէն աւելի մամ եբ բանելով բացառիկ գում ար
կրկնելով որ այս երկիրը սկզբունքով մ ը ն ալ կբ վաստկէր ։ ՛Այն միջոցին երբ Հատ մբ անծ՜անօթ Հեղու–
գէմ է այն՛պիսի առաջարկներու որոն՛ք վարկի ին– ք^ան մբ կար գ սակայն > որ շատ զուարճալի կ\ըք կ ո վ մբ լե ց՚ո լն իր կ ռն ա կը առած՜ ն եղ ս ան գուզն ե–
զիջումներու։ /(/ . պա ր ի մ բ մ ր ց՛ում էն
դէ՚ՐՐ ՂԸ. կապեն քաղաքական ը– գտնէր ի ն ք ։ Թէեւ առածին օրէն իսկ ուշագր ու ֊ բէն վեր կ՚ելլէ ր յ երկարատեւ
պէտք ունի, ի ւնը կանգ առաւ * գէ~
Միութիլնը դրամի եւ ապրանքի իժ ի ւնբ գրաւած՜ է ր բա յց ՀետզՀ ետէ անղբաղառ– յոգն՛ած , իր բան ա կան ո ւթ
սինք. բայց, պէտք չէ կարծել թէ Եկրոպայի մէջ նալով. աւելի խոր տպաւորութիւն ձգած էր իր վէՀ– շատի չ թռչուն մ բ մ ագի լներ բ խ րած անոր շնչա
արատ բերելու մէջ^ կ^՚ռ կտուցովբ աչքեբռւն
իր քաղաքական Հեղինակութեան ր ա յ : թործարանին գուռը ^ ինչպէս նաեւ ամէն սպառ կուրծքին
աստիճանին կրնան Հա սնի լ իր զիջումները։ Մոռ տեղ , մին չեւ իսկ իր բեռեե րուն ապակին զա ր գա - լո յսբ կը փո րէր : կորսնցուց Հ ա ւա ս ա ր ա կշռո ւթի լ -
վարչաձեւն ու տնտե սարսափով տեսան
նալու չէ որ իր քաղաքական րած է ին գանկ ե ր ով խ ա՚չա ձ ե լ երկու թեւեր\ո լ վը~ նը : Աօտը գտն՛ուող բնկեբներբ
թ ո յ լ կուտան դեռ ի– ա՛Հ ադանգը Հնչեցնե–
սական կազմակերոլթիլԱը բայ գ տակն ալ Հասկցաւ ՛որ գր ո լած էր <(,մ աՀ ուան մ աՀ ուան պար բ ու փախան
րեն ինքնաբաւ ըլլալու ; Նախն՛ական նիլթերոլ մէջ
Հարուստ՝ գրամ աՀ ա յթա յ թ մ ան (քտ&ՈԸՇտՇՈէ) մէջ ն ի այս վերջին երկրին մ է ^ ։ Անոնք կը վախնան Հ՞՛Հ՛
ալ ՛անզօր չէ բոլորովին . վկա՛յ 20 միլիառ ր՛ուբլիի ոք յ Հյուէտ յ ամ բող^ Հ թեգ տարի 1 իր մ եծ գբացի– Ակնթարթի մը մէջ դիմակաւոր Հրէշներ օգ
ի ն կա պո ւե լէ ետք, ա յ ս շբ^ան՛բ ա՛նցն՛ելէն վեր^ ,
այն ն՛երքին փոխառութիւնը՝ զոր ^անցեալ Մայի՛ նութեան վազեց ի ն , կատարեալ ընդՀ անւո ւր աղէտ
սին՛ սո՛վետ ժողովուրդը ստորագրեց մեծ փութ - • մ ի գուցէ կորսնցնէ իբ նախկին յաճախոր ռնեռո: մը կանխելով :
կոտ ո ւթեամ բ ե լ դիւրութեամբ ; Պա յմ անագր ո ւթիւնբ ունի նաեւ իր քա զա քա - Երկաթէ սանդղամատներուն վրայ վեր էն վար,
Աակայն եւ այնպէս , այս ը ո լ ո ր ը անբա՛ւական կան Հ ա կառա կո ր գներ բ ։ Այս կէտին մէ^^ կարծիք լպրծուն , մ֊անղոտ նիւթ մը փռուած էր ,
են Իյ . Միութեան բազմազան պէտքերուն : Առս - ները կը տարբերին * ոմանք կբ վախնան ոբ Հյու— Գար շաՀ ոտ ու զազրելի՛ տարրալուծուած
կ՚ււ՚ա , երես դարձնելով Ամերիկայի ե լ Անգլխոյ, է տ , /Ս • Ա իութեան Հետ տնտեսական սերտ յարա– մարմնի կտորներ , ծեծուած ճղճղուած մսի նմա
վարկի ե լ վաճառքի ուրիշ ազրիլրներ փնտռելու բերութիւններ մշակելովդ կորսնցնէ իր չէզոքու– նող բան՛եր ոսկորի թափթփոլքներոլ Հետ խառ -
Հետամուտ է ։ Շոլէտի Հ ետ • Հո կտեմ բեր ի սկիզբ, թիւնը ։ Ուրիշներ , ընղՀակառակն , կբ կարծեն թէ նո։ահ կը վկայէին թէ գ ե ռ վայրկեան մը առաջ
ները կնքուած Համաձայնութիւնը այս ուղղու . այս չէզոքութիլնբ աւելի պիտի ամ բանայ , որով– մարդկային էակ մը կը ներկայացնէին : Տ իրանի
թեամբ կատարուած կարեւոր սկզբնաւորութիւն Հետեւ Խ . Միութիւնբ իր տնտե սա կան շա Հ ո ւն Հ ա– «գլուխը» գ տ ա ն քիչ մը Հեռուն; Անաղարտ մնա
՝""՚Ը^՛ է, որ միեւն՛ոյն ատեն մեծ յաջողութիւն մը մար իսկ յ պիտի պաՀ պանէ զայն ։ ցած էր ատամնաշարքը միայն , սարսափի , յուսա–
եղաւ ե լ առաջն՛ակարգ դ է պ ք մը Եւրոպայի յետ - Հատութեան խորՀոլրգի վերջին ձեւը վրան քան
պատերազմ եան դիւանագիտութեան մէջ : ց Հյոլէտ երկընտրանքի մ ը առ^եւ կը ղան ուի ։ դակ՛ուած ;
ԸձԼալով գեբազանցապէս ռամ կա վար երկիր մբ ա– Ոչ ոք պատասխանատու էր ; Ընկերները նպաս
Հաշսոյն,
Այս Համաձայնութեան Համեմատ , Շ ու կա ի). րեւմտեան իմաստովդ չ ի կրնար մեկուսան՛ալ անգ տաւոր վկայութիւն տուին փաթրոն^ծ
Միութեան կը բանայ 500 միլիոն քուրմն ի (35 մի լեւսաքսոն պետ ո ւթ իւններէն ; Ա իւս կոզմէ , սսւ– մանրամասնելով թէ՝ Տիրան այգ օրը չէր ղաղ–
լիոն անգլ.ոսկի, կամ 16 միլիառ 800 միլիոն ֆր.) կա յն յ իր երկրին բա զ գա տ ա բա ր վւոքր տարածու րած ս՚ուլելէ սիրաբանական պարերգի մը եղանա
վարկ մը՝ Հին՛գ տարուան ընթացքին երկու երկիր թիւնը , բնակի չներու թիէ֊բ ե լ մ ան ա լան գ ա շիւ ար– կը մաՀուան բեռան տակ, շարժ֊ուձ՚եւերը յարմար–
ներու միջել կ ատարուելիք փոխանակութեանց Հ ագբա կան գիրքը թ ո ՛ յ լ չեն\ տար որ յաք ի արեւ ցնելով , Հակառակ իրենց զգուշութեան՛ :
Համար։ Ասկէ զատ, մէկ միլիառ քոլրոնի փոխա մտեան իսմ բա կց ո ւթ ե ան մը , ^ ՚ թ է ա յգպիս ի իսբմ– Արդէն ի՛նչ Հարկ կար այդքան օղիկ-ճղիկ ըլ–
" IնI տI էI՚I ըI
տուութիւն մ ը ն ալ, որ պիտի յատկացուի է. Մի բակցո ւթիւն մը կազմուի , Ա լա ւե եր ո լ ե լ Անզլեւ– լալու։ Ո՞վ կ ՝ ո լ գ է ք "Ր պաշտպանէր I" I I I
մատ
ութեան Շ՚ոլէտէ գնելիք այլեւայլ ապրանքներուն : սաքսոններ ու մի^ել վերջնական՛ բամանում առա^ մարդը, մանաւանդ ՛որ Տիրան ստորագրած,
Տնտեսական մեծ յա ջ՛՛ղա թ ի լ ն մ ը ն ,է ՛աս Ա ոս գալէն ետք։ Այս պատճառով ) ՚է^՚ուէտ ամէն ֆանք կոիյած էր Մեծ Ընկերութեան մեծ օրինագրքին
կուայի Համար ոբ այս կերպո՛վ արտաքին առաջին պիտի ընէ ո ր այ ս պի սի բամանում տ ե ղ ի չ ո ւն ե - մէջ՝ կան՛խաւ վաւերացնելով իր մաՀավճիռը, ան
մեծ փոխատուութիւնը ըրած կ՝ըլլայ պատերազ նայ , եւ եթէ ունենա՛յ , գոնէ իր չէզոքութիլնբ գիտակցաբար :
մէն ի վեր , եւ որուն շնորՀիլ պիտի կրնայ խաղա պաՀ պանէ ։ ԱՀա՛ , այս տեսակէտ՛ով է որ ռուս Լ լ - իրեն պէս անլեզու երկու գործաւորնե՛ր կան
ղօրէն առաջ տանիլ իբ վերակառուցման գործը : շուէտական անտ ե ս ա կան Համ աձա յնութիւնբ խիստ չեցին ու «դիակը» տ՛ոլն զրկեցին թեթեւ ծրարի
Համաձայն՛ութիւն՛ը նպաստաւոր է նաեւ պ՛ուէտի մեծ յաջողութիւն մը պէտք է նկատել։ Միայն թէ՝ մը պէս։ Անոնք Տիըանի կնոջը բացակայութեան
Համար։ Այս երկիրը՝ որուն ամենանոր կատարե ^.ԽորՀոլբգ մարղկան) կամք Աստուծ՝ոյ» : դրան ետել զետեղեց ի ն , վր՛ան ղնե լով «ստորագըր–
լութեամբ կազմակերպուած ճարտարարուեստը ՛ա Բառ մ բն ալ Մմեբիկայի գմգոՀ ութեան մա ուած պայմանագրութեան» Հետ ան՛որ կեանքի դի
նաղարտ մնացած է եւ արտասահմանէն կըստանա / սին ։ քաղաքական ապագա յ Հետեւանքներէն ան նը , 5 ֆ՛ր • Հ՛ացագին իբրեւ առաւելագոյն շնորՀ :
շարունակ ահագին ապսպրանքներ ,իր շատ մը գոր կախաբար , Ուոշինկթբն , այս Համաձայնութեան Մինչեւ կնոջ մահը ամէն ինչ «օրինական էր» :
ծարանները կիսովին միայն կը բանեցնէ, գչխաւոԼ մէջ կբ տեսնէ անմիջական վտանգ, իր թէ՛ տնտե
բա բար ածուխի պա կաս ութեաս Հետեւանքով : Տ իրանի տունէն վայրի ղա՛զաններ ոռնացին
սական հ*– թէ քաղաքական շաՀ ե րուն Համար : կբ օր՛երով, ՛որոնց արձագանգը մինչեւ Հիրօշիմա,
Պատերազմէն առաջ ածուխը կը ստանար Գերմա կասկածի որ Հյ ուէտ Ա . \/ա Հան գներ էն գնած մե
նիա յ է ն եւ ԼեՀ աստանէն . Հիմա, մաս մը միայն Նակազտկի կը լսուէր ու վսեմափայլ Մահը մար
քենաներն ո Լ ճարտա բար ուեստ ական կազմածն երր գոց մ եղսա կցո ւթեամ բ իբ սիրաբան՛ութեան վախ–
ԼեՀաստանէն , իսկ ոչինչ՝ Գեր մանիա յէն". ի). Մի գործածէ Խ * Մ ի՛ութեան ծախելիք ապրանքներուն
ութեան Հետ կնքած Համաձայն՛ութեամբ , կը յ ո լ - ճանր տեսնելով, իր խամաճիկներ՛ով կը զբօսն՛ուր
շինութեան , եւ այս կերպովդ Ամերիկա սատարած անոնց բոլորին կեանքի թելերը իր կարծր ափե -
սայ աւելցնել իր ածուխի ներածումները; ը լ լ ա յ էը մեծ՝ մրցակցին տնտեսական եւ ռազմա
ր ո ւն մ է . ՚ ՚ :
Խ– Միութեան եւ Շոլէտի միջել կնք ուա՛ծ կան վերակառուցման է Ի ձայն փողոյ ՛ու թմբուկի։
պայմ՛անագրութիւնը ալ « լ .
իր Հակառակորդներն ՀՐ. Ն– ԹՈՐՈՍԵԱՆ ԽՈՍՐՈՀ ՎՇՏՈԻՆԻ
Fonds A.R.A.M
ցա% ՚ " յ ս տար
Իա ՄՒԱՒԹԵԱՆ ՍխարաԱութիւԱ ՎառուաԱ ճետ օրին՛ակ «պատկերները որ, օր մըն
ալ խելքին քիչ մ ը ն աք
փչեց , ասեղ մը առաւ,
ՄԷԿ ՏԱՐՈՂՈՒԹԻՒՆԸ մուր ու մեկուսանալով անկիւն մը, ձախ թեւին
վրայ գանգ
(ի. եւ վերջին մաս) արտակիտեց խոշոր մը, երկու խաչա
Օրեր անցան ու կինը գոՀ էբ ոբ ամ ուսին՛ը ձեւ թեւոսկրներու վբայ Հ՚Բանի մը օբ ասիղթէ ցա
Գեբմասական պատերազմին քանգր ւմնֆըը պատուելիի մը պէս բարեպաշտ կյլ դառնար այգ ւ ը զգաց եւ անոր կսկիծով, նշանտուքի մատանիի
խանգարեցին Խ • Միութեան ազգային տնտեսու - գործարանը մտնելէն ի վեր ; Այլեւս չէր ծխեր չէր մը /սորՀ՚Ո/֊րդով պարրլբոլած հ ի ն երդի մը տողե
թիւնը, .որուն վերակառոլցման Համար ւգ\էտք կայ խմեր : Կինը ո ւ. ո ախ ութ– եամ բ կբ ծ՜ախէ ր ան՛որ րը կը մրմնջէր , ամէն անգամ երբ վրան կը նայէր
արտաքին օժանդակութեան , գրամի ել վաճառքի՛, ծխա խո ա՛ն ու. գինին։ Երջանիկ էին ,միայս կ կրկնելով, - «Ախ, սիրուհի՛՛՛ս , քու անունը իրր
ինչպէս ուրիշ երկիրներ , այս պետ ո լիքի ւ ն ն Հաէ դի՜ ձ ա գ մ ԷՀ մ տած էր Տիբանի կոկորգը ու. կր ճանկբ/ւ– երգում կուրծքիս վրայ աստղեցի անաղարտ »:
մեց ասոնց միակ կարեւոր ազբիւբին՝ Մեծն Րբի– աէր անընգՀաա Հազացնելով՛, կտոր մը չոր Հաց Ամիսներ վերջ Տիրան՝ աշնան տրամաթա/սիծ
տան ի ո յ եւ Մ • Նահանգներուն : Մէկ տարիէն ա~ իրր ատոր զարման գրսլանէն չէր պակսեր * մ ա ս ա ֊ իրիկուն մը ւոք-չ վերադարձաւ տուն : Լաւ չէր ՚ըղ–
ւելի է որ կբ բանակցի Լոնտոնի Հետ, կանոն՛աւո ւանգ ուրիշներու, առջեւ սկսած էր ամչնալ Հազէն։ գաը ինքզինք : Հաւանաբար «.պաղ առած էր» : Օա–
րելու Հ՛ամար ի՛ր տնտեսական յա բ աբերութ իւննե– Գիշերները մ ան աւան գ անկողն էն խո յ ս կոլ— ջորդ օրը անկողին մնալուիր փափաքըգատապար–
րը՛ բայց , ի գո՛ւբ : Գլխաւոր գմ ո լար ութ ի ւ ն ը ՛այն տար օղի նուաղութենէն նեղո լելով եւ երբ ղուրս տելի ծուլութեան վերագրեց • բա յց տեսած գէշ ե–
ապրանքներ՛ու մասին է՝ զորս անցեալ տարի 1Ս • կ՚երթար լուսնին շողքին տակ Հեռաւոր ստուեր մը . բազը եւ կնոջը թախանձանքը պատճառ ՛եզան որ
Միութիւնը գնաճ էր մեքենաներ եւ ելեկտրա նշմարել կբ կարծէր , Հձգեռ կանո՜ւխ է^ գեռ. կա - գործի չերթայ , որպէսզի անգամ մըն ալ թազին
կան կազմածն՛եր , եւ որոնք երկար ատեն քա նուխ» ՔՍՔէնԼՀ լս^ԼՈէԼ ասկէ 1 անքուն մնալով եր֊֊. մէջ Համբաւաւոր ռուս փրոֆէսէօռին քննուելու
րափներս՛ւն վրա լ մն՛ացին գիներոլ մասիս ծագած կար ատեն։ երթայ : Ւըր ան շաՀախնգիբ , ամենակարող, այս
տարակարծս ւթ ի ւ ն ն ե բու պատճառով ։Այսվէճը ՛ար ճամրորղներվԼ , նոյնիսկ իր տնեցիները սկսան իր անցեալը անծանօթ մարղը եթէ գոյութիւն ա;
գելք եղաւ ,որ նոր եւ աւելի՛ Հիմնական կարգա– գանիլ իրմէն* կփորսողի պէս կը Հոտիս» , Կ՝լՀսէբ չունենար , ժողովուրդը շատ անգամ գիտէ ստեղ
գրութիւններ ը լ լ ա յ ի ն երկու երկիրներու տնտե - կի"Ը՚* Մարմինն ալ կը Հոտէր ՛իսկապէս , ար տա ծել իր ուզածը իր փափաքին պէս :
սա կան յաաբեբ ո ւթեանց Համա՛ր : ծ՜ելով ա յ լան գա կ խոնաւութիւն մը։ ՛Ծերուկ բմիշկը երկար բարակ քննելու պէտք
Օ՛րամը Հոտ չունիմ կը պատասխանէր կն ո - չզգաց, մարմնոյն արտակարգ Հոտերը, մշտած որ
այլեւս։
Մ ոսկուա <ք–ամանա կին գի մ ած Էր նաեւ Մ • 1ը , բայս անկողինը նոյնիսկ առանձին էր խոնաւութիւնը կը բաւէին յայտն ելու Համար թէ.
ՆաՀանգներուն վարկ ստանալու Համար , ՛գիմ՛ում Տիր ան ն ո յ ն մարղը չէբ , գետնառիւծի նման՛ գոյն կեանքը վտան՛գի մէջ էր, ու թրքախառն ֆրանսե
ոբ երկար ատեն .առկախ մնաց : Այնց ե ա լ Ապրիլին՛, ու մ որթ կը փոխէր անգիտակիս իբ ներքին աւե րէնով բացատրեց ընդվզումի Հասնող ձեւ ով մը որ
նորէն արծարծուեցաւ ,՚ե ՛ա՛յ՛ս անգամ, Ամերիկա էր՛ րին՝ վստաՀելով մ իայն գործարանի Ը^՜էշկէ^՛ ոԲ «եթէ շարունակէ աշխատիլ թունաւոր կազերու
ոբ նախաձեռնարկ եղաւ , մէկ միլի՚առ տոլարի Փ՛ո յաճախակի այցելութեամբ կը Հաստասէէր իր հ< քա ա յ Գ գռր°^իս մ է լ \ ) ՛էբ են կը սպասէ շան պէս սատ
խառութիւն մը ընելու պատրաստ՛ակամութիւն ջառողջ» բլլալբ , առանց գոյզն կասկածի ուրիշ կելու մաՀբ»։
յայտն՚ելով, պ՛այմանաւ սակայն որ ընգՀանուը ներու շաՀախնգիբ չար աշա Հ՛ո ւթի ւններ ո ւն ։ Աշ Ան՛որ ըս ած՝ն ե բ ո ւ ն տ պա ւ֊ո բ ո ւթ ի ւնը եբկաբ>
խնդիրներ կարգադրուին , այս աո թ ի ւ ֊ ՚ Ւ մէչ1 այ խաբՀը իր սրտին պէս կ ըկարծէր միամտօբէն * եւ չտեւեց սակայնդ գործա՛րանի վարձու բժի՚ շկին
լոց, Ուոշինկթըն կ՝ուզէ որ Մ՚ոսկուա մասնակցի Հոգի կ ո ւա ա ր գ ո բծին Համար ։ « քա ջ ա ո ո զ ^ ես» ապաՀէովո ւթի ւնբ աւելի գրաւիչ էր
Պրէթըն Ուուասի Համաձայնութեան Համեմատ հձառատ գրամ» շաՀ ելու աբգիւնքով ; էք լ յաջո ր գ
Համեմատ կազմուած Միջազգային ՚ Դրամական Ակսած՜ էին արգէն այգ գ ո բծ ի ն շնորՀ ի ւ իւղի օրբ գործ՚արան գնաց :
Հիմնարկութեան և. Միջազգային Դրամատան կրկ պէս կուրին երեսը եք լել ; Հիմա ՛ոչ պարտք ո ւն էի - Մ էկ օ րուան բացակա յո ւթիւնբ խղճի խա յ թ ե–
նակ Հաստատութիւննեբուն , ինչպէս նաեւ ընդուն՛ի ի ն , ոչ ալ պակասութիւն ։ էքր բեմն բնտան իքով ղալ , իրեն գ ո բծ՜ բ կորսնցնելու մ տ՛ա վա խո ւթի լեն
միջազգային՛ առեւտրական քաղաքական՛ութեան մինչեւ Հանրա յին պարտէղբ պտո յա ի 1լերթա յին ալ աւելի : ք՝ան մը չբսին սա կա յն իրեն * բնգՀա–
մասին ՀամաշխարՀային գետնի վրայ ըլլալիք նոր նոյնիսկ* ալ ի^նչ 1լուզէր։ Ա՛եւ շուկայէն սկսան կառակն , Կալ^՝\Բ աւելցուցած էին *
կարգագրութիւնները։ Ամերիկ՚ացիք պայման գը– իրենք ալ գնումներ ը ն ե լ ։ ^1էըակիէ Կէրա^ւէ խ^"– Աշխատանքի միջոցին ^Օ^ՂԼՀ "^տա՛բերեց ու
րած է ին նաեւ որ ակատ մուտք ՛ունենան Կեգր . Եւ– րեղէն շիԱելով փուռբ կուտա յ ի ն , մտագրած էիս մ՜ամեր՛ով ապրեցաւ անոր վերստ՛է ղծուած Հմայքին
ր ոպայի եւ Պալքաններու այն՛ երկիրներուն մէջ՝՛ նո յնիսկ սինէմ ա երթալ է եւ բո է" ր ա յ ս ան Հ՛ուն տակ։ Զորս կողմբ լուսաշող էր^ ճերմակ քօղով
՛որոնք Իք . Մ ի "–՛թեան տնտեսական Հակակշռին վայելքները այգ գործին ու գործարանատիրոջ գեղեցիկ աղջիկ մբ պարելով իրեն կբ մօտենար ,
տակ կը գտն՛ուին , պատերազմէ՛/, ի վեր՛ շն՛որՀիլ ։ երբ յանկարծ ներքին լուսարձակի մը շնորՀիլ տե
Ուրիշ առի՛թներով , այս սիւն՛ակներուն մէջ Պարզապէս սիրաՀարած էր գ ո ր ծ արան ին , եւ սաւ թէ կմախքի մբ Հետ էբ ՛որ կը սիրաբանէր ,
բացատրած
ները չեն են՛ք թէ՝ ինչո՞ւ Ամերիկայի պայման եթէ ձեռքէն գաբ գիշերներն ալ պիտի աշխատէր ։ հ.1ոԲ ՛է՛1 Լ՚"ւԼ ձՒԼ^՚Բ՝ոլ–ս ՚ԼՐ^մ կնքուած պատկերքին
լականանք նմ անակ ։
կրնար ընդունելի ըլլալ քՕ . քիոլսիոյ ։Բա– Արգէն աւելի մամ եբ բանելով բացառիկ գում ար
կրկնելով որ այս երկիրը սկզբունքով մ ը ն ալ կբ վաստկէր ։ ՛Այն միջոցին երբ Հատ մբ անծ՜անօթ Հեղու–
գէմ է այն՛պիսի առաջարկներու որոն՛ք վարկի ին– ք^ան մբ կար գ սակայն > որ շատ զուարճալի կ\ըք կ ո վ մբ լե ց՚ո լն իր կ ռն ա կը առած՜ ն եղ ս ան գուզն ե–
զիջումներու։ /(/ . պա ր ի մ բ մ ր ց՛ում էն
դէ՚ՐՐ ՂԸ. կապեն քաղաքական ը– գտնէր ի ն ք ։ Թէեւ առածին օրէն իսկ ուշագր ու ֊ բէն վեր կ՚ելլէ ր յ երկարատեւ
պէտք ունի, ի ւնը կանգ առաւ * գէ~
Միութիլնը դրամի եւ ապրանքի իժ ի ւնբ գրաւած՜ է ր բա յց ՀետզՀ ետէ անղբաղառ– յոգն՛ած , իր բան ա կան ո ւթ
սինք. բայց, պէտք չէ կարծել թէ Եկրոպայի մէջ նալով. աւելի խոր տպաւորութիւն ձգած էր իր վէՀ– շատի չ թռչուն մ բ մ ագի լներ բ խ րած անոր շնչա
արատ բերելու մէջ^ կ^՚ռ կտուցովբ աչքեբռւն
իր քաղաքական Հեղինակութեան ր ա յ : թործարանին գուռը ^ ինչպէս նաեւ ամէն սպառ կուրծքին
աստիճանին կրնան Հա սնի լ իր զիջումները։ Մոռ տեղ , մին չեւ իսկ իր բեռեե րուն ապակին զա ր գա - լո յսբ կը փո րէր : կորսնցուց Հ ա ւա ս ա ր ա կշռո ւթի լ -
վարչաձեւն ու տնտե սարսափով տեսան
նալու չէ որ իր քաղաքական րած է ին գանկ ե ր ով խ ա՚չա ձ ե լ երկու թեւեր\ո լ վը~ նը : Աօտը գտն՛ուող բնկեբներբ
թ ո յ լ կուտան դեռ ի– ա՛Հ ադանգը Հնչեցնե–
սական կազմակերոլթիլԱը բայ գ տակն ալ Հասկցաւ ՛որ գր ո լած էր <(,մ աՀ ուան մ աՀ ուան պար բ ու փախան
րեն ինքնաբաւ ըլլալու ; Նախն՛ական նիլթերոլ մէջ
Հարուստ՝ գրամ աՀ ա յթա յ թ մ ան (քտ&ՈԸՇտՇՈէ) մէջ ն ի այս վերջին երկրին մ է ^ ։ Անոնք կը վախնան Հ՞՛Հ՛
ալ ՛անզօր չէ բոլորովին . վկա՛յ 20 միլիառ ր՛ուբլիի ոք յ Հյուէտ յ ամ բող^ Հ թեգ տարի 1 իր մ եծ գբացի– Ակնթարթի մը մէջ դիմակաւոր Հրէշներ օգ
ի ն կա պո ւե լէ ետք, ա յ ս շբ^ան՛բ ա՛նցն՛ելէն վեր^ ,
այն ն՛երքին փոխառութիւնը՝ զոր ^անցեալ Մայի՛ նութեան վազեց ի ն , կատարեալ ընդՀ անւո ւր աղէտ
սին՛ սո՛վետ ժողովուրդը ստորագրեց մեծ փութ - • մ ի գուցէ կորսնցնէ իբ նախկին յաճախոր ռնեռո: մը կանխելով :
կոտ ո ւթեամ բ ե լ դիւրութեամբ ; Պա յմ անագր ո ւթիւնբ ունի նաեւ իր քա զա քա - Երկաթէ սանդղամատներուն վրայ վեր էն վար,
Աակայն եւ այնպէս , այս ը ո լ ո ր ը անբա՛ւական կան Հ ա կառա կո ր գներ բ ։ Այս կէտին մէ^^ կարծիք լպրծուն , մ֊անղոտ նիւթ մը փռուած էր ,
են Իյ . Միութեան բազմազան պէտքերուն : Առս - ները կը տարբերին * ոմանք կբ վախնան ոբ Հյու— Գար շաՀ ոտ ու զազրելի՛ տարրալուծուած
կ՚ււ՚ա , երես դարձնելով Ամերիկայի ե լ Անգլխոյ, է տ , /Ս • Ա իութեան Հետ տնտեսական սերտ յարա– մարմնի կտորներ , ծեծուած ճղճղուած մսի նմա
վարկի ե լ վաճառքի ուրիշ ազրիլրներ փնտռելու բերութիւններ մշակելովդ կորսնցնէ իր չէզոքու– նող բան՛եր ոսկորի թափթփոլքներոլ Հետ խառ -
Հետամուտ է ։ Շոլէտի Հ ետ • Հո կտեմ բեր ի սկիզբ, թիւնը ։ Ուրիշներ , ընղՀակառակն , կբ կարծեն թէ նո։ահ կը վկայէին թէ գ ե ռ վայրկեան մը առաջ
ները կնքուած Համաձայնութիւնը այս ուղղու . այս չէզոքութիլնբ աւելի պիտի ամ բանայ , որով– մարդկային էակ մը կը ներկայացնէին : Տ իրանի
թեամբ կատարուած կարեւոր սկզբնաւորութիւն Հետեւ Խ . Միութիւնբ իր տնտե սա կան շա Հ ո ւն Հ ա– «գլուխը» գ տ ա ն քիչ մը Հեռուն; Անաղարտ մնա
՝""՚Ը^՛ է, որ միեւն՛ոյն ատեն մեծ յաջողութիւն մը մար իսկ յ պիտի պաՀ պանէ զայն ։ ցած էր ատամնաշարքը միայն , սարսափի , յուսա–
եղաւ ե լ առաջն՛ակարգ դ է պ ք մը Եւրոպայի յետ - Հատութեան խորՀոլրգի վերջին ձեւը վրան քան
պատերազմ եան դիւանագիտութեան մէջ : ց Հյոլէտ երկընտրանքի մ ը առ^եւ կը ղան ուի ։ դակ՛ուած ;
ԸձԼալով գեբազանցապէս ռամ կա վար երկիր մբ ա– Ոչ ոք պատասխանատու էր ; Ընկերները նպաս
Հաշսոյն,
Այս Համաձայնութեան Համեմատ , Շ ու կա ի). րեւմտեան իմաստովդ չ ի կրնար մեկուսան՛ալ անգ տաւոր վկայութիւն տուին փաթրոն^ծ
Միութեան կը բանայ 500 միլիոն քուրմն ի (35 մի լեւսաքսոն պետ ո ւթ իւններէն ; Ա իւս կոզմէ , սսւ– մանրամասնելով թէ՝ Տիրան այգ օրը չէր ղաղ–
լիոն անգլ.ոսկի, կամ 16 միլիառ 800 միլիոն ֆր.) կա յն յ իր երկրին բա զ գա տ ա բա ր վւոքր տարածու րած ս՚ուլելէ սիրաբանական պարերգի մը եղանա
վարկ մը՝ Հին՛գ տարուան ընթացքին երկու երկիր թիւնը , բնակի չներու թիէ֊բ ե լ մ ան ա լան գ ա շիւ ար– կը մաՀուան բեռան տակ, շարժ֊ուձ՚եւերը յարմար–
ներու միջել կ ատարուելիք փոխանակութեանց Հ ագբա կան գիրքը թ ո ՛ յ լ չեն\ տար որ յաք ի արեւ ցնելով , Հակառակ իրենց զգուշութեան՛ :
Համար։ Ասկէ զատ, մէկ միլիառ քոլրոնի փոխա մտեան իսմ բա կց ո ւթ ե ան մը , ^ ՚ թ է ա յգպիս ի իսբմ– Արդէն ի՛նչ Հարկ կար այդքան օղիկ-ճղիկ ըլ–
" IնI տI էI՚I ըI
տուութիւն մ ը ն ալ, որ պիտի յատկացուի է. Մի բակցո ւթիւն մը կազմուի , Ա լա ւե եր ո լ ե լ Անզլեւ– լալու։ Ո՞վ կ ՝ ո լ գ է ք "Ր պաշտպանէր I" I I I
մատ
ութեան Շ՚ոլէտէ գնելիք այլեւայլ ապրանքներուն : սաքսոններ ու մի^ել վերջնական՛ բամանում առա^ մարդը, մանաւանդ ՛որ Տիրան ստորագրած,
Տնտեսական մեծ յա ջ՛՛ղա թ ի լ ն մ ը ն ,է ՛աս Ա ոս գալէն ետք։ Այս պատճառով ) ՚է^՚ուէտ ամէն ֆանք կոիյած էր Մեծ Ընկերութեան մեծ օրինագրքին
կուայի Համար ոբ այս կերպո՛վ արտաքին առաջին պիտի ընէ ո ր այ ս պի սի բամանում տ ե ղ ի չ ո ւն ե - մէջ՝ կան՛խաւ վաւերացնելով իր մաՀավճիռը, ան
մեծ փոխատուութիւնը ըրած կ՝ըլլայ պատերազ նայ , եւ եթէ ունենա՛յ , գոնէ իր չէզոքութիլնբ գիտակցաբար :
մէն ի վեր , եւ որուն շնորՀիլ պիտի կրնայ խաղա պաՀ պանէ ։ ԱՀա՛ , այս տեսակէտ՛ով է որ ռուս Լ լ - իրեն պէս անլեզու երկու գործաւորնե՛ր կան
ղօրէն առաջ տանիլ իբ վերակառուցման գործը : շուէտական անտ ե ս ա կան Համ աձա յնութիւնբ խիստ չեցին ու «դիակը» տ՛ոլն զրկեցին թեթեւ ծրարի
Համաձայն՛ութիւն՛ը նպաստաւոր է նաեւ պ՛ուէտի մեծ յաջողութիւն մը պէտք է նկատել։ Միայն թէ՝ մը պէս։ Անոնք Տիըանի կնոջը բացակայութեան
Համար։ Այս երկիրը՝ որուն ամենանոր կատարե ^.ԽորՀոլբգ մարղկան) կամք Աստուծ՝ոյ» : դրան ետել զետեղեց ի ն , վր՛ան ղնե լով «ստորագըր–
լութեամբ կազմակերպուած ճարտարարուեստը ՛ա Բառ մ բն ալ Մմեբիկայի գմգոՀ ութեան մա ուած պայմանագրութեան» Հետ ան՛որ կեանքի դի
նաղարտ մնացած է եւ արտասահմանէն կըստանա / սին ։ քաղաքական ապագա յ Հետեւանքներէն ան նը , 5 ֆ՛ր • Հ՛ացագին իբրեւ առաւելագոյն շնորՀ :
շարունակ ահագին ապսպրանքներ ,իր շատ մը գոր կախաբար , Ուոշինկթբն , այս Համաձայնութեան Մինչեւ կնոջ մահը ամէն ինչ «օրինական էր» :
ծարանները կիսովին միայն կը բանեցնէ, գչխաւոԼ մէջ կբ տեսնէ անմիջական վտանգ, իր թէ՛ տնտե
բա բար ածուխի պա կաս ութեաս Հետեւանքով : Տ իրանի տունէն վայրի ղա՛զաններ ոռնացին
սական հ*– թէ քաղաքական շաՀ ե րուն Համար : կբ օր՛երով, ՛որոնց արձագանգը մինչեւ Հիրօշիմա,
Պատերազմէն առաջ ածուխը կը ստանար Գերմա կասկածի որ Հյ ուէտ Ա . \/ա Հան գներ էն գնած մե
նիա յ է ն եւ ԼեՀ աստանէն . Հիմա, մաս մը միայն Նակազտկի կը լսուէր ու վսեմափայլ Մահը մար
քենաներն ո Լ ճարտա բար ուեստ ական կազմածն երր գոց մ եղսա կցո ւթեամ բ իբ սիրաբան՛ութեան վախ–
ԼեՀաստանէն , իսկ ոչինչ՝ Գեր մանիա յէն". ի). Մի գործածէ Խ * Մ ի՛ութեան ծախելիք ապրանքներուն
ութեան Հետ կնքած Համաձայն՛ութեամբ , կը յ ո լ - ճանր տեսնելով, իր խամաճիկներ՛ով կը զբօսն՛ուր
շինութեան , եւ այս կերպովդ Ամերիկա սատարած անոնց բոլորին կեանքի թելերը իր կարծր ափե -
սայ աւելցնել իր ածուխի ներածումները; ը լ լ ա յ էը մեծ՝ մրցակցին տնտեսական եւ ռազմա
ր ո ւն մ է . ՚ ՚ :
Խ– Միութեան եւ Շոլէտի միջել կնք ուա՛ծ կան վերակառուցման է Ի ձայն փողոյ ՛ու թմբուկի։
պայմ՛անագրութիւնը ալ « լ .
իր Հակառակորդներն ՀՐ. Ն– ԹՈՐՈՍԵԱՆ ԽՈՍՐՈՀ ՎՇՏՈԻՆԻ
Fonds A.R.A.M