Page 26 - ARM_19-1946_04

8 Ա #ԱԶ

ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԱՍՈԻԼԻՍ Հայաստանը ուարձաններկն Աեվրի մէՀ կնքուած՛ դաշնագրով ի^

ր ա լաս ութ իւն տ լաւ եռալ Ա՝էացեալ Նահանգներու

էԲԻՀԱԶԳ. ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ ՈւիւսըքձհաԱ սա1ւմա0(1եէավ հանգուցեալ հայասէր նախագահ Ուի լսրն ի գծ՜ել
Հայաստանէ
սահմանները։ Որով, բասի Արեւել -

ԺՈՂՈՎՈՒՐԴՆԵՐՈՒ եան Հայաստանէն որ ունէր 71330 քառ. քիլոմեթր

Ներկա յիս ա՚բյտա սաՀ մ անի Հա յեբուս խո ր ո ւն կ տարածութիւն , Արեւմտ . Հայասաանր կ՛ունենար

ՊԱՐԵՆԱԻՈՐՄԱՆ ՀԱՄԱՐ ուրախութիւն կբ պատճառէ այն պարագան թէ 90.000 քառ. քիլոմեթր տարածութիւն : Այսպէս .
1. Վանի ամրողԼ
բացի կարս եւ ԱրտաՀանի պաՀ անք քէն , նաեւ կը աարուծ • 39300 քար֊. քիլ*

ներկայացուին իւ կը յարրւցուին $լիլսընեան Հայաստանի մաս 20.000 , 2, էբդբու֊մփ ամ բող՛է ս,ա.

՝Բ առաքական ներքին եւ. արտաքին սաՀմաններով Հայաստանի պ՚աՀանքն ու խսգիրը՝* ր ածութիւն 49700 քո. քիլ. Հայաստանի մաս 40
խնդիրներ ր
& ատ իրաւամբ Ա՛տ յիս 12^5» Ս "յիի > թ պաշտօ - հագար, 3. Բ՚ողէչի (Պիթլբղ) ամբ. տարած. 27100
ա՛յնքան կր զբաղեցնեն ԼԲաղրԷ (քնթեր ց ո զներ ր ոբ
պարենավորման նա կան օր կան <էՓբավտա^ կը գրէր * ՀքհոլսաՀա– քռ. քիչ– Հայաոտանֆ մ աո 15000, 4, Տրապիզոնի
Ժամանակ չեն թողուր մ տաճ ելա–
Հարցը մեր ա– յաստանի իրաւունքն է պաՀանքել կարս եւ Աբտա– ամբողջ տարած։ 32700 քռ • քիլ– Հայաստանի մաս
մասին ։ Անշուշտ , այս կենսական
գլխաւոր Հանը, իսկ ՏաճկաՀայոց իրաւունքն է պաՀանքել 15.000։ ՛հում ար քառ– քէլ՛ 90.000 Արեւելեան ներ.
մ էն ուո , եւ մ ան աւանդ տանտիկիններու
գառնութիւնը Վան, Բագէ շ, ^բղր^ում նաՀ անգներըֆ , ըսել Լլ ո ւզէ կա/ Հայաստան 31.980, Արեւելեան Հայաստանի
մ տ աՀ ո գո ւթ ի ւն ր կր կազմէ : Անոր
զանգուածները* ք)ւիլսընեան սաՀմաններով Արեւմտեան Հա յաս - միւս մասեր աՕին 39.350, Արեւմտեան Հայաս -
ամէն օր կր զգան ժողովրդային
պարենա*– տանը ; տան Ուիլսըչեեան սահման 90^000
Պատերազմին քանդումներ ր փճացուցին
Ա պասենք, որ ուշ կամ կանուխ պիտի իրակա­
ւորման ազբիւրնեբը, այնպէս որ Հիմա ազգային * ՐսղՀանուր տա­

եւ անՀատական ճիգերը չէ որ պիտի կրնան .վերա– նանա ք նման անՀերքելի եւ յափշտակուած իրա - րածութիւն 161.330 :

Հաստատել նախկին կացութիւնը յ լունք մբ եւ աշխարՀ ի մեծերը պիտի Հատուցանեն Ուիլս րնեան սաՀմ աններով Արեւմ տեան Հա ^

Ա արգոց ապրուստի պա յմ անները բարելաւե­ պարտամուրՀակբ Հալ ժողովուրդի անուան հ Մինք յաստանի մ աս պիտի կազմէին Վանի նա Հան գէն

լու դործբ մինչեւ Հիմա իւրաքանչիւր ժողովուրդ այդ տանք ցուցակ մը ներկայ Հայաստանէն զանա­ Վանի Աանճաքբ , Բաղէշի (Պիթլիղի) նաՀանդէն

ինքը կը կատարէր9 ազգային շբքանակի մէք, Րայ*ք> զան առիթներով եւ դէպքերու բերումով ան՛ - Բազէ շ եւ Մ ո լ ֊ շ ի Ա անճարները, էրզրումի նաՀանգր

խիստ անգոՀացոլցիչ կերպով եւ վտանգաւոր Հե­ քատուած եւ Արեւմտեան Հայաստանի ա լնաՀանղ– գրեթէ ամ բո զքո ւթեամ բ , էր դրում ի , Հին Պա յա

տեւանքներով; Յայտնի է թէ ^խաղաղութիւնն ու ներու տար ածութիւնն երը ։ Ամ բոզք ական Հա յաս - զի տի եւ Եբղնկայի Աանճաքնեբր ; Նաեւ Տրապիզս–

կար գ—կ անոն ը կա ր ելի չէ Հաստատ ել ո րքան ատ ե ն տան մ իա ցետ է ձեւոյվ ,Ուի լսրն եան սաՀմ աններն աք նի նաՀանդէն մաս մը Րիզէի (Լա զիս տան) Ա ան -

որ շատ մը երկիրներու մէք ժողովրդային զան­ մ էքը՝ տարածութիւն բ կ՚ըլլար 1 61 .370 քառ * քի - ճաքը , Տրապիզոնի Աանճաքին ել Կիւմիշիստնէին

գուածներ անօթ ութ են է պիտի տառապին կամ սո­ լոմ եթ ր , տ ա ր ածո ւթ ի ւն մը ՛ո ր ի սփիւռսա շխարՀ ի ալ արեւելեան մասերը*

վի վախին տակ պիտի գտնուին : Աասնագէտնեբու ցրուած Հայութիւնը կրնար պարփակել : ԱաՀմանը կր սկսի Աեւ \քովի վրա յ գբտ -

կարծիքով աշխար Հի բնակչութետն երկու երրոր­ Ա ո յն տարածութենէն միայն կայ ներկայ Հա - նուոդ Տբապիղոնէն մօտ մէկ ժամ արեւմուտքէն

դը անբաւաբար կերպով կը սնանի : կարդ մը եր­ յաստտնի 3 1 980 քառ * քի լոմեթ ր Հ ո զամ ասր բաժ­ Բլաթանա պղաիկ քաղաքէն , մէքբ կ առնէ Տրապիզ

կիրներու մէք, ինչպէս Հնդկաստան , Ջին աII տ ան , նուած այսպէս *-—• զոնբ, կը շարունակէ զէպի Հարաւ արւեելք^ մէքբ

գրեթէ սով կայ ։ էքւրռպայի, մանաւանդ այս ցա­ ՝1. Երեւան 3140 քառ . քիլոմեթր , 2 . էջմիածին կ՚առնէ կրզնկա »րազարր * կ՝անցնի Տէրսիմի լեոնե–

մաքին՛ կեդրոնական մասին մէք ու Պալքաննեքյւ , 3750 քառ քիլոմեթր , 3. Լենինական 3300 քո • քիլ– , րոլ Հիւսիսէն եւ Հարաւ Արեւելք ծռելով՝ մէքը

թշուառութիւնը ա՛հ ս աՀ մ ա ն է * 4. Բամպակ - Լոռի 5000 քռ . քիլ . , 5. ՚Լազախ-իչե– կ՚առնէ Մ շոյ դաշտը եւ Ա ասուն ի մեծ մ ա\ս ը հ Հոս

ՆախագաՀ ւան 4000 քռ. քիլ– , 6. Նոր Պ՛՛։ յա դիո 4790 քռ . քիլ., իր Հարաւային սաՀմանն է Տաւրոսի շղթան ,
ք*"ղվէլթ "՚,քս Վէ^ակը նախատեսած 7. Ղ՝ ա ր ա լա գեաղ 2000 քռ * քիլ ՚ , 8, Զան գե գո ւր ուրկէ Վան այ լիճի արեւելքէն
կը գիմ է գէպի Հիւ­
էր \943ին իսկ ՚. Ւր նախաձեռնութեամբ էր որ Հաթ 6000 քառակուսի
քիլոմեթր ։ սիս , Աասիս , Պարսկաստանի եւ Թ ո ւր քի ս յ ներկայ
Ս*Ա փբինկսի պարենաւոբման
մէք գումարուեցաւ Ներկայ Հայաստանէն՝ դուրս կբ մնան ել սա - սաՀմ տնագլուխը :

Համաժողով մը I Անկէ ի վեր կացութիւնը աւելի կայն \^)2,0ին Հայաստանի մաս կը կազմէին կ ար ւէ Այգ ձեւով Արեւմտեան Հայաստանը իր ^էք

ծանրացաւ , այնպէս որ պետ֊ութիւնները անՀրա - մը գաւառներ 39350 քառ* քիլոմեթր տարածոլ - կ՚առնէ ամբոզքա՜պէս Վանայ լիճ՛ի ,Ար ած ան ի ի եւ

ժեշտ նկատեցին միքաղգային լայն գործակցու– թ ի ւնուի : Այսպէս* Արեւմտեան քչվտրատ ի վերին եւ մի քին Հովիտները,

թեամբ մը բարւոքեչ զայն՝ ։ 3650 քիլ •— 2. Ե՛ ՜խորսխի վերին եւ մի քին Հովիտ բ :
Տ անք Հ իմ ա Արեւմ տեան Հայաստանի
Այս նպատակով, Աեպտեմբերի ոկիզբը Համա­ 1. ւ ,ա ւ ուի գո 3. Աիալքալաք թնա -

ժողով մը գումարուեցաւ ՝ԲոփէնՀակի մէք, <ձՊ՚"~ բուր Նաիյիքեւան 5600 քռ • քիլ • , 10000 քռ . լրբութեան , կլիմայի, բնական Հ տրստութիւննեբոլ

ր են ա լոր մ ան քլ Ե րկրագո ր ծութ եան կազմ ակեբպո ւ– 2800 քռ . ք ի լ – , 4. Լեռնային ՚Լարարաղ 4450 եւ բնակչութետն՝ մասին ծանօթութիւնն եր ;

թիւն՝^ անունով եւ է՝, իլ. 0. սկզբնատառերով ծա­ քիլ՛, 5. Կարս 5800 ք՛՛ • ք/՛/ •( 6. Կաղզուան Արեւմտեան Հայաստանի լեռներն են Պոնտա -

նօթ (Հ՚Օօձ Տա<1 Հ\§ՈՇս1է1Մ6 0ո*&աՏծէ10ո) , կապուած՝ քո–* քիլ** 7. ԱյւտաՀան 4000 քո * քիլ՛, 8. Օլթի կան լեռնաշղթան , Հայկական Պարը, Բիւրակն -

Մ *Ա *Կ "ի * եւ ընգՀ * տնօրինութեան տակ Ակով– ՅՕՕ՚Օ քառակուսի քիլոմեթր * 31980, իսկ սոյն գ՛ա­ եան ( Պ ինկէօլ) \յ՝ աղկանց ( Ալտ տա զ) եւՀա յկական՛

տիացի գիտուն , Ա՝ըր Հ^օն՝ Օրի է Որով ներկայ Հայաստան Տ աւր ո ս բ ; Բ իւր ակն եան լեռներն ,ու Տ աւր ո ս,ը արեւ-

՝Բ ո փ էնՀ ա կի խորՀ բ դա կց ո ւթե անց Հ իմ ը կքէ ւառներ 39350 քառ * քի լոմ եթբ տա ր ածո ւթի ան *գա մ ուտքէն դէպի Ար ե ւե լք ե բ կա րաձդո ւե լուի իրենց

կազմէ՝ անցեալ Ա՛տ յիս ին, Ո *–ո շինկթըն ի մ է ք Ա * մար 71.330 քառ* քիլոմեթր տարածութիւն : Ա ան աղկերտփ եւ Մ շո ք
քնարա­ մէք կ՚առնեն , Ալաշկերտի,
Ա * Կ *ի կ"ղմէ գումարուած ժողով մը , որ պաշ­ Այո էր 1920^՛^՝ Ա^րեւելեան Հայաստանի դաշտ երր : Աս ոնց մ է դուրս կան Բաս են ի դաշտ բ

տօն յանձնեց ոն 0րի– տեղեկագիր մբ պատրա՛ս­ ծութիւնը : վրա յ , կարնո յ եւ
1 920^5/ , 0 ղ ո ււ ա ։ւ ււ ամ սու \ Օին Փրաիզի ար - Երասխ գետի վերին Հոսանքին
տել : Այս տեղեկադիրը որ Հ^Աննդեղէնի միքտղգ * Ե րզնկա յ ի դաշտերը Արեւմտեան Եփրատի վերին

գրասենեակի մ ը Հաստատմ ան Համար առա քար կ– Հոսանքին վրայ ;

նեբ% խորադիր բ կը կրէ , նոյնութեամ բ չընգուն– թիւն չի պտրունակեր ։ Ան՛ այս իԱնզիրբ երկրոր­ Արեւմտեան Հա յաստանբ բնգՀ ան րապէս լեո -

ուեցտլ , \ 6 անգամ է բա ղկա ց ե ա լ յանձնաժոդով դական կը նկատէ * երկու մեծ պատերազմներուն նային երկիր մըն է, մակերեւոյթի կազմութիւնը

մը կազմուեցաւ ուսումնասիրելու Համար զայն է Համա՛ր Հարիւրաւոր միլիառ ներկայացնող ղու– կլիմային՛ նման բազմազան է, լեոներոլ ել լեռնա–

Հրաւիրուեցան նաեւ քքք * քիուսիա ել Արժանթին , մ արն եր գտնող պ ե տ ո ւթ ի ւն՛ն ե ր ը կ՝ըսէ , կր­ գաշտերոլ կլիման ցամաքային եւ խ՛իստ է , ձմեռբ

որոնք սա կայն դեռ մ ինչեւ Հ իմ ա իրենց Հաւանու— նան պա ր են ա ւո բման Համ ար ալ գրամ գտնել % շատ ց\ոլրտ կ՚ըլլայ , անձրեւ շատ չի տեղար *. Համե­

թիւնը տուած չեն ; 3անձն աժո դո վին տեզեկտգիր բ Բա յց , ասիկա գիտունի կարծիք է * բիրտ իր ա կա­ մատաբար ցած դաշտերս լ կլիման մեղմ է, ,իս^Լ

առա քին ամ իսնե բուն պիտի ներ կա յա ց ո լի նո ւ թ եան առքեւ արժէք չունի , դժբախտաբար : Աեւ ՝(^ովի եզերքբ կլիման մերձարեւագարձային է,

ք*.^\.0.^ ՐնգՀ * ժողովին՛* յետոյ պիտի ենթարկուի Վ^երակտռուցման Ա էքաԴԳա յէն ՛հրամ ատոլ\ն բ ուր անձրեւներ յաճախակի են : Լեռներ ը գրեթէ

ՄԱ.կ.ի վաւեբացման ; յայտարաբած է արդէն թէ չէ կրնար վարկ բանալ անտառներէ զուրկ են, բուսականութիւնով ալ եր–

Պարենաւորման Համաժողովբ մեկնած Է սա՝ ք .&.Հ).ի Հաստատելիք *Իբա սենեակին X Հա բուստ պե­ հ.էս՝ԼՀ ա գ ք ս ՚ ա է , անԽառնեբ ունին միայն Տաւրո -
ս ը եւ Պոնտական պեոներբ *
իրողոլթենէն թէ՝ կարգ մբ երկիրներու մէք սնըն– տութիւնն եբն ալ խ ան գա վա ռո ւթ ի ւն ռ ո յ ° չեն

դեղէնի աւելորդ մթերքներ կան, մինչ ուրիշ եր --- տար : Ա ի ա ց * ՆաՀ անգները Հսկա յ դում արներբ կբ Աեւ ՛Ծովի եզերքբ կ՚աճին ձիթենի, կիտրոնի

կիրներոլ մէք մարդիկ անօթոլթենէ կբ տառապին : ծախսեն ապրանքներու գէներբ կանոնաւորելու ծ՜առ եւ նարն քեն ի *

Առա քին կա տ ա բ ո ւե լի ք գործն է ուրեմն ա յս աւե­ Համար (Ըօաաօ^ւէ^ Ըւ՚շճւէ Շօփօւ՚&էաո/», օրինակի Անտառներով Հ արուս տ են մ ասնաւորապէո

լորդ մթերքները փոխագրեք ղէպի այն երկիրները Հ ամ ար , Հա ր իւրաւո ր միլիոն տոլար ծախսած է էնչպէս արօտներով Բիւբտկնեան եւ Տաւրոս լեռ -

ուր պէտք կայ անոնց : 3ետո լ ^ մ իքազգա յին Հ րա– եր կբ ագո ր ծա կան տպրան յա եր ու մթերքներ կազմե­ ներու ճիւղաւոր ուււները : Տաւրոս ի Հովիտներուն

պարակներուն .վրայ երկրագործական՝ արտադբու– լու Համարի , բայց, կբ վա բան ին օգնել ք՝. 0.^ եւ ձորեբուն մէք կ՚աճին զանազան տեսակ սլտղա -

թիւննե բուն Համար այնպիսի դիներ որոշել, որ նման միքաղգային Հաստատութեան մը որ պիտի տոլ ծառեր*. Գաշտեբոլ մէք կ՛աճին Հացաբոյսեբ ,

թէ՛ արտադրող երկրագործը գոՀ մնայ եւ թէ զա­ աշխատ ի ան բա լա ր ա բ սնունդ առնող աղքատ ժո­ մանաւանդ ՜Ալաշկերտի դաշտին մէք*. Մ չո յ Ղ՚՚՚՚Լ–

նոնք սպառող ժ ո զո վո ւր գբ X ֊. ղովուրդներուն ուտեստ Հայթայթեչոլ ; տի վրայ կ՛աճին բամպակ եւ խաղողէ որթը, որ

Անն դե զէնն ե բո ւ փոխադրութեան խնդիր բ բազ– Արդար չըլլար մեդադբե լ Ա իաց * ՆաՀանգնե– կ՛՛աճի նաեւ Վանի շըքաններբ :

դատաբար դիւրաւ լուծելի է * կաիսում ունի շոգե­ րը , որոնք մարդասիրական մարզին մէք գնաՀատե– ^ ՚ ՚. ՚ ^ Լ=ՆՊԱՏ

նաւերու ,Հւ երկաթուղիներու կանոնաւոր երթեւեկ" լի ծ՝ առա յո ւթ ի ւնն եբ մ ատուցած են * վկա՛ յ Ըիլիֆ ՀԱՅ ԱՐԻՆԵՐՈՒՆ ԿԵԱՆԲԷՆ

ներէն , որոնք ՀետզՀետէ կբ բաբ լո քին : Նո քնը չէ կազմա կերպոլթ իւննե ր բ ել Հիմակուան Ս.^.^..^..5# : Անգամ մր եւս այս տարի , Փարիզի

դինեբուն Համար * ի^նչպէս կարելի պիտի րյլա ք իրենց վար ան մ ան պատճառը ներքին քաղաքական իրենց
՝Բոփէն– Հայ Արիները յաէողոլթեամր կատարեցին
ստ իպե լ ա ր տ ա դ ր ո զն եր բ ոբ անպատճառ ա յս ին ք է : ինչպէս պատուիրակ մբ գիտել տուաւ
Հակի մ էք , աշխարՀ ի կա ր օ տ ո ւթ ի ւնն ե ր ո ւն դո Հա­ Լրբանային բանակումը։
գինով ծախեն իրենց ապրանքները, մանաւանդ
Բանակավայրը հաստատուած էր ԼքաաՏ&շ/՛
այնպիսի երկիրներու մէք, ինչպէս Ա իաց * Նս/~ ցում տալու Համար, քսան միլիոն թոնոյի ապ­
են տն­ մօտ (Արտ է չ) , գետի մը եզերքը, ընդարձակ ու
Հ անգնե բը ՝ որ ոնք ա զա տա կան ան տես ո ւթեան րանք պէտք է, որոնց Համար անՀբաժեշտ
Լգնոլմ , գեղեցիկ դաշտի մը վրայ։ կը մասնակցէին երեք
սկզբունքներուն կառչած կը մնան է Ենթադրենք տեսական բազմւսթիւ գո րծ ո գութ իւններ
, վ/ոխագր ութիւն , ասլաՀ ովտգբո ւթի ւն , սկաուտական իյումրերը ել երէցներու մէկ քսըմ -
ււլ ա Հ մը որ արտագբոզնեբր յօժարեցան ընդունե­ մթերում
(ֆինանսըլքան) եւն) : Այս բակը յ
լու կառավարութեան սաՀմտնած գինը ։ Արգ՝ եթէ գրամաՀայթայթում Երեք շաբաթուան ընթացքին , տղաքը, չք^ա՜

գինե ր ր ցած ո րո շո լին , Հ ողագո րծը չոլի^տի ս աՀ - զ^ոբծո գութիւնները լա յնօրէն կատարել կբ ն շա -

մ անափակէ մ ի թ է իր աբտադրութիւնբ , անշաՀա– նակէ մ րցիլ Համ աշխար Հ ա յէ ն վա ճ ա ռա կան ո ւթ ե ան կայ յեռները ղոռացոլցին իրենց ղուարթ երգերով։

բեր նկատելով զայն * իսկ եթէ բարձր բլլան; դրա­ Հետ, եւ անոր տեղը գրաւել* ուրիշ խօսքով^ Հմի– Միշտ խանդավառ , աղատ ապրեցան բնութեան

մական լայն միքոցներէ զոլրկ կարօտ երկիրները քամ տ ո ՛լ՛ոկ ան՛ս ՚-թի ւն » դո րծադբ ել , որ անՀ աշտ է ծ\ոցը , հեռու քաղաքին ժխորէն , ամբողջովին

ի^նչպէս պիտի կրնան դնել այգ ապրանքները ։ Պ րէթըն-Ուուտսի մէք Ամերիկայի կողմէ Հռչակ­ նուիրուելով իրենց իտէալին :

Ուտեստեղէններու նուազութեան էական դար­ ուած առեւտուր ի ազատութեան սկզբունքին Հետ Հ Պ • քաղաքապետին եւ բազմաթիւ օտարներու

մանը արտադրութիւնը աւելցնելն է * բա յց , երկ - Աննղառութեան եւ եբկրադործութեան կազ - ներկայոլթեամբ , հայ արիները վառեցին երկու

բաղս բծին շաՀբ նուազեցնելով չէ որ կարելի է մակեր պո ւթեան՝ յանձն աժ ո զո վըգ Հ իմ ակո ւբն է իսկ^ բանակումի խարոյկներ• , որոնք շատ յաիղ ան -

ոարկ տալ արտադբութեան • Բանաւոր միքոցն է ի՚նքդինքբ կբ ղան է անթիւ դժուարութեանց առ - ցան : Վերադարձին Արիները մէկ օր Հալանս մնա­

ուրեմն աւելցնել կարօտ ժողովուրդներու գնման քեւ* նիւթական, ղրաւձական եւ քաղաքական % լով , պատիւն ունեցան հրաւիրուելու Հ. 3 • Գ՛

կարողոլթիւնը որ ի վիճակի բլլան իրենց մ ւս– Ա աղթենք որ անոնք Հարթուին մօտ ատենէն , որ - կոմիտէի՚Ա կողմէ , որուն շնորհակալութիւն կր

տուցսւած սննդեդէնները Հայթայթելու* Հարկ է պէս զի կարօտ ժողովուրդները սովի եւ ֆիզիքա– յայտնեն իրենց ճոխ հիւրասիրութեան համար։

Հետեւաբար զրամ ճարել։ Արղ՝ Ա ԱՐ Օրի ծրագի­ կան քայքայման վտանգէն փրկուին հ Այս բանակումը վարձ մը եղաւ մեր աղոց հա­
մար, որոնք շատ գործեր ունին կատարելիք,
րը խնդրին ելմտական մասին որեւէ թեչաղբոլ - ՀՐ– V ԹՈՐՈՍԵԱէ, աւի ճ՛ամբարին Համար,
որ տեղի պիտի ուեե ՛՛­

նայ Ֆրանսայի մէք ։ — Անդրանիկ ՈՆգա-նհաՍ

Fonds A.R.A.M