Page 22 - ARM_19-1946_04
P. 22
9 $ Ա ֆԱՋ
ՎԱՍՆ ՀԱՅՐԵՆԵԱՑ ՀԱՆԳԻՊՈԻՄ ՕՇ ԱԿԱՆ Ի ՀԵՏ թիւնը, նբբավերտ աատզեբազերտոլթէւնբ, ամէն
չափ զօ .
գինով նոբ ըլլալու– , ախտագին ըսուելու
րաւոր փափաքը աուաէին Հաստատումն է անոր
ԱքքերիկաՀայութիլնը մի գեղեցիկ եւ Համակ ԱՀԱՐՈՆ ԵՒ ԱԲՍԷՆ ԵՐԿԱԹ ոտանաւորէն ներս : հ/որՀփլ որ 900ի ոտանաւորին
րելի սովորութիւն ունէ*. Եթէ ՛որեւէ ^ընտանիք դժ– կբ շարունակենք մեր խօսակցութիւն ը , որ ե ր– բոլոր նազանքները, դա լզո ւթ իւններ ը Հազիւ կը
րա խտութիւնն է ունենում կորսնցնելու իր թան կա ֊ բ ե մն վիճաբ ան ութ եան կը վա իա լի ; Հակակշռուին լեղոլական՛ շատ ասլաՀով ճաշակով
գիններից մէկին՝ մաՀաղղի Հետ միասին խնդրում -— քֆշական, կ՚ըսեմ, չե՞՛ս կարծեր որ քիչ մը մը իր մօտ։ Սփիւռքէն ա/լաՓ , արդէն Վարուժան
են ^ծաղկեպսակ չուղարկել» ԳԲաս*(Լ յատկացնել շատ ան իր ա ւո ւթի լն եղած է ա յս երկս լ բանաս - մը կար իր մէշ\, շեշտ Հռետորութեամբ մը, որուն
այս ինչ ֊նպատակին» ; Ալ դրամը փոխան ծաղկե տեղծներսւն * ԱՀարոն\ի եւ Արսէն Վյրկաթի * յատակ ձ՜առայեց Աիամանթոյի երեւակայութիւնը ;
պսակի յաակացւում է որեւէ ղաբոցի յ ներգաղ - Ան շուշտ , տարբեր խառնուածքով ՛ու տարբ֊եր աբ– Ափիսւքէն ետք, Ե՚-րոաթսն այս տարաբախտ խթւռ–
թին, աղէաեալնեբուն , իրենց եկեղեցւոյ կարիքնե նոլրգին վր/այ քսւելցոք-ց անկարելի Պոալէբիգմը,
րիս եւ այլն ղանաղան աստուածաՀաճո յ Հիմնար - ժ՜էքուի, բայց Հաւասարապէս անիրաւուած % օտար ոստաններուն խուբավաւկ, անՀարտղատ ,
կո ւթե անց : Բա յց խօսինքառանձին : կատենք իրարմէ , ներկուած , կասկածելի գեղեցկութեանց զանակ -
Այսպէս չէ Փարիզի եւ իր շբքակայքի Հայու– քանի որ իրարու չեն նմանիր Հ ները : Թէ ՄագաղայՅ^հրւը,, թէ <1Խհեմակսւնքը տո
թեա՝ն ՛մէք ։ Դաշտ օնիս բերումով ներկայ եմ գա– Օշակ ան Լաւ , խօսինք ԱՀաբոնի մասին , գորուն են այս գիծ՜ի նշուլումներով։ ՝Բ ի է մը լպըբ֊
նբլում մեր ժողովուրդի ե՛ւ ուրախութեան ե՛ւ ա ը– որուն Հետ Հին է մեր բարեկամութիւնը, Մեհեանի ձ-ոլն, քիչ մը գէշ նո յնիսկ : Եթէ մեհ֊ է թէւը այն
խուր Հանդէսներուն , տեսնում եմ թէ ինչ աՀռելի օրերէն ։ Մեր խումբէն էր, գիտես, (Վարուժանը , քերթուածներուն , ուր բանականութիւնը, խառ -
գումարներ , տասնեակ եւ Հարիւր Հազարներ տըը– Գեղամը , Զաբեանը , եւն • ) յ նուածքը չեն յազթաՀարեբ գուբս ի այս տղմուԺք–
ւում են ծաղիկների*** Աինչգեռ այգ ծաղիկների ՚-^էԼԳ Բա տ ո Համար ալ ^ ներելի չեմ գտներ ները , ուրախ եմ կարենա յ ըսելու որ փոքր թիւի
կեանքը միայն մ ի քան ի օր է տեւում ։ ՀՀ ատ՛* կարճ որ Հ ա յ Գրականութիւն Հատորիդ մէք (1942) եր– մը մէշՀ Հայու իր զգա յն,ո ւթ ի ւն ը եւ արեւմտեան
մամ ան ակ մեր սիբ ելին ե բի չի ր ի մն երր զար դարե <կու տող իսկ չես գրած յ մշակոյթի էգ նրբոլթիւնները ներդաշնակութիւն
լու ց յետոյ , նոքա թօշն ո՛ւմ , չորանում եւ այրւում Օշական ճշղեմ։ Անտեսումի կամ մոռացումի մը կբ յա^ոդին ունենալ։ Ո՛֊ կը կարդանք քեր
են* սրա՛նց Հետ այրւում են եւ մեր վճարած Հա "^ԲԳէ^Ք էէ * ^էքքէ ա պա գր ո ւթ ե ան ատեն , ւլր ա - թուածներ, որոնց մէ^ օգէ ազբիկներ , մեզքի Հյւ ֊
րիւր Հազարնե՜ր բ* * * Աակայն նայենք մեր շուրքը^ զած Էի իբմով ուրիշներու կարգին՛ * իրեն յատ - թունքնեբու վրայ, իրաւ տառապանքներ անիրա -
ո՛ րպի սի ծով կարիքներ , որչափ արցունք եւ ինչ զացոլցա ծ Էի քանի մը Էք, իր Դատաստանաւքն կան լարերու վրայ, թռչող դոյնեբ Հ աստ յատակ–
քա՛ն Հայերի արցունքները կբ ս ր րէ ին այգ՛ Հարիւր մ Է կը վեր լ ո ւծմ ան են թա ր կելո վ ; Ներու վբայ կբ Համաձոլլոլին ել կբ ստեղծեն ան
Հազաիներր եւ կենդան ի արձան , անմաՀ յիչատակ • (յ ե աոԲ յ * կարելի խառնուրդ մը։ Ջ ես կրնար մերժեչ ^Աիրիլ–
կբ թոզնէին մեր սիրենների մաՀէն վերքը։ Օշական • ™ $ետոյ , այն եղաւ ար տսլադր՛ու - լան», բայց չես կ ր ն՛ ա ր ալ բռնել անոր մազեր էն ,
Այոօր բովանդակ Հայութեան առքեւ գրուած թեան պաՀուն պրակը կորսուած Է, մինչ մեքենան զն ել կ ո ւշա իդ եւ սիրտէ սիրտ խօսիլ ան ո ր Հետ ;
է ն ե ր գ ա ղ թ ի խնգիբբ* ամէնից Հրատապ , այ^էնից կը սպաս Էբ : Ան կարգելի Էր ինձ Համար նորէն անգ - ԱՀււէ Հիմնական * նկատողութիւնս : Բոլորովին
կարեւոր , եւ սրա վրա լ է, որ պէտք է կեգրոնա– րա դառն ալ ; տարբեր Է Ա արաֆեանփ մ ը պղտոր , ԺանղաՀար ել
նայ մեր ամ են ո I ս ո լշաղր ո՚ւթիմնբ : Լիբանանի, Լաւ, թողունք Հինը։ Հա^րկ էր , որ ԱՀարՈ–֊– խոնաւ դծագրո*–թիւննեբուն թ ր ա մ ը , ՀԷնքր փր
Աուրիոյ , (Հունաստանի , Բ ո լլղարիոյ եւ այչ տե նի երկու Հատորներն ալ, Մագադսւթ4ւեր եւ %ւհե– քերթուածին ; Դարձեալ չեմ կրնար ո փա լե ան ի
ղերու Հա յո ւթի ւնբ Հ եւիՀել շտապում է դէպի իր մականք այսքան լռութեան մատնուէին, երբ մէկէ մ ո ւթ , յնՀ, եւ ն ո ւա ո ո ւս՝
զնել իր արեւոտ ^գրեթէտաք
Հայրենիքը, քյ * Հայաստան ։ Նա զուրկ է միջոցնե աւելի գրական առաքինոլթիւններ ունին, մեզ շա– ՂԳպայալտկերնւեթրիոււննը մօ֊Ն էևը
։Պերճ
Հագրգռեչու Համ ար ։ Անիրաւ չէ՞ր Սիանր, "Բ էր
րից , ճամբոլ ծախքից անգամ ։ Բա բեգո րծականբ Իր լեզուն, վարակիչ ըէէալոԼ– չափ երբեմն։
գրախօսականով ներկա յ ժամ տնակէն դուրս կը
որոշել է ա յս \ 946^ բն թաց քում ժողվ ել մէկ մ ի– / ՚ Հ յ կերպարանափոխութիւնը նոր արժէք մբ
ձգէը անտ ր քերթողութիւնը *
լիոն տոլար ներգաղթող Հա յո ւթեան ը օգնելու չէԲ : Նա իսկին Հռետորութեան տեղ զուսպ ել ժուժ
Օշական • - - էքս գեր չունիմ Հոդ, քանի որ ես
նպատակով* եւ արղէն, այղ գումարը գեռ չփող կալ փերթուածներ այսօր, որոնք ^ երբեմն , տաք ու
շատոնց չեմ դրա զիր գրախօսականներով ։
ված, մի քանի Հարիւր Հազար դոլար գրել է քԱ * խիտ զգացումներով տոգոբուած են ։
- կրնայ այդպէս ըլլալ, բայց կը խոբՀիմ թէ
Հա յաստ ան ի կա ռա վար ո ւթեան տը ամա գր ո ւթեան
նո յն մ թնոլոբտին մէք կ՝ասլրիս եւ լուր ունիք ի ^ Օշական • Նոր խառնուածք մը չէ կրցած ի՛
տակ , նեբդաղթոզներու ճանապա րՀ ածախքի Հա -
բարմէ հ ԱՀ աբոն , ատեն մը, Ա* մեծ պատերազմէն րեն բերել , բա յց տառապած է իր միքավա յրէն
մար Հ Ա՝ինչգեռ Ա փիւռքի , մասնաւորապէս $)րան–
առաք ել նո յնիսկ Ա * Զինադադարի օրերուն՝ , չյարմ ար ե լո ւ դժուարութենէն , որովՀետեւ կազ -
սայի Հայութիւնը, ծանր նստած , չի մտածում , որ
«Փոքր^Վ^արուժան» կբ կոչուէր, նոյն ճամբէն կ*ըն՚– մ ուած գնաց Ե ՛՜բ ո պա *
բո չո բ ի ս պարտքն է մինչեւ 1 946^ Վ^րքը լԲաԱնել
թանաբ եւ նո յն շունչով ...
Բարեգործականի մէկ միլիոնի Հ ան դանա կո ւթ ի ւ ֊ Կը խորՀիմ թէ իր դժբախտ ո ւթի ւնբ եղաւ
^ԷՀ > որովՀետեւ յա քորդ 1 947/՛՛^/ ՛եւս նոր Հանգանա Օշական • - Այո1 ^ բա յց ասկէց ասդին շատ իր անտիպ մնալը։ Բանաստեղծները նման են ծա–
կութիւն պիտի սկսինք , ն ե ր գա ղթո զն եր բ Հայաս– բան փսխուեցաւ ; երկու զիկներոլ , որոնք իրենց թարմ ո ւթ ե ան օրերուն ,
կան :
տան տեղափոխելու Համար ւ . ԱՀարոնի մէք մ եր բանաստեղծութեան ցօղը վրան պէաք է քաղուին ։ ԱՀարոն պէտք է
սեր ո լնդի արժէքներն ու տ կար ո ւթ ի ւն՛ն ե րը Հ րատա բակէ ր իր քերթուածները պատերազմ էն
Հետեւաբար այսօր Հայութեան բոլոր ՛զաւակ– Ար ուեստադէտ Աեբունդի լե զո ւա կան կատարելու– առաք, վերքը կամ առա քին տասնամեակին ՚, Այն
նեբբ իրենց ուշագրո ւթի ւնբ պ է ՛՛ոք է կեգբոնացնեն ատեն աւելի դիւրին պիտի Հասկցուէր ել իր զոր–
այս մեծ եւ ա՛ն յետաձգէ լի խնդրին վրայ : իմաս րսՀքանչիլր կոպէկը տրւում է որոշ Հաշիւով ել ո– ծին վրայ ժամանակազանցի դատակնիքը չէր ղԲԲ—
տութիւն չէ մ եր գրամներ ը ան Հ ա շիւ այս ու այն բոշ նպատակի Համարէ Ամէն օր կարգում ենք , որ ուեր՛. Անացորգը ըստ իս , ունի էքեր, որ՛ոնք կբ
կողմ շպրտել , աննպատակ եւ ի ցո յց մ արգկան է Հնգամեայ ՛ծրագիր է մշակուած, ել իւրաքանչիւր պաՀեն միշտ տառապող սրտի մբ բաբախումը,
Դրա Փոխարէն՛։ կատարենք իսկական քրիստոնէա^ խորՀ րգա յին Հանրապետութիւն մ ինչեւ 1 950 թ ի*~Ր ժամանակն եբոլ մ է քէն կամ վրա յէն ։
կան, մարդասիրական եւ հայ րենաս|իրական գորւծ1 այգ ծրագիր բ պէտք է լրացնէ ու իրագործէ Հ Եթէ ԱՀա քերթուած մր ԼճԿբ իսոբտակէ սիրտս
— ծաղիկն՛երին ու պսակներին յատկացուելիք գու կրունկին ւո ա ^ » ) :
մարները դնելով Բարեգործականի Փարիզի մաս . Հայոց կառավարութիւնը որեւէ գործարանի ,ելեկ–
նանիւղի տրամադրութեան տակ, ի հաշիւ հանգա–
նակելի մէկ միլիոն տոլարի : տ րա կա յան ի կամ քրան ցքի շինութեան յատկաց Հ. «Հիմա կեանքիս պղտոր գետէն կը սուրաս
Վարդակարմիր աււագաստովն արիւնիս ,
ուած գումարեն առնէ եւ գործածէ ներգաղթողներ փեւլ կլք դխոեմ, դուն ի մ աղփուն կարկուրաս
վերջալոյսին տակ մինակ՝ ո՜չ ոք ույնիս : •
բու Համար՝ պարզ է , որ ապօրին՛ութիւն , ռեզծ՚ում Հա՛րկ է որ քեզ խըզեմ կուրծքէս յռգնատանջ ,
Ինչպէս զանգն հին աշտարակէն կը խրլե՚ն ,
Ղ՛՛եբա՛խ տա բաբ պատմ ական նուիրական այս պիտի կատարէ ել դրա Համար պ ա ա ա ս խ ա՛ն ա - Վ^ՐշՒ^ խրկոլ6դ է, աբփավաո. ի՜նչ ղօղանջ ,
Սի՛րտ իմ, պիտի ջախջախեմ քեզ խընդալէն» :
պաՀուն , երբ Հրապարակի վրայ են գրուած Հայկ* տուութեան կբ կոչուի , որովՀետեւ իր այդ քայ
Ղ՚ատբ ե Ներգաղթը՝ չգտնուեց մ ի Հա յ մեծատուն , լով Հնգա՛մեայ ծրագիրը չփ կարող լրացնել, որով
որ տղամարդու պէս ասպարէզ զար, լայն բանար $ . Հայաստանը իր քոյր Հան բ ա պե տ ո ւթ իւննե ր ից
իր քսակը ել Հայրենիքի սեղանի վրայ դնէր պա՛տ յետ պիտի մնայ : Հայաստանի կառավարութիւնն
կառելի մի դում աբ՝ Հա յո ւթեա՛ն կա ր ի քներս ւ Հա արել է առաւելբ , քան իրաւունք ունէր անելու *
մար ** * Զգանուեց մի Տովսէփ էմին , ոբ Հեռու Հա յաստ անի բն ա կ չո ւթի լեն ալ ժո ղվելով ե– ( Հա տ ո ւա ծ )
Հնդկաստանէն Անգլիայի վրայով , դեռ \ Տրգ գա րեսո՚ւն մ ի լիոն ր"լբլէի չ ա փ գում ար ներգաղթող Ի՞նչ կ՝ըսես Օշական :
րում (1760) դնում է Պետերսրուրգ * եւ իիուսիոյ ներու Համար - արաւ իր ուժփց աւելին։ Զպէաք Օշական.- Լ ա լ է , բ ա յ ց քանի՜ հատ., ա յ ս
Եկատերինա ՛Բ * թագոլՀու տրամադրութեան տակ է չծածկել , որ այդ բնակչութիւնր Հայսօրով» ապ Հաստ Հատորին մէ^ :
դնում ի բ Հարիւր միլիոնաւոր ո ս կին երբ եւ խնդ րող ժողովուրդն է* բոլորն ալ բանոլր , պաշտօն ՚ Եթէ. փնտռենք կը գտնենք , բայց խօսինք
րում առանց պատերազմի , խաղաղ ճան ապար - եայ կամ Համա յնատնտեսոլթեանԼկոլխոզ՝) անգամ , Արսէն Երկաթէն ալ։ Ալ րա ց՛ո լած մըն ալ աս : Հյ ատ
Հով բան՛ակցութեան մէք մ տնել Պարսից ել Տաճ ուրեմն ռոճիկով ապրող մարդիկ , եւ եթէ ն ր անք Հինէն կը դրէ, գրեթէ բոլոր Հայ թերթերու։ Իր
կաց արքունիքների Հետ , ոսկիով գնելու Հ,՛ ազա երեսուն մ ի լիոն րուբլի ի չափ շատ պատկառելի \)ռ&աք֊նեբ ու առթիւ դիտել տուած եմ , բայց կր
տելո՛ւ Հայկական նաՀա՚նգներբ եւ քիռւսիոյ Հովա մի գումար ժողվեցին պարզ է, որ նրանք իրենց թուի նեղ կը գտնէ, մէկ կամ մէկ քանի Հանդէս -
պա–
նու ներքոյ անկախ իշխանութիւն ստեղծելու* ** զաւակն ե րի բերնի Հացը կտրեցին * * * Աւելին վե նեբր : Աեգք մ Կշուշտ , բայց ոչ մաՀացոլ •յն -
քառասուներկու տարի առաք Ալ* Մանթաշեա– Հանքել նրանցից անարդար է եւ եզբայրական աեսուելոլ աստ՛իճան : Լռութիւնը իր գործին
ն բ Փարիզի Հայոց քյ կեգեցին կառ ո յց մէկ մ ի լիոն րաբերմունք– չի լինի մեր կողմից։ շուրշ^ չարդարանար
Հարիւր Հազար ոսկի ֆրանք ծախսելով ^ որ այժ– Ուրեմն հերթր մերն է ։ Հիմա մենք պարտա– Օշական Երկաթի մասին՝ ըսած եմ Նայի–
լորուր-իւն ունինք լծուելու եւ մեր գերագույն սի.
մ եա՛ն գրամ ով մի քանի Հարիւր մ ի լիոն ֆրանք գերր թափելու այս աւելի քան վեհ գործի համար։ րի^ , երբ Հալէպ գացի։ կ՝աւելցնեմ , Սււնս1բ–սհրը
1լ անէ , իսկ ո" ր չափ էր նրա Հարստութիւնը , բաղ կր պարունակեն մէկէ աւելի իրաւ քերթուածներ՝ Տ
դատելով ներկայիբեսոսներու Հետ * * * Օ՛ն՛ անդր *Տ յա ռա՛՝ք : ԱզգաՀ ա ւա քմ աս ել Հայ - ԱՀ արոնին մեղքերը աւելի շեշտուած ձեւով մը կր
Հա յ ժողովրդի զաւակներից մ է կը ա յսօր աշ ր են ա շին ո ւթ ե ս/ն ա յս սրբազան գործին , ին չպէս գտնենք Ա, Երկաթի վրիպած քերթուածներ՛ուն
խարՀ ի չո բ րո րգ Հարուստն է * * * Ա ենք ուրախ ենք վեՀափառ Հա յրապետը եւս շե շտեց՝ Ափ ի լոքի մէչ : Իսկ յաջողուածներուն մէք բանաստեղծի մր
ել մաղթում ենք, որ առաք ին՛ը դառնայ ւ Աակայն Հայութեան՝ ուղղա՛ծ ի ր շրքա բեր ական ի մէք՝ ամէն ճայնը, տրտում անձնականս ւթ ի ւն բ Հեռու չեմ
եթէ ՛նա իր անձնական բժշկին մ իայն տա ր եկան Հա յ պարտաւոր է իւրովսանն մ ասնակից եէնել , Հաստատելէ : Պիտի ղոՀանամ այդքանով, իսկ քո՛
Հարիւր Հազար տոլաբ է վճարում՝ իր ՏՏամեա ք Հարուստ թէ աղքատ՝ ձեռք ձեռքի տուած , մ իա - նի որ , ինչպէս թէն կ՝ըսէ , Վ ե ց տող յաշվող ոտա
կեանքը երկարացնելու Համար , Հայ ժողովոլրդր ցած , Համերաշխ * * * - •^ . նաւոր մը դրել աւելի դժուար է , քան մեծ ճակա
1լ ազօթէ , որ իր այգ զաւակբ Հարիւր ութսուն եւ Սա հայ ժողովուրդի, հայ ազգի պահանջն է տամարտ մը շաՀիլը–», Երկաթ այս տողերէն աւե
ե՛ւ իրաւունքը , սրրազան իրաւունքը :
Հինգ՝ տարիներու կեանք ունենայ ՛միայն չմոռնա ք լին դրած է ։ Թէ Արսէն Երկաթ ֊անուն բանաստեղծ
Հայ ժողովուրդն ամէն տառապանք, ամէն
իր Հայրենիքն ու ժոզովուրդբ եւս ել ամէն տարի վիշտ ու ցաւ կրած, իր անօրինակ Գողգոթան մր Ափի՚֊ոքի քերթողներուն շքաՀոյլին մէ^ փր տե
բարձրացած է աււանց ընկճուելու, անտրտունջ ,
գոնէ Հ ա բ իւր Հազար տոլար ի դում ար յատկացնէ քաւ կաար բարձր, աոայնց ստորանալու եւ ,իր գլռւ– ղին ունի՝ այլեւս դուրս է կասկածէ : Բայց հ ծանր
|սր խոնարհելու անգամ իր անողոք դահիններոլ
անոնց * • • մեղքեր կան, տրոնց քալոլթիւնբ պայմանաւոր է
Արդարանա լո լ սովորական պատճառաբանու նոբ առաքինութիլններով, այսինքն՝ նոր յա քող -
թիւն է՝ Համենք մասնաււՀր միքոցԴւերով այսքան խո ուած քերթուածներով :
շոր գումարներ ֊ ծախքեր Հոգալ չենք կարող, թող աււջել.. • կւ ս առաւե ւ նա՜֊֊Հ– մեր հերոս , գերմարդ Ինչո՞ւայս մեղքերը , քանի որ եւրոպական
Հայաստանի կառավարութիւնը իր միքոց՚նեբից Հո ժողովուրդը մուրացկան չէ էւ չէ եղած երբեք, եւ մտքի շփում, լեզու, պատկեր եւն. եւն– ունի։
գայ» ։ իր վեհաշուք գլոլխր չ՛պիտի խոնարհի եւ ստորաս Օշական— իմ կարծի քով , շատ ղրելուն եւ ,
Աա լուրք եւ արդար պատճառաբանութիւն չէէ նայ իր սիրասուն , հարազատ գաւակներու աււջել... ինչպէս գիտել տուիր , ամէն տէղ երեւնալուն ՛Ա
Հայաստանը ունի իր պետակա՛ն պիւտճէն ^ սակայն •Հ՚Որ Ո1–նիցի ականքս լսելոյ՝ լու–իռէ» : ճա պա բանքն է; իլնդիրը, մարդու մը կեանքին մէշ\
նա հ) * Աիութեան մէկ անդամն է, եւ այնաեյլ իւ^ ԱՐՍԷՆ ԱԻ. *ԱՀ. ՍԻՄԷՕՆՆԱՆՑ քանի մը իրաւ քերթուած գրելն է; Գոլրեանի (ծ–
Fonds A.R.A.M
ՎԱՍՆ ՀԱՅՐԵՆԵԱՑ ՀԱՆԳԻՊՈԻՄ ՕՇ ԱԿԱՆ Ի ՀԵՏ թիւնը, նբբավերտ աատզեբազերտոլթէւնբ, ամէն
չափ զօ .
գինով նոբ ըլլալու– , ախտագին ըսուելու
րաւոր փափաքը աուաէին Հաստատումն է անոր
ԱքքերիկաՀայութիլնը մի գեղեցիկ եւ Համակ ԱՀԱՐՈՆ ԵՒ ԱԲՍԷՆ ԵՐԿԱԹ ոտանաւորէն ներս : հ/որՀփլ որ 900ի ոտանաւորին
րելի սովորութիւն ունէ*. Եթէ ՛որեւէ ^ընտանիք դժ– կբ շարունակենք մեր խօսակցութիւն ը , որ ե ր– բոլոր նազանքները, դա լզո ւթ իւններ ը Հազիւ կը
րա խտութիւնն է ունենում կորսնցնելու իր թան կա ֊ բ ե մն վիճաբ ան ութ եան կը վա իա լի ; Հակակշռուին լեղոլական՛ շատ ասլաՀով ճաշակով
գիններից մէկին՝ մաՀաղղի Հետ միասին խնդրում -— քֆշական, կ՚ըսեմ, չե՞՛ս կարծեր որ քիչ մը մը իր մօտ։ Սփիւռքէն ա/լաՓ , արդէն Վարուժան
են ^ծաղկեպսակ չուղարկել» ԳԲաս*(Լ յատկացնել շատ ան իր ա ւո ւթի լն եղած է ա յս երկս լ բանաս - մը կար իր մէշ\, շեշտ Հռետորութեամբ մը, որուն
այս ինչ ֊նպատակին» ; Ալ դրամը փոխան ծաղկե տեղծներսւն * ԱՀարոն\ի եւ Արսէն Վյրկաթի * յատակ ձ՜առայեց Աիամանթոյի երեւակայութիւնը ;
պսակի յաակացւում է որեւէ ղաբոցի յ ներգաղ - Ան շուշտ , տարբեր խառնուածքով ՛ու տարբ֊եր աբ– Ափիսւքէն ետք, Ե՚-րոաթսն այս տարաբախտ խթւռ–
թին, աղէաեալնեբուն , իրենց եկեղեցւոյ կարիքնե նոլրգին վր/այ քսւելցոք-ց անկարելի Պոալէբիգմը,
րիս եւ այլն ղանաղան աստուածաՀաճո յ Հիմնար - ժ՜էքուի, բայց Հաւասարապէս անիրաւուած % օտար ոստաններուն խուբավաւկ, անՀարտղատ ,
կո ւթե անց : Բա յց խօսինքառանձին : կատենք իրարմէ , ներկուած , կասկածելի գեղեցկութեանց զանակ -
Այսպէս չէ Փարիզի եւ իր շբքակայքի Հայու– քանի որ իրարու չեն նմանիր Հ ները : Թէ ՄագաղայՅ^հրւը,, թէ <1Խհեմակսւնքը տո
թեա՝ն ՛մէք ։ Դաշտ օնիս բերումով ներկայ եմ գա– Օշակ ան Լաւ , խօսինք ԱՀաբոնի մասին , գորուն են այս գիծ՜ի նշուլումներով։ ՝Բ ի է մը լպըբ֊
նբլում մեր ժողովուրդի ե՛ւ ուրախութեան ե՛ւ ա ը– որուն Հետ Հին է մեր բարեկամութիւնը, Մեհեանի ձ-ոլն, քիչ մը գէշ նո յնիսկ : Եթէ մեհ֊ է թէւը այն
խուր Հանդէսներուն , տեսնում եմ թէ ինչ աՀռելի օրերէն ։ Մեր խումբէն էր, գիտես, (Վարուժանը , քերթուածներուն , ուր բանականութիւնը, խառ -
գումարներ , տասնեակ եւ Հարիւր Հազարներ տըը– Գեղամը , Զաբեանը , եւն • ) յ նուածքը չեն յազթաՀարեբ գուբս ի այս տղմուԺք–
ւում են ծաղիկների*** Աինչգեռ այգ ծաղիկների ՚-^էԼԳ Բա տ ո Համար ալ ^ ներելի չեմ գտներ ները , ուրախ եմ կարենա յ ըսելու որ փոքր թիւի
կեանքը միայն մ ի քան ի օր է տեւում ։ ՀՀ ատ՛* կարճ որ Հ ա յ Գրականութիւն Հատորիդ մէք (1942) եր– մը մէշՀ Հայու իր զգա յն,ո ւթ ի ւն ը եւ արեւմտեան
մամ ան ակ մեր սիբ ելին ե բի չի ր ի մն երր զար դարե <կու տող իսկ չես գրած յ մշակոյթի էգ նրբոլթիւնները ներդաշնակութիւն
լու ց յետոյ , նոքա թօշն ո՛ւմ , չորանում եւ այրւում Օշական ճշղեմ։ Անտեսումի կամ մոռացումի մը կբ յա^ոդին ունենալ։ Ո՛֊ կը կարդանք քեր
են* սրա՛նց Հետ այրւում են եւ մեր վճարած Հա "^ԲԳէ^Ք էէ * ^էքքէ ա պա գր ո ւթ ե ան ատեն , ւլր ա - թուածներ, որոնց մէ^ օգէ ազբիկներ , մեզքի Հյւ ֊
րիւր Հազարնե՜ր բ* * * Աակայն նայենք մեր շուրքը^ զած Էի իբմով ուրիշներու կարգին՛ * իրեն յատ - թունքնեբու վրայ, իրաւ տառապանքներ անիրա -
ո՛ րպի սի ծով կարիքներ , որչափ արցունք եւ ինչ զացոլցա ծ Էի քանի մը Էք, իր Դատաստանաւքն կան լարերու վրայ, թռչող դոյնեբ Հ աստ յատակ–
քա՛ն Հայերի արցունքները կբ ս ր րէ ին այգ՛ Հարիւր մ Է կը վեր լ ո ւծմ ան են թա ր կելո վ ; Ներու վբայ կբ Համաձոլլոլին ել կբ ստեղծեն ան
Հազաիներր եւ կենդան ի արձան , անմաՀ յիչատակ • (յ ե աոԲ յ * կարելի խառնուրդ մը։ Ջ ես կրնար մերժեչ ^Աիրիլ–
կբ թոզնէին մեր սիրենների մաՀէն վերքը։ Օշական • ™ $ետոյ , այն եղաւ ար տսլադր՛ու - լան», բայց չես կ ր ն՛ ա ր ալ բռնել անոր մազեր էն ,
Այոօր բովանդակ Հայութեան առքեւ գրուած թեան պաՀուն պրակը կորսուած Է, մինչ մեքենան զն ել կ ո ւշա իդ եւ սիրտէ սիրտ խօսիլ ան ո ր Հետ ;
է ն ե ր գ ա ղ թ ի խնգիբբ* ամէնից Հրատապ , այ^էնից կը սպաս Էբ : Ան կարգելի Էր ինձ Համար նորէն անգ - ԱՀււէ Հիմնական * նկատողութիւնս : Բոլորովին
կարեւոր , եւ սրա վրա լ է, որ պէտք է կեգրոնա– րա դառն ալ ; տարբեր Է Ա արաֆեանփ մ ը պղտոր , ԺանղաՀար ել
նայ մեր ամ են ո I ս ո լշաղր ո՚ւթիմնբ : Լիբանանի, Լաւ, թողունք Հինը։ Հա^րկ էր , որ ԱՀարՈ–֊– խոնաւ դծագրո*–թիւննեբուն թ ր ա մ ը , ՀԷնքր փր
Աուրիոյ , (Հունաստանի , Բ ո լլղարիոյ եւ այչ տե նի երկու Հատորներն ալ, Մագադսւթ4ւեր եւ %ւհե– քերթուածին ; Դարձեալ չեմ կրնար ո փա լե ան ի
ղերու Հա յո ւթի ւնբ Հ եւիՀել շտապում է դէպի իր մականք այսքան լռութեան մատնուէին, երբ մէկէ մ ո ւթ , յնՀ, եւ ն ո ւա ո ո ւս՝
զնել իր արեւոտ ^գրեթէտաք
Հայրենիքը, քյ * Հայաստան ։ Նա զուրկ է միջոցնե աւելի գրական առաքինոլթիւններ ունին, մեզ շա– ՂԳպայալտկերնւեթրիոււննը մօ֊Ն էևը
։Պերճ
Հագրգռեչու Համ ար ։ Անիրաւ չէ՞ր Սիանր, "Բ էր
րից , ճամբոլ ծախքից անգամ ։ Բա բեգո րծականբ Իր լեզուն, վարակիչ ըէէալոԼ– չափ երբեմն։
գրախօսականով ներկա յ ժամ տնակէն դուրս կը
որոշել է ա յս \ 946^ բն թաց քում ժողվ ել մէկ մ ի– / ՚ Հ յ կերպարանափոխութիւնը նոր արժէք մբ
ձգէը անտ ր քերթողութիւնը *
լիոն տոլար ներգաղթող Հա յո ւթեան ը օգնելու չէԲ : Նա իսկին Հռետորութեան տեղ զուսպ ել ժուժ
Օշական • - - էքս գեր չունիմ Հոդ, քանի որ ես
նպատակով* եւ արղէն, այղ գումարը գեռ չփող կալ փերթուածներ այսօր, որոնք ^ երբեմն , տաք ու
շատոնց չեմ դրա զիր գրախօսականներով ։
ված, մի քանի Հարիւր Հազար դոլար գրել է քԱ * խիտ զգացումներով տոգոբուած են ։
- կրնայ այդպէս ըլլալ, բայց կը խոբՀիմ թէ
Հա յաստ ան ի կա ռա վար ո ւթեան տը ամա գր ո ւթեան
նո յն մ թնոլոբտին մէք կ՝ասլրիս եւ լուր ունիք ի ^ Օշական • Նոր խառնուածք մը չէ կրցած ի՛
տակ , նեբդաղթոզներու ճանապա րՀ ածախքի Հա -
բարմէ հ ԱՀ աբոն , ատեն մը, Ա* մեծ պատերազմէն րեն բերել , բա յց տառապած է իր միքավա յրէն
մար Հ Ա՝ինչգեռ Ա փիւռքի , մասնաւորապէս $)րան–
առաք ել նո յնիսկ Ա * Զինադադարի օրերուն՝ , չյարմ ար ե լո ւ դժուարութենէն , որովՀետեւ կազ -
սայի Հայութիւնը, ծանր նստած , չի մտածում , որ
«Փոքր^Վ^արուժան» կբ կոչուէր, նոյն ճամբէն կ*ըն՚– մ ուած գնաց Ե ՛՜բ ո պա *
բո չո բ ի ս պարտքն է մինչեւ 1 946^ Վ^րքը լԲաԱնել
թանաբ եւ նո յն շունչով ...
Բարեգործականի մէկ միլիոնի Հ ան դանա կո ւթ ի ւ ֊ Կը խորՀիմ թէ իր դժբախտ ո ւթի ւնբ եղաւ
^ԷՀ > որովՀետեւ յա քորդ 1 947/՛՛^/ ՛եւս նոր Հանգանա Օշական • - Այո1 ^ բա յց ասկէց ասդին շատ իր անտիպ մնալը։ Բանաստեղծները նման են ծա–
կութիւն պիտի սկսինք , ն ե ր գա ղթո զն եր բ Հայաս– բան փսխուեցաւ ; երկու զիկներոլ , որոնք իրենց թարմ ո ւթ ե ան օրերուն ,
կան :
տան տեղափոխելու Համար ւ . ԱՀարոնի մէք մ եր բանաստեղծութեան ցօղը վրան պէաք է քաղուին ։ ԱՀարոն պէտք է
սեր ո լնդի արժէքներն ու տ կար ո ւթ ի ւն՛ն ե րը Հ րատա բակէ ր իր քերթուածները պատերազմ էն
Հետեւաբար այսօր Հայութեան բոլոր ՛զաւակ– Ար ուեստադէտ Աեբունդի լե զո ւա կան կատարելու– առաք, վերքը կամ առա քին տասնամեակին ՚, Այն
նեբբ իրենց ուշագրո ւթի ւնբ պ է ՛՛ոք է կեգբոնացնեն ատեն աւելի դիւրին պիտի Հասկցուէր ել իր զոր–
այս մեծ եւ ա՛ն յետաձգէ լի խնդրին վրայ : իմաս րսՀքանչիլր կոպէկը տրւում է որոշ Հաշիւով ել ո– ծին վրայ ժամանակազանցի դատակնիքը չէր ղԲԲ—
տութիւն չէ մ եր գրամներ ը ան Հ ա շիւ այս ու այն բոշ նպատակի Համարէ Ամէն օր կարգում ենք , որ ուեր՛. Անացորգը ըստ իս , ունի էքեր, որ՛ոնք կբ
կողմ շպրտել , աննպատակ եւ ի ցո յց մ արգկան է Հնգամեայ ՛ծրագիր է մշակուած, ել իւրաքանչիւր պաՀեն միշտ տառապող սրտի մբ բաբախումը,
Դրա Փոխարէն՛։ կատարենք իսկական քրիստոնէա^ խորՀ րգա յին Հանրապետութիւն մ ինչեւ 1 950 թ ի*~Ր ժամանակն եբոլ մ է քէն կամ վրա յէն ։
կան, մարդասիրական եւ հայ րենաս|իրական գորւծ1 այգ ծրագիր բ պէտք է լրացնէ ու իրագործէ Հ Եթէ ԱՀա քերթուած մր ԼճԿբ իսոբտակէ սիրտս
— ծաղիկն՛երին ու պսակներին յատկացուելիք գու կրունկին ւո ա ^ » ) :
մարները դնելով Բարեգործականի Փարիզի մաս . Հայոց կառավարութիւնը որեւէ գործարանի ,ելեկ–
նանիւղի տրամադրութեան տակ, ի հաշիւ հանգա–
նակելի մէկ միլիոն տոլարի : տ րա կա յան ի կամ քրան ցքի շինութեան յատկաց Հ. «Հիմա կեանքիս պղտոր գետէն կը սուրաս
Վարդակարմիր աււագաստովն արիւնիս ,
ուած գումարեն առնէ եւ գործածէ ներգաղթողներ փեւլ կլք դխոեմ, դուն ի մ աղփուն կարկուրաս
վերջալոյսին տակ մինակ՝ ո՜չ ոք ույնիս : •
բու Համար՝ պարզ է , որ ապօրին՛ութիւն , ռեզծ՚ում Հա՛րկ է որ քեզ խըզեմ կուրծքէս յռգնատանջ ,
Ինչպէս զանգն հին աշտարակէն կը խրլե՚ն ,
Ղ՛՛եբա՛խ տա բաբ պատմ ական նուիրական այս պիտի կատարէ ել դրա Համար պ ա ա ա ս խ ա՛ն ա - Վ^ՐշՒ^ խրկոլ6դ է, աբփավաո. ի՜նչ ղօղանջ ,
Սի՛րտ իմ, պիտի ջախջախեմ քեզ խընդալէն» :
պաՀուն , երբ Հրապարակի վրայ են գրուած Հայկ* տուութեան կբ կոչուի , որովՀետեւ իր այդ քայ
Ղ՚ատբ ե Ներգաղթը՝ չգտնուեց մ ի Հա յ մեծատուն , լով Հնգա՛մեայ ծրագիրը չփ կարող լրացնել, որով
որ տղամարդու պէս ասպարէզ զար, լայն բանար $ . Հայաստանը իր քոյր Հան բ ա պե տ ո ւթ իւննե ր ից
իր քսակը ել Հայրենիքի սեղանի վրայ դնէր պա՛տ յետ պիտի մնայ : Հայաստանի կառավարութիւնն
կառելի մի դում աբ՝ Հա յո ւթեա՛ն կա ր ի քներս ւ Հա արել է առաւելբ , քան իրաւունք ունէր անելու *
մար ** * Զգանուեց մի Տովսէփ էմին , ոբ Հեռու Հա յաստ անի բն ա կ չո ւթի լեն ալ ժո ղվելով ե– ( Հա տ ո ւա ծ )
Հնդկաստանէն Անգլիայի վրայով , դեռ \ Տրգ գա րեսո՚ւն մ ի լիոն ր"լբլէի չ ա փ գում ար ներգաղթող Ի՞նչ կ՝ըսես Օշական :
րում (1760) դնում է Պետերսրուրգ * եւ իիուսիոյ ներու Համար - արաւ իր ուժփց աւելին։ Զպէաք Օշական.- Լ ա լ է , բ ա յ ց քանի՜ հատ., ա յ ս
Եկատերինա ՛Բ * թագոլՀու տրամադրութեան տակ է չծածկել , որ այդ բնակչութիւնր Հայսօրով» ապ Հաստ Հատորին մէ^ :
դնում ի բ Հարիւր միլիոնաւոր ո ս կին երբ եւ խնդ րող ժողովուրդն է* բոլորն ալ բանոլր , պաշտօն ՚ Եթէ. փնտռենք կը գտնենք , բայց խօսինք
րում առանց պատերազմի , խաղաղ ճան ապար - եայ կամ Համա յնատնտեսոլթեանԼկոլխոզ՝) անգամ , Արսէն Երկաթէն ալ։ Ալ րա ց՛ո լած մըն ալ աս : Հյ ատ
Հով բան՛ակցութեան մէք մ տնել Պարսից ել Տաճ ուրեմն ռոճիկով ապրող մարդիկ , եւ եթէ ն ր անք Հինէն կը դրէ, գրեթէ բոլոր Հայ թերթերու։ Իր
կաց արքունիքների Հետ , ոսկիով գնելու Հ,՛ ազա երեսուն մ ի լիոն րուբլի ի չափ շատ պատկառելի \)ռ&աք֊նեբ ու առթիւ դիտել տուած եմ , բայց կր
տելո՛ւ Հայկական նաՀա՚նգներբ եւ քիռւսիոյ Հովա մի գումար ժողվեցին պարզ է, որ նրանք իրենց թուի նեղ կը գտնէ, մէկ կամ մէկ քանի Հանդէս -
պա–
նու ներքոյ անկախ իշխանութիւն ստեղծելու* ** զաւակն ե րի բերնի Հացը կտրեցին * * * Աւելին վե նեբր : Աեգք մ Կշուշտ , բայց ոչ մաՀացոլ •յն -
քառասուներկու տարի առաք Ալ* Մանթաշեա– Հանքել նրանցից անարդար է եւ եզբայրական աեսուելոլ աստ՛իճան : Լռութիւնը իր գործին
ն բ Փարիզի Հայոց քյ կեգեցին կառ ո յց մէկ մ ի լիոն րաբերմունք– չի լինի մեր կողմից։ շուրշ^ չարդարանար
Հարիւր Հազար ոսկի ֆրանք ծախսելով ^ որ այժ– Ուրեմն հերթր մերն է ։ Հիմա մենք պարտա– Օշական Երկաթի մասին՝ ըսած եմ Նայի–
լորուր-իւն ունինք լծուելու եւ մեր գերագույն սի.
մ եա՛ն գրամ ով մի քանի Հարիւր մ ի լիոն ֆրանք գերր թափելու այս աւելի քան վեհ գործի համար։ րի^ , երբ Հալէպ գացի։ կ՝աւելցնեմ , Սււնս1բ–սհրը
1լ անէ , իսկ ո" ր չափ էր նրա Հարստութիւնը , բաղ կր պարունակեն մէկէ աւելի իրաւ քերթուածներ՝ Տ
դատելով ներկայիբեսոսներու Հետ * * * Օ՛ն՛ անդր *Տ յա ռա՛՝ք : ԱզգաՀ ա ւա քմ աս ել Հայ - ԱՀ արոնին մեղքերը աւելի շեշտուած ձեւով մը կր
Հա յ ժողովրդի զաւակներից մ է կը ա յսօր աշ ր են ա շին ո ւթ ե ս/ն ա յս սրբազան գործին , ին չպէս գտնենք Ա, Երկաթի վրիպած քերթուածներ՛ուն
խարՀ ի չո բ րո րգ Հարուստն է * * * Ա ենք ուրախ ենք վեՀափառ Հա յրապետը եւս շե շտեց՝ Ափ ի լոքի մէչ : Իսկ յաջողուածներուն մէք բանաստեղծի մր
ել մաղթում ենք, որ առաք ին՛ը դառնայ ւ Աակայն Հայութեան՝ ուղղա՛ծ ի ր շրքա բեր ական ի մէք՝ ամէն ճայնը, տրտում անձնականս ւթ ի ւն բ Հեռու չեմ
եթէ ՛նա իր անձնական բժշկին մ իայն տա ր եկան Հա յ պարտաւոր է իւրովսանն մ ասնակից եէնել , Հաստատելէ : Պիտի ղոՀանամ այդքանով, իսկ քո՛
Հարիւր Հազար տոլաբ է վճարում՝ իր ՏՏամեա ք Հարուստ թէ աղքատ՝ ձեռք ձեռքի տուած , մ իա - նի որ , ինչպէս թէն կ՝ըսէ , Վ ե ց տող յաշվող ոտա
կեանքը երկարացնելու Համար , Հայ ժողովոլրդր ցած , Համերաշխ * * * - •^ . նաւոր մը դրել աւելի դժուար է , քան մեծ ճակա
1լ ազօթէ , որ իր այգ զաւակբ Հարիւր ութսուն եւ Սա հայ ժողովուրդի, հայ ազգի պահանջն է տամարտ մը շաՀիլը–», Երկաթ այս տողերէն աւե
ե՛ւ իրաւունքը , սրրազան իրաւունքը :
Հինգ՝ տարիներու կեանք ունենայ ՛միայն չմոռնա ք լին դրած է ։ Թէ Արսէն Երկաթ ֊անուն բանաստեղծ
Հայ ժողովուրդն ամէն տառապանք, ամէն
իր Հայրենիքն ու ժոզովուրդբ եւս ել ամէն տարի վիշտ ու ցաւ կրած, իր անօրինակ Գողգոթան մր Ափի՚֊ոքի քերթողներուն շքաՀոյլին մէ^ փր տե
բարձրացած է աււանց ընկճուելու, անտրտունջ ,
գոնէ Հ ա բ իւր Հազար տոլար ի դում ար յատկացնէ քաւ կաար բարձր, աոայնց ստորանալու եւ ,իր գլռւ– ղին ունի՝ այլեւս դուրս է կասկածէ : Բայց հ ծանր
|սր խոնարհելու անգամ իր անողոք դահիններոլ
անոնց * • • մեղքեր կան, տրոնց քալոլթիւնբ պայմանաւոր է
Արդարանա լո լ սովորական պատճառաբանու նոբ առաքինութիլններով, այսինքն՝ նոր յա քող -
թիւն է՝ Համենք մասնաււՀր միքոցԴւերով այսքան խո ուած քերթուածներով :
շոր գումարներ ֊ ծախքեր Հոգալ չենք կարող, թող աււջել.. • կւ ս առաւե ւ նա՜֊֊Հ– մեր հերոս , գերմարդ Ինչո՞ւայս մեղքերը , քանի որ եւրոպական
Հայաստանի կառավարութիւնը իր միքոց՚նեբից Հո ժողովուրդը մուրացկան չէ էւ չէ եղած երբեք, եւ մտքի շփում, լեզու, պատկեր եւն. եւն– ունի։
գայ» ։ իր վեհաշուք գլոլխր չ՛պիտի խոնարհի եւ ստորաս Օշական— իմ կարծի քով , շատ ղրելուն եւ ,
Աա լուրք եւ արդար պատճառաբանութիւն չէէ նայ իր սիրասուն , հարազատ գաւակներու աււջել... ինչպէս գիտել տուիր , ամէն տէղ երեւնալուն ՛Ա
Հայաստանը ունի իր պետակա՛ն պիւտճէն ^ սակայն •Հ՚Որ Ո1–նիցի ականքս լսելոյ՝ լու–իռէ» : ճա պա բանքն է; իլնդիրը, մարդու մը կեանքին մէշ\
նա հ) * Աիութեան մէկ անդամն է, եւ այնաեյլ իւ^ ԱՐՍԷՆ ԱԻ. *ԱՀ. ՍԻՄԷՕՆՆԱՆՑ քանի մը իրաւ քերթուած գրելն է; Գոլրեանի (ծ–
Fonds A.R.A.M
