Page 23 - ARM_19-1946_04

Դ

ՎեղիԱ ԿաախքհԱցը ՊՈԻՏ՚Մ Ն\՝՝ԾԱ՚Լ հ8ԱՌԱՋ»Ի պատմուած-բները

օ

իբրեւ. Հարազատ եւ. Համերաշխ ՚Համադրու - ԱմպափԱԱնքր ա ՃԱԿԱՏԱԳՐԻ ՃԱՍ ԲԱՀ

թիւնV արուեստագէտ ստեղծագո բծողէ եւ ղաստէա–

քակչէ՝ վերնէն կառվաբենցբ չէ մեռած ։Ջ,ուսպ իբ

շաբժուձեւերուն մէջ, մերթ երազուն ու մերթ փո­ • ՛Նուէր ՍՕՍԻին Պէքիր աղայի կինը ճեմիլէ Հանըմը երբ տե­
թս բկացայտ՝
ան յայտնոլեցաւ քք էլանս յէ Հ այ գա– սաւ իր Հիւրը,՝ եկաւ անոր քով, եւ, երկու կիներբ

ղութին իբ կեանքէն ամենադառն մէկ շրջանէն հ Կար ատեն մբ, երբ մէկբ ապոլխտ - եբշէկ , քաշեցին մէյմէկ նարկիլէ եւ խմեցին իրենց սուր.
ճերը :
Տարօրինակ կերպով խոնաբՀ եւ անսովոր կերպով եէլվա, կօշէկ) զ ո ւ լ ն ո խ յ կտալձ երէզ, կոճակ կամ

վեՀտնձն եւ Հպարտ՝ ան էսքղէնք ՀեաղՀեաէ պար­ աւել ծախելով գրական մարգ քլլալու փոէսՓբէնգ - ա է լ Կ <անըս°, ըսա^ Շէֆիյե Ղալիտէ Հա.֊

տագրեց էր շուբջէններուն , որովհետեւ անոր մէջ ոտանաւոր , վէպ կամ յօգուած կբ գրէր ՚՛ Մղղայ– ^յԼ^ԼՀ^ ՔէԼ Հասկցաք անշուշտ իմ երկիմաստ

նեբգաչնակօբէն էլապբէէն ու կբ չնչէէն երկու ան– նագործութեան (ագգԱւյին^ի ) , վարժապետութեան, խօսքերէս եւ ձեզի այս անակնկալ այցելոլթենէս ,

Հաաականոլթիւններ. բանաստեղծն ու դաստիա– կամ տէ բտէ բո ւթեան պէս վաւճ ւլո բծեր ո լ կք Հ ե - ոբ ես խօսելիք մբ ունիմ ձեղէ , Շէրէֆէէ Հ°Ր՝Ր եւ

բակիչբ ; տեւէր եւ օդային մակգէբբ կբ փակցնէին կոձնակր : մ օրք յ

Կբ խօսէր՝ նայելով Հ եռուն ,. իբ Հողէն մոռ­ Այսօր փսխուած են քմբռնումն երբ ; Երք «Օ - Աստուած մէշտ կ^առաջնոբգէ լաւ խօսքք

նալով Հորիզոնին վբայ։ կբ ժպտէր՝ էր գէմքէն գա յէնյչ կ^բսեն , սանկ յարգանքով մ բ վեր , գէպէ՝ եւ կ՝օգնէ անոր՝ եթէ բաբէ է, պատասխանեց ճէ -

վբայ օբ ր ւ՛ ա օրէ ա՛ լ աւելէ կուտակուող ստուերք, ամպեբբ կք նայէն մաբգէկ յ կամ սարսափով Հա - մէ լէ Հանբմ ։

նեբուն մէջէն , ,ու երբ ժպէտք Հեռանար իր մակոլած գետնափոր տեղեր կք փնտռեն , ռումբէ ԱՀա էմ այցելութեանս նպատակք ՚.

եբեսէն՝ դուք ա՛յն ատեն միայն– ճանչցած կամ կրակի տեղատարափէ խուսափելու Համար : — ^՝ԼԼա^էս Հրամանով եւ փէյղանաէրին Հա -
^Լալայէք
^*Է ԳՈՈ Կառվաբենց բ իբրեւ մ՛արզ 1ւ մա­ Ի պատուի են օդայիններ բ ։ Ան.ոնք մրցում է ե– ճութեամբ , եկած եմ ձեր շեռ ր Հ ագեգ աղ^յիկք իմ

նաւանդ իբրեւ բարոյական ոյժ՜ եւ խղճմտանք Հ Ա– լած են աբծիւներոլ եւ շանթերու Հետ հ զա լկիս ՝ Իպնբ լՀաֆաբին Հ ամ աբ • , կնութեան ու -

նոր անժպէտ դէմքբ խո րապէս արտայայտ է չ էբ յ, Արամազգբ վար առած են իբ գաՀէն։ ԵՀովայի զել ։ Երք ձեր Հաճութիւն բ առնեմ, Թիւքես*հ պատ­

ոբ յաճախ էնձ կբ յէէեցնէբ փոթորէկէն Վեր^ խա­ ՜ հ.աձ^ ակ)*եր ուն եւ ո բոտ ում ին Հեգնանքով կբ րաստութեան սւէ՚"է սկսինք ։ խօսեցէք ձեր ամոլ.֊

ղաղած ծովափունքներու այլամերժ՜ եւ տարօրէն նա յին ։ սխնին Հետ , ես ալ էմ ամ ուսինիս Հաղորդեմ ա յս

մէնակոլթէւնբ ։ Բայց ինչ ոբ գերագոյն եւ ար^ առաջարկս , եւ եթէ Համ աձա յն րլլաք , իբրեւ Հա­

Հաւր ական տաբողութէւն ունէր եւ է մ աստ անոր ՀԼերէն , շա՛՜տ վեբէն կբ գիտեն աշխաբՀն ու ա– ւանութեան նշան , քն դո ւն ե ց է ք իմ լսելիք այս

մէջ՝ այդ էր լռութէւն պաՀելու անօբէնակ ձեւն նոր բնակիՀեեբբ ։ հյե՚՚զճ մարդկութիւն, պաբղա - Հ րաւէրս , եւ մեզի ա յց ելութեան մբ եկէք ։ Այս -

էբ ՛ու եղանակք, որոնց է,որքէն ցաւն ու առօբեա ք պէս կբ սողայ Հ՛ողին մակերես բ ։ պիսով մեր մասին, իմ զաւակիս մասին լաւ

Հողեկան եւ ֆէգէքական խռովքնեբք ներկա յ էէն՝ ճԱմպեբբ մեր աթոռներն են եւ եբկիբբ մեր <ձվո ւգ ո ւֆ» կ ^րլլաք եւ կ ո ւտաք ձեր պ աշտ օն ա կ ան

մ էշ"1 էր՚ենց անարշալո յս կենցաղով ։ ՚՚ւաքեբունպա տ ո լան գան լդ գկր սաղմ ո սեր դեն՛ ա յսօբ պատասխանք հ

Ատենէ մք է վեր կառվաբենց ,կբ քալէր շրջա­ մեբ օդայինները։ Բա յց մ ենք՝ ձեր ք ո վ աննշան բետան իք

պատուած նոճ էն ե ր ով հ Ո*– անոր քա յէերբ ձայն Ամպեբբ միշտ ալ փառաբանուած են ։ Աովսէս մ քն ենք, եւ թերեւս անարժան ձեր ս եգանին ։

չունէին։ Երբ Հեր ձեռքք սեղմելէ վերջ կք Հեռա­ Ի որայէ լաց ի ս ամպեր ու մէջէն առաւ որոտաձայն Մեր տարաղներր , եւ մեբ տրեխն երբ ստուեր մբ

նար՝ Հ աս ա կք Հ ետզՀ ետ է կբ մ եծն ար 1 կբ լեց ո լէ բ ԵՀովայէ ՀբաՀանգներք։ Հայբ Աստուած Տորգա– պիտի բերեն ձեր ապարանքին , եւ Հբաւիրեալնե–

լո յսեբով : Անոր առաւելապէս Հոգեկան տուտ յ– նանի վրայ , ամպեր ո լ մէջէն պատգամ եց * <ձԳա է բոլն– մենք պիտի երեւանք ծիծաղելի յ

տանքէն տեղեակ կ՝ ԱԱա յիք մ իա յն ա՛ յն ատեն՝ ոՐգ1՛ 1՚մ սիրելիէն ։ -— Հաբ սա ութիւնբ մ արգոց ա րժանիքբ չի

եքբ ձ Լ զի կռնակ գաբձուցած կբ Հեռանար : ինձ Ժամանակին, Հպարտութէւնբ Ոզէմպոսէ գա­ բազմ ապտակեր , եթէ մ արգք գուրկ է ազն ո ւո ւթե–

Համար զաբՀոլբելէ քան էր դէտելԳ* կառվարեն­ գաթէն վեր չէր ելլեր , աս տ ո ւածն ե րն էսկ Հոն կբ նէ , ինչպէս ոբ աղքատութիւնք մարգբ չստոբնա–

ցբ էր կռնակէն ։ Այն ատեն միայն լիապէս Հաղոր– բնակէէն։ Հիմա, Ոզիմպոսբ միայաբկանի ատն՝ մբ ցնեբ՝ եթէ անոր խոբքբ մաքուր է, եւ Հեռի ամէն

ղակէց 1լքԱայէ անոր մէջ ծբարուած յուզիչ դե­ պէս ցածք իջած է օդաչուներուն Համար * . . կբ ա պ ա կ ան ութ են է յ

ղեց կութի ւնն եր ուն , անդորրաւէտ ու մտածկոտ սլանան երկրէ բարձրագոյն կատարներէն ալ վեր , ՚ Կք խօսիմ Պէքիր աղային եւ մենք կբ շաբ -

լռութեանց է , ամպեբու մէջ՝ ազատ ե ւ՛ ան կաշկան գ : Վ^աբէ ճախ­ ժ ինք՝ Համ աձա յն ձեր ցանկութեան եւ մ եր ոլտ -

Գեբզգա յ ո ւն եւ անՀ անգաք տ՝ ան գառնացած ճախուտ կեանքէն վեր X Հոզբ , գետէն բ թոզած շումին ։
էր կեանքին գէմ ։ Անոր մէջ աեղ չունէր այլեւս են, անոնք^էբենց ստՀմանէն ժամ մը վերչը
խաղազո ւթ է լեր ։ Անոր մէջ տեղ ունէին՛ միայն անդէն չանցնող կօշի՛կէն ել գլխարկէն X

զգուշաւորներուն ։ Շէֆիէ եւ .ճէմիլէ Հանըմ կր

մեծ ջոլրեբուն նման մ ռլտացող Հայ մար գո՛ւն ցա– Վերջէ աշիսարՀ ամ արտին , գետինբնեղ Գա է նստէին երկու ուղտերու վբայ՝ զոր բերեր էին

ւր , Հայ մարդուն մորմոքն ու կոտտանքք։ Ո*– ա յ ս սկսաւ մարդոց Համար X Ելան օդբ, ամպեբուձն մէջ, Պէքէր աղայ եւ իր մշակր։ Աօբբ պատմելով՝ Հյէ–

բո լոր բ ն եբ դա Հն ա կո ւած իր խռովուն քան ա ս տ ե ղ– տ մսլ եր էն վեր ՚ Հյանթ ու կրակ տե գաց ի ն՛ թշն ա - րիֆէ եկաւ Համբուրեց Վալիտէ Հանբմ ին ձեռքբ եւ

ծոլթեան ել երաժշտութեան ՀամակՀւց մրմունջ - մ է էն գլխոլքն՝ մինչեւ որ ծունկի բերին զա յն X ան աք իբ քնքուշ եւ սա բսռտզգեցիկ շրթունքներ ր ^

ն եբ ո վ % Ա յգ միջոցին , « Հա յկ Համ ա ս տ ե ղո ւթ ի լն՝ֆն ալ գրաւ անոք եզնէկէ աչքեր ո ւն վյրայ ։

Գ* կառվաբենց Հայ էր X Անոր որեւէ արտա– փայլեցաւ երկնակամաբին վրայ ։ Հարիւրաւոր Հայ Մչակք անոնց ընկերացաւ մ էն չեւ ապարանքէն

յայտոլթիւնք կոլգաբ խո բունկէն , յո բդ եւ թալա­ քաջաղոլ՚ն օդա չուներ , ճախրեցին^ օգեր ու եւ ամ - առջեւ ։ Երկու կիներբ իջան ուգտեբէն եւ Համ -

լուն , Հնչուն յ զօբեգ եւ Հաւատաւոր ։ Բանաստեղ­ սլ ե րու մ էջ՝ կրակ ,ու Հուր թափելով բռնակալու - բուբուեցան :

ծի իր Հոդին սիր՛ով կբ յ՚տնձնէր մեք մօտաւոր ան­ թեան ոՐջիս * ի \ ր ա յ ՚՛ Փ րկեցէն Հ այ ո ւն սլա ա ի ւր Ծէֆէյէ Հանբմ մտաւ էբ ապար անքբ , էսկ \ճէ՜

ցեալին գռգբ ք ու կք պատմ էբ մերթ առուակա յէն բջելով անոր ճակտէն «չարչի» եւ «.վախկոտ կետ– մէլէ Հանբմ եւ ծառան ՚եստան ուղտեբուն վրա ւ ,

սաՀանքով եւ մերթ ծովայէն իրարանցումով։ վոլր» դատակնէքնեքբ ։ եւ վերադարձան Թ^էլ Հաֆ՝ՐՐ *

ւճէմէլէ Հանբմ նոյնպէս կք փափաքէբ որ քՕս

Ու֊ Հիմա ան չկա յ այլեւս ։Ա ուղոքքոյ գերեզմա­ Անոնք , արելէ ճառադա յթնեբէ Հ է ւս ո ւած ՛՛լ ր– նաք^յք/ ներս մտնեն օր մք էր աղային Հետ , եւ այս

նատան լռութիւնք կ՚իջնէ անոր շոլ֊րջ > յամքաքայլ սակներով , Հպարտութէւնբ կբ կազմ են ա յսօբ մեր անգամ չէր քնգուներ Վալէտէ Հանբմ էն Հրաւէրք

եւ ծանք ։ ՚Լ, ո ճին ե ր ր կք պատեն զա յն տաբերայէն Հայբենէքէն՝ Հայաստան աշխաբՀէն X Երջանի՛կ \ե– նարյկիլէ՛ մբ եւ սուրճ մբ առնելու Համար մէասէն X

վերացումով մք , օրօրելով անոր յո գնաբեկ Հայու ր իտասա բութ իւն ։ Երկու– ^Լո"մէն ալ ա յս վեբապաՀ ութէւնբ

նթչկլ ։ Հակառակ «կեանքիս բնթացքին ամպեբու մէջ յարմար նկատած էէն։

Հողակոյտէդ տակ Հ անգ չէ՛ առ յաւէտ, սէբելէ \շրջա գա յելու» բախտն– ու երջանկութիւնք չունե - Մթչ ձէմիլէ Հանըմ, Ւէլ Հաֆըրի իր ար–

Կառվաբենց , կուրծքէդ վրայ սեղմած քու միակ նա լուս, կբ նա խանձ էմ այդ ամ պաՀ երձներո ւն Հ մաւենէնեբու ծառաստանէն մէջ, կբ պատմէր աո%

եւ անփոխարինելէ Հա րոտս ւթ էւնդ , քու բանաս­ Ե՛– մենք, Փարէզէ մայթերուն կպած Հայեբս , տուան խօսակցութէւնբ , էրեն եղած ՛առաջարկք,

տեղծ ո ւթ ի ւնն եր ո լդ փունջբ յ ղո ր ա ս տ ո ւածն երբ մ ենք ալ ունէնք մեր ամ պա յէննեբբ ։ \$ խախոտէ եւ այգ Համեստ լէնտանէքբ էր Հաւանոլթէւնբ կոլ
Արճաբաննեբու է–
ձօնեցէք, քեղէ եւ զոր մուսաներ ր նուէբագո բծեց էն զուլաներով կազմուած ամպեր։ տար էրենց եղած այդ սլա ւո ի լք միաժամանակ աս֊
Հեբոսներբ իպնբ
քու մաբգկայէն ուրախութեան եւ սրբազան չար­ մուխ ու ծուխէն մէջ կբ ճախրեն մեր ոբոտագոք բենց զաւկէն բա խտաւոբ ութ^իւն բ Համարելով,

չարանքէն Համար։ թառած սեղաններու շ ո ՚ ֊ բ ջ * Հոն կր լսէք գէն Վալէտէ Հանբմ , ,/Հաֆաբ պէյէն եւ

Հողք թեթեւ բլլալ վրադ սէբելէ կառվաբենց Հ ՀայՀոյանք։ «ՊլՕթ֊ , աթ֊11Հւ , ծօ՛ հայվան յ սխալ չՀաֆարին կք պատմ էբ էբ առաքելութեան ար -

ԱՐԱՄԱՅԻՍ ՍՐԱՊԵԱՆ թուղթ նետեցիք * * •» գէ^սքր ։

Երբ անգին, մեր Հայ քաջամարտիկ օդաս/աց– ՚ ^ է յ ե ՚ Ր ւ բսաւ Եէֆէյէ Հանբմ • ես գացէ,

ներք , Հայրենի երկնակամարէն թչնամին կբ սար­ տեսայ այն Համեստ բոյ՛նք, որուն մէջ ապրող թռ­

ղէչէ) «Աբբտզան ՝Բնաբ»էն 10 15 քերթուած մի­ սափեցնեն , Հոս մերիննեբբ տուն - քնտանէք, ազգ չունէն աղո լամ աղե բ ք գեռ նոր էէն թափեր ։ Այգ
այն կ^ աղատին, Հակառակ
որ զգաստ եւ ԳԳ"՛յ՛ձ ու Համայնք լքած* ծխոտ - մրոտ սրճարաններու եր աղա յէն գեգե ց կո ւթէ ւնով օժտուած աղջկան՝ ա–՛

ԴՐող է ։ Մ արզ ամէն րոպէ գրող է , բայց քիչ ան - մէջ, օրն է բուն սեղան կբ ծեծեն՝ էրենց Հոգին ու նունր Նէբէֆէ է : Եոնէկէ աչքերով հ անոր էափ

գամ բանաստեղծ , պէտք չէ մոռնալ ։ մարմէնբ փճացնելով ել մեբ թշնամին Հրճուեցնե– թեթեւոտն , կաքաւէ մք պէս ոստոստուն , ղեփէլ–

Լաւ բանաձեւում ։ Բայց , չրսե նք թէ բա - լով։ Անացորգացբ, $՝ոլբքին պակաս ձգածբ կք ո ի չափ քեքսյշ^ աԳՐէլրէ "լէս կարկաչուն ա ր շա–

նաստեզծի մր Համար կբ բաւէ քանի մբ քերթուա­ լրացնէ ։ լոյսի պէս փաղփուն , լուսինի լ "՛՛է ամօթխած ։։

ծք, եթէ ան կարենայ իբ սիբտբ, էր կեանքբ գեել Զարդերէն վրիպած Հայերու Համար, արդեօք ԱՀա իր պատկերին շրջանակք ։ Դ՝ալէ՜ւք//^ քաշուած
մտատանջուելու պէտք
անոնց մէջ եւ Հասցնել մեղէ ։ են իք յօ^*քերՐ) եւ պաքսիկ աղջիկներու

կ բ կա բ գանք քան է մր քեր թուա ծ, Աղախինը , ունէ® Թուրքբ* • • թարթիչներու պէս երկար ; կուրծքք՝ յղկուած,

Երբեմն այսպէս • • • Վանքը , Ծ ՛ին , եւն–, 0լական Կ • ՊԵՏՈՒՇ փղոսկր ի կր նման է եւ մ ատ ղաշ ստէնքներբ՝ մ ար -

կը հաստատէ անոնց մԷ9 որոշ գեղեցկութիւն ու մաբէ արձանէ վրա լ քանդակուածէ է ա փ գեդեցէկ

յուղում , բայց կ՝աւելցնէ • , ... էլերեւան՛ ի - Հեւացող լանջքին վբայ, սոբ կա­

Օշական քառասուն տարի քերթողութեամբ ԽՈՐՀՐԴԱՒՈՐ ԵԿԵՂԵՑԻ ՄԸ րելի է դիտել էբ թեթեւ զգեստէն տակ, որպէս թէ
ԵՐՈՒԱԱԱՄԻ ՄԷՋ
զբաղողի մր Համար անբաւական են այղ ամէնը, քօղով մ բ ծածկուած ՐԼլա յէս մէայն ։ Աչքե ր ուս

ու ասիկա ճիչդ է բոլորին Համար : այդ փայելքբ գէս ^գեց քն1/1 տպաւորութեան տակ՝

կանդրադառնանք քերթուածներուն . » կը փըն–.^ ոբ ես կբ տեսնէի իբ յ/^/Հազար ու մէկ գ^շնյւնեբու

տռենք նորերը , կը վիճինք եւ վերջապէս կը Հաս - Հ ուր իներբ ,իմ փնտռած հուրի մէլէքը՝ վերջապէս ;

նինք Ա իամանթոյի անունին, որուն քերթողութիւ­ Եբուս աղէ մ էն $Լբ Հեռագրեն թէ կեդրոնէ Հով­ կ բ ցանկա յ ի՝ ոբ իպնբ Հլ\աֆարի կուրծքին վրայ

ներ տեղի կուտայ լայն խօսակցութեան , չօչափե - տէն մէջ, արաբ գործաւոր մբ աշխատած .ատեն , թրթռար ար ա ո յա է թեւերով եւ ս ուլում ով ։

լով նաեւ Թէքէեանի քեր թո ղո ւթ իւն բ : երեւան Հանած է աՀագէն կամար մ բ ։ Այս առթէլ Ա յ դ բա ց ա կա յ տեսէ լքէն յափշտակուած՝ լուռ

Բայց, արդէն յոգնած ենք։ Աբեւի ճառադա՛ ^ խ ո լզա ր կո ւթ ի ւնն եր կա տ ա ր ո ւած են ել եր ելան մնացէն քան է մր վայրկեան երեքն ալ, ոքոնց ա չ ֊

նեբը մարած, օրբ զովացած : Հանուած է խորՀրդաւոբ եկեղեցի մբ, Ա*արիամ քեքր կք փայլէէս եքանութեան մք լոյսով*

կր բանանք սլատուՀանր , ուրկէ գուբս Հեռուն Աստ ո ւա ծա ծն ի գե րեզմ անին յկ ։ Փարիզեան X

կր զծուին Երուսաղէմի սպիտակ, գեղեցիկ տոլ - թերթի մրթղթակիցր Հարցումներ ուղղած է Հա­

ներր, կարմիր կղմինտրներով, երբեմն սլասէՂ յոց եւ Տունաց պատրիարքներուն (Հոզբ կք պատ­ Շաբսէթ մը Հազիւ անցած , Պէտրի աղա ել^Է–

շէնքեր, չոճիի անտառներու մէ^էն՝ որոնք երե - կանի երկու Հասարակութեանցն , եւ երկուքն աք միլէ Հանըմ ուղտերու վրայ նստած , կ՝իջնէին

կր կարծեն թէ \4ւգաբ առաջ Հաստատուած եկե - քօնաք/ւ մը առշեւ։ ճէմիլէ Հանըմ միայն ղոլբսէն

կո ւեան Հովէն քաղցրօրէն կը ծփան : Գ. Մ– զեցի մբ գոյութիւն ունէր Հոն ; տեսեր էր ա յ ղ ք օնաքր տ

Զ– ՎԱՐԳԱՆ

Fonds A.R.A.M