Page 18 - ARM_19-1946_04
P. 18
8աթ Ա * ԱԶ
ՍՓԻՒՌՔԸ եհ ՀԱՕՐԷՆԻ&Ը գրում։ Մէ1լ ատ րի վերջ, երբ Հայաստանք աբդէն
խոբՀբգայնացած էր– գերիները աղատ են աբձակ
ւում եւ վերադառնում երկիր , ուր նա դարձեալ
... Անցան պատերազմէ տարփն երբ– տագնապով, ԹԵՀՐԱՆ Սռյն աարսայ Տ ունիս ի \5ին Գոր– նուի րուում է երաժշտութեան , ո րպէս դասատու։
այլ նաեւ. յոյսերով, երբեմն ալ վարդագոյն ; Աս՜ գանի ՀիւրաՆոցներից մէկոլմ, գիշերը՛, յանկար– Գեռ աշակերտական նստաբանէց ՎաՀանբ անք
սւ փճանա բաբ պղտորեցաւ մթնոլորաբ* կապեբբ ձ՜ամաՀ է լինում Ս՝ ազան գա բան ի արեւմտեան մա գամագրուել էր Հ *8 ՛Գա շն ակց ո ւթեան եւ գործօն
էք ո ւ.էցան • կռնակնեբբ գաբձան իրարու, հ \$ ան գա սում այնքա՛ն յարգուած Թ՚^/՚ձՂ Տէբ Աո֊ա– մասնակցութիւն ունեցել թէ Վաղարշապատի եւ
վառս ւթեան պաՀեբ պոռթկացին , ել. գրեթէ նոյն քելեանը Լկրճատ՝ Աււաքելեան՝) թէ Վայ"Ց~Տ՚ոԲէ կա-սակցական աշխատանքներին։
ատեն , էլամ քփ չ ետք , պայքարի խօսքեբ լսուեց ան : Բժի շ1լբ ի7ո ւնաւոբ ո ւա&– է եզել բնթրէքէ պա Ինչպէս լսեցէնք, չորս աաբէ առաջ, Թիֆլիսրւմ
Հ)՝րագքուած գո բծ ունէ ո ւթեա՞ն աբգէւնք, յ ուստ Հուն կերած պաՀածոյից : ՝ վախճան ել է նաեւ ՎաՀանբ։
իսար ո ւ թի՛ ւնն ե ր ո՞ ւ Հետեւանքի— երկուքն ալ թե Բ<ե. Արա Տէր Առաքելեանր զաւակն էբ Վայոց Արան սովորել է Մ ո ս կոլայ ի Լազարետն ճե
րեւս : Տոբէ ( Գաբա լագեաղ) Մ ա լի շկա գէ*֊ղէ քաՀանայէ , մարանում , ապա այնտեղի բժշկական Համալսա
Անշուշտ միջազգային քաղաքական, մթնո լոբ*– որի չորս տղաներից երկու կրտսերներ բ ՎաՀանն րանում, \Դ\եէն աւարտում է այն եւ կանչւում
աբ գեր ունեցաւ ե լ ունէ գեռ ա յս կացութեան ու Արան բաբձբագոյն կրթութիւն էին ստացել ։ զինւորական ծառայութեան , արեւմտեան ճակա
մէջ ։ Տագթանակփն վառած կանթեղնեբբ ՛Լառ ՎաՀանբ աւարտել էր Գէորգեան ձեմարանք , տում։ Աաջոբդ տարին փոխագրւում է կովկասեան
չմնաց ին միշտ * խաղաղութիւն բ չեկաւ; Պ ՛լա ո ր ե– ուբ բնականից յաջող, լաւ ձայն եւ Լ ր ամ շա ո լ - ճակատ։ 1918 Մայիսին, երբ թուրքեր բ յաբձակ
ցան աղգեբու յարաբեբո ւթիլննեբբ ։ Փոխանակ ա֊ թեան բուռն սէր ունենալով, Հայ երգի մեծագոյն ւոլմ են Ալեքպոլի վրայ, Արան մի խումբ սպանե
/զաղայ խաղաղ եւ անգոբր տարիներու, փոխանակ վարպետէ՝ կամէ տասի սէբած աշակերտներից մէկն րի եւ զինուորների Հետ շբջապաաւում են թչնա–
«կաբ իքէ ու պատ ե բազմէ վախէ՝$> զերծ ապ աղայ ի է եղել։ ճեմարանք աւաբտելուց յետոյ, ղինւորա– մոլ կողմից եւ Հազիւ կարողանում են ազատուել։
մ ր, մ ութ ապագա յ ։ Յուսախաբութիւն՝ մ էջաղգա– կան ծառա յութիւնբ կատարում է ռուսական բա Աաբդաբապատի , Բաշ– Աբ ա ր ան ի եւ Վարաքփ–
յ ին կեանքին մ էջ : Հայ կեանքբ չէ ր կրնար Հաւլ– նակում եւ պաՀեստի սպայի աստիճանով աղատ լիսէ է Հերոսական ճակատ ամ արտերէն Արան ճա–
գուիլւ Հղօբնեբու շունչք էէբ ^Ր՝"աՐ անագգեցիկ աբձակւում : ԱյնուՀետեւ , կոմիտասի խոբՀրգով , կ ատում գո րծող Բժիշկներ փց մ է կն էր է
անցն էլ։ Միջազգային պառակտում բ կ ՚ա ր ձ ա ղ ան– մտնում է Պ ետ րոգրագի բարձրագոյն երամ՜շտանո– կռփւներից յետոյ, եբբ Համեմատական խազա–
Գէր փն-չպէս ուրփշնեբու , նոյնպէս մեբ կեանքէն ցբ որ ռուս երամ՜շտ* աշխարՀի Հ ո չու կաւ ո բ Հաս - զութիւն Է տիրում, Արամբ, որի Հանդէպ Արան
ներս։ Միամիտ էէ ինք եւ, այսօր ալ, չենք, Հա՜ տատոլթէւններէց մէկն էբ , ուր պաշտոնավարում պաշտամունք ունէր, ՀբաՀանդում է նրան մեկնել
մ ե ր ա շխ.ո ւթ ե ան քարողով , Համերաշխ .մնալու մ ա~ էին ականաւոր ե րամ շտագէտնե ր ; ՎաՀանբ երա– Վայոց-Զոր * որպէս բժէշկ ։ Նա Հաւատարիմ իր
սէն ։ կեանքբ , երբեմն, աւելի Հզօր է , քան մենք : ժրշտական բարձր կրթութիւնք ստանում եւ միա կոչման, ամենայ՛ն բա բե խղճութեամբ կատարում
Արտաքին պայմանն երբ, յաճախ , աւելի բռնակալ ժամանակ մշակում իր ձայնբ։ Անցեալ Համաշխաբ– էր իր պա բա ա կ ան ո ւթ ի ւնն ե ր բ
են եւ երկաթէ , քան աղգեբու ն ե բքէն ո րոշումնե– Հային պատերազմին կանչւռւմ է բանակ եւ ամբողջ Մանկութիւնից նրա վրայ շատ ազդած է իր
րբ, անոնց կամքբ։ ժամանակ գործում կովկասեան ճակատում ։ 1920 մօբեղբայրբ նոյն շրջանի Բաշքենդ գիւղացէ Ա–
Ըւնէնք կեանքի այս փորձառութիւնբ , բայց թուին երբ քՒուրքեբբ գաւագրօրէն յաբձակւոլմ Հաբո՚ն Բունիաթեանբ, որ գրագէտ , ուսումն ու
Համոզուած ենք նաեւ որ աոգերբ կրնաս Հակաղ– են Հայկական մանուկ Հանրապետութեա՛ն վրայ * գէտոլթէլնբ գնաՀատոգ մարգ էրէ ԱՀաբոնբ, երի–
գել , եթէ արթուն բլլան, , ե լ կրնան ւղաՀել իրենց նա կարսալմ ղօրաՀրամանատար Բէ1լ–Փիրումեանի տասարգ Հասակում անգամ ագրո ւա՛ծ լինելով Գաշ–
ոյժբ Հ Առողջ մնալբ Հղօբ մնալ րսել է ։ Միակամ ղօ բա կա յ անի պետն էր եւ , կար սի անկումից յե նակցոլթեան , Վայոց–Ա՝որի ամենաազգեցէկ գոբ -
մնալր յաջողութեան կէսբ եւ աւելին : ինչ ալ բլ տոյ , զօրավար /»էկ~Փիրո*֊մեան՚է եւ մի շարք այլ ծէչն էբ ։ Նա ամ բոզջ Հոգով զէ ւղացի ո ւթեան
լան արտաքին պայմաննեբբ, ազդերք իրենց ներ– սպան ե բի Հ ետ ղերի է բնկն ո ւմ եւ տարւո ւմ էր՜ շաՀերէ պաշտպանն էր , զանազան վաշխառուներից
քէն կեանքն ունին , իբենց սեփական աշխարՀ ք , ու ՀաբստաՀարիչնեբից ,որ՚ոնց դէմ բոլռն պայքար
դո ր կրնան անգոբր պաՀել , ո,րքան Հնար է : Եթէ էր մղում ։ Ե՛– որպէս Գտշնակցական իր շրջապա
ինչո՞ լ խտ րական ոգին եւ գէշ կամ թերէ կազմ ւս– տին քարոզում
ոչ Հարիւր առ Հարիւր , գոնէ կէսով , գոնէ քա կերպաւթէլնբ , որ չարիքն եր միայն գո բծեց ու կբ ժողովրդէն էբ սիրով եւ անկեղծօրէն ծառա յել
ռորդով, եթէ կարելի ԷՐԷԷայ աւելին; Գփտակփց, գո բծէ (Լիբանան - Ա ուր իա) , ոչ միայն նէւթա - պայքաքել , պաշտպանել նրա ԼաՀերբ եւ մէշտ
մշակուած ժողովուրդէ մբ ա՛ս կր պաՀանջուփ ։ յանուն ճշմ ա ր տ ո ւթ ե ան՛ ։ Հա յ-թաթա -
կան , ա յլեւ բաբո յա կան ւք՚նչո՞ւ պառակտումի տա ր ա կան րն դՀաբ՛ա ւմնե րին,
Ժողովուրդէ մբ գոյութփւնբ, անոր Հոգեկան ալ 1905 - 1906 թուին ,
նէր նեբգաղթբ , կերպով մք դառնալով ք)՚աշնակ– ո րպէս Վայոց-Զո ր է կոմիտ է է անգամ , խիստ
ֆիղիքական առողջութիւնք ա՛ս կբ պաՀանջեն ։ գոր
ցութէւնբ կամ երիտասարդական կաղմակեբպոլ - ծօն գեր է կատարել , ղէւղացէաւթէւնբ
զինելու
Հասկնա լփ է որմեր կե անքբ աղղոլէ բ դուրս էն , թիւննեբբ քայքայելու առէթ ու ձգտում Հ Զուր ա– գործում
, քիո ւս աս տ անէց գագտնէ զէնքեր ւէ ո խ սւ -
արտաքին պայմաններէն ։ Բայց , ոչ այս աս ա ի ֊֊ ՔացՒ) Ր՚՚՚Յ՚յ Հարցուցա՞ծ ենք, թէ ներգաղթին գրելս վ։ Փ ո խագ րա կան այս գոբ ծ էն մասն ակ ց ել է
ճան , Ափփւռքբ խառնարան դարձնելու աստիճան , նպատակք Հա յաՀա լա՞քն է թէ Ղ՝ ա շն ակց ո ւթեան նաեւ Արան , գեռ ա շա կե ր տ ա կան նստարանից ել
բոլոր ճակատն ե բուն լիրա յ հ քայքայումբ;^ Մէկր միւսին տեղք անցած է. այս Օ– կասկածանքէ տակ րնկնելով , ձերբակալւել գա
Պատճառներ շատ կա յին աւելի ղօ ր աւո ր ր լլա– րերուն ւ Զկայ Հարցնող , թէ ի՛ն չ կՐէէար նեբդաղ– ւառական ոստիկանութեաս Կոգմից*, սակայն ՛ԱՀա–
լու , աւելի զգաստ՜ ու միացած գո րծա ւնէ ո ւթեամբ : թբ առան ց ա յս ոգի ին , առանց խտ ր ա կան ո ւթեան , բ ոն է ջանքեբով աղատւել է ։ ԱՀաբո՛նբ էյ ի սա Հա
Առաջին ր այս պատճառնե բէն՝ Հա յ Գա ւո ր , իր ի՛՛նչ չափեբու կր Հասնէբ ան , եթէ սրբութիւննեբ մարձակ ու ճակատով մարգ լինելով, ոստիկանոլ–
նոր կերպարանքովդ, իրականացման իբ նոր Հն ա– ոտնակոխելու գարշ փռբձր ձՐԼԼա Ր ռ լ դանգաւած^– թիւեր Հաշուի էր առնում նրան ։ Արան, միշտ ակ
ր աւո բ ո ւթի ւննե ր ով; ՛Ն՛ո յն նպատակրլ նոյն Հայրե ներբ Հոգեկան խորշանքի առջեւ չդրոլէփն։ Զէ՞ որ նածանքով էր յ էշում էր քեռուն , որ մ եռաւ (իոլ–
նիքին Համաբ եւ նայն պաՀանջներր. բռնագրաւ- այս զանգուածներուն ՚ ^ է ^ Հազարաւորներ կան՝, ս ուստան ում , \*)2,2,էն :
ուած՜ Հողերու վերադա՛րձ՛ում իրենց օրինաւոր աի– նո յ ս կազմ ա կե ր պո ւթ ե ան ձոլ^՚ է–ՈէԼԱԼ տ ագո բ ո ւած :
Րք՛ ջ որ Հայ ժողովուրդն Է, այնքան տբորուած , ի՞նչ լ՚՚՚Հ եւ ի՛նչ օգուտ ՀաւբացոգֆներԷ , «Հչւաժա– 1 920// Հ ա յ - թ րքա կան ձախաւեր պատ երազ ֊
նոյնքան գիւբալ նոր Հրա
այնքան ղոՀած ու արիւնաքամ եղած Հ րոգթնեբէ ,որոնք կրնան ւ օբ մբՀ մից անմիջապէս յետոյ , եբբ Հայաստանք Ի՛՛՛Ր "
Կրցա՞նք մէկ բլլալ Հայկ. Գատփն Հ " ՚ – / ՚ ք * Ջյփ– ժարականներ ստորագրէ Հրգայնացալ, Հանրապետական վերջին կառավա
շենք մանրամասնութփւննեբբ հ Այն ոյ^՜եբք, որոնք Հայրենիքբ նկա ր ագի բնե բ ո լ պէ՛տք ունի , Հ ա— րութեան վարչապետ բն կե բ Ա . Վրացեանբ , ինչ -
առնուաղն՛ կէս գարու կազմակերպուած պայքար լա ւո ւս ւո բ մարդոց , սբ բութիւն ունեցողներու , ո՛ չ պէս բոլոր գաւառներ բ , նոյնպէս ե լ Վայոց Աո ր
մղած են Հայկ* Գատէն Համար , անոնք իրարու ուրացողներու : Զե՞ն մտածեր այս բոլորի, մասին , Հեռագրել էր «ամէն կերպ զօրավիգ լինել նոր էշ
Հետ եւ իրարու քուի չեն այսօր , թէեւ Համ՚ախոՀ արտաստՀմանի ՀՀաբբան ե ակ^նե բբ , քանի աբ , ւի ս– իս ան ո / թ Լ ան ու ԼՕ՜ուէլ գործօն, շէնաբաք աշիսա -
նո յն ն պա տ ա կին շուրջ : կաւսակցութէլննե րր , բո– տաՀ ենք, թէ ինքնակոչ «;Հայաստանեան^նե րու տանքի» : Համաձայն այգ Հեռագրի , Արան Եգ *
• Լ"՛(՛Ր * Գ/1յոլ–թԻլ–Ս չունին . մէկ եբկուքր մասնա - գործն է ստեղծուած այ ո ողբերղութիւնբ , մեծ իշխանեանէ եւ տեղական գործիչներէ Հետ , ղէւ -
կից են , բայց լծուած պատաՀական , գեռ մինչեւ չափով մբ է ղացէական Համագումարում քնտբւում է գաւառա֊
երէկ Հանրային կեանքէ գուբս մարգոց, քաղա Գիտեցէք Ա փփւռքբ , եւ Հարցուցէք դուք ձե– կան Տեղկոմ է անգամ ու նրանց Հետ մէասէն վա–
քական նա իյ բն թա ց գո րծո ւնէ ո ւթ են է ղոլրկ , առօ ղի , աւելփ՞ պի՛տի պայքաբէինք մեր թշնամինե– քում շրջանէ գոբծեբբ։ Աակայն երբ, շնորՀէլ Ա–
րեայ խմ բա՛ւո ր՛ո ւմնեբո լ կառքին ; Վիրալո րելու բույն գէմ, աւելի® պիտի ատէինք մեր ցեղային "- ւէս Նուբէջանեանէ եւ նման խելագարների վարած
Համ աբ չենք բսեբ «սլ ա /ո աՀ /ս կ ա ն » բառր , այլ իք սո խներ բ* աւելէ՞ պիտի ո լզէ էն ք քայքայ^*է^ ա յ լա՚/ւգա կ քաղաքականութեան ու Հաստատած
բականոլթիւն, մբ ճշգելու Համար՛. Եթէ ղեկավա Հա՞րկ է յ է շ ե լ թէ մշակոյթէ գետն էն վբայ կր անՀանդուժելի ռէժիմի, պայթեց 1921/յ Փետք -
րութիւնք ա յս կամ ա յն կուսակցութեան կամ ա– կրկնուէ երեւոյթբ^Հայ մէտքբ դարձնելով նուաճ ուարեան Համ աժ ո զո վբ դա կան տարեբա յին րնգ -
նոնց միացեալ ուզեին ձեռքն րլլար , Հանդուրժելի ուած , չրսելոլ Համար ջլատ ուած այգէ Հ Հա յ մի ւո - վղո՚-մբ , բռնկուեց նաեւ Վայոց 2որբ ; ժողովրդա
պիտի ՐէէաբՀ քաղաքական գործ կբ տարուի, ու– քր ՛՛՛ի՛՛բ ազատ թ" է չ Ք" վ 1 էր անկախ մտածողոլ - կան ոյժերբ նաՀանջելով անցան Պարսից Հէւ֊րբն -
րեմնՀ ա յսպէս կամ ա յնպէս ,բա յց առանց Հ ամ ազ թեամ բ ստեղծած է գաբեր ու այն շքեղ գրա կան ո լ– կալ երկիրք, Արան է լ նրանց Հետ տարագբուեց
գային Հանդամանքի։ Այս տեսակէտէն, նախորդ թիւնբ , ո բ մ եր ժա զո վո ւր գէ փառքն ու ղրաՀբ կբ Պարսկաստան :
պատերազմ ին , Հա յկ * Գատբ աւելի Հ ամ ազգա յին կազմէ։ Ատրկական ենթար կումով ,անքննադատ ո– 1921 աշնան , գործոն գեր /լա տա բահ է նաեւ
գբոշմ ունեցած է, աւեչփ մէկ ու միացեալ Հայու– գիով ու բերանաբաց Հիացումով արժէք չէ կրնար Ա ալմաս տի մէ^է ՝
թեամբ ; ստեղծռւէլ։ Ոչ ալ անմէտ ալրացոլմով ե լ շաՀա– Յաքորգ տարին, գարնան, կառավարութեան
կառավարութիւնն ունինք այսօր , այո՛ , բայց խնգբ ակ ան գէտ ո ւմներով ար Ժէքն ե ր կրնան ա զա բ– կարգագրութեամբ , Արան Հաս ա աուլում է Ջուլ ՚
ան չկայ Հ րապարակր եւ Հազիւ դգալի էէ ՛Անաց տոլփլ ; Ալամ գար
ֆայՒՅ աասբ քիլոմեթրի վրայ գտնուող
որ, աւելի Հզօր պփտփ բյյար ան, եթէ բնղՀ * փյան Ազատատենչ ժողովուրդ է Հայր, էբ պատմոլ– գիլզում , նոյնանուն լրմանի գիլզացիներին րէք՜ըչ–
էրա վ սւ ո. ո լ թ ե ան Հետ , կազմակերպուած սլա յ քարին թէլնո , ին չպէս մշակոյթք, աղ ուա ո ւթ Լ սւ մ ր լուսա կական օգնութիւն ցոյց տալու Համար ; Աբտ% մնաց
օժ՜անղակո ւթի ւնն ալ վայելէր ։ ւորուած ։ 9*լխաՀակ կեցուածք մ ր գէպէ կորանք , այնտեղ մէկուկէս տարի վայելելով լ ր ի ւ ն ի թուրք
Երկբոբգ ե լ կարեւոր պատճառբ Հայութեան գէպէ նսեմութիւն պէտ ի տանէր։ Մէնէ մեր ժո– գիւղացիներ ի Համակբանքբ, ո րպէս ժողովքգի
միացեալ գո րծա լնէ ո լթեան ներգազթբ ւԱերտօբէն՝ ԳոՎոլ֊ՐԳՐ վսեմին ալ բարձունքին ձգտումովն է Ւ^Իւհ ~ բարեկամ , եւ գորօ֊օն գեր կատարեց նիւ -
կապուած Հայկ . Ղ*ատփն , նեբղազթբ գործնական ապրած; Մեբ Հայրենիքն իսկ, եքէկուանն ու ա յս թական խիստ հ֊անր պայմաններում գտնուող տա
առաջին քա յլն է Հա յկ . Պ՛ա ւոի փ ր ա կան ա ց մ ան , օր ո ւան բ , ա յս ձգտում ին արդիւնքն է * վյսղուանբ րագիրներին երկիր վերադարձնելու գործում, ի -
Հ ա յ ր ենա շփն ո լթեան , Հա յրենփքի ղօրացմ ան ու ա– նոյնք պիաի բ լ լ ա յ ։ րեն Հետ ունենալով ՆիրՀերցի Հանգուցեալ Խէչ»
ռող^ացման; ք՚նչո՞ւ միութեան ու զօրութեան ա ղ՜ Եզրակացնենք սակայն, քսելու Համար՝ թէ Մանոլկեանին , Այնազոլբցի Մամիկոն <Լաքաբեա–
բփւբ ԷՐԷԼաՐ ա ս * ինչո՞ւ ԷՐԼէաբ ազղաՀաւաք մբ Ա փիւռքր ՛ոյժ մ բն, է մեր Հայրենիքին Համար ,թան նին եւ Արփեցի Արտ ՚Լարախանեանին :
էոկ , առանց քաղաքական ներքին Հաշփւներոլ , ա— կագին ու Հդօր ո յժ մ բ իր Հ ամ ր ան քով , իր նիւ Մէկ տարի վերչ, Հարկադրուած Հեռանում կ
ո ան ց խտրականութեան ւԱռան ց պա յքարէ , առանց թականով , մ շակո յթով > բաբո յ ա կ ան ո / իժ եամբ եւ Ալամդարից անցնում նախ քհաչտ , ապա Բաբոլսար
պ առակտ ո ւմի : Եթէ ներզաղթի ն պա տ ա կբ 1Ա11 ա լ 1 յ – այս բո լո րին Համ ագրո ւթեամ բբ : եւ այնտեղից Բաբոլ, որտեղ մնում է մինչեւ անց
լագոյ ն. էւս։ԻոՂ\ ներգաղթողներու քանակն է , Պիաի գիտնա՞նք լաւագոյն կերպով , առաւե– եալ տա բո լայ Ա՝ այիս ամիսը ; Վեբշին տաբինե -
բեմն՝ անՀ րա<եեշտ էր որ աււաւելագՈյ Թ միոլթիլ– լագոյն չափով ու նեբգաշնակոլթեամբ Հայբենի - բում երիկամունքի Հիւանդութիւնը Հարկա -
նբ , «միասնականութիւնք՝» գո յան ար , Հայաստան– քին. տրամադրեք այո ամէնբ ։ Մ իւ֊ս կողմէ՝ Հ ա յ– գրում է փոխադրուել ԹէՀրան, բայց յաիղու -
եան բա ոատ բո ւթեամբ ։ կա՞յ էկկա՛ր՚ծո ւթիւն ոենիքր պիտի գիտնա յ օգտոլիլ լաւագոյն կերպով թիւն չունեցաւ , եւ որոշեց նորից գնալ գաւառ :
մենք ։
ներգաղթի շուրջ. չՀանզԷպեցանք եւ մեծագոյն աստիճանով՛. ԱՀա, մէկն այն սակաւաթիւ դէմքերից , որոնք
Հէն թէ նոր պաՀանջ, նեբղազթբ Հասարակաց Մենք գծեց ինք պատկեքր , դիտելու եւ մտա Կովկասից Պարսկաստան անցնելով, մնացին իրենց
պաՀանջ մքն է բովանգտկ Հայութեան Համար . ծելու առիթ մբ միայն տալու Համար ։ ք^երեւս մբ– կոչման բարձրութեան վրայ, մինչեւ իրենց կեան–
նոյնիսկ այն Հայերուն Համար , ոբոնք Հարկադրա ռայլ քէէ մր այս պատկերք, բայց իրական* քի Վեւվը ••
Նա շարունակ
բար դուրս բ պիտի մնան \ ինչու պառակտումԸ, (Յ^է-Աարեո) Հետեւում էբ կէս մասնագիտա -
Fonds A.R.A.M
ՍՓԻՒՌՔԸ եհ ՀԱՕՐԷՆԻ&Ը գրում։ Մէ1լ ատ րի վերջ, երբ Հայաստանք աբդէն
խոբՀբգայնացած էր– գերիները աղատ են աբձակ
ւում եւ վերադառնում երկիր , ուր նա դարձեալ
... Անցան պատերազմէ տարփն երբ– տագնապով, ԹԵՀՐԱՆ Սռյն աարսայ Տ ունիս ի \5ին Գոր– նուի րուում է երաժշտութեան , ո րպէս դասատու։
այլ նաեւ. յոյսերով, երբեմն ալ վարդագոյն ; Աս՜ գանի ՀիւրաՆոցներից մէկոլմ, գիշերը՛, յանկար– Գեռ աշակերտական նստաբանէց ՎաՀանբ անք
սւ փճանա բաբ պղտորեցաւ մթնոլորաբ* կապեբբ ձ՜ամաՀ է լինում Ս՝ ազան գա բան ի արեւմտեան մա գամագրուել էր Հ *8 ՛Գա շն ակց ո ւթեան եւ գործօն
էք ո ւ.էցան • կռնակնեբբ գաբձան իրարու, հ \$ ան գա սում այնքա՛ն յարգուած Թ՚^/՚ձՂ Տէբ Աո֊ա– մասնակցութիւն ունեցել թէ Վաղարշապատի եւ
վառս ւթեան պաՀեբ պոռթկացին , ել. գրեթէ նոյն քելեանը Լկրճատ՝ Աււաքելեան՝) թէ Վայ"Ց~Տ՚ոԲէ կա-սակցական աշխատանքներին։
ատեն , էլամ քփ չ ետք , պայքարի խօսքեբ լսուեց ան : Բժի շ1լբ ի7ո ւնաւոբ ո ւա&– է եզել բնթրէքէ պա Ինչպէս լսեցէնք, չորս աաբէ առաջ, Թիֆլիսրւմ
Հ)՝րագքուած գո բծ ունէ ո ւթեա՞ն աբգէւնք, յ ուստ Հուն կերած պաՀածոյից : ՝ վախճան ել է նաեւ ՎաՀանբ։
իսար ո ւ թի՛ ւնն ե ր ո՞ ւ Հետեւանքի— երկուքն ալ թե Բ<ե. Արա Տէր Առաքելեանր զաւակն էբ Վայոց Արան սովորել է Մ ո ս կոլայ ի Լազարետն ճե
րեւս : Տոբէ ( Գաբա լագեաղ) Մ ա լի շկա գէ*֊ղէ քաՀանայէ , մարանում , ապա այնտեղի բժշկական Համալսա
Անշուշտ միջազգային քաղաքական, մթնո լոբ*– որի չորս տղաներից երկու կրտսերներ բ ՎաՀանն րանում, \Դ\եէն աւարտում է այն եւ կանչւում
աբ գեր ունեցաւ ե լ ունէ գեռ ա յս կացութեան ու Արան բաբձբագոյն կրթութիւն էին ստացել ։ զինւորական ծառայութեան , արեւմտեան ճակա
մէջ ։ Տագթանակփն վառած կանթեղնեբբ ՛Լառ ՎաՀանբ աւարտել էր Գէորգեան ձեմարանք , տում։ Աաջոբդ տարին փոխագրւում է կովկասեան
չմնաց ին միշտ * խաղաղութիւն բ չեկաւ; Պ ՛լա ո ր ե– ուբ բնականից յաջող, լաւ ձայն եւ Լ ր ամ շա ո լ - ճակատ։ 1918 Մայիսին, երբ թուրքեր բ յաբձակ
ցան աղգեբու յարաբեբո ւթիլննեբբ ։ Փոխանակ ա֊ թեան բուռն սէր ունենալով, Հայ երգի մեծագոյն ւոլմ են Ալեքպոլի վրայ, Արան մի խումբ սպանե
/զաղայ խաղաղ եւ անգոբր տարիներու, փոխանակ վարպետէ՝ կամէ տասի սէբած աշակերտներից մէկն րի եւ զինուորների Հետ շբջապաաւում են թչնա–
«կաբ իքէ ու պատ ե բազմէ վախէ՝$> զերծ ապ աղայ ի է եղել։ ճեմարանք աւաբտելուց յետոյ, ղինւորա– մոլ կողմից եւ Հազիւ կարողանում են ազատուել։
մ ր, մ ութ ապագա յ ։ Յուսախաբութիւն՝ մ էջաղգա– կան ծառա յութիւնբ կատարում է ռուսական բա Աաբդաբապատի , Բաշ– Աբ ա ր ան ի եւ Վարաքփ–
յ ին կեանքին մ էջ : Հայ կեանքբ չէ ր կրնար Հաւլ– նակում եւ պաՀեստի սպայի աստիճանով աղատ լիսէ է Հերոսական ճակատ ամ արտերէն Արան ճա–
գուիլւ Հղօբնեբու շունչք էէբ ^Ր՝"աՐ անագգեցիկ աբձակւում : ԱյնուՀետեւ , կոմիտասի խոբՀրգով , կ ատում գո րծող Բժիշկներ փց մ է կն էր է
անցն էլ։ Միջազգային պառակտում բ կ ՚ա ր ձ ա ղ ան– մտնում է Պ ետ րոգրագի բարձրագոյն երամ՜շտանո– կռփւներից յետոյ, եբբ Համեմատական խազա–
Գէր փն-չպէս ուրփշնեբու , նոյնպէս մեբ կեանքէն ցբ որ ռուս երամ՜շտ* աշխարՀի Հ ո չու կաւ ո բ Հաս - զութիւն Է տիրում, Արամբ, որի Հանդէպ Արան
ներս։ Միամիտ էէ ինք եւ, այսօր ալ, չենք, Հա՜ տատոլթէւններէց մէկն էբ , ուր պաշտոնավարում պաշտամունք ունէր, ՀբաՀանդում է նրան մեկնել
մ ե ր ա շխ.ո ւթ ե ան քարողով , Համերաշխ .մնալու մ ա~ էին ականաւոր ե րամ շտագէտնե ր ; ՎաՀանբ երա– Վայոց-Զոր * որպէս բժէշկ ։ Նա Հաւատարիմ իր
սէն ։ կեանքբ , երբեմն, աւելի Հզօր է , քան մենք : ժրշտական բարձր կրթութիւնք ստանում եւ միա կոչման, ամենայ՛ն բա բե խղճութեամբ կատարում
Արտաքին պայմանն երբ, յաճախ , աւելի բռնակալ ժամանակ մշակում իր ձայնբ։ Անցեալ Համաշխաբ– էր իր պա բա ա կ ան ո ւթ ի ւնն ե ր բ
են եւ երկաթէ , քան աղգեբու ն ե բքէն ո րոշումնե– Հային պատերազմին կանչւռւմ է բանակ եւ ամբողջ Մանկութիւնից նրա վրայ շատ ազդած է իր
րբ, անոնց կամքբ։ ժամանակ գործում կովկասեան ճակատում ։ 1920 մօբեղբայրբ նոյն շրջանի Բաշքենդ գիւղացէ Ա–
Ըւնէնք կեանքի այս փորձառութիւնբ , բայց թուին երբ քՒուրքեբբ գաւագրօրէն յաբձակւոլմ Հաբո՚ն Բունիաթեանբ, որ գրագէտ , ուսումն ու
Համոզուած ենք նաեւ որ աոգերբ կրնաս Հակաղ– են Հայկական մանուկ Հանրապետութեա՛ն վրայ * գէտոլթէլնբ գնաՀատոգ մարգ էրէ ԱՀաբոնբ, երի–
գել , եթէ արթուն բլլան, , ե լ կրնան ւղաՀել իրենց նա կարսալմ ղօրաՀրամանատար Բէ1լ–Փիրումեանի տասարգ Հասակում անգամ ագրո ւա՛ծ լինելով Գաշ–
ոյժբ Հ Առողջ մնալբ Հղօբ մնալ րսել է ։ Միակամ ղօ բա կա յ անի պետն էր եւ , կար սի անկումից յե նակցոլթեան , Վայոց–Ա՝որի ամենաազգեցէկ գոբ -
մնալր յաջողութեան կէսբ եւ աւելին : ինչ ալ բլ տոյ , զօրավար /»էկ~Փիրո*֊մեան՚է եւ մի շարք այլ ծէչն էբ ։ Նա ամ բոզջ Հոգով զէ ւղացի ո ւթեան
լան արտաքին պայմաննեբբ, ազդերք իրենց ներ– սպան ե բի Հ ետ ղերի է բնկն ո ւմ եւ տարւո ւմ էր՜ շաՀերէ պաշտպանն էր , զանազան վաշխառուներից
քէն կեանքն ունին , իբենց սեփական աշխարՀ ք , ու ՀաբստաՀարիչնեբից ,որ՚ոնց դէմ բոլռն պայքար
դո ր կրնան անգոբր պաՀել , ո,րքան Հնար է : Եթէ էր մղում ։ Ե՛– որպէս Գտշնակցական իր շրջապա
ինչո՞ լ խտ րական ոգին եւ գէշ կամ թերէ կազմ ւս– տին քարոզում
ոչ Հարիւր առ Հարիւր , գոնէ կէսով , գոնէ քա կերպաւթէլնբ , որ չարիքն եր միայն գո բծեց ու կբ ժողովրդէն էբ սիրով եւ անկեղծօրէն ծառա յել
ռորդով, եթէ կարելի ԷՐԷԷայ աւելին; Գփտակփց, գո բծէ (Լիբանան - Ա ուր իա) , ոչ միայն նէւթա - պայքաքել , պաշտպանել նրա ԼաՀերբ եւ մէշտ
մշակուած ժողովուրդէ մբ ա՛ս կր պաՀանջուփ ։ յանուն ճշմ ա ր տ ո ւթ ե ան՛ ։ Հա յ-թաթա -
կան , ա յլեւ բաբո յա կան ւք՚նչո՞ւ պառակտումի տա ր ա կան րն դՀաբ՛ա ւմնե րին,
Ժողովուրդէ մբ գոյութփւնբ, անոր Հոգեկան ալ 1905 - 1906 թուին ,
նէր նեբգաղթբ , կերպով մք դառնալով ք)՚աշնակ– ո րպէս Վայոց-Զո ր է կոմիտ է է անգամ , խիստ
ֆիղիքական առողջութիւնք ա՛ս կբ պաՀանջեն ։ գոր
ցութէւնբ կամ երիտասարդական կաղմակեբպոլ - ծօն գեր է կատարել , ղէւղացէաւթէւնբ
զինելու
Հասկնա լփ է որմեր կե անքբ աղղոլէ բ դուրս էն , թիւննեբբ քայքայելու առէթ ու ձգտում Հ Զուր ա– գործում
, քիո ւս աս տ անէց գագտնէ զէնքեր ւէ ո խ սւ -
արտաքին պայմաններէն ։ Բայց , ոչ այս աս ա ի ֊֊ ՔացՒ) Ր՚՚՚Յ՚յ Հարցուցա՞ծ ենք, թէ ներգաղթին գրելս վ։ Փ ո խագ րա կան այս գոբ ծ էն մասն ակ ց ել է
ճան , Ափփւռքբ խառնարան դարձնելու աստիճան , նպատակք Հա յաՀա լա՞քն է թէ Ղ՝ ա շն ակց ո ւթեան նաեւ Արան , գեռ ա շա կե ր տ ա կան նստարանից ել
բոլոր ճակատն ե բուն լիրա յ հ քայքայումբ;^ Մէկր միւսին տեղք անցած է. այս Օ– կասկածանքէ տակ րնկնելով , ձերբակալւել գա
Պատճառներ շատ կա յին աւելի ղօ ր աւո ր ր լլա– րերուն ւ Զկայ Հարցնող , թէ ի՛ն չ կՐէէար նեբդաղ– ւառական ոստիկանութեաս Կոգմից*, սակայն ՛ԱՀա–
լու , աւելի զգաստ՜ ու միացած գո րծա ւնէ ո ւթեամբ : թբ առան ց ա յս ոգի ին , առանց խտ ր ա կան ո ւթեան , բ ոն է ջանքեբով աղատւել է ։ ԱՀաբո՛նբ էյ ի սա Հա
Առաջին ր այս պատճառնե բէն՝ Հա յ Գա ւո ր , իր ի՛՛նչ չափեբու կր Հասնէբ ան , եթէ սրբութիւննեբ մարձակ ու ճակատով մարգ լինելով, ոստիկանոլ–
նոր կերպարանքովդ, իրականացման իբ նոր Հն ա– ոտնակոխելու գարշ փռբձր ձՐԼԼա Ր ռ լ դանգաւած^– թիւեր Հաշուի էր առնում նրան ։ Արան, միշտ ակ
ր աւո բ ո ւթի ւննե ր ով; ՛Ն՛ո յն նպատակրլ նոյն Հայրե ներբ Հոգեկան խորշանքի առջեւ չդրոլէփն։ Զէ՞ որ նածանքով էր յ էշում էր քեռուն , որ մ եռաւ (իոլ–
նիքին Համաբ եւ նայն պաՀանջներր. բռնագրաւ- այս զանգուածներուն ՚ ^ է ^ Հազարաւորներ կան՝, ս ուստան ում , \*)2,2,էն :
ուած՜ Հողերու վերադա՛րձ՛ում իրենց օրինաւոր աի– նո յ ս կազմ ա կե ր պո ւթ ե ան ձոլ^՚ է–ՈէԼԱԼ տ ագո բ ո ւած :
Րք՛ ջ որ Հայ ժողովուրդն Է, այնքան տբորուած , ի՞նչ լ՚՚՚Հ եւ ի՛նչ օգուտ ՀաւբացոգֆներԷ , «Հչւաժա– 1 920// Հ ա յ - թ րքա կան ձախաւեր պատ երազ ֊
նոյնքան գիւբալ նոր Հրա
այնքան ղոՀած ու արիւնաքամ եղած Հ րոգթնեբէ ,որոնք կրնան ւ օբ մբՀ մից անմիջապէս յետոյ , եբբ Հայաստանք Ի՛՛՛Ր "
Կրցա՞նք մէկ բլլալ Հայկ. Գատփն Հ " ՚ – / ՚ ք * Ջյփ– ժարականներ ստորագրէ Հրգայնացալ, Հանրապետական վերջին կառավա
շենք մանրամասնութփւննեբբ հ Այն ոյ^՜եբք, որոնք Հայրենիքբ նկա ր ագի բնե բ ո լ պէ՛տք ունի , Հ ա— րութեան վարչապետ բն կե բ Ա . Վրացեանբ , ինչ -
առնուաղն՛ կէս գարու կազմակերպուած պայքար լա ւո ւս ւո բ մարդոց , սբ բութիւն ունեցողներու , ո՛ չ պէս բոլոր գաւառներ բ , նոյնպէս ե լ Վայոց Աո ր
մղած են Հայկ* Գատէն Համար , անոնք իրարու ուրացողներու : Զե՞ն մտածեր այս բոլորի, մասին , Հեռագրել էր «ամէն կերպ զօրավիգ լինել նոր էշ
Հետ եւ իրարու քուի չեն այսօր , թէեւ Համ՚ախոՀ արտաստՀմանի ՀՀաբբան ե ակ^նե բբ , քանի աբ , ւի ս– իս ան ո / թ Լ ան ու ԼՕ՜ուէլ գործօն, շէնաբաք աշիսա -
նո յն ն պա տ ա կին շուրջ : կաւսակցութէլննե րր , բո– տաՀ ենք, թէ ինքնակոչ «;Հայաստանեան^նե րու տանքի» : Համաձայն այգ Հեռագրի , Արան Եգ *
• Լ"՛(՛Ր * Գ/1յոլ–թԻլ–Ս չունին . մէկ եբկուքր մասնա - գործն է ստեղծուած այ ո ողբերղութիւնբ , մեծ իշխանեանէ եւ տեղական գործիչներէ Հետ , ղէւ -
կից են , բայց լծուած պատաՀական , գեռ մինչեւ չափով մբ է ղացէական Համագումարում քնտբւում է գաւառա֊
երէկ Հանրային կեանքէ գուբս մարգոց, քաղա Գիտեցէք Ա փփւռքբ , եւ Հարցուցէք դուք ձե– կան Տեղկոմ է անգամ ու նրանց Հետ մէասէն վա–
քական նա իյ բն թա ց գո րծո ւնէ ո ւթ են է ղոլրկ , առօ ղի , աւելփ՞ պի՛տի պայքաբէինք մեր թշնամինե– քում շրջանէ գոբծեբբ։ Աակայն երբ, շնորՀէլ Ա–
րեայ խմ բա՛ւո ր՛ո ւմնեբո լ կառքին ; Վիրալո րելու բույն գէմ, աւելի® պիտի ատէինք մեր ցեղային "- ւէս Նուբէջանեանէ եւ նման խելագարների վարած
Համ աբ չենք բսեբ «սլ ա /ո աՀ /ս կ ա ն » բառր , այլ իք սո խներ բ* աւելէ՞ պիտի ո լզէ էն ք քայքայ^*է^ ա յ լա՚/ւգա կ քաղաքականութեան ու Հաստատած
բականոլթիւն, մբ ճշգելու Համար՛. Եթէ ղեկավա Հա՞րկ է յ է շ ե լ թէ մշակոյթէ գետն էն վբայ կր անՀանդուժելի ռէժիմի, պայթեց 1921/յ Փետք -
րութիւնք ա յս կամ ա յն կուսակցութեան կամ ա– կրկնուէ երեւոյթբ^Հայ մէտքբ դարձնելով նուաճ ուարեան Համ աժ ո զո վբ դա կան տարեբա յին րնգ -
նոնց միացեալ ուզեին ձեռքն րլլար , Հանդուրժելի ուած , չրսելոլ Համար ջլատ ուած այգէ Հ Հա յ մի ւո - վղո՚-մբ , բռնկուեց նաեւ Վայոց 2որբ ; ժողովրդա
պիտի ՐէէաբՀ քաղաքական գործ կբ տարուի, ու– քր ՛՛՛ի՛՛բ ազատ թ" է չ Ք" վ 1 էր անկախ մտածողոլ - կան ոյժերբ նաՀանջելով անցան Պարսից Հէւ֊րբն -
րեմնՀ ա յսպէս կամ ա յնպէս ,բա յց առանց Հ ամ ազ թեամ բ ստեղծած է գաբեր ու այն շքեղ գրա կան ո լ– կալ երկիրք, Արան է լ նրանց Հետ տարագբուեց
գային Հանդամանքի։ Այս տեսակէտէն, նախորդ թիւնբ , ո բ մ եր ժա զո վո ւր գէ փառքն ու ղրաՀբ կբ Պարսկաստան :
պատերազմ ին , Հա յկ * Գատբ աւելի Հ ամ ազգա յին կազմէ։ Ատրկական ենթար կումով ,անքննադատ ո– 1921 աշնան , գործոն գեր /լա տա բահ է նաեւ
գբոշմ ունեցած է, աւեչփ մէկ ու միացեալ Հայու– գիով ու բերանաբաց Հիացումով արժէք չէ կրնար Ա ալմաս տի մէ^է ՝
թեամբ ; ստեղծռւէլ։ Ոչ ալ անմէտ ալրացոլմով ե լ շաՀա– Յաքորգ տարին, գարնան, կառավարութեան
կառավարութիւնն ունինք այսօր , այո՛ , բայց խնգբ ակ ան գէտ ո ւմներով ար Ժէքն ե ր կրնան ա զա բ– կարգագրութեամբ , Արան Հաս ա աուլում է Ջուլ ՚
ան չկայ Հ րապարակր եւ Հազիւ դգալի էէ ՛Անաց տոլփլ ; Ալամ գար
ֆայՒՅ աասբ քիլոմեթրի վրայ գտնուող
որ, աւելի Հզօր պփտփ բյյար ան, եթէ բնղՀ * փյան Ազատատենչ ժողովուրդ է Հայր, էբ պատմոլ– գիլզում , նոյնանուն լրմանի գիլզացիներին րէք՜ըչ–
էրա վ սւ ո. ո լ թ ե ան Հետ , կազմակերպուած սլա յ քարին թէլնո , ին չպէս մշակոյթք, աղ ուա ո ւթ Լ սւ մ ր լուսա կական օգնութիւն ցոյց տալու Համար ; Աբտ% մնաց
օժ՜անղակո ւթի ւնն ալ վայելէր ։ ւորուած ։ 9*լխաՀակ կեցուածք մ ր գէպէ կորանք , այնտեղ մէկուկէս տարի վայելելով լ ր ի ւ ն ի թուրք
Երկբոբգ ե լ կարեւոր պատճառբ Հայութեան գէպէ նսեմութիւն պէտ ի տանէր։ Մէնէ մեր ժո– գիւղացիներ ի Համակբանքբ, ո րպէս ժողովքգի
միացեալ գո րծա լնէ ո լթեան ներգազթբ ւԱերտօբէն՝ ԳոՎոլ֊ՐԳՐ վսեմին ալ բարձունքին ձգտումովն է Ւ^Իւհ ~ բարեկամ , եւ գորօ֊օն գեր կատարեց նիւ -
կապուած Հայկ . Ղ*ատփն , նեբղազթբ գործնական ապրած; Մեբ Հայրենիքն իսկ, եքէկուանն ու ա յս թական խիստ հ֊անր պայմաններում գտնուող տա
առաջին քա յլն է Հա յկ . Պ՛ա ւոի փ ր ա կան ա ց մ ան , օր ո ւան բ , ա յս ձգտում ին արդիւնքն է * վյսղուանբ րագիրներին երկիր վերադարձնելու գործում, ի -
Հ ա յ ր ենա շփն ո լթեան , Հա յրենփքի ղօրացմ ան ու ա– նոյնք պիաի բ լ լ ա յ ։ րեն Հետ ունենալով ՆիրՀերցի Հանգուցեալ Խէչ»
ռող^ացման; ք՚նչո՞ւ միութեան ու զօրութեան ա ղ՜ Եզրակացնենք սակայն, քսելու Համար՝ թէ Մանոլկեանին , Այնազոլբցի Մամիկոն <Լաքաբեա–
բփւբ ԷՐԷԼաՐ ա ս * ինչո՞ւ ԷՐԼէաբ ազղաՀաւաք մբ Ա փիւռքր ՛ոյժ մ բն, է մեր Հայրենիքին Համար ,թան նին եւ Արփեցի Արտ ՚Լարախանեանին :
էոկ , առանց քաղաքական ներքին Հաշփւներոլ , ա— կագին ու Հդօր ո յժ մ բ իր Հ ամ ր ան քով , իր նիւ Մէկ տարի վերչ, Հարկադրուած Հեռանում կ
ո ան ց խտրականութեան ւԱռան ց պա յքարէ , առանց թականով , մ շակո յթով > բաբո յ ա կ ան ո / իժ եամբ եւ Ալամդարից անցնում նախ քհաչտ , ապա Բաբոլսար
պ առակտ ո ւմի : Եթէ ներզաղթի ն պա տ ա կբ 1Ա11 ա լ 1 յ – այս բո լո րին Համ ագրո ւթեամ բբ : եւ այնտեղից Բաբոլ, որտեղ մնում է մինչեւ անց
լագոյ ն. էւս։ԻոՂ\ ներգաղթողներու քանակն է , Պիաի գիտնա՞նք լաւագոյն կերպով , առաւե– եալ տա բո լայ Ա՝ այիս ամիսը ; Վեբշին տաբինե -
բեմն՝ անՀ րա<եեշտ էր որ աււաւելագՈյ Թ միոլթիլ– լագոյն չափով ու նեբգաշնակոլթեամբ Հայբենի - բում երիկամունքի Հիւանդութիւնը Հարկա -
նբ , «միասնականութիւնք՝» գո յան ար , Հայաստան– քին. տրամադրեք այո ամէնբ ։ Մ իւ֊ս կողմէ՝ Հ ա յ– գրում է փոխադրուել ԹէՀրան, բայց յաիղու -
եան բա ոատ բո ւթեամբ ։ կա՞յ էկկա՛ր՚ծո ւթիւն ոենիքր պիտի գիտնա յ օգտոլիլ լաւագոյն կերպով թիւն չունեցաւ , եւ որոշեց նորից գնալ գաւառ :
մենք ։
ներգաղթի շուրջ. չՀանզԷպեցանք եւ մեծագոյն աստիճանով՛. ԱՀա, մէկն այն սակաւաթիւ դէմքերից , որոնք
Հէն թէ նոր պաՀանջ, նեբղազթբ Հասարակաց Մենք գծեց ինք պատկեքր , դիտելու եւ մտա Կովկասից Պարսկաստան անցնելով, մնացին իրենց
պաՀանջ մքն է բովանգտկ Հայութեան Համար . ծելու առիթ մբ միայն տալու Համար ։ ք^երեւս մբ– կոչման բարձրութեան վրայ, մինչեւ իրենց կեան–
նոյնիսկ այն Հայերուն Համար , ոբոնք Հարկադրա ռայլ քէէ մր այս պատկերք, բայց իրական* քի Վեւվը ••
Նա շարունակ
բար դուրս բ պիտի մնան \ ինչու պառակտումԸ, (Յ^է-Աարեո) Հետեւում էբ կէս մասնագիտա -
Fonds A.R.A.M