Page 185 - ARM_19-1946_04
P. 185
Տ &Ց & Ո Ո
\943ի Վյ՚քն^ա Թ՝էէ^"յէ արձակազէններուն Կք՚օԱագիտաթեաԱ Ա. դասը Հ. 8. Նա Ահքունդիճ
՚թհլասհղաԱը
թիլը 250.000^՝ Հասան էր՛– Մի՛–" կող՚քէ՝ զօրավար
Ս իխայլովիչի Հրոսախումբերը մեն թիսով կր
յանձնոլէին Գերմաննե ո ո ւն , ա յնպէս ար տարուան
՚ Լ ^ ր 1 ը ա յ Լ ^ ւ ս ար^՜էք ^ ը էէէս Ահ–ր\այաց Սոյն ՝Լ,ո յեմբերի \4ին , մամ ր Յին տեգի ունե
ներ ցաւ կրօնէ առածիւն դասը Փարիզի Հայոց էյկեղեց– Հ* 3* Դ* Նոր Աերալնդի Փարիզի մասնաճիւգը
նակիզներուն Համար : ւ֊ո յ սրա Հին մէԼւ կաթող* պատուիրակ 5 * Արտա– իժ է յա ս ե զան մը սարքած էր ի պատիւ իր դասախօս
Զօր ավարը եր կարօ րէն նկարագրելով Եգէոլ Լ ւաղգ արքեպիսկոպոս ի կ" հԷ 1՛ արձագանգ տուած ներուն : թ՝էել սաՀմանափակ էր Հ ր ա ւի ր ե ա լն ե ր ո ւն
տոսի ՜կացութեան ելեւէԳնե ր ր , կ՝ըսէ թէ Անգլիա^ էէն 12 ընտանիքներ՝ ուղարկելով իրենց երկսեռ էժ իւր , բա յց մեր եր իտասարգներ ը կրցան չերմիկ
"ցէներհւն Համար ամենալուրի վտանգր •> ա կ ա ն ւլ . զաւակներր ույդ առածին դասին; միԺն էէլո րտ մը ստեղծել սեղաններու ^ռւ^ :
լէ ական զգացումներու աճումն էր ; Տ է բ ո ւն ա կան աղօթքից ու կա թոդ* պա տուի- Փ ա րիդի մասնաճիւղին կոդմէ Հաւաքո յթր րա–
8ե աոյ կր սլա ա մ է թէ պագեստէնէ մէչ Հրեա֊, Բակի օբՀնութեան խօսքից յետոյ՝ Ագդէ քաՀանան ցաւ $1արոնվարգեան հ եւ խօսք տուաւ Կ ե գր • Վար
նե ր ո լ ան րա ր ե ա ց ա կամ ութ է ւնր Ասգլէո յ Հ անդէպ պատ մ եց Աւետ մ ան եւ ՚^»րի սա ո սի ծննդեան պատ - չութեան անդամներէն ընկեր հԻ • Դատաւորեանի որ
երթալով ծաւալի ցաւ : թարմում էն քաջալերողներն մոլթիւնները^ որի ընթացքում սրբազան Հայրն ա - չեբմ շնո րՀակա լոլթիւն յայտնեց բո լո ր դասախօս֊
է էն Հրէական Դո րծա կա լութ է ւնն ու էր միացեալ նում էր իր րացատրութէւններն ու լրացումները : նե. ւն։
մ ասնաճիւզե ր ր : Ապա աշակերտներից մէկն էր րմ բռնած ձեւով Սեղանապետ ընտըոլեցալ ընկեք Տովիկ Եղիա–
<ձԱյո Դո րծա կա լո ւթ իւն բ ին^ն իրեն Հ րէ ական պատմեց դասը ել աշակերտներու յ է շո ղո ւթ ե ան ղարեան որ գիտցաւ ստեղնել զուարթ եւ խանդա
անկախ պետութեան մր Հեզէնակութէւնն ու իրա մէչ աւելէ տպա լոր ո լեց : վառ մթն ա լորտ մը հ Ոդելո ր ո ւթ իւնը սկսաւ խմ բտ
ւունքները կա աա ր • ՊաՀ ա ած զէնքերու գոյոլթիլ- Տողերէս դրողը մատչելէ լեզոլով բարոյագէ - կան երգով , հԱ՝շակ բանուոր» ;
նը այլեւս չէ ր ուրանար եւ իրականութեան մ էիմե ր տութեաե խրատներ տուաւ , բերելով կեանքից մի ^ ՚ ^ Ր ^ ա յ դասախօսներէն աո աչին խօսքը տրուե–
կառավարութեան աս սլար է զ կր կարդար * կա ր ե լի պատկեր , իժէ էեչպէս ան բա ր ո յա կան կեանքը սւ– ցաւ ընկեր Շ * Ս իսաքեանի որ գնաՀատեց երիտա
է րսել թէ րմ բո ստութիւն ր կար արդէն ալդ ա3 պականիչ դրոշմ է թողնում ոչ մէայն մարդու Հո սարդներուն ճիգը Հայ մնալու Համար* &արգորեց
տեն • գեկան աշի/արՀ ի > ույլ ել նրա ար տաքէն է - գէմքի Ալ։ բազմապատկեն իրենց եռանդը միշտ աւելին
Անգո ր ր ութ եան տեսակէտով Պա դե ստին ի \Լ– վրայ % ս ո րդե լու առաչագըոլթեամբ : ՀետզՀ ետ է խօսք
ր ա րն ե րր նե գութ իւն չսլա աճա ււե ցին : Օ ա րո ւն ա .. ԱյնուՀետել Ա ր բադան՛, Հ այրը սովորեց ու ց (յեր - տ բ ա ե ցալ ընկ . Հր անգ ք֊ալուեանի ո ր ծանրացաւ
կեցին ղէնքերոլ Հայթայթումր եւ ուշի ուշով Հ ե - ոէս Շնո բՀալիի Առաւօտ Լա ս ո յ^>է առածին տունէն մ աո սաւո ր արաբ գաւառի ե բիտ ասա ր դո լթ են էն իր
ահ ւեց ան Աիոնտ կան դո րծ ո ւնէա ւթ իւննե ր ո ւն *րտ յց բառերը եւ եղանակը^ զոր Հաճոյքով երգում էին ստացած տպաւորութեան վրտյ եւ շեշտեց միշտ ա–
չկրցան իրենց տ ա ր ա կա ր ծ ո ւթ ի ւնն ե ր ո ւն վերՓ տալ փ՚՚քրէկ՚եերը • ւելիին ձգտելու ( խորանալու պէտքը ; Ընկեր Շ*
Լինչ որ Հրեաները յաիոդած էին՝)* այզ պատճա ֊ Դասբ տեւեց մէկ մամ եւ քառորդ* էյարգունի անգամ մը եւս փառաբանեց Դաշնակցա
ո ով իրենց կազմ ա կե ր պո ւթ ի ւն ր րա լականա չափ Ա յո զ ասերր ն ի ւթ ա պա շա ո ւ թ ե ան եւ դագա - կան զազա վւարա բանո ւթե ան յ մ թնոլորտին , խան -
զէնքի սլա շար է զրկ ո ւեց ալ ։ վւաբականոլթեան^ տկարութեան ու սնանկութեան զավառոլթեան եւ ներշնչման ուժ՜ը; Պ* Զարդաբ -
«Թէ՛ Սուրիսյ եւ թէ Լիբանանի մէչ իմ զէմ ույս աղբում ղքա յէն դարում նախ՝ փոքբիկնե - ետե եւս քանի մ ը խանդավառ խօսքեր ուղղեց : Պ •
ա նկ ի մեհ ամ ասնոլթեան շարժ ա մ մ ր , եւ մամ ու բուկ պիտի ո ւս ո ւց ան են Աւետարանի սրբազան Կարօ (Հւշագլեանի քանի մը Համով իսօսքեըէն վերչ
նակ մ ր եղաւ որ Է՛՛՛՜Ր^ ՐաՐՂ ութ իւննե ր պիտ ի ոկզբունքներն ու մանուկներու Հոգիների մէ^ ար րնկճ՚ր Ա* վ-էօսէեան նկարագրեց Աարսէյլի \թոր
ստ՝ե զծէր • ծարծեն զարգացնեն եղբայրութեանդ Համերաշ– Ա ե ր ունդին կազմ՛բ իբրեւ երիտասարդական մ իու -
Ֆրան սա յի Հոգատար ի շիս ան ո ւթ ե ան գէմ տե իսոլթեան եւ մ ա բղաս ի բութ եան վեՀ ոգին , ապա՝ էք իւն , աւելի քան 400 անգամներով : կրընոպլէն։
ղական ազգայնական պայքարք մեծՀամակրանք ու նպաստեն նաեւ Հայեցի դաստ իա րա կո լ թեան յ ընկեր Ա * Ա իսլեաե նոյնիսկ իրենց սանուՀ ինե բո լ
աիակցութէւն ստացաւ գրաց է ա ր ա բեբկիրներէն եւ Լ է ա յ ո յ ո ենք , որ առածին դասին ծնալաց քրիս խումբը կորիգ ո7ր նկատեց երիտասարդական Հա -
Լիրա եան ց էն երր զարմ անա լիօրէն միացեա լ , Հ ան - տոսէ առաքեալներ ու նուիրական .12 թի*~րլ ՀետղՀե– ւաքական ճիգի մը : Ընկեր Հ * Աամուէլ իր կար ֊
գարա լ՛ա յց վստաՀ րնթացք մը բռնեցին՝ սպասե– տէ սլիւոի աճի եւ Հաւասարուի Փրկչի աշակերտու- գին խոստացաւ ամէն աչակցոլթիւն Ն՛որ Աերուն -
էով բրիտանական կառավարութեան Հ ետեւհ լ ի ք թեան 72 թուին . . . գին* .որ արմանի է ամէն՛ խանգագատանքի եւ Հո
դիրքի՛՛՛ : . Կիւբակէ օրր նոյեմբեր \ 1 էն Հլպտաարտգիե դած/էւիժեան հ հքօսեցան նաեւ ընկեր Ա* * Պ ա ր ս ա՛մ ֊
Լիբանանի վիճակին աստիճանական վատթա– Հայոց եկեղեցւոյ մէ^ ներկայ էին Հայ Ա՝արդուկնե եան՝ եւ Հա լա ս տանց ի ընկեր մը^ որ սկիզբէն Հետե–
բասում բ ստիպեց մեզ նախազգուշական միմոսներ րու Հոծ բազմ ոլթիւնը ( որոնք նախ «Հ ա գո րգո ւ - ւած է Ոաֆֆի» խումբին աշխատանքներուն :
ձեռք առնել, Հիրանսայի ձաիւ ալ մա՛հ պարագային թ ֊ է ւ ն ընգո ւնեց ին , եւ ապա՝ երգում ր րին ս րբու— Ա իչանկեալ տեղէ ունեցան՝ երգեր եւ արտա
երկրին բարեկարգութիւնը վե ր ա Հ ա ս տ ա ա ե լո լ Հա. թեամբ նուի բուի լ իրենց կո չմ անր ՚, Հա\րիւ֊ր ի մ օա սանէք ւթ՛ի ւնն ե ր , ինքնաբուխ , պարզ եւ խանզավառ :
մար։ Սակայն մինչեւ զօր • ՚Բաթրույի ժամանումը մ արզիկներ Հ ագո րգո ւթիւն առին : Շ ու ա բնորոշ էր /է/մբերդները եւս ոդեսոբեցէն ներկաները , ինչպէս
Հանղա րտոլթ իւն ր չիւանղա ր ոլԼ ցաւ , մեն մասով ել յա զի չ մի 16–—17 տարեկան պատանու պատաս եւ Հավուական սրինգը մեր Հայրենի լեռներոլ *
աձ" պատճառով որ Լիբանանց ինե ր ը վսաաՀութիւն խանը Աբտաւազդ Աբբազանին * « Տղաս քան ի** ՝Պ *• Ա* Ջ օ պան եան նամակով մը ցտւ կը յայտ–
ունէին անգլիական կառավարութեան և տեղական անդամն է , որ Ա * Հաղորդութիւն կ^ը^զ ոՀքւիս >՝> նէ ր ււբ կամքէ անկախ կարեւոր պասաճառով մը չէր
ա՚ււզլ. զինուորական, վարչութեան վրա/։ <ձ Հայոց եկեդեցւոյ մէ^ առածին անգամն ^» • * • կրցած ներկայ Րէէա է թէ յա սեղան՛ին % ՀիամըՏին Հա
Անգլիական ել ֆրանսական զին . իշխանոլ ֊ Այգ °Ր\Ր 11 * Պատարագից յետոյ Փարիզի Հա - ղի՛– սկսան Հեռանալ Հրալիբեալնեբը ^է/այլա^ Աօ–
թեանց յա րա բեր ութ իւննե րր Սուրիս յ մէ^, լաւ է– յութեան Հին պատկառելի ու Համակրելի ծերունէ– ֆէկ^էն բառերը իրենց շրթունքին վրա յ *
ին ւ Նոյեմբերի ապստամբութեան միջոցին մեր նեբէց մէկէ Հանդ* Դէոբգ Աոստիչեանի մաՀ - ՇբջուԹ թղթակից
յա ր ա բե ր ո ւթ ի լեն ե բը թէեւ քիչ մը լարոլեցան , ո ւան քառասունքի Հ ո դեՀ ան գի ս տ ը պէտք է տեղի ապ–––––––ա–ա–––ա֊–––ա–\––––––ա–աա–––ա
Ր1",ա չուաով բնականոն վիճակը վերաՀաստատ - ունենար , մի ծերունի , որ մինչեւ իր մաՀր չնա ԼԻՈՆ - ՏԷՍԻՆ Հ ՛Մ Է՛Ծ Ի ՄՐՑՈՒՄՆԵՐԸ
ուեցաւ : յած իր մեծ տարիքին^ չկոբսնցուց իր Հոգու եւ
ՏԼօըավարը յետոյ կ՚անդրադաո՚նայ 21 Սա ՛իս մտքի կորովն ու արիութիւնը։ Հանգոլցեալը սի - ՏԷՍԻՂւ յ կիրակէդ 17 Նոյ* աեդէ ունեցաւ
ա՛հի որոշումին, տրուէ ֆրանսացի նովակալ Կդ ա . րաՀաբ էր կոմիտաս վրգ*ի պատարագին , եւ ա յգ Հ *Մ *Ը *Մ *է Ա* խում րէ 5ըգ ոտ իւ ո լ ե ն ա կա ն մրցու
ֆրուա Դաշնակիցներուն պիտի յանձն էր Աղեք - որբ մեր եկեղեցում Հնչւում էր մեր անմաՀ երա– մը մեբ մարզադաշտին վրայ , Հակառակորդի կոդ
սանդրի յ ֆրանսական նաւատորմ ր՛. Այս որոշում բ ժէշտէ բազմաձայն պատարագը , որ առիթ տուաւ մէ նշանակուած դատաւորով հ Երկուստեք արադ
յա բաբե րո լթեանց զգալի ձգտում մը ստեղնան՝ էր մեր պատանի ու երիտասարդ երկսեռ մարդիկնե - խազա ր կոլթեամբ , մերթ՜ գնդակը կը Հասնէբ մին
պաՀ մը։ բուն ճաշակելու եւ ղագափար կազմելու Հայ մո - չեւ մեր վերչապաՀները յ ու մերթ անոնց * Այսպէս
Իր Հրամանատարութեա՛ն միջոցին Հռոգոս կղ֊ ոո1Լրգէ ստեղծագործական՛ բարձր Հոգու դե րա - խադբ կէս մամ Լար " *֊նա կո ւեցաւ , Հ ա ւա սար ար
գի" գրաւելու Համար չորս անգամ զինուոր Համա գոյն թ"–էձքԱերի եւ վեՀադոյն ապրումներու մա դիւնքով* իլ աՀա մեր յառաչա պաՀն երէն Տէր -
խմբուած– ել մասամբ պատ ր աս տ ո ւթ իւննե ր տես ֊ սին ... Ա արաիրոսեան դլխու գեղեցիկ Հարուածով մբ նը–
նուան են; Արգարեւ Տրգ Հ՚"գկ՛ զօրաբաժին ր այգ էքւբոպայի Համ ա շխ ա րՀ ա յին քաղաքին կեդրո^ քանակեց Ա * նշանակէտը , բուռն ծափերու մէչ :
նպատակով Աուէզ փոխադբուան էր , երբ Իտալի նին մէչ Հայկական փոքրիկ մատուռին մէչ թունգ Հազիւ Հինդ վայրկեան անցած , քՒիւթիւնճեան
ան զինադադար յայտարարեց ել գրաւման ուժե ֊ առին մեր Հա ւ երիտասարդներու Հայկական՛ ոգի ն շանա կե ց 2,բգ ն շանա կ է տ ը * կիսախա դր էրա նա լու
րը ցրուեցան % ները լոելով մեբ բարձր գեգաբուեստական , թովիք մօտ շւսՀեցանք Յբգ նշանակէտը : 2,բգ կիսախադէն
Այս առթիլ լորտ Ուիլսըն կր զրէ թէ ՛նոյնիսկ եւ գո գա բ ի կ եբաժ շտ ութ ի ւնր * • . ՏՁաէ-Ւօ^-Լտւ^Շռէաււ-Շ^ խումբը ա^եչի կրակոտ ու
զինադադարէն անմիչ\սսլէս ետքը, Գերմանները Ե– ՛էտ յր ա դ խաղա րկութ ի՛ն՛ մ ր ո ւն ե ցաւ : Հա կա ռակ
գէականի եւ Օոնիական կղզինեբու՛ն վրայ յարձա ԱՐՍԷՆ ԱՒ՜-ԲԱՀ– ՍԻՄկՈՆԵԱՆՏ ատ ո ր , մեր մ արզի կնե բ ը աւելի տ ո կո լն ո լ վճռա
կում մը նրագրան էին։ Աթէնքվւ իտալական 1 1 րգ կան խաղացին– եւ էթկէքեանի քաշած «փէնալթի»ն
բանակին Հրամանատարը, Հօր– 1ԼԷ էիա Ր է սէ * "Ր ԳԱՂՈԻԹԷ ԳԱՂՈԻԹ Հ ա կառա կորդի բերդէն ներս մաա՛– :
մեբժեց մեզ Հետ գո րնակցիլ եւ որուն զինոլ ոբնե– Մ եր միչնապաՀ ին սխալ մէկ շարժումին վը~
ԲԱ 1՛ ՚Է^Րլ\"յ զինաթափ եղան , անկասկած Գերման– ՎԵՆԵՏԻԿԻ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ ՄԻԱԲԱՆՈՒԹԵԱՆ րույ , Հակառակո բդը աո ի թ էն օգաուելով նշանա
նեըուն կ՝՝օժանգա կէ բ ա րպէ սգի ա՛նոնք իրենց զիր - ԱբբաՀայր վերբնւտրուած է Հ* Արա պիոն Վ * Ո՛֊ - կեց Ա * ն շան ա կէ տ ը ; Աեըոնք սկսան բուռն յարձա
քերբ զօրացնեն • էուՀտճեան Աեպտ * 2ին ։Այս աո թ ի ւա բ բաՀ ա յ ր րթ ա - կս զա քլ ան ի եւ կեդրոնի յ ա /ւա ^ա սլ ա Հ բ նշանակեց
Հռոգոս ի գերման պաՀակազօրքին ուժեղացա— փօրով ու երգերով առաջնարղուաՀծէ , ուր գոՀաբա Տբդ նշանակէտր։ Հակառակորդ իսումբր իր ՚Լերչին
մէն աււաԳ ուզեցինք պա տ ե Հ ո ւթ ե՛ն էն օզտու իլ ու նական մաղթանքներ կատարուած են* Հայր II ւ -. ճիգը փորձելովդ ^.փէնալթի՝%ավ շաՀեցալ –\րգ նշա
կղզին գրաւելու Համար որոշուեցաւ վաշտ մը զր լոլՀոճեան բեղուն դո րծ ուն՛է ո ւթ ի ւն ցո լց տուած է նակէտր հ Ա՛ ե բ կեդրոնի լառաչապա-Հր խիւթիւն -
կել Հոն; Սակայն մեր երկու օգրնկեց սպաներու զ պր ցական ձեռնաբկնե բու մէչ ; Եզիպաս ի մ է^ ճեան նշանակեց ()րգ եւ ՚Լեբչին նշանակէտր • ք$ ա -
առաքումը ուշացաւ։ Մինչ այդ իտալացի կառա Ս խիթ արեանն ե բ լ դաստիարակչական դո րծ ո ւն էու ՂԼՀ լՍյք$յ"Ցալ~ մերոնց յաղթանակով , 6 2.1
վարիչ նովակալ Գամփիօնի վախցան անոնց կղ– թիւնը իր օրով սկսաւ , ինչպէս եւ Փարիղի Մ ո լ–
ղին մտնելու արտօնութիւնք մհրժեց։ Գերմանացի րաաեան վարժարանին վերաբացումը : Մեր պաՀեստի խումբին ալ վիճակուան էր խա
Հրամանատարը, ֆօն ՝Բլէման՝ մեղմէ աո աք չար ԱՄԵՐԻԿԱՅԻ ՀԱՄԱ-ՎԱՍՊՈՒՐԱԿԱՆԻ Հայր. ղալ Ս. Տ. &21Շճի դէմ : Հակառակորդ խ՛ումբը ներ–
բեցաւ ել օգաուելով Գամփիօնիի տկարութենէն Միութեան՝ կեգր * Վարչութիւն ր լո յս ընծայած է Կ*"յ ԼԸԼԼաԼոլ" ^0X^^լ\\.ով շաՀեցանք։
ու անվճռական ութենէն Հռոգոս ի Հակակշիռ ը իր Տ ի շա տ ա կա բ ան մը , նո լիրա լած Վ^ա ս պո ւր ա կան ի խ՝ռ\ՕՀներոլ խումբը յաղթեց ^^^թՕՈՈ^/յ 2 0,
ձեռքն առաւֆ : 1896/, եւ 1915^ Հեր ո ս ամ ա ր տ ե բ ո ւն ; իսկ կրտսերներու Հ0.&ձշէ) խումբը ք.Շ.Շհ&1՝16Տ 1 1
Լաւ թուղթի վրտյ տպագրուած եւ Հ արէւրա– Հաւասար արդիւնք :
ԼԻՍԷ ՄԻՇ ԼԻԻ թատեբախումբր շաբաթ ել կի ւ֊որ նկարներով պատկեբադարդուած , 350 մեծա - •Հհ Հանդիսատեսներուն կրկին կը յիշեցնենք
րակի կէսօբէ վերք ներկայացոլց քիասինի յայտնի գէր է$յ*ՐՈԼէ ՚" յ " դէրքէՀ *Լտսպա ւր ական ի . աւելի ու յալ պաղարիւն ու փափկա՛նկատ :
դասական ողբերգութիւնը 8ոէՁՈՈ1ՇԱՏ , 5 արաբ , ո– քան մէկ՛ գարաւ պատմութիւնր կը ներկայացնէ : Մ– ԴԱ՚եԻԷԼԵԱ"Ն
աանաւոր : Այս թատերախաղին «քՀ ք> գլխաւոր զերբ Ասոր մէչ իրենց տեղը կը գրաւեն քԱրիմեան Հայ–,
ստանձնան էր ընկեր Հրանա Ս ամ ո լէ լի ազքիկր՝ բէկէն ու Ս * Փ որթ ո ւդա լիանէն սկսած մինչեւ մեր ներկայացուցիչ Զ.արոլՀի Տէրոյեանի եւ Հ . Միր–
<Օր֊ Սվի" Աամուէլետն, որ մեն յաջողութեամբ օրերու եբէտասաբգութէւնը , Ամերէկեան բանա •ղայեանի նկարները, Աղթամարի , Վարագի, եւ
կատարեց \,երոնի մօր՝ Ագրիպպայի դժուարին կին եւ նաւ աաո րմ ին մէչ *Լ\երչին պատերազմի ըն– ուրիշ վանքերու պատկերները ,միջնաբերդը , բնու
դերը, անթերի արտասանելով յիշեալ ողբերգու - թացքի" իըենց պարտականութիւնը կատարած Հա–, թեան տեսարանները եւն ;
թեան աւելի քան 600 տողերը եւ արժանանալով յորդէներ\ու նկարներն ու անոնց մասին Համառօտ Այս Հատորին մէ^ ամփոփ գրութիւՆներ ունին
քոլոր ներկաներու , ինչպէս նաեւ Լիսէի ներկա յա. ծ անօթութիւնն եր ը ։ կան նաեւ մարտիկներու եւ .դրական նան օթ գէմքեբ դրուած Վանայ Հերաոս–
ցուցիչներուն $երմ շնորՀաւորոլթեանց : մ տա ւո բ՛ա կանն հ՝րո ւ նկարներ , նաեւ իգական սեռի; 4ւ/*արտերուն առ^իւ– %
Fonds A.R.A.M
\943ի Վյ՚քն^ա Թ՝էէ^"յէ արձակազէններուն Կք՚օԱագիտաթեաԱ Ա. դասը Հ. 8. Նա Ահքունդիճ
՚թհլասհղաԱը
թիլը 250.000^՝ Հասան էր՛– Մի՛–" կող՚քէ՝ զօրավար
Ս իխայլովիչի Հրոսախումբերը մեն թիսով կր
յանձնոլէին Գերմաննե ո ո ւն , ա յնպէս ար տարուան
՚ Լ ^ ր 1 ը ա յ Լ ^ ւ ս ար^՜էք ^ ը էէէս Ահ–ր\այաց Սոյն ՝Լ,ո յեմբերի \4ին , մամ ր Յին տեգի ունե
ներ ցաւ կրօնէ առածիւն դասը Փարիզի Հայոց էյկեղեց– Հ* 3* Դ* Նոր Աերալնդի Փարիզի մասնաճիւգը
նակիզներուն Համար : ւ֊ո յ սրա Հին մէԼւ կաթող* պատուիրակ 5 * Արտա– իժ է յա ս ե զան մը սարքած էր ի պատիւ իր դասախօս
Զօր ավարը եր կարօ րէն նկարագրելով Եգէոլ Լ ւաղգ արքեպիսկոպոս ի կ" հԷ 1՛ արձագանգ տուած ներուն : թ՝էել սաՀմանափակ էր Հ ր ա ւի ր ե ա լն ե ր ո ւն
տոսի ՜կացութեան ելեւէԳնե ր ր , կ՝ըսէ թէ Անգլիա^ էէն 12 ընտանիքներ՝ ուղարկելով իրենց երկսեռ էժ իւր , բա յց մեր եր իտասարգներ ը կրցան չերմիկ
"ցէներհւն Համար ամենալուրի վտանգր •> ա կ ա ն ւլ . զաւակներր ույդ առածին դասին; միԺն էէլո րտ մը ստեղծել սեղաններու ^ռւ^ :
լէ ական զգացումներու աճումն էր ; Տ է բ ո ւն ա կան աղօթքից ու կա թոդ* պա տուի- Փ ա րիդի մասնաճիւղին կոդմէ Հաւաքո յթր րա–
8ե աոյ կր սլա ա մ է թէ պագեստէնէ մէչ Հրեա֊, Բակի օբՀնութեան խօսքից յետոյ՝ Ագդէ քաՀանան ցաւ $1արոնվարգեան հ եւ խօսք տուաւ Կ ե գր • Վար
նե ր ո լ ան րա ր ե ա ց ա կամ ութ է ւնր Ասգլէո յ Հ անդէպ պատ մ եց Աւետ մ ան եւ ՚^»րի սա ո սի ծննդեան պատ - չութեան անդամներէն ընկեր հԻ • Դատաւորեանի որ
երթալով ծաւալի ցաւ : թարմում էն քաջալերողներն մոլթիւնները^ որի ընթացքում սրբազան Հայրն ա - չեբմ շնո րՀակա լոլթիւն յայտնեց բո լո ր դասախօս֊
է էն Հրէական Դո րծա կա լութ է ւնն ու էր միացեալ նում էր իր րացատրութէւններն ու լրացումները : նե. ւն։
մ ասնաճիւզե ր ր : Ապա աշակերտներից մէկն էր րմ բռնած ձեւով Սեղանապետ ընտըոլեցալ ընկեք Տովիկ Եղիա–
<ձԱյո Դո րծա կա լո ւթ իւն բ ին^ն իրեն Հ րէ ական պատմեց դասը ել աշակերտներու յ է շո ղո ւթ ե ան ղարեան որ գիտցաւ ստեղնել զուարթ եւ խանդա
անկախ պետութեան մր Հեզէնակութէւնն ու իրա մէչ աւելէ տպա լոր ո լեց : վառ մթն ա լորտ մը հ Ոդելո ր ո ւթ իւնը սկսաւ խմ բտ
ւունքները կա աա ր • ՊաՀ ա ած զէնքերու գոյոլթիլ- Տողերէս դրողը մատչելէ լեզոլով բարոյագէ - կան երգով , հԱ՝շակ բանուոր» ;
նը այլեւս չէ ր ուրանար եւ իրականութեան մ էիմե ր տութեաե խրատներ տուաւ , բերելով կեանքից մի ^ ՚ ^ Ր ^ ա յ դասախօսներէն աո աչին խօսքը տրուե–
կառավարութեան աս սլար է զ կր կարդար * կա ր ե լի պատկեր , իժէ էեչպէս ան բա ր ո յա կան կեանքը սւ– ցաւ ընկեր Շ * Ս իսաքեանի որ գնաՀատեց երիտա
է րսել թէ րմ բո ստութիւն ր կար արդէն ալդ ա3 պականիչ դրոշմ է թողնում ոչ մէայն մարդու Հո սարդներուն ճիգը Հայ մնալու Համար* &արգորեց
տեն • գեկան աշի/արՀ ի > ույլ ել նրա ար տաքէն է - գէմքի Ալ։ բազմապատկեն իրենց եռանդը միշտ աւելին
Անգո ր ր ութ եան տեսակէտով Պա դե ստին ի \Լ– վրայ % ս ո րդե լու առաչագըոլթեամբ : ՀետզՀ ետ է խօսք
ր ա րն ե րր նե գութ իւն չսլա աճա ււե ցին : Օ ա րո ւն ա .. ԱյնուՀետել Ա ր բադան՛, Հ այրը սովորեց ու ց (յեր - տ բ ա ե ցալ ընկ . Հր անգ ք֊ալուեանի ո ր ծանրացաւ
կեցին ղէնքերոլ Հայթայթումր եւ ուշի ուշով Հ ե - ոէս Շնո բՀալիի Առաւօտ Լա ս ո յ^>է առածին տունէն մ աո սաւո ր արաբ գաւառի ե բիտ ասա ր դո լթ են էն իր
ահ ւեց ան Աիոնտ կան դո րծ ո ւնէա ւթ իւննե ր ո ւն *րտ յց բառերը եւ եղանակը^ զոր Հաճոյքով երգում էին ստացած տպաւորութեան վրտյ եւ շեշտեց միշտ ա–
չկրցան իրենց տ ա ր ա կա ր ծ ո ւթ ի ւնն ե ր ո ւն վերՓ տալ փ՚՚քրէկ՚եերը • ւելիին ձգտելու ( խորանալու պէտքը ; Ընկեր Շ*
Լինչ որ Հրեաները յաիոդած էին՝)* այզ պատճա ֊ Դասբ տեւեց մէկ մամ եւ քառորդ* էյարգունի անգամ մը եւս փառաբանեց Դաշնակցա
ո ով իրենց կազմ ա կե ր պո ւթ ի ւն ր րա լականա չափ Ա յո զ ասերր ն ի ւթ ա պա շա ո ւ թ ե ան եւ դագա - կան զազա վւարա բանո ւթե ան յ մ թնոլորտին , խան -
զէնքի սլա շար է զրկ ո ւեց ալ ։ վւաբականոլթեան^ տկարութեան ու սնանկութեան զավառոլթեան եւ ներշնչման ուժ՜ը; Պ* Զարդաբ -
«Թէ՛ Սուրիսյ եւ թէ Լիբանանի մէչ իմ զէմ ույս աղբում ղքա յէն դարում նախ՝ փոքբիկնե - ետե եւս քանի մ ը խանդավառ խօսքեր ուղղեց : Պ •
ա նկ ի մեհ ամ ասնոլթեան շարժ ա մ մ ր , եւ մամ ու բուկ պիտի ո ւս ո ւց ան են Աւետարանի սրբազան Կարօ (Հւշագլեանի քանի մը Համով իսօսքեըէն վերչ
նակ մ ր եղաւ որ Է՛՛՛՜Ր^ ՐաՐՂ ութ իւննե ր պիտ ի ոկզբունքներն ու մանուկներու Հոգիների մէ^ ար րնկճ՚ր Ա* վ-էօսէեան նկարագրեց Աարսէյլի \թոր
ստ՝ե զծէր • ծարծեն զարգացնեն եղբայրութեանդ Համերաշ– Ա ե ր ունդին կազմ՛բ իբրեւ երիտասարդական մ իու -
Ֆրան սա յի Հոգատար ի շիս ան ո ւթ ե ան գէմ տե իսոլթեան եւ մ ա բղաս ի բութ եան վեՀ ոգին , ապա՝ էք իւն , աւելի քան 400 անգամներով : կրընոպլէն։
ղական ազգայնական պայքարք մեծՀամակրանք ու նպաստեն նաեւ Հայեցի դաստ իա րա կո լ թեան յ ընկեր Ա * Ա իսլեաե նոյնիսկ իրենց սանուՀ ինե բո լ
աիակցութէւն ստացաւ գրաց է ա ր ա բեբկիրներէն եւ Լ է ա յ ո յ ո ենք , որ առածին դասին ծնալաց քրիս խումբը կորիգ ո7ր նկատեց երիտասարդական Հա -
Լիրա եան ց էն երր զարմ անա լիօրէն միացեա լ , Հ ան - տոսէ առաքեալներ ու նուիրական .12 թի*~րլ ՀետղՀե– ւաքական ճիգի մը : Ընկեր Հ * Աամուէլ իր կար ֊
գարա լ՛ա յց վստաՀ րնթացք մը բռնեցին՝ սպասե– տէ սլիւոի աճի եւ Հաւասարուի Փրկչի աշակերտու- գին խոստացաւ ամէն աչակցոլթիւն Ն՛որ Աերուն -
էով բրիտանական կառավարութեան Հ ետեւհ լ ի ք թեան 72 թուին . . . գին* .որ արմանի է ամէն՛ խանգագատանքի եւ Հո
դիրքի՛՛՛ : . Կիւբակէ օրր նոյեմբեր \ 1 էն Հլպտաարտգիե դած/էւիժեան հ հքօսեցան նաեւ ընկեր Ա* * Պ ա ր ս ա՛մ ֊
Լիբանանի վիճակին աստիճանական վատթա– Հայոց եկեղեցւոյ մէ^ ներկայ էին Հայ Ա՝արդուկնե եան՝ եւ Հա լա ս տանց ի ընկեր մը^ որ սկիզբէն Հետե–
բասում բ ստիպեց մեզ նախազգուշական միմոսներ րու Հոծ բազմ ոլթիւնը ( որոնք նախ «Հ ա գո րգո ւ - ւած է Ոաֆֆի» խումբին աշխատանքներուն :
ձեռք առնել, Հիրանսայի ձաիւ ալ մա՛հ պարագային թ ֊ է ւ ն ընգո ւնեց ին , եւ ապա՝ երգում ր րին ս րբու— Ա իչանկեալ տեղէ ունեցան՝ երգեր եւ արտա
երկրին բարեկարգութիւնը վե ր ա Հ ա ս տ ա ա ե լո լ Հա. թեամբ նուի բուի լ իրենց կո չմ անր ՚, Հա\րիւ֊ր ի մ օա սանէք ւթ՛ի ւնն ե ր , ինքնաբուխ , պարզ եւ խանզավառ :
մար։ Սակայն մինչեւ զօր • ՚Բաթրույի ժամանումը մ արզիկներ Հ ագո րգո ւթիւն առին : Շ ու ա բնորոշ էր /է/մբերդները եւս ոդեսոբեցէն ներկաները , ինչպէս
Հանղա րտոլթ իւն ր չիւանղա ր ոլԼ ցաւ , մեն մասով ել յա զի չ մի 16–—17 տարեկան պատանու պատաս եւ Հավուական սրինգը մեր Հայրենի լեռներոլ *
աձ" պատճառով որ Լիբանանց ինե ր ը վսաաՀութիւն խանը Աբտաւազդ Աբբազանին * « Տղաս քան ի** ՝Պ *• Ա* Ջ օ պան եան նամակով մը ցտւ կը յայտ–
ունէին անգլիական կառավարութեան և տեղական անդամն է , որ Ա * Հաղորդութիւն կ^ը^զ ոՀքւիս >՝> նէ ր ււբ կամքէ անկախ կարեւոր պասաճառով մը չէր
ա՚ււզլ. զինուորական, վարչութեան վրա/։ <ձ Հայոց եկեդեցւոյ մէ^ առածին անգամն ^» • * • կրցած ներկայ Րէէա է թէ յա սեղան՛ին % ՀիամըՏին Հա
Անգլիական ել ֆրանսական զին . իշխանոլ ֊ Այգ °Ր\Ր 11 * Պատարագից յետոյ Փարիզի Հա - ղի՛– սկսան Հեռանալ Հրալիբեալնեբը ^է/այլա^ Աօ–
թեանց յա րա բեր ութ իւննե րր Սուրիս յ մէ^, լաւ է– յութեան Հին պատկառելի ու Համակրելի ծերունէ– ֆէկ^էն բառերը իրենց շրթունքին վրա յ *
ին ւ Նոյեմբերի ապստամբութեան միջոցին մեր նեբէց մէկէ Հանդ* Դէոբգ Աոստիչեանի մաՀ - ՇբջուԹ թղթակից
յա ր ա բե ր ո ւթ ի լեն ե բը թէեւ քիչ մը լարոլեցան , ո ւան քառասունքի Հ ո դեՀ ան գի ս տ ը պէտք է տեղի ապ–––––––ա–ա–––ա֊–––ա–\––––––ա–աա–––ա
Ր1",ա չուաով բնականոն վիճակը վերաՀաստատ - ունենար , մի ծերունի , որ մինչեւ իր մաՀր չնա ԼԻՈՆ - ՏԷՍԻՆ Հ ՛Մ Է՛Ծ Ի ՄՐՑՈՒՄՆԵՐԸ
ուեցաւ : յած իր մեծ տարիքին^ չկոբսնցուց իր Հոգու եւ
ՏԼօըավարը յետոյ կ՚անդրադաո՚նայ 21 Սա ՛իս մտքի կորովն ու արիութիւնը։ Հանգոլցեալը սի - ՏԷՍԻՂւ յ կիրակէդ 17 Նոյ* աեդէ ունեցաւ
ա՛հի որոշումին, տրուէ ֆրանսացի նովակալ Կդ ա . րաՀաբ էր կոմիտաս վրգ*ի պատարագին , եւ ա յգ Հ *Մ *Ը *Մ *է Ա* խում րէ 5ըգ ոտ իւ ո լ ե ն ա կա ն մրցու
ֆրուա Դաշնակիցներուն պիտի յանձն էր Աղեք - որբ մեր եկեղեցում Հնչւում էր մեր անմաՀ երա– մը մեբ մարզադաշտին վրայ , Հակառակորդի կոդ
սանդրի յ ֆրանսական նաւատորմ ր՛. Այս որոշում բ ժէշտէ բազմաձայն պատարագը , որ առիթ տուաւ մէ նշանակուած դատաւորով հ Երկուստեք արադ
յա բաբե րո լթեանց զգալի ձգտում մը ստեղնան՝ էր մեր պատանի ու երիտասարդ երկսեռ մարդիկնե - խազա ր կոլթեամբ , մերթ՜ գնդակը կը Հասնէբ մին
պաՀ մը։ բուն ճաշակելու եւ ղագափար կազմելու Հայ մո - չեւ մեր վերչապաՀները յ ու մերթ անոնց * Այսպէս
Իր Հրամանատարութեա՛ն միջոցին Հռոգոս կղ֊ ոո1Լրգէ ստեղծագործական՛ բարձր Հոգու դե րա - խադբ կէս մամ Լար " *֊նա կո ւեցաւ , Հ ա ւա սար ար
գի" գրաւելու Համար չորս անգամ զինուոր Համա գոյն թ"–էձքԱերի եւ վեՀադոյն ապրումներու մա դիւնքով* իլ աՀա մեր յառաչա պաՀն երէն Տէր -
խմբուած– ել մասամբ պատ ր աս տ ո ւթ իւննե ր տես ֊ սին ... Ա արաիրոսեան դլխու գեղեցիկ Հարուածով մբ նը–
նուան են; Արգարեւ Տրգ Հ՚"գկ՛ զօրաբաժին ր այգ էքւբոպայի Համ ա շխ ա րՀ ա յին քաղաքին կեդրո^ քանակեց Ա * նշանակէտը , բուռն ծափերու մէչ :
նպատակով Աուէզ փոխադբուան էր , երբ Իտալի նին մէչ Հայկական փոքրիկ մատուռին մէչ թունգ Հազիւ Հինդ վայրկեան անցած , քՒիւթիւնճեան
ան զինադադար յայտարարեց ել գրաւման ուժե ֊ առին մեր Հա ւ երիտասարդներու Հայկական՛ ոգի ն շանա կե ց 2,բգ ն շանա կ է տ ը * կիսախա դր էրա նա լու
րը ցրուեցան % ները լոելով մեբ բարձր գեգաբուեստական , թովիք մօտ շւսՀեցանք Յբգ նշանակէտը : 2,բգ կիսախադէն
Այս առթիլ լորտ Ուիլսըն կր զրէ թէ ՛նոյնիսկ եւ գո գա բ ի կ եբաժ շտ ութ ի ւնր * • . ՏՁաէ-Ւօ^-Լտւ^Շռէաււ-Շ^ խումբը ա^եչի կրակոտ ու
զինադադարէն անմիչ\սսլէս ետքը, Գերմանները Ե– ՛էտ յր ա դ խաղա րկութ ի՛ն՛ մ ր ո ւն ե ցաւ : Հա կա ռակ
գէականի եւ Օոնիական կղզինեբու՛ն վրայ յարձա ԱՐՍԷՆ ԱՒ՜-ԲԱՀ– ՍԻՄկՈՆԵԱՆՏ ատ ո ր , մեր մ արզի կնե բ ը աւելի տ ո կո լն ո լ վճռա
կում մը նրագրան էին։ Աթէնքվւ իտալական 1 1 րգ կան խաղացին– եւ էթկէքեանի քաշած «փէնալթի»ն
բանակին Հրամանատարը, Հօր– 1ԼԷ էիա Ր է սէ * "Ր ԳԱՂՈԻԹԷ ԳԱՂՈԻԹ Հ ա կառա կորդի բերդէն ներս մաա՛– :
մեբժեց մեզ Հետ գո րնակցիլ եւ որուն զինոլ ոբնե– Մ եր միչնապաՀ ին սխալ մէկ շարժումին վը~
ԲԱ 1՛ ՚Է^Րլ\"յ զինաթափ եղան , անկասկած Գերման– ՎԵՆԵՏԻԿԻ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ ՄԻԱԲԱՆՈՒԹԵԱՆ րույ , Հակառակո բդը աո ի թ էն օգաուելով նշանա
նեըուն կ՝՝օժանգա կէ բ ա րպէ սգի ա՛նոնք իրենց զիր - ԱբբաՀայր վերբնւտրուած է Հ* Արա պիոն Վ * Ո՛֊ - կեց Ա * ն շան ա կէ տ ը ; Աեըոնք սկսան բուռն յարձա
քերբ զօրացնեն • էուՀտճեան Աեպտ * 2ին ։Այս աո թ ի ւա բ բաՀ ա յ ր րթ ա - կս զա քլ ան ի եւ կեդրոնի յ ա /ւա ^ա սլ ա Հ բ նշանակեց
Հռոգոս ի գերման պաՀակազօրքին ուժեղացա— փօրով ու երգերով առաջնարղուաՀծէ , ուր գոՀաբա Տբդ նշանակէտր։ Հակառակորդ իսումբր իր ՚Լերչին
մէն աււաԳ ուզեցինք պա տ ե Հ ո ւթ ե՛ն էն օզտու իլ ու նական մաղթանքներ կատարուած են* Հայր II ւ -. ճիգը փորձելովդ ^.փէնալթի՝%ավ շաՀեցալ –\րգ նշա
կղզին գրաւելու Համար որոշուեցաւ վաշտ մը զր լոլՀոճեան բեղուն դո րծ ուն՛է ո ւթ ի ւն ցո լց տուած է նակէտր հ Ա՛ ե բ կեդրոնի լառաչապա-Հր խիւթիւն -
կել Հոն; Սակայն մեր երկու օգրնկեց սպաներու զ պր ցական ձեռնաբկնե բու մէչ ; Եզիպաս ի մ է^ ճեան նշանակեց ()րգ եւ ՚Լեբչին նշանակէտր • ք$ ա -
առաքումը ուշացաւ։ Մինչ այդ իտալացի կառա Ս խիթ արեանն ե բ լ դաստիարակչական դո րծ ո ւն էու ՂԼՀ լՍյք$յ"Ցալ~ մերոնց յաղթանակով , 6 2.1
վարիչ նովակալ Գամփիօնի վախցան անոնց կղ– թիւնը իր օրով սկսաւ , ինչպէս եւ Փարիղի Մ ո լ–
ղին մտնելու արտօնութիւնք մհրժեց։ Գերմանացի րաաեան վարժարանին վերաբացումը : Մեր պաՀեստի խումբին ալ վիճակուան էր խա
Հրամանատարը, ֆօն ՝Բլէման՝ մեղմէ աո աք չար ԱՄԵՐԻԿԱՅԻ ՀԱՄԱ-ՎԱՍՊՈՒՐԱԿԱՆԻ Հայր. ղալ Ս. Տ. &21Շճի դէմ : Հակառակորդ խ՛ումբը ներ–
բեցաւ ել օգաուելով Գամփիօնիի տկարութենէն Միութեան՝ կեգր * Վարչութիւն ր լո յս ընծայած է Կ*"յ ԼԸԼԼաԼոլ" ^0X^^լ\\.ով շաՀեցանք։
ու անվճռական ութենէն Հռոգոս ի Հակակշիռ ը իր Տ ի շա տ ա կա բ ան մը , նո լիրա լած Վ^ա ս պո ւր ա կան ի խ՝ռ\ՕՀներոլ խումբը յաղթեց ^^^թՕՈՈ^/յ 2 0,
ձեռքն առաւֆ : 1896/, եւ 1915^ Հեր ո ս ամ ա ր տ ե բ ո ւն ; իսկ կրտսերներու Հ0.&ձշէ) խումբը ք.Շ.Շհ&1՝16Տ 1 1
Լաւ թուղթի վրտյ տպագրուած եւ Հ արէւրա– Հաւասար արդիւնք :
ԼԻՍԷ ՄԻՇ ԼԻԻ թատեբախումբր շաբաթ ել կի ւ֊որ նկարներով պատկեբադարդուած , 350 մեծա - •Հհ Հանդիսատեսներուն կրկին կը յիշեցնենք
րակի կէսօբէ վերք ներկայացոլց քիասինի յայտնի գէր է$յ*ՐՈԼէ ՚" յ " դէրքէՀ *Լտսպա ւր ական ի . աւելի ու յալ պաղարիւն ու փափկա՛նկատ :
դասական ողբերգութիւնը 8ոէՁՈՈ1ՇԱՏ , 5 արաբ , ո– քան մէկ՛ գարաւ պատմութիւնր կը ներկայացնէ : Մ– ԴԱ՚եԻԷԼԵԱ"Ն
աանաւոր : Այս թատերախաղին «քՀ ք> գլխաւոր զերբ Ասոր մէչ իրենց տեղը կը գրաւեն քԱրիմեան Հայ–,
ստանձնան էր ընկեր Հրանա Ս ամ ո լէ լի ազքիկր՝ բէկէն ու Ս * Փ որթ ո ւդա լիանէն սկսած մինչեւ մեր ներկայացուցիչ Զ.արոլՀի Տէրոյեանի եւ Հ . Միր–
<Օր֊ Սվի" Աամուէլետն, որ մեն յաջողութեամբ օրերու եբէտասաբգութէւնը , Ամերէկեան բանա •ղայեանի նկարները, Աղթամարի , Վարագի, եւ
կատարեց \,երոնի մօր՝ Ագրիպպայի դժուարին կին եւ նաւ աաո րմ ին մէչ *Լ\երչին պատերազմի ըն– ուրիշ վանքերու պատկերները ,միջնաբերդը , բնու
դերը, անթերի արտասանելով յիշեալ ողբերգու - թացքի" իըենց պարտականութիւնը կատարած Հա–, թեան տեսարանները եւն ;
թեան աւելի քան 600 տողերը եւ արժանանալով յորդէներ\ու նկարներն ու անոնց մասին Համառօտ Այս Հատորին մէ^ ամփոփ գրութիւՆներ ունին
քոլոր ներկաներու , ինչպէս նաեւ Լիսէի ներկա յա. ծ անօթութիւնն եր ը ։ կան նաեւ մարտիկներու եւ .դրական նան օթ գէմքեբ դրուած Վանայ Հերաոս–
ցուցիչներուն $երմ շնորՀաւորոլթեանց : մ տա ւո բ՛ա կանն հ՝րո ւ նկարներ , նաեւ իգական սեռի; 4ւ/*արտերուն առ^իւ– %
Fonds A.R.A.M