Page 184 - ARM_19-1946_04
P. 184
I Տ 03տ
Հ 0 ՄԻ ԳՈՐԾՈԻ1ԷՈԻԹԻԻՆԸ Իօսք աո ՀագաստաԱ Թ&^էիա օդադաւհճ վտխ&էպով
(Պաաանի մրքն. է որ կ՛ աղաղակէ) չԱասԱակցեցաւ պատեոսզՎիԱ
«3առւււի> կարգ մը շաՀեկան տեղեկութիլններ
Հաղորդած էր Ամերիկայի Հայ Օգնութեան Մարմ ՀԱԼԷՊ * ^ԷԲ^էե "°այՐ Հայաստան, աՀա իմ Լորտ ՈւԷլսը֊եւ, Մթ՛ Արեւելքի բրիտանական
նի Հերդ Պատգմ* ժողովի մասին։ թշուառ ու անտէր Հոդին այս խաւար աշխարՀին , բանակին նախկին շնգՀ • Հրամանատար շ , «Լընտբն
կ ան ա ց ի այս ծա ՛աչ ուն ու կենս ո ւն ա կ կա գմա– Հեռալար մէկ անկ՛իւնէն , իր դողդոջ ձայնով քեղի Կազէթ»ի Նոյ. \3ի թիւին մէչ առածին անգամ ըլ
կերսչութիւնր իր անունը կր վախէ րսւո երկրի ու կբ խօսի ։ Դթա եւ լսէ ՛որբ Գաէ՜^,էգ *ԴաՀ մը • լալով կր ներկայացնէ զինուձորական բանակցոլ .
պարագայի , (Հ՛Օ ՛Մ * յ Գթութեան քԱաչ, կապոյտ **բ գրէի" Բ^բՐ^բբհ Կբ ԳՐոլ9էԻ" ^երերբ, թէ թե անց ամբողջական պատմ ութ իւնր ։ թուրքիս յ
/Ա աչ եւն * ) , Բ ա յ ո երբեք իր Հիմնական ուղեգիծը, նեբգաղթպիտի յէԼԼայ ու մենքՀայաստան պիտիեր– մ աս էւն կը դրէ *
գթութիւն , դաստիարակութիւն , եբախաներու թան՚ք : ի՜՛ն չ ե ր ֆան ի կ լուր , ամ էն Հա յ , անՀամ բեր Եթէ Թուրքիա \943ին պատերազմ ի մտնէր
առող^ապաՀ ութիւն որ թարգմանի աղգապաՀ– կբ ս պա ս է ր Հայրենիքի ՀրաՀանդին ; Եկաւ այդ օ– Դաշնակիցներու կողքին » ^ ԲԲ Ո՛ Լ Բա ս ո պիաի զր
պանում * րը Որ պիտի բերէր աւետ ի ս բ խնդութեան * Ամէն կէր 45 ասդլ* օդատորմիղ, երկու զբաՀապատ զօ
Հայ մ արդ , .էրին գիտեցի
՚նագրուեցաւ ընդառաէ գնաց ։ էյ՝ււ ալ րաբաժին, Հակաօդային եւ ՀակաՀրասայլի զօ -
Հայ կին ք Հնագոյն գարերէ սկսեալ իր ա շիւ սւ - Հայբենիք երթալու բաղունդեբ , թուրք բանակին օգնելու Համար ։
ւոանքն ու քքտ\ինքբ խառնած է իր երկրին մեծու Ջ մ եբժեցին գիմում ս ու արձանագրեցին ղի" ա Առանցքի պետ ութ իւննե բուն դէմ պատերազմ
յայտարարելէ
թեան ու վեր ելքին Համար այրերու կողմէ կատար սբցւ փորձի առա^ 7500 զինուորներ , քաղաքա
ուած ձեռնարկներս ւ—ն : Հայրենիքի պաշապանոլ - Նոյնպէս , մա՛յր , եկան պատգամաբերներդ յին Հադուստնեքով, Թուրքիա պիտի մտնէին։ Այս
թեան ու անկախութեան Հ\ամար մղուած պայքար մեր մօտ, խօսքեբդ մեղի քսելու։ թերին մեզի քու «քաղաքացիններէն 250 Հողի արդէն ղրկուած էին։
ներուն քիչ չէ Ի^Ի՚֊ււ ^ ա յ կիներուն , որոնք ղէն ի մայրական ողջոյններդ։ Ըսին շատ բան քու Վերել– Բայց Թուրքեր բ շատ կբ վաէսնային Դերմանի–
ձեռին կռուի են գուբս եկած թշնամիին դէմ ։ քիղ մ ասին : Ըոին նաեւ թէ սովետական Հտյաս– ոյ օղային \ուժէն եւ բան ակց ութի ւնն ե րն այնքան
Հայրենիքի մէջ անոր փառքին՛ ու բարգաւաճ– տանբ ղքկաբաց կբ սպասէ մեր բոլորին։ ք*նչ Հբա– երկարեցան որ ի վերջոյ այս &Բագիբբ "*՛էկ կողմ
ման Համար աշխատող Հայ կինը՝ Հայրենիքէն ^ ա լ ի խօսքեը էին ասոնք։ Որքա՜ն ամուր Հ աւա՛տ ձ ձգուեցալ * Ա ա կա յն Թո *֊ր քէ՛ ո յ մեր կողքին կռուե
ել յարգանք ունէի, Հայաստանի պատգամաբերնե
դուրս , Ափիւռքի մէջ, անշուշտ պիտի չանճրկէր ։ լու Համար մեր ջանքերուն ասլտրղիւն անցնելուն
Ո՛– աՀա նո յն թավա ւէ, գործի կք լծուի ան , րուն Հանդէպ եւ ինչքան՝ յոյս գէսէէ ապագան ; ղլխաւոր պատճառը կարելէյ է բսել, ար Թուրքերը
Երկրին՝ մէջ Հաստատուած իր կազմակերպուէի ե ան իա շխեց ին մ ուտքի տոմ սեր ք , ՛անուշ մայր ։ մեր ուժէն վրայ կը կասկածէ էւն, թէ գերմանական
աւելի՝ մղում տալու, Հիմա ԱրտասաՀմանի մէջ ։ Զրոին* Այս մարգը Հաքուսա է, միւսը՝ .աղքատ ։ սկզբնական օղային յարձակումներուն գէմ գոնէ
՝Բ ս անե ւվե ց տաբի անընդՀատ գո բծեր է այս Այլ * Ր 1ս էս Բ"ԼոԲո1Լէս աարբեր բան մբ : խոլորուէին պիտի չկրնա յինք գիր՚&ոք պա շտ պան ե լ ։
նոր զաւեշտ մբ Հանեցին բեմ եւ սկսան ներ կա յա ֊
Մ իոլթիւնբ , Հակառակ աջէն ու ձախէն էւ ր դէմ Արձանագրելէ վերջ Թուրքերուն Հետ կատար
ուղղուած տմարդի սլաքներուն։ Թիւ մըն է ասի ցնել* «Այս մարզբ ԴաշԳաւկցսւ կւսն է , այգ Հ՛Ա* ուած տաժ՜անելի եւ անվերջ բանտ կ դո ւ .թի ւնն երր ,
կա ՛որ Հ պարտ ո ւթ ե\ամք էլուոեցնէ մեր սիրտը, երբ Ը . Մ ՛ական , իոկ միւսք՝ սատանա քի ձազ^ : Բա րլ լորտ Ուիլսրն զէւտել ՝ կուտտյ թէ անոնք ՂԲ^՚1^Է
նկատի ունենանք որ մեր Ա էւ ո ւթւէււննեբ ը սա Հ սւ սա իոչո^ւ, եւ վասն ինէ չի այս անակնկալը, մայր : անկարելի պաՀան^էւեբ կբ զնէին զինուորական սլ ի -
րակ շատ կարճ եւ էսաբուսէւկ շրջան մբ կր բո լո ր են : Ո°ւր մնացին էւսոստու. մնե ՍԱ. ա էո ո ւԻւ- ՚ւ ՝• տոյքներոլ մասին եւ կ^աւելցնէ *
ԷՐ
Հայ կինք որ ընտանեկան յարկին տակ թան Հո^վը տարաւ իրեն Հետ , թէ կեղծ էսօսքեր «Զավւազանց տարակուսելի է թէ անոնք պի
կագին օժանդակ մըն է եղած իր ամուսինին, վեր միայն մեզ մոլորեցնելու * տի կարենային տրամադրուած պիտոյքբ իր տե -
ջին քսան տարուան բնթացքին մանաւանդ , իր րն– ՚Հյերղաղթը սոլրք դոբծ մ րն է, բայց ոչ այս ղի՛ն գործածելէ :
դո ւն\ա կո ւթի ւննե ը ը ցո յց տուաւ նա՛եւ Հանրա յին ձեւով։ Կը խն՛դրեմ , մայր, եթէ կը սիրես ւլաւակ– ՄԻ2Ի^՛ Արեւելքի բրիտանական ուժերբ կը գտ
ասպարէզի մէջ՛, "եբԳ Բ"ԼՈԲ » ե՚ԼէԲ Քէէ մԲ ներող 1 եղիր քիչ մբ նուէին այն մշտական վտանգիւն աււջեւ թէ , քաղա
Տիկիններ ու օրիորդներ , որոնք Հայկական Հ ամբերող , ում ան աւանդ անուշ մայր , սա ներ ֊ քական ն կատումնե ք ք կրնան վնասե լ զին՚ո ւո ր ա կան
Համ եստութեամբ մբ չէին Համ արձակեր ժողովի դոյղթի գործին , եղիր լաւ Հսկող։ Եթէ կր սիրես էս ն դ\ի ր ն եր ո լ ։
նստիլ եւ քանի մբ բառ փոէսանակել, այսօր Հ^ոբ– զաւա՛կներդ բոլոր , եթէ կը սիրես ան խտիր , երկա Տեղեկագիրը որ 1943—1944 Փե ար ո լար քա
Հիւ Կապոյտ ք^աչի մէջ ձեռք ձգած իրենց փորձա րէ մ ա յրական քնքուշ ձեռքդ մ եղի , ու ափ Հողովն ՛՛՛ր կ՚ընդգրկէ , բացի Ա՝ . \,աՀանգներէն , Աքվին Ա–
ռութեան, կբ խօսին, կբ վէւճին ու գրական որո քու մարմնիդ , օրՀնէ զաւակներդ տարտղի ր ։ Այն բելեյեան երկիրներու, մասին ալ կր իւօսիւ
շումներ կւ ՚ ա ւ ա ո.ի իր մ ասնաճ իւղեր ու ատեն բոլորն ալ, պիտի ըէէաս իբաԲ շատ սիրող, տոս , Պաղեստին , Աոլրէւա ել է^իբանան
պիտի Րէէան միաբան, ու պիտ էյ կենան Ք^զի պաշտ բոլորն ալ կբ տառապէ էւն քաղաքական խռո վա ւ ֊
անգամն եբուն կարեւոր մ Էկ մ ասր չարքաշ աշխա պան , մայր Հայաստան ՚. թի ւնն եր էն ։ Եգիպտա ս՝ անոր Համար
զանոնք որ 1Լաֆտ
տաւորս լՀիներէ կք բաղկանա յ ; Կ * քօաչք
կառտվրութիլնը չէր կրցած դարման գտնել բնկե–
աշխաաաե ՚նքի լծեր կիՆոոա նպւ ՚յնոնւ Գիտես կամ կբ լսե՜ս արդեօք թէ ներկայիսինք
յիե՝ եւ տնտ՛եսական պայմաններուն։ IIIIII I, II աին
մտաւոր զարգացման • ԱրտասաՀման ծնած կամ խտրութիւն կբ ղնեն զաւակներուդ մէւջեւ % Բա յց
տ ա ռ տ ս.ւլեցաւ Հրեայ բնակչութեան
Հոն մեծցած աղջիկներուն օրրանն է ան ,կամ պէ՛տք եթէ կր լսես ու անտարբեր, կբ մնաս ^ ներէ ի՛՛՛նձ սա կարգ մը տար
է րլչայ , ուր պիտ՝ի թրծուին Հայկական շունչով, էսօսքը ըսելու* ՚Այլասերոլա՛*ծ ես մայր։ րերու փառամոլութեան , կա սկած ամ տ ո ւթեան եւ
Հայկական ղոՀաբերութեամ բ կեանքը իմաստաւո– Այո, Դաշնակցական եմ, պաշտելի մայր, շատ օրինազանցութեան պատճառով՝, Աուբիա եւ Լէւբտ–
բելու Համ աք ։ բան կք պարտիմ այդ կուսակցութեան ։ Որռ վՀ ե - նան՝ որովՀետեւ անկաէսոլթեան Համար իրենց
տեւ ան ինձ սորվեցուց քեզ սիրել՛, ան ինձ թելա. սլ ա Հ ան ջն ե ր ը կ^րնդՀաբէ ին Տէր ան սա յի Հո զատ ար
•Անոր դոբծունէոլթե ան դաշտը տարածուն է իշէսանութեանց տեսակէտներուն :
եւ բազմակողմանի , ինչպէս Հայ ժողովուրդին կա– դրեց որ պէտք է տաք ամէն Հ աք ստո ւթի լն՝ քեղ Երկոտասան ^ԳԳէո^Բ Բ ղր ալելու ծրաղէւբը
ԲէՔ^եԲԱ ։ Ա"ՈՐ ԲՈԼ"Բ ձեռնաբկնե ր բ կաբելի է նա– Համար ; ,Ան չվաքանեցաւ ինձ ըսելու* « Պէտք է բարդութեան մ ատնուեցաւ , շնա րՀ իւ $ո յներուն եւ
խաէսնամական կոչել։ Օրինա^կներ, բայց շատ կուրծք տալ, պէտք է կռուիլ, պէտք է մեռնիլ Թուրքերուն փառամոլ վէճեբոլն , որոնց իւրաքան–
են անոնք • գիտնա լ Հայրենիքին Հ ամ՛ա Հ7» : Բայց , կեղծ Հայ– չէ՚՚֊Ր Ր կ^ոէ֊զէբ է՛ 1Ս*Բ^յ1 յ տ ի ր ան ա լ կզղեխումբին ։
Համազգայինի Պէյրութի ^եմարանր ուր տա բենասէրներ , որոնք երէկ մութ անկիւններբ քարշ Նաէսկին րնդՀ * Հրամանատարը ղովեստով կր
րին երէ ի վե ր եր ի ա ա ււ արդ մտա ւոր ա կ ան ն եր ո լ ս ե– տալով , քեզի դէմ կր դաւէ ին , ա յոօր մուտքից էսօսի Եուկոսլալիոյ մարաջաէստ Թի թոյի՝ եւ էէ ր
բունդ մ բ կը պատրաստուի , զղեկավար ո ւթե ամ բ թէւկնապաՀ են կեցած * Կ՝*<արգիլեն զիս ներս մտնել արձակազէններու մասին, որոնք ղսպեցին տասնբ–
երկու մեծ զրադէտներ Լ * Շանթի եւ Ն * ԱգԲալ ~ եւ կոշտ ձայնով մ ը կր գոռան րաշնա կ– վեց զերման եւ վեց պուլկար զօրաբաժիններ, ի՛նչ–
ե անի , իբ գո յ ութիւ ւնր մեծ մասով Կ * \0 աչ էւն կը ցական ես՝ դուոՀը փակ է քեղի Համար , գնա՛ մկր պէս եւ զերման Հրամանատարութեամբ կռուող
պարտի ։ \թմ անապէս Աթէնքի «Զաւար եան^ ՚ է ա բ - տուէ թօթափէ Ղ*տ շնա կց ո ւթի ւն ր ՚ որսլէսզի ո աո մաթիլ ի,րուաթ եւ սերպ խում բեր։
ժարանբ ։ Աֆւթիւ են էւ ր նիւթական որոշ յաւոկա - կարենաս երթալ, այլապէս Հոս կբ մեռնիս »:
ցումներբ , ղաղթաշէսաբՀի զանագան գիւղերու եւ յ*նչոթլ այս ոգին ^ "իբ^էի՛ ^ ո ՚ յ բ ՛ Ջէ՞ որ գուն
քաղաքէ։ ե ր ո ւ Հա՛յկ* դա ս բնթացքն ե ր ո ւն Համար ։ հնար Դաշնակցութիւնը, չէ՞՜որ ան քու Հարաղաա եկաձ֊ գրանգ սեմին ,ղուող կը բախեմ : Ե՛լ, բա՛ց,
զաւակդ է , ի^նչպէս կ՚ուրանաս * Եթէ վատ էր , ես կհուզեմ ներս մտնել, կհուզեմ տես՛նել քռզ։
Ան ինչոռլ ծնար զայն։ Եթէ վատ էր, ինչո^ւ կռուեց,ալ կ ուզեմ իոօսիլ քարերսւգ Հե որոնք դար•եյրրնուրր, րն–
թացքին քու զաւտկնեքոլդ
առա ւե լա գո յն չ՛ափով մասնակցած Է ու կբ քեզ Համար ու իր լտւաղոյն զաւտկներբ զոՀեց քոլ կոլած ։ Կհուզեմ էսօսի լ, արիւնովն են նեւ
մ ասնակց ի Համ աՀ այ կա կան բո լո ր ոնար կն եք ո ւն՝9 սրբազան Հողիդ Համար։ Մէլթէ մոռցա^ր, այսքան քու կողէն Հոսող ազբիւր–
Հա յա սաւանի մէջ թէ անկէց դուրս։ շո^ւտ , որ Դա շնա կց ո ւթ իւն ր աւերակներուդ մոէսի– ն ե բուղ Հետ , ո բոն ց գա բեր ու ընթացքին քու դա -
(Հունաստանի , Պուլկարի ո յ , Աուրիո յ , Լ՝էւրա– րին վրայ ծնար , երբ արիւնարբուն կ՝ուզէր քեղ ւտկնեբոլգ ստրկութեան արցունքն է խառնուեր ։
կրնա^ս ո՛ւ
նանի , Եգիպտոսի ( %%րանսայէւ փոքրիկներուն եւ յօշոտել ։ Մոոցա0ր , կրնալս մոռնալ, կյուղեմ երթալ, սօսիներուդ Հո վ՛անի էւն տակ նիր–
չքաւորներուն յատկացուցած պնակ մը ապուրը բանալ ; Դիտես , լալ դիտես , ար եթէ մ ոռնաս , ան՝– Հող իմ պապերուն անյայտ Հողակոյտիւն առջեւ ,
կազդոյր ու կորով կր նեբշնչէ յուսաՀտտ Հալուն։ դունգներէդ էս ո ր ու մութ, Արաբատէւ ստորատէն , ծնրադիր աղօթեք եւ Հարցնել իրենց , թէ վատ չէ^
ԱաՀմանափակուելով միայն իր $)րանսալի շր՛ Հ եռա ւ<ո ր դա շտ ե ր էն , ձո րերէն լա լո ր Հ ե բո ս զաւակ այն Հա յ Բ * որ Հաձոլ՜ միջել խտրութիւն կը դնէ I
ջանի ձեքւձէարկներուն , քի՚չենք սլ սւ ա եր ա ւլ մ ի մ Է՚ջո ֊ ներդ 1 ֆէտայէւներւ սերունդը իրենց լերկ գան Ու մանաւանդ մա՛յր , կհուզեմ քանի մբ բառ թո թ ո -
ցին Հայ զինուոբներու եւ գերիներու գրկած ծրար– կեր ր գէոլի վեր ցցած, միաձայն սլիւոէւ բողոքեն 1Ս*՛Լ Ք^՚՚էէ 1 Ք ա ^ ՚ ի տեսակ Հայ ես ծներ ։
ներբ։ ք1 ր մասնաճիւղեբր Հակառակ Հիրենց վտէւտ քեզի գէմ ։ Հայոց պատմութիւնը ււլիաի Բ^գվգի ՝ ւե լցնեմ » ա է ւս 1/111/ ,
սնտուկներուն, իրենց կարելին րրէ՚ո ծրար մը ա– Ո՛վ դուն մայրը րոլոր Հայերու, Հայաստան , կր Հ րաժաբի իր անցեալէն , ան որ կբ ՀայՀոյէ էւ ր
՚-ելի ղրկե լու Համար իրեն ց գեր էւ եղբա յրնե բուն ^ աՀա ես, այդ Դաշնակցական տզան , ճակատաբաց ս ր բո ւթիւննե բուն * վկայ պատմութիւնք մեր ;
առանց խտրական >ողիի : փ ո էսաղա րձ ի՜ն չ ս րտա– օր մբ պիտի Հ րաժ՜աբի իր Հա յո ւթ են էն եւ պիտի
II ո ւ չ պատասխաններ * որովՀետեւ եթէ զոլդ մր՝ լի , մա յրական բնազդական մ ղում է դրգո լած : <այհոյէ քեդի ։
գուլպան եւ մատիկ մ բ շոքո լան էւ ք ա բժէ քն ոՀյւ ֊ Ամ ե րի կա յէ։ Պատգմ * կողովի զեկուցումէն կ՚ըսեն* «Հրաժարէ , Հ ա յ Հ ո յ է , թէ * * Տ–
նի , Լեւ անշուշտ որ ունի , մանաւանդ երբ ամէն–. յա յտնէւ կ^ըլ/ա յ թէ՝ 11 ՚ Ր Ի Հ ^եռնա ր կներ ու օղնու– Ոչ եւ երբեք 1 պիտի մնամ Դաշնակցական , պիտի
օր Լ Ակ ուտելիքդ էր^ԱԱք ապուրէ կր քազկանա լ) ք թեւսն կա ր գին՝ Հա յաս տան ին ալ օգնած է ուղար մնամ պանզոլէստ , քանվ/ էստ ր ո ւթ ի ւն կա յ ։
սւնդէւն կայ ե՛ւ բաքոյական աբ<եէքը* այն երջա կելով զեղեր, բժշկական գործիքներ եւն։ ք* ս կ Ու այս ամբողջէն վերջ, մայր, եթէ տակաւին
նիկ զգացումք թէ մտածոզնեք կան իք մասին ։ ՎՀՂ^Րգսւդյ^՚Ը-Համարելով մեր ա զգայ էւն շտՀերալ տե յամառիս եւ բո ես՝ թէ ինձ Համար ա ր գի լո ւած է
Իսկ ամէնէն կաքեւորր ոբ Կ * քԱաչին Համար սակէտէն ամ էնէն կարեւոր ձեռնարկը , ժ ո զո վ ը կը քու ծոցբ մտնել , այն ատեն յուսախաբ ու շուար ,
գեզ եցիկ կիրք մ ր դարձած է ՛ա յլեւս մ անուկներու թե լագ րէ ամ էն կերպով գրական վ երա բերում ա– պանդխտութեան բեռան տակ ճաթած ցուպը ձեռ
Հայեցի դա ս տ ի ա ր ա կո ւթ էւ ւնն ոլ անոնց առոզջա - Ա-Ար Հ անդէպէ ; քիս , ես պիտի շրջիմ Հողէ Հող, քարէ քաք, իւբէ
պաՀ ական– Հո զատ ար ութ էւ ւնն է ; ջուր , իմ Հարազատ Հա յրենիքին Հողբ , քար ր ու
Ամէն տարի կազմակերպուած օզափոխոլթեան (յերկա յիս իր ան դա մնե բուն բնդՀ * թիւր տա ջուրը երաղելով։ իմ վիրաւոր ալ Հէք սրտիս մխի–
կայանները զիսքը կը քամեն ֆիզիքապէս ու նիւ ՛սը Հ.ազաբը կլ անցնի։ Այսքան կուռ 1 դնաՀաւոելէւ թարանքր, երդերուդ մէջ պիտի փնտռեմ , ու պի
թապկս ։ ի՛նչ սրտմաշուք ժողովներ ու խոբՀբղակ–. •անցեալով ել գործնական առաջադրութիւննե սով տի մեռնիմ քեզ սիրելով, քեզ երգելով, քեղ օբՀ–
ցութիւեներ , կայանբ լաւագոյն սլայմաննեբու. տ ո դո բ ուած մ ի ո ւթ իւն մ բ պէ՛տք է որ ապրի * նելով, ով Հայաստան , իմ անուշ Հայրենիք, ոք–
տակ գնելու ու եբախաներու արդար եւ անխտրա Մ եր տ ի կինն ե ր ո լ քսանեււէեց ա ա ր ո ւան յոգնա– պէս ղի ԲԱ"յ" մեծ, մնաս յաւիտեան ու դառնաս
կան ընտրութիւն մը կատարելու Համար։ Այս ձեռ– ջտն աշխատանքի արզ ար Հ պա ր տ ո ւթի ւնն է ան % տէր ոբբ զաւակներուդ տարագիր , Հայու Հայ
նարկր կատարեալ նուիրում մբն է իրեն Համար ու Դուրղուրանք անոր վրայ ։ րենիք :
մեր քոյրերը Հաճոյքով կը կատարեն զայն, 1լերե–, Ա– ՀԱՐ-ԷԼԵ1Ո, ՍԱՄՈԻԷԼ ՄԿՐՏԻՋԵԱն
Fonds A.R.A.M
Հ 0 ՄԻ ԳՈՐԾՈԻ1ԷՈԻԹԻԻՆԸ Իօսք աո ՀագաստաԱ Թ&^էիա օդադաւհճ վտխ&էպով
(Պաաանի մրքն. է որ կ՛ աղաղակէ) չԱասԱակցեցաւ պատեոսզՎիԱ
«3առւււի> կարգ մը շաՀեկան տեղեկութիլններ
Հաղորդած էր Ամերիկայի Հայ Օգնութեան Մարմ ՀԱԼԷՊ * ^ԷԲ^էե "°այՐ Հայաստան, աՀա իմ Լորտ ՈւԷլսը֊եւ, Մթ՛ Արեւելքի բրիտանական
նի Հերդ Պատգմ* ժողովի մասին։ թշուառ ու անտէր Հոդին այս խաւար աշխարՀին , բանակին նախկին շնգՀ • Հրամանատար շ , «Լընտբն
կ ան ա ց ի այս ծա ՛աչ ուն ու կենս ո ւն ա կ կա գմա– Հեռալար մէկ անկ՛իւնէն , իր դողդոջ ձայնով քեղի Կազէթ»ի Նոյ. \3ի թիւին մէչ առածին անգամ ըլ
կերսչութիւնր իր անունը կր վախէ րսւո երկրի ու կբ խօսի ։ Դթա եւ լսէ ՛որբ Գաէ՜^,էգ *ԴաՀ մը • լալով կր ներկայացնէ զինուձորական բանակցոլ .
պարագայի , (Հ՛Օ ՛Մ * յ Գթութեան քԱաչ, կապոյտ **բ գրէի" Բ^բՐ^բբհ Կբ ԳՐոլ9էԻ" ^երերբ, թէ թե անց ամբողջական պատմ ութ իւնր ։ թուրքիս յ
/Ա աչ եւն * ) , Բ ա յ ո երբեք իր Հիմնական ուղեգիծը, նեբգաղթպիտի յէԼԼայ ու մենքՀայաստան պիտիեր– մ աս էւն կը դրէ *
գթութիւն , դաստիարակութիւն , եբախաներու թան՚ք : ի՜՛ն չ ե ր ֆան ի կ լուր , ամ էն Հա յ , անՀամ բեր Եթէ Թուրքիա \943ին պատերազմ ի մտնէր
առող^ապաՀ ութիւն որ թարգմանի աղգապաՀ– կբ ս պա ս է ր Հայրենիքի ՀրաՀանդին ; Եկաւ այդ օ– Դաշնակիցներու կողքին » ^ ԲԲ Ո՛ Լ Բա ս ո պիաի զր
պանում * րը Որ պիտի բերէր աւետ ի ս բ խնդութեան * Ամէն կէր 45 ասդլ* օդատորմիղ, երկու զբաՀապատ զօ
Հայ մ արդ , .էրին գիտեցի
՚նագրուեցաւ ընդառաէ գնաց ։ էյ՝ււ ալ րաբաժին, Հակաօդային եւ ՀակաՀրասայլի զօ -
Հայ կին ք Հնագոյն գարերէ սկսեալ իր ա շիւ սւ - Հայբենիք երթալու բաղունդեբ , թուրք բանակին օգնելու Համար ։
ւոանքն ու քքտ\ինքբ խառնած է իր երկրին մեծու Ջ մ եբժեցին գիմում ս ու արձանագրեցին ղի" ա Առանցքի պետ ութ իւննե բուն դէմ պատերազմ
յայտարարելէ
թեան ու վեր ելքին Համար այրերու կողմէ կատար սբցւ փորձի առա^ 7500 զինուորներ , քաղաքա
ուած ձեռնարկներս ւ—ն : Հայրենիքի պաշապանոլ - Նոյնպէս , մա՛յր , եկան պատգամաբերներդ յին Հադուստնեքով, Թուրքիա պիտի մտնէին։ Այս
թեան ու անկախութեան Հ\ամար մղուած պայքար մեր մօտ, խօսքեբդ մեղի քսելու։ թերին մեզի քու «քաղաքացիններէն 250 Հողի արդէն ղրկուած էին։
ներուն քիչ չէ Ի^Ի՚֊ււ ^ ա յ կիներուն , որոնք ղէն ի մայրական ողջոյններդ։ Ըսին շատ բան քու Վերել– Բայց Թուրքեր բ շատ կբ վաէսնային Դերմանի–
ձեռին կռուի են գուբս եկած թշնամիին դէմ ։ քիղ մ ասին : Ըոին նաեւ թէ սովետական Հտյաս– ոյ օղային \ուժէն եւ բան ակց ութի ւնն ե րն այնքան
Հայրենիքի մէջ անոր փառքին՛ ու բարգաւաճ– տանբ ղքկաբաց կբ սպասէ մեր բոլորին։ ք*նչ Հբա– երկարեցան որ ի վերջոյ այս &Բագիբբ "*՛էկ կողմ
ման Համար աշխատող Հայ կինը՝ Հայրենիքէն ^ ա լ ի խօսքեը էին ասոնք։ Որքա՜ն ամուր Հ աւա՛տ ձ ձգուեցալ * Ա ա կա յն Թո *֊ր քէ՛ ո յ մեր կողքին կռուե
ել յարգանք ունէի, Հայաստանի պատգամաբերնե
դուրս , Ափիւռքի մէջ, անշուշտ պիտի չանճրկէր ։ լու Համար մեր ջանքերուն ասլտրղիւն անցնելուն
Ո՛– աՀա նո յն թավա ւէ, գործի կք լծուի ան , րուն Հանդէպ եւ ինչքան՝ յոյս գէսէէ ապագան ; ղլխաւոր պատճառը կարելէյ է բսել, ար Թուրքերը
Երկրին՝ մէջ Հաստատուած իր կազմակերպուէի ե ան իա շխեց ին մ ուտքի տոմ սեր ք , ՛անուշ մայր ։ մեր ուժէն վրայ կը կասկածէ էւն, թէ գերմանական
աւելի՝ մղում տալու, Հիմա ԱրտասաՀմանի մէջ ։ Զրոին* Այս մարգը Հաքուսա է, միւսը՝ .աղքատ ։ սկզբնական օղային յարձակումներուն գէմ գոնէ
՝Բ ս անե ւվե ց տաբի անընդՀատ գո բծեր է այս Այլ * Ր 1ս էս Բ"ԼոԲո1Լէս աարբեր բան մբ : խոլորուէին պիտի չկրնա յինք գիր՚&ոք պա շտ պան ե լ ։
նոր զաւեշտ մբ Հանեցին բեմ եւ սկսան ներ կա յա ֊
Մ իոլթիւնբ , Հակառակ աջէն ու ձախէն էւ ր դէմ Արձանագրելէ վերջ Թուրքերուն Հետ կատար
ուղղուած տմարդի սլաքներուն։ Թիւ մըն է ասի ցնել* «Այս մարզբ ԴաշԳաւկցսւ կւսն է , այգ Հ՛Ա* ուած տաժ՜անելի եւ անվերջ բանտ կ դո ւ .թի ւնն երր ,
կա ՛որ Հ պարտ ո ւթ ե\ամք էլուոեցնէ մեր սիրտը, երբ Ը . Մ ՛ական , իոկ միւսք՝ սատանա քի ձազ^ : Բա րլ լորտ Ուիլսրն զէւտել ՝ կուտտյ թէ անոնք ՂԲ^՚1^Է
նկատի ունենանք որ մեր Ա էւ ո ւթւէււննեբ ը սա Հ սւ սա իոչո^ւ, եւ վասն ինէ չի այս անակնկալը, մայր : անկարելի պաՀան^էւեբ կբ զնէին զինուորական սլ ի -
րակ շատ կարճ եւ էսաբուսէւկ շրջան մբ կր բո լո ր են : Ո°ւր մնացին էւսոստու. մնե ՍԱ. ա էո ո ւԻւ- ՚ւ ՝• տոյքներոլ մասին եւ կ^աւելցնէ *
ԷՐ
Հայ կինք որ ընտանեկան յարկին տակ թան Հո^վը տարաւ իրեն Հետ , թէ կեղծ էսօսքեր «Զավւազանց տարակուսելի է թէ անոնք պի
կագին օժանդակ մըն է եղած իր ամուսինին, վեր միայն մեզ մոլորեցնելու * տի կարենային տրամադրուած պիտոյքբ իր տե -
ջին քսան տարուան բնթացքին մանաւանդ , իր րն– ՚Հյերղաղթը սոլրք դոբծ մ րն է, բայց ոչ այս ղի՛ն գործածելէ :
դո ւն\ա կո ւթի ւննե ը ը ցո յց տուաւ նա՛եւ Հանրա յին ձեւով։ Կը խն՛դրեմ , մայր, եթէ կը սիրես ւլաւակ– ՄԻ2Ի^՛ Արեւելքի բրիտանական ուժերբ կը գտ
ասպարէզի մէջ՛, "եբԳ Բ"ԼՈԲ » ե՚ԼէԲ Քէէ մԲ ներող 1 եղիր քիչ մբ նուէին այն մշտական վտանգիւն աււջեւ թէ , քաղա
Տիկիններ ու օրիորդներ , որոնք Հայկական Հ ամբերող , ում ան աւանդ անուշ մայր , սա ներ ֊ քական ն կատումնե ք ք կրնան վնասե լ զին՚ո ւո ր ա կան
Համ եստութեամբ մբ չէին Համ արձակեր ժողովի դոյղթի գործին , եղիր լաւ Հսկող։ Եթէ կր սիրես էս ն դ\ի ր ն եր ո լ ։
նստիլ եւ քանի մբ բառ փոէսանակել, այսօր Հ^ոբ– զաւա՛կներդ բոլոր , եթէ կը սիրես ան խտիր , երկա Տեղեկագիրը որ 1943—1944 Փե ար ո լար քա
Հիւ Կապոյտ ք^աչի մէջ ձեռք ձգած իրենց փորձա րէ մ ա յրական քնքուշ ձեռքդ մ եղի , ու ափ Հողովն ՛՛՛ր կ՚ընդգրկէ , բացի Ա՝ . \,աՀանգներէն , Աքվին Ա–
ռութեան, կբ խօսին, կբ վէւճին ու գրական որո քու մարմնիդ , օրՀնէ զաւակներդ տարտղի ր ։ Այն բելեյեան երկիրներու, մասին ալ կր իւօսիւ
շումներ կւ ՚ ա ւ ա ո.ի իր մ ասնաճ իւղեր ու ատեն բոլորն ալ, պիտի ըէէաս իբաԲ շատ սիրող, տոս , Պաղեստին , Աոլրէւա ել է^իբանան
պիտի Րէէան միաբան, ու պիտ էյ կենան Ք^զի պաշտ բոլորն ալ կբ տառապէ էւն քաղաքական խռո վա ւ ֊
անգամն եբուն կարեւոր մ Էկ մ ասր չարքաշ աշխա պան , մայր Հայաստան ՚. թի ւնն եր էն ։ Եգիպտա ս՝ անոր Համար
զանոնք որ 1Լաֆտ
տաւորս լՀիներէ կք բաղկանա յ ; Կ * քօաչք
կառտվրութիլնը չէր կրցած դարման գտնել բնկե–
աշխաաաե ՚նքի լծեր կիՆոոա նպւ ՚յնոնւ Գիտես կամ կբ լսե՜ս արդեօք թէ ներկայիսինք
յիե՝ եւ տնտ՛եսական պայմաններուն։ IIIIII I, II աին
մտաւոր զարգացման • ԱրտասաՀման ծնած կամ խտրութիւն կբ ղնեն զաւակներուդ մէւջեւ % Բա յց
տ ա ռ տ ս.ւլեցաւ Հրեայ բնակչութեան
Հոն մեծցած աղջիկներուն օրրանն է ան ,կամ պէ՛տք եթէ կր լսես ու անտարբեր, կբ մնաս ^ ներէ ի՛՛՛նձ սա կարգ մը տար
է րլչայ , ուր պիտ՝ի թրծուին Հայկական շունչով, էսօսքը ըսելու* ՚Այլասերոլա՛*ծ ես մայր։ րերու փառամոլութեան , կա սկած ամ տ ո ւթեան եւ
Հայկական ղոՀաբերութեամ բ կեանքը իմաստաւո– Այո, Դաշնակցական եմ, պաշտելի մայր, շատ օրինազանցութեան պատճառով՝, Աուբիա եւ Լէւբտ–
բելու Համ աք ։ բան կք պարտիմ այդ կուսակցութեան ։ Որռ վՀ ե - նան՝ որովՀետեւ անկաէսոլթեան Համար իրենց
տեւ ան ինձ սորվեցուց քեզ սիրել՛, ան ինձ թելա. սլ ա Հ ան ջն ե ր ը կ^րնդՀաբէ ին Տէր ան սա յի Հո զատ ար
•Անոր դոբծունէոլթե ան դաշտը տարածուն է իշէսանութեանց տեսակէտներուն :
եւ բազմակողմանի , ինչպէս Հայ ժողովուրդին կա– դրեց որ պէտք է տաք ամէն Հ աք ստո ւթի լն՝ քեղ Երկոտասան ^ԳԳէո^Բ Բ ղր ալելու ծրաղէւբը
ԲէՔ^եԲԱ ։ Ա"ՈՐ ԲՈԼ"Բ ձեռնաբկնե ր բ կաբելի է նա– Համար ; ,Ան չվաքանեցաւ ինձ ըսելու* « Պէտք է բարդութեան մ ատնուեցաւ , շնա րՀ իւ $ո յներուն եւ
խաէսնամական կոչել։ Օրինա^կներ, բայց շատ կուրծք տալ, պէտք է կռուիլ, պէտք է մեռնիլ Թուրքերուն փառամոլ վէճեբոլն , որոնց իւրաքան–
են անոնք • գիտնա լ Հայրենիքին Հ ամ՛ա Հ7» : Բայց , կեղծ Հայ– չէ՚՚֊Ր Ր կ^ոէ֊զէբ է՛ 1Ս*Բ^յ1 յ տ ի ր ան ա լ կզղեխումբին ։
Համազգայինի Պէյրութի ^եմարանր ուր տա բենասէրներ , որոնք երէկ մութ անկիւններբ քարշ Նաէսկին րնդՀ * Հրամանատարը ղովեստով կր
րին երէ ի վե ր եր ի ա ա ււ արդ մտա ւոր ա կ ան ն եր ո լ ս ե– տալով , քեզի դէմ կր դաւէ ին , ա յոօր մուտքից էսօսի Եուկոսլալիոյ մարաջաէստ Թի թոյի՝ եւ էէ ր
բունդ մ բ կը պատրաստուի , զղեկավար ո ւթե ամ բ թէւկնապաՀ են կեցած * Կ՝*<արգիլեն զիս ներս մտնել արձակազէններու մասին, որոնք ղսպեցին տասնբ–
երկու մեծ զրադէտներ Լ * Շանթի եւ Ն * ԱգԲալ ~ եւ կոշտ ձայնով մ ը կր գոռան րաշնա կ– վեց զերման եւ վեց պուլկար զօրաբաժիններ, ի՛նչ–
ե անի , իբ գո յ ութիւ ւնր մեծ մասով Կ * \0 աչ էւն կը ցական ես՝ դուոՀը փակ է քեղի Համար , գնա՛ մկր պէս եւ զերման Հրամանատարութեամբ կռուող
պարտի ։ \թմ անապէս Աթէնքի «Զաւար եան^ ՚ է ա բ - տուէ թօթափէ Ղ*տ շնա կց ո ւթի ւն ր ՚ որսլէսզի ո աո մաթիլ ի,րուաթ եւ սերպ խում բեր։
ժարանբ ։ Աֆւթիւ են էւ ր նիւթական որոշ յաւոկա - կարենաս երթալ, այլապէս Հոս կբ մեռնիս »:
ցումներբ , ղաղթաշէսաբՀի զանագան գիւղերու եւ յ*նչոթլ այս ոգին ^ "իբ^էի՛ ^ ո ՚ յ բ ՛ Ջէ՞ որ գուն
քաղաքէ։ ե ր ո ւ Հա՛յկ* դա ս բնթացքն ե ր ո ւն Համար ։ հնար Դաշնակցութիւնը, չէ՞՜որ ան քու Հարաղաա եկաձ֊ գրանգ սեմին ,ղուող կը բախեմ : Ե՛լ, բա՛ց,
զաւակդ է , ի^նչպէս կ՚ուրանաս * Եթէ վատ էր , ես կհուզեմ ներս մտնել, կհուզեմ տես՛նել քռզ։
Ան ինչոռլ ծնար զայն։ Եթէ վատ էր, ինչո^ւ կռուեց,ալ կ ուզեմ իոօսիլ քարերսւգ Հե որոնք դար•եյրրնուրր, րն–
թացքին քու զաւտկնեքոլդ
առա ւե լա գո յն չ՛ափով մասնակցած Է ու կբ քեզ Համար ու իր լտւաղոյն զաւտկներբ զոՀեց քոլ կոլած ։ Կհուզեմ էսօսի լ, արիւնովն են նեւ
մ ասնակց ի Համ աՀ այ կա կան բո լո ր ոնար կն եք ո ւն՝9 սրբազան Հողիդ Համար։ Մէլթէ մոռցա^ր, այսքան քու կողէն Հոսող ազբիւր–
Հա յա սաւանի մէջ թէ անկէց դուրս։ շո^ւտ , որ Դա շնա կց ո ւթ իւն ր աւերակներուդ մոէսի– ն ե բուղ Հետ , ո բոն ց գա բեր ու ընթացքին քու դա -
(Հունաստանի , Պուլկարի ո յ , Աուրիո յ , Լ՝էւրա– րին վրայ ծնար , երբ արիւնարբուն կ՝ուզէր քեղ ւտկնեբոլգ ստրկութեան արցունքն է խառնուեր ։
կրնա^ս ո՛ւ
նանի , Եգիպտոսի ( %%րանսայէւ փոքրիկներուն եւ յօշոտել ։ Մոոցա0ր , կրնալս մոռնալ, կյուղեմ երթալ, սօսիներուդ Հո վ՛անի էւն տակ նիր–
չքաւորներուն յատկացուցած պնակ մը ապուրը բանալ ; Դիտես , լալ դիտես , ար եթէ մ ոռնաս , ան՝– Հող իմ պապերուն անյայտ Հողակոյտիւն առջեւ ,
կազդոյր ու կորով կր նեբշնչէ յուսաՀտտ Հալուն։ դունգներէդ էս ո ր ու մութ, Արաբատէւ ստորատէն , ծնրադիր աղօթեք եւ Հարցնել իրենց , թէ վատ չէ^
ԱաՀմանափակուելով միայն իր $)րանսալի շր՛ Հ եռա ւ<ո ր դա շտ ե ր էն , ձո րերէն լա լո ր Հ ե բո ս զաւակ այն Հա յ Բ * որ Հաձոլ՜ միջել խտրութիւն կը դնէ I
ջանի ձեքւձէարկներուն , քի՚չենք սլ սւ ա եր ա ւլ մ ի մ Է՚ջո ֊ ներդ 1 ֆէտայէւներւ սերունդը իրենց լերկ գան Ու մանաւանդ մա՛յր , կհուզեմ քանի մբ բառ թո թ ո -
ցին Հայ զինուոբներու եւ գերիներու գրկած ծրար– կեր ր գէոլի վեր ցցած, միաձայն սլիւոէւ բողոքեն 1Ս*՛Լ Ք^՚՚էէ 1 Ք ա ^ ՚ ի տեսակ Հայ ես ծներ ։
ներբ։ ք1 ր մասնաճիւղեբր Հակառակ Հիրենց վտէւտ քեզի գէմ ։ Հայոց պատմութիւնը ււլիաի Բ^գվգի ՝ ւե լցնեմ » ա է ւս 1/111/ ,
սնտուկներուն, իրենց կարելին րրէ՚ո ծրար մը ա– Ո՛վ դուն մայրը րոլոր Հայերու, Հայաստան , կր Հ րաժաբի իր անցեալէն , ան որ կբ ՀայՀոյէ էւ ր
՚-ելի ղրկե լու Համար իրեն ց գեր էւ եղբա յրնե բուն ^ աՀա ես, այդ Դաշնակցական տզան , ճակատաբաց ս ր բո ւթիւննե բուն * վկայ պատմութիւնք մեր ;
առանց խտրական >ողիի : փ ո էսաղա րձ ի՜ն չ ս րտա– օր մբ պիտի Հ րաժ՜աբի իր Հա յո ւթ են էն եւ պիտի
II ո ւ չ պատասխաններ * որովՀետեւ եթէ զոլդ մր՝ լի , մա յրական բնազդական մ ղում է դրգո լած : <այհոյէ քեդի ։
գուլպան եւ մատիկ մ բ շոքո լան էւ ք ա բժէ քն ոՀյւ ֊ Ամ ե րի կա յէ։ Պատգմ * կողովի զեկուցումէն կ՚ըսեն* «Հրաժարէ , Հ ա յ Հ ո յ է , թէ * * Տ–
նի , Լեւ անշուշտ որ ունի , մանաւանդ երբ ամէն–. յա յտնէւ կ^ըլ/ա յ թէ՝ 11 ՚ Ր Ի Հ ^եռնա ր կներ ու օղնու– Ոչ եւ երբեք 1 պիտի մնամ Դաշնակցական , պիտի
օր Լ Ակ ուտելիքդ էր^ԱԱք ապուրէ կր քազկանա լ) ք թեւսն կա ր գին՝ Հա յաս տան ին ալ օգնած է ուղար մնամ պանզոլէստ , քանվ/ էստ ր ո ւթ ի ւն կա յ ։
սւնդէւն կայ ե՛ւ բաքոյական աբ<եէքը* այն երջա կելով զեղեր, բժշկական գործիքներ եւն։ ք* ս կ Ու այս ամբողջէն վերջ, մայր, եթէ տակաւին
նիկ զգացումք թէ մտածոզնեք կան իք մասին ։ ՎՀՂ^Րգսւդյ^՚Ը-Համարելով մեր ա զգայ էւն շտՀերալ տե յամառիս եւ բո ես՝ թէ ինձ Համար ա ր գի լո ւած է
Իսկ ամէնէն կաքեւորր ոբ Կ * քԱաչին Համար սակէտէն ամ էնէն կարեւոր ձեռնարկը , ժ ո զո վ ը կը քու ծոցբ մտնել , այն ատեն յուսախաբ ու շուար ,
գեզ եցիկ կիրք մ ր դարձած է ՛ա յլեւս մ անուկներու թե լագ րէ ամ էն կերպով գրական վ երա բերում ա– պանդխտութեան բեռան տակ ճաթած ցուպը ձեռ
Հայեցի դա ս տ ի ա ր ա կո ւթ էւ ւնն ոլ անոնց առոզջա - Ա-Ար Հ անդէպէ ; քիս , ես պիտի շրջիմ Հողէ Հող, քարէ քաք, իւբէ
պաՀ ական– Հո զատ ար ութ էւ ւնն է ; ջուր , իմ Հարազատ Հա յրենիքին Հողբ , քար ր ու
Ամէն տարի կազմակերպուած օզափոխոլթեան (յերկա յիս իր ան դա մնե բուն բնդՀ * թիւր տա ջուրը երաղելով։ իմ վիրաւոր ալ Հէք սրտիս մխի–
կայանները զիսքը կը քամեն ֆիզիքապէս ու նիւ ՛սը Հ.ազաբը կլ անցնի։ Այսքան կուռ 1 դնաՀաւոելէւ թարանքր, երդերուդ մէջ պիտի փնտռեմ , ու պի
թապկս ։ ի՛նչ սրտմաշուք ժողովներ ու խոբՀբղակ–. •անցեալով ել գործնական առաջադրութիւննե սով տի մեռնիմ քեզ սիրելով, քեզ երգելով, քեղ օբՀ–
ցութիւեներ , կայանբ լաւագոյն սլայմաննեբու. տ ո դո բ ուած մ ի ո ւթ իւն մ բ պէ՛տք է որ ապրի * նելով, ով Հայաստան , իմ անուշ Հայրենիք, ոք–
տակ գնելու ու եբախաներու արդար եւ անխտրա Մ եր տ ի կինն ե ր ո լ քսանեււէեց ա ա ր ո ւան յոգնա– պէս ղի ԲԱ"յ" մեծ, մնաս յաւիտեան ու դառնաս
կան ընտրութիւն մը կատարելու Համար։ Այս ձեռ– ջտն աշխատանքի արզ ար Հ պա ր տ ո ւթի ւնն է ան % տէր ոբբ զաւակներուդ տարագիր , Հայու Հայ
նարկր կատարեալ նուիրում մբն է իրեն Համար ու Դուրղուրանք անոր վրայ ։ րենիք :
մեր քոյրերը Հաճոյքով կը կատարեն զայն, 1լերե–, Ա– ՀԱՐ-ԷԼԵ1Ո, ՍԱՄՈԻԷԼ ՄԿՐՏԻՋԵԱն
Fonds A.R.A.M