Page 143 - ARM_19-1946_04

# Ա աճ յ

ՊՈՒՏ՚Մ ԾԻԾԱՂ ՄԻՏ՚Բ ԵԻ ԱՐՈՒԵՍՏ Աաբգսեան, Հ* ՏՀարղարեան), քան գա կա գո րծ ո ւ -

թեան մէՀ ինքնատիպ գեղագիտութիւն մը (էսթէ–

ՓրիԱաւևևաքչԹոս՚քեր Ք՜Ն*ՆԱԳԱՏՈԻԹԻՒ՚Ն՚նԵՐ ԱՐՈՒԵՍՏԻ ՄԱՍԻ՛Ն թիզմ) կը նշմաբոլի (Ս * Թարեան) , Զ-Նաթիւրա .

լիստական շեղումներդ (Ն * Նիկողոսեան , Բ՝ * Զո–

. -֊–օ~– (Քաղուած Երեւանի թեբթերէն) բէքճեան) , կամ անմիտ Հալիկռռիք ֆիկուռաներ՚ֆ

Որքա՛ն աղուոր կ՚երթայ այս որակում ԷՀ Պոբ. Երեւանի Աովե տակ ան կ եբպա բ ո ւես տաղէ տնե­ ԼՍ * Ետեփանեան , Ա* Ուրաբտու) ։ Ստեղծուած են

յս ո Թբքա ՀայոԱ ազգավա բներ ուն Համար Հ կաղա­ րս լ րնղՀ * ժողովին մէՀ Համ ՚կեդր ՚կոմիտէի Օգ* սալոնային, կեղծ, մեր սովետական ի բ ա կան ո ւթ ե–

պարէ նոր ելած՜ ֆէսի մր պէս • • • 14/՛ , 2,(յիել \)եպտ * 4ի որոշումներու՝ զ.Ավեսգա՝% նէն ամ բո զՀով ին կտրուած ար ամ ագրո ւթ իւն ներ

#Լ^« մարդիկբ իսկական թուրք են Հ Հայրենա­ Հւ Հ Լ էն ի ն գրատդ ամսագրեր ու, ողբերգական թատ­ արտայայտող գործեր ԼՎ • Տէր Գրիգոբեան ,

սէր Հպատակներ թուրք ^Հանրապետականդ կառա– րոններու խաղացանկին եւ անոր բաբելաւման մի– Ս տեփանեան) , գծագրութեան մէՀ տ յատկապէս

Վարութեան է Հոցնեբու $ ինչպէս նաեւ ՀԱ եծ կեանքԴ շարժա­ վեր Հին շբՀանիե ՝ լա յնօրէն կի ր ա ր կո ւած է Հին

Կրօնքք տարրեր քան, ազգութիւնը բոլորովին պատկերի մասին զեկուցում տուաւ արուեստի Հա յ կա կան զարդանկարներու ան քննադատ մ եքե *.

տարբեր : V ա րգիկբ Թուրքի զաւակ Թուրք են % վաստակաւոր ԳոՐ^իչ Ա* Աաբգիսեան ։ նա կա ՛ն <օգտ,ա դո ր ծումն ու ոճբ ( Տարա զրոս , (Ի •

հւղով-ծուծով , անուն–մականունովգ նկաբագիբով9 Զեկոլցանողբ մ ան բամ ասն խօսե լով կեգր * կո– Հ/աՀվերդեան) . իսկ գծագրական Լկո֊աֆիգ) ուրիշ

բայս կրօնքով քրիստոնեայ Հ միտէի պատմական որոշումներուն մասին , Հան– աեսակնեբուն մէՀ՝ պատմական Հեռաւոր անցեա­

Ասոնք Զքրիստոնեայն Կոձ^լն ալ մաՀացու մեղք գամ անօրէն կանգ առաւ » Հայաստանի կեբպար– լով տա բուի լբ ( Ա . Ա՝ ամա Հան եան , Շ • 8ովՀտն–

է : Պ ոյաւսՀ սւբա ր , Հա յ * Ե կեգեցւո յ մ կր տ ո ւթ ե ան ուեստագէտնե բու գո րծեբուն մէՀ եղած թերու - նէսեան) կամ մասնագիտական անբովանդակ

աւազանին մէՀ ինկած՜ են, եւ մկրտող քաՀանան թիւններուն վրայ, ցոյց տալով ոբ այղ պատմա­ Զբբիոմ դն եր ո լ կբ կն ո ւմ ը ( Ա * Ղ^աբիբեան ) :

ալ , 1լ՝երեւի թէ բնազդա բա ր մ ոռցած՜ է մ իւռոն կան որոշումն երբ կերպար ո ւես տ ի ա շփւատոզնեբուն Ուսումնաոի ր ութիւններ ուն մ ԷՀ փոխանակ նոր

քսել ասոնց ճակատին * I) ւ բեմն , չմկրտուած Տա­ ալ կբ վե րա բերին ։ կառուցումները, մեր նոր քագաքնեքն ու նոր Երե­

ճիկներդ կրնանք որակել զիրենք ։ ԱյնոլՀետել մանրամասն խօսեցաւ ղաղափա - ւան բ արտայայտելու , շաա նկարիչներ առաՀ քշած

Ա յս ին Հաց ուներ բ , ո ր ի բար էլ՛արմ կեն ազգա­ բազհւբկ գործեբու, ինչպէս նաեւ այն մասին, ոբ են անՀ ետացող Երե լան ը , ազգագրական ձեւն ու

յին սնտուկներու մօտ պաՀ ա կ կենալու կամ Գրի­ Հա յաս տան ի կերպար ուեստագէտնե բուն ՂՂա ևէ զգեստը ։ ՆկաբիչԱերու մօտ ուսումնասիբութիւնբ յ

գոր 0 տե աննե րու եւ Ներսէս Վարժապետ՛ե աննե բու մ ասին ստեզծագոբծ ութ իւննե բուն մէՀ՝ սովետա­ Զ.էսքիզայնութիւնբդ բացասական ազդեց ութիւն կբ

աթոռները մրոտելու Համար, յա յանի է ոբ չեն կան թ-եւքան. Հթէզը) իր արժսճի տեղը չի գրաւեր Հ ձգէ ստեզծադո բծո ւթիլննե բոլն գագափա րական

կարդացած Ըաֆֆիի գքԼարաբաղի ՄելիքներըԴը է Հէեկուցման շուբՀ միտքերու բուռն փոխանա– բո վան դա կո ւթ ե ան խ ո բ ա ց ման վ բ՚՚ւ յ • Անոնք եր­

ուր մեր անմ աՀ վիսլագի րը յաՀոզ կե րպով տուածէ կոլթիւններ կ ատարուեցան ; Ե լո յթ ո ւն ե ց ան՝ Կ * բեմն Հապճեպ , թե թեւակի , երբեմն ալ ձեւական

ա յսօրուան Ա տան պ ուլի Հււզգ՜ա^ճճ^ն ե բ ո լ պատ­ Մինասեան , Բ * ՝Բլողեան , Գ * Ա՝՝ անուէլիան , Թ * խնդի րն ե բ ո ւ լուծմ ան ետեւէ փ յնալով ստեզծե ցին

կեր բ ։ Ջէօրէքճեան, ՀՍՍՌ նա՛խարարներու Ս ո վեա ին ի ր ա կան ո ւթ ի ւն բ ծուռ նա յ ե լ ո ւ մ ԷՀ պատկերացնող

Այս վասակածիններբ վստաՀ են որ Հայ ազգբ կիս Արուեստ ի Գործեբու վարչութեան պետի տե­ գործեր (նկարիչներ Ե* Աավայեան , Հ* ՏԼարդաբ–

պատմել չ ի գիտեր ։ իրենց կռնա կբ տ ո ւած թուրք ղակալ Ն՛ Կ աղբաման ով, 0* ԲէՀանեան , Վ* էթ-ա– եան , է* Աարգսեան, է* իսաբէկեան , Ա • Աբեղ­

^Հայրագորովդ կառավարութեան՝ էլ առնեն •-• կբ քարեան , քՒ • Աւետիսեան , Ա . ԱամաՀանեան , Ա՝ • եանն , Ա * Ասլամազեան , էք . Եսայեան , Վ * Աղա­

ծախեն ազգին գոյքեբն ու պատիւը առանց տի– Ասլամազեան , Տ * Նիկողոսեան , քի * Գրամբեան եւ լ՛ու բե ան ) . ՛Բանդա կագո բծ-նկա բ ի չ Ե * ՚Բոչաբ , ոբ

բ ո Հը Հաւանութեան ։ ուրիշներ ։ անցեալին մ ԷՀ ձեւականութեան ներկայաց ո ւց ի չբ

Ե՛– սակայն, այս երանելիները, Ազգ* ԱաՀ - քյ օսոզներ ը մատնանշեցին այն թե բութ իւննե բն կբ Հանդիսանար մեր մօտ, կ^աշիսատի անկէց ձեր–

մ անա գր ո լ թ ե ան Հանղէպ յարգանք ունին Հ Կբ Հե– ա, բացերբ , որոնք գո յութիւն ունին Հա յա ս տան ի բազատոլի լ , սա կա յն տակաւին չէ կրցած յաղթ ա -

տելին պատրիարքական պաՀածոյ սրբազանին սովետական կեբպաբուեստաղէտնեբու ստեզծա - Հարել ձեւակերպութեան (ֆորմալիզմ) Տ

«Պաշ.Փափսւս վէքիլի» հիւրմէթվշս. Գէորգ էֆէ՚ե– գործ ութ իւննե բուն մ ԷՀ ; Սովետական ա յժմեան Ե լո յթ ունեցող բնկերներբ նկատեցին ոբ ս ո -

տիին Հ թեմա յէն Հեռանալու տ րամ աղբո ւթ իւննե բ բ , սթա– վետս/Հա յ կերպարուեստի գաղափարական , ստեղ–

Ա յս <Հ.Սամե նա պա տ ի ւդ բ , որուն սիրտն ու Հո ծլ֊աիռնայեանող նոր Հնգամ նա կին մ ԷՀ ժ ո ղո վո ւր գի առՀեւ հագործական այդ սխալներն ու սայթաքումնեբբ
2>իւււ
գին, ,իր Հագուստին Հետ գունակից են , շրջապատ­ խնգիբներէն ետ մնալը, փէ 1 (լաժի եւ նա. Հ ետ եւանք են Հա յաս տան ի սովետական կեր պա ր -
ուած
ի՛ր կայիափա յական գունգովը ^ անվախօրէն մ ո ր թ / գերակշռող տեղը, ինչպէս նաեւ ուեստագէտնե րու մի ութեան վա ր չութ եան քաւլս/–

կր տնօր ինէ Պ ո լսո յ Հա յկ * եկեղեցիներու եւ գ՚՚լ– պատմ ական թեմ այով տաբուի լբ՝ յա տ կան շա կան քագ յն - գագափա րական աշխաաան քի թոլլու

ո ո ււ ներ ու գործերը՝ Համաձայն իբ Զբարեխնամդ են մեր շատ մը կե բպա ր ո ւես տաղէ ան եր ո ւն Համար ։ թեան
Վեր Հին շր Հանին՝ շատ նկարիչներ իրենց ստեզծա– (Ի ո զո վին մ ԷՀ քննադատութեան են թաք կո ւե -
թուրք աիրոՀբ կամքին։
գո բծո ւթ իւննե րը սաՀմանափակած են էթփՆԱւային ցաւ Հա յ կա կան ՍՍ Ո* նախարարներու Ս ո վետին
Ասոնք գիտեն , որ Հայը քրիստոնէաբար կբ փէյդա^ի ե ւ 13ո՚րփՆ1ե մոււթ/ նեղ
շրՀանակներով կից Արուեստի գործեբու վարչութեան եւ կեբպար–
ներէ բոլորին՛ Ոչ միայն կբ ներէ, այլեւ կր վար­ (Մ • Աբեղեան , Վ* Աղա բա բեան , . Սսայեան , է՛ ո ւեստաղէտնե բու մ իութեան
վա ր չո ւթեան ան բա -
ձատրէ յաճախ՝ փոխանակ պատմելու ։ Փ ա^ ս տ ;
ւաբաբ աշվսատանքր ։Նկաաի առաւ նաեւ, ոբ կեր­
Գտցէք , օրինակի Համար , կիրակի օր մ ը Փարիզի
պարուեստի քննադատներ ք բա ւա ր ա ր կերպով չեն
եկեղեցին՝ պատարագին ներկայ ՝Րէէաէո*- ՝ Մտ.ի կ կ՛՝արգիլէի /անունս յիշատակել Պոլսոք աթոռակա­ զբաղած
ս ո վե տ ա Հ ա յ կեր սլա ր ուեստագէտնե բու
Րրէք «Ե^-Ա առԱՈ-էդ» մաոթանք-յի շատակոլթ իւն ը, լին առընթեր , կամ կ^աբգիքէի անոր անունը յիշել ոտ ե զծա գործ ութ իւն նեբո վ *

ուր Ագգր&աիր Հայրապետին Հետ, ՀամաՀաւասաբ Հայ^քյւիստոնեանեբոլ եկեղեցիներուն մէՀ ։ (ի՛ ո գո ւիին վեբՀալո ր ութեան խօսեցաւ աբուես–
.Բայց խռովելու գործեբու վա բ չո ւթ ե ան պետ րն կե բ Զ * Վար -
մ աղթանքով կք յ ի չ ո լ ի Պո լսո յ Թ ո ւր քբնտ ի բ տե­ տեգի չկայ կարծեմ։ քՒուրքր տ\ի եան ։
մ ի շտ ե քա խ տ ա գէ տ
ղա պաՀ Գէ որզ. Աս լան ե անին ան ո ւնը՝ Հանգուզեա / կամակատարներուն եւ վարձաՀատո յց եղած է իր գան

պատրիարքի անունին փո խաբէն , ինչպէս սով ո բա- Հանղէպ։ Օրբ պիտի գայ ։ Կ եր ոլ արուեստ ա ղ է տն ե ր ո լ բնգՀ * ք^՜ողՈէէբ Բա -
նաձեւ քուէարկեց ։
թիւն էր յիչել Հ ոդե լո լս քլորէն Ա * կաթողիկոսի Պոլսոյ այս բոլոր ազգագա՚ւնեբն ու լրտեսները
անուն բ՝ իբ մաՀէն ետքբ ։ կոզմէ ,
պիտի վարձատբուին բուն Ի"Կ Թուոըեբռւ

Բբիստոս իսկ պիտի բմբոսաանաբ՝ Հայկական «չուան» կամ «եաթաղան» պատուանշան՛ով, իրենց ՄԱՍԻՍ գ մանկական ե լ պատանեկան ամ սա -

այս անօ ր ինա կ նեբողամ տ ո ւթեան վրա յ : Թերեւս նախորդներուն պէս, եթէ մինչեւ այն ատեն տզ­ թերթ, Բ. տարի, թիւ 16 (1946 Օգոստոս) ՛Պատ­

ալ պիտի ա յրէ ր իր քարոզած սիրո յ Աւետաբան բ : զային ս՚րգար պատիժով մը իրենց Հ ՚ւգի՚նչւիչեն ** * կերազարդ։ Հասցէ* ^ ^ € < Խ 1353, 8ս€ՈՕՏ &՚1>6Տ,

էքթէ ես Հայոց կաթողիկոսին տեղն ըլլայի , Կ– ՊԵՏՈՒՇ (^§շոէւոշ) :

«ՏԱՌԱՋԴԻ ԹԵՐԹՕՆԸ (4) եկաւ վրաս * * * ատրճանակը այն չէր ինչ որ եբեւա– կանՀիս մէՀ կեղտ է տեսնում , կամ քիթս վազում

1° Ա 8 I I 8 Ի Ա 3 Ը կայում էի ես*** է*** ք,ասի ոբ իմս չէ եւ մի օր իմ սբի նման մի
Բայց ես միտք չունեմ
մաքդ սպաննելու ա– սրով պիտի թռցնեն ** *

սացի : Բ՛այց , ինչպէ^ս է պատաՀ ել որ 12 տարիէ ի

Աւելի լաւ » • • քո սրով ստիպուած ես կամ վեր կ՛ապրեմ ... շատ փոքք եմ դեռ իրենց Հաբ -

- Բո սրով՝ պէտք է մօտենա ս , ոբ զարնես , սպաննել, կամ սպաննուիլ* * * մինչդեռ իմ Զքօլ - ուածին Համար թէ^ մոռացան ինձ**՛ եթէ ոչ մբ–
են թէ, սպաննուելու Համար նախ պէտք է
իսկ իմինովս՝ Հեռուէն . . . Տեսնեմ ; Բայց աԴով թէ քո կեանքը 1լ ազատես ե լ քժէ քո թշե՚ամո«... տածում

պէտք է լաւ նշան առնել : Տեսնեմ , տեսնեմ * » • Ւ՚Ալ՚Ղէ՛*"՝ - Եքբ թշնամին տեսնի քո ձեռքը տառապիլ որբի յատուկ բո լ որ զրկանքներ ով ,

Տետոյ՝ բազուկդ պէտք է ուժեղ լինի , եթէ այս ատը ճան ա կր կը կարծէ որ մ ԷՀբ փամ վա ւ շտ սպաննուած Հօրդ յիշատակով եւ մօրդ ամենօբեա ք

ոչ կր ցնցէ եւ պարապի կ՚երթայ * * * Հյուտ ^ կայ եւ իմ րէվոլվէրբ քա շելիք ունի տա կբ , այս - աբտասունքով, տառապիլ ամէն րոպէ սպաննուե -
տեսնեմ***
ինքն կբ գործէ եւ*** կբ վախնայ ու կբ փախչի* *• լու մզձաւանՀով • • . եւ յետոյ միայն երբ արիւնը

- Բարձիս տակն է * • • գի էե բ բ , քնելու ժամա­ Հասկ ա ն ււՐ՛ ւմ ես * * * եւ ազատտ ծ կը քին ես թէ քո ցամքել է արդէն երակներիդ մէՀ, դալուկ ես Աւե*.

նակ միշտ կը դնեմ բարձիս աակ< ւմէն կեանքը եւ թէ իր անիծեալ կեանքը* ** խնգիրր ա ի սի նման եւ ունիս մի կոտրած ատրճանակ մի -

օր կբ իւղոտեմ , կը սրբեմ , կբ փայլեցնեմ միայն մարդ չսպաննելու մ ԷՀ չէ այլ նաեւ չսպան­ այն, որի վրայ կբ ծիծագի թշնամին, այն ժամ ա -
նուելու մԷՀ * *.
- ԳէՀ , ցոյց տուր , տեսնեմ • * * նակ միայն գան ու տանձի պոչէն բարակ վիղգ **•

Աւետիսը բարձը դէն նետեց եւ սա ասա ՚9՚ Կրտածս որ մէՀքս կապեմ • » • խեղճ գլուխս * ա յս րո է" ր բ գիտես , այս ԲՈԼՈԲԲ

I » "ՀՀ 1 * * * յետո յ՝ խենթութիւն կանես : մտածում ես, տառապում ես ու չես մեռնում •• •

փամփշտակալ է*** սրա վրայ կբ շարես փամ - փոխելս իմինիս Հետ * * * դեռ երէկ պոռում էիր * <ձփատիշաՀբմ չօք եաշաՀդ

փուշտնե ր ը * * * Տետոյ՝ կա շուի ամանբ բանալով 1 պաՀԷ քուկդ , ես էլ պաՀեմ իմք * . . եթէ ... Հաւանաբար միւս երկիրների թագաւորներն էլ

սա էլ, ասաց , ձեռքիս չափ *"յգ բանն է * * * ա– իմկբ կոտրեն իրենց Հպատակներին ** *
1բճանակ է * • • բէՎսլվէբ է՝
գիտե0ս յ մի օր պատաՀ ի , որ թշնամ ին իմ անա յ թէ վերինի պէս նրանք է լ շատ խիստ եւ բարկա -

պրաունինկ կ՝ասես * * * մՕրեզբայրս ասաց թէ քօլա պրաունինկբ մարդ չի սպաննէ ու վրաս յարձակի , ցոտ պէտք է լինեն * * * եթէ ոչ նբտնցէն մ է կբ ե–

է • Տուր , ձեռքս առնեմ • * * դուն քու սքովգ զիս կը պաշտպանես » * *
X թէ բարի էր պիտի ասէր բարեկամաբար մերի -
Ո՛չ յ ո՛չ 1 վտանգաւոք է* *•
նին , թէ չէ կարելի այդպէս յաճախ բարկանալ***
ինչպէ0ս պէտք է անել մաքգ սպաննելու
Տուն վերադարձա ք սրտաբեկ՝ մտածելով ոբ մարդ Աստուծոյ, նրանք էլ մարդ են մեզի պէս,

Հ ամ ար*** իմ ժանգոտած սրով պիտի պաշտպանէի իմ քնքուշ տուրք են տալիս, քեզ Համար պալատներ են շի -

.—. Այսպէս * նախ՝ սա կը բանաս * * * տեսնո**ւմ ըն կեքոՀ Աւետիսի վտանգուած կեանքբ , թէեւ ինքն նում*.* Մի թագաւորի գործբ մարդ սպաննել չէ

ես Վեց Հատ խոզովակ ունի, իւբաքանչիւք իսողո - ունէր պրունինկ , րէվոլվէր * Զքօլտդ ատրճանակ , միայն*** եթէ պարապ ժամանակ շատ ունիս, փո­

վակի մէՀ կբ զետեղես մի մի փամփուշտ . * . թէեւ բայց որ չէր կրակի, մարդ չէր սպաններ * * * խանակ սուրդ քաշելու, ձիգ Քաչէբ 1 գնա, շքՀԷ ,

իմ փամփուշտները ոչ գափս|իւլ ունեն ոչ էլ կա - Եկայ տուն եւ դրան սեմին նստայ ՚դլուիսս առի Հ արց ո լվա րձ արա , տես թէ ի^նչ են ուզում * * * մեզ

պար * * * բա յց՝ վնաս չունի * * * յետո յ՝ կիւլլէ՜ն կը ձեռքերիս մ ԷՀ ու սկսայ ինքս ինձ Հետ զրուցել ; էլ վարկաբեկում ես*** մենք էլ մեք ձեռքբ սուր

բերես իր տեղը, այսպէս՛** յետոյ կք բարձրս, ֊ Ուրեմն՝ այս գլուխք, որ ունեմ Հիմա ձեռքերիս ունինք , րս, րլ երբեք մեր Հպատակներին վբայ չենք

ցնես աքաղաղը* * * այսպէս, յետոյ տակէն կը քա­ մ ԷՀ, իմս չէ . . . կարոդ են, երբ իրենց միտքն իյ -քաշեր ... եթէ ձանձրանում ես առ ձեռքդ կիթառբ

շես . • • թէեւ քաշելիքը կոտրած է , բայց վնաս չու­ նա ք , գալ ու կտրել * • • իմ սրիս նման մի սրով* * * ու նուագէ * * * կամ մի կտոր թուղթ ու գրիչ առ

նի * * * դու բաշէ , եւ գնդակք կ՚երթայ * * * Հտսկսք– առանց ինձ լուր տալու * * * կամ իրենց առՀեւէն առՀեւդ մի Ոտանաւոր գրէ • • եթէ ոչ բոլորս կբ

ցա0ր • * * եթէ լաւ նշան առիր , գնգակբ կ՚երթայ ու վւախչելոլ Ժամանակ, մէկ Հարուածով կր թռցնեն Հաւաքուենք ու քեզ գաՀէն վար կ՛՛առնենք * * *դ *

կբ մտնէ մարդու փորին մէՀ* * * եւ մարգը կը փըռ– * * * քանի որ իմս չէ , ի^ոչ պէտք կայ մ ԷՀբ բան լե­ Բնական է, եթէ բաբի թագաւոր է՝ այսպէս պիտի

ուի գետին • • • ցնել ու*** թող պարապ մնա յ * * . մայրս բարկա - ասէ ... բա՛յց • • •

Եբք* է ՚ ՚ ^ ^ է յա ս սկա՚բա՚գբ ո ւթիւնը պաղութէլն նում է , երբ երեսս Հեմ լուան ում առաւօտը եոը ա– ՏՕ՚ԲԹ– Ց– ԿԻԼԻԿԵՅԻ

Fonds A.R.A.M