Page 51 - \ARM_19-1946_03
P. 51
# ճ❁ԱԶ

Սուր իա ու, անմիքապէս կը ներկայանայ Հալէպի ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ

Ազգ « ր շիւ ան ո ւթե ան ո , գործ֊ պահանջելով Փրեն կր Կ ԱթողիկոսիԳ ՌոսԽԱցը

յանձն ո լի Հայ բեկորներ հաւաքելու գործը : Մի– X Հիւս Ամերիկայի ժողովուպի&
նաս ամիսներով
տերոլ գիւղերը կը պտտի Արաբներու եւ ՝Բիւր– Հ ե ւ ա լ հ ւ անյայտ ւքի խրամատում

ել կը Հա՜ւաքէ աւելի քան 240՝ որ.

բեր– Ով որ կը մերմ-էր յքսնձնե, իր պաՀած Հայը, ԻԱ ռ ւ ն է մ թափել ես մի առաւօտ

դմխ դ Մին աս ի գսդ, .կին։ Երր հայրենական մարտն էր որոտում , ԽՍ՝Ր– •.— Ամենայն Հայոգ կաթողիկոսը հետեւ­
Նոյն շարունակէ Երբ յաղթանակն էր ծնւում ւիաոաւոբ : եալ հրահանգը ուղղած է Հիւս –Ամերիկայի Առաջ­
ւզգասիրակւ Գ՛ ,րծը կը նորդ Տիրան եպիսկոպոսի, վերջ տալու համար
տարիներէ ի վեր տիրող պառակտումներուն • (12
նաեւ Ուբֆայի շրջանի մէէ1– բոլոր անոնք ոբ այգ օ »ր է ր ^, Մարտ 1946). -

թուականներուն Ուրֆա գտնուած են, շատ լալ կր
Հաւաքելու Քանի գարուն է եկել ու անցել ,
ճանչնան զինքը : Բաց ի Հայ բեկորներ քանի Այն խրամատը զուգուել է խոտով

գործէն , Ուրֆայի մէչ1 ալ կը մաքրագործէ վերջին Ել արծաթաջուր աոու է դարձել :

մը Հայակեր թ՛ուրքեր։ Երր ֆրանսական ԱՄԵՐԻԿԱՀԱՅ ԵԿԵՂԵՑԻԻ ՄԻԱՍՆԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ

զէնուորները կը քաշուին Րւրֆայէն, Մինաս Եւ գուցէ հիմա, գարնան այս պահին , ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՒՄԻ ՄԱՍԻՆ
կաքաւնհրի պէս սիրահար մի զոյգ
ալ Հարիւրաւոր աքս ո րա կան Հայերու Հետ կու Նստած այն ստուի զմրուխտհայ ափին ՀԻՒՍԻՍԱՅԻՆ ԱՄԵՐԻԿԱՑԻ ՀԱՅՈՑ ԱՐԵՒԵԼԵԱՆ
գայ Խարբերգ Սիրոյ երազ են հիւսռւմ շիւղ աո շիւղ :
1919^1 ծածկելով իր բուն անունը։

Բայց իր խրոխտ կեցուածքը, կրակոտ աչքերը եւ ԹԵՄԻ ԱՌԱՋՆՈՐԴ ԳԵՐԱՊԱՏԻՒ Տ • ՏԻՐԱՆ

անգլիական սբճագոյն կերպասէ Հագուստը շոլ ~ ՍՐՐ-ԱԶԱՆ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԻ, ԽՆԴԱԼ Ի ՏԷՐ

տով կը գրաւեն Թուրքերու ուշադրութիւնը՛. Եր՛

ԲԵՔ չեմ մ ոռնւ սրհէն կտրուած կ՚ապրէի Հոսում է առուն եւ յուշն իմ անդորր Հիւսիսային Ամերիկայի Արեւելեան Թեմի
Սուզուհլ է նրա ջրերում կաբար,
•Բիւ րաե՛րե,ոլ մէչ, ՛բ՛ ու"ր՛իժշ ՛ քանի մր Հայ որբերու ք^այց ես հպարտ ե մ , որ արեան գնով Հայկական մի Հատուածի վարչական բաժանումը
Փրկել եմ ափն այդ այն գոյ գի համար։
Հետ; Իրիկուն մր երբ դաշտէն տուն կր վերադառ­ Մայր Եկեղեցուց վաղուց ի վեր, մեր մտաՀոգու–

նայի, առաքին Հանդիպող ՚Բիլրտր արհամարհան­ թեան առարկան եղել է, որ ել նկատի առնուած

քով ըսաւ • ՀՐԱՉԵԱՅ ՅՈՎՀԱՆՆԷՍԵԱՆ է Հայրապետական Անդրանիկ կոնդակի մէչ1, ուր

Ջեր գիւղացի ֆ է տայ ի մը եկած է, ձեզ կր նոցա միութեան յորդոր ել Հրաւէր է տրուած Հե.
փնւ •ռէ։
քին : Շ ր ո ւՆեաԱ աղկ գին ո ւ ծ կը պատէր ; Օր մբ կը տեւեալ ձե ւա կե ր պո ւթ ե ամբ • « Աստանոր կամ իմք

Ես , ՛չու. , շարունակեցի ներկա յաւ ՛յ 9եի ի ՛բդեր ուն իր Հայրը եւ զպառակտեա լ վիճակ եկեզեցլո յս մ եր ո յ ի Մ ի"
բաս Երբ Հւ
ատաս I սպաննող ացետլ \,աՀանգս , որ ցաւ է Մ եզ եւ Համ ա յն ող–

նբ ուր կր ծառայէ ի9 Թուրքին : Տեսնելով անոր խոր ծերութիւնը, կ՝ըսէ. քամիտ Հայոց : Պատուէր տամք ոքոց անկ է , լու­

Հոն ալ լսեցի նոյն խոսքերը ։ ՝Ր ի չ վերքը դուրս ե– Եկած եմ Հօրս վրէժը լուծելու, բայց կր խնա­ ծանել զամենայն անքատ կազմակերպութիւնս , ՈՐՔ

լայ տունէն միւս Հայերը տեսնելու եւ լուր մը յեմ քեղի, քանի որ այլեւս անպէտ ես »: Թուրքը չեն Հ ա ս տ ա տ եա լ Հա յր ա պե տ ա կան ի շիւ ան ո ւթ ե ա մ բդ
, կը սկսի
առնելու ֆէտայիին մասին –.Տեսայ Ա՝ ինասը կեցած տեսնելով Մինւ "ին վեՀանձնոլթիւնը պարտ է նոցա բստ Հ ոգեւորին եւ ըսա վարչակա­

Բիւրտի մը դրան աոՎեւ... Համարձակութիւն լալ եւ զղջում յայտծԱլ : նին ենթակայ էթնել Առաջնորդին Տ* Տիբա*ն նորա -

չունեցայ խօսելու իրեն Հետ. նախ որ շատ Հայե– աշնան երր Հայեբբ սկսան քաշուիլ գէ՛­ պսակ Եպիսկոպոսին , իսկ քաՀանայից՝ խոստա­

բեն էէ ի կրնար խօսիլ եւ յետոյ՝ կը քաշուէի պի Առլրիա , Մինասն ալ զինուած, Քւրֆացի Տա– նալ Հնազանդութիւն կատարեալ, որպէս վխճակա–

Բիւբտերէն Հ Բայց ինք մօտեցաւ ինծի, մւզիտր ե– կոր անունով երիտասարդի մր հետ մեկնեօաւ ։ ւոբ Առաջնորդին իւրեանց , վեբաՀաստատելով
« Եկայ ձեզ
րեսին Համբուրեց զիս ու բսաւ* Ուրֆա Հասած ատեն, անխոՀեմ արար շուկա յ ել­ զմիութիւն պառակտեալ Հօտին :

տեսնելու , սլէտք է \ոբ գուք բոլորգ ալ ձեր տեզե– լէ պտո յտ մ բ կա տ ա բ ե լո լ Համ ար եւ ձեր բակալ–
ո ւելով
բբ վերադառնաք, ա յլեւս վախ չկա յ , դուք Հա յ քոց ին ոստիկանատուն 1լ առաքնո ր զուի % Այդ մի * Զկարգաւորութիւն գործոցս յան ձնեմք ի կտ­
բա կան տար ածել Տ* Տիրան Եպիսկոպոսի Հոգեւոր գաւկի
էք եւ Հայ պիտի մնաք՝^ ; վյրան է էն իր ան բա մ ան զէնքբ եւ կամ աւո - Ա երում , բստ մտաց կոնդակին
:
(ք՜ամ ա նա կ մբ գիւդ մնալէ վերք , գնաց Վերի թուղթե ր բ ։ ՛էյ կա տելով որ ան կա րե լի պիտի

յայ զաք որպէս Հսկիձ Հազարաւոր որբերու վբայ , >՝//ոյ յ ս զս սո՛ւի լ այգ պա քմ՚կնն –ր՛՛է մ^ք ^ամկ ե Էն չ Տուշ առնեմք ժո զո վք գա կանաց Մերոց, թէ

որոնք կբ խնամուէին Ամերի կացիներո լ կոզմէ։ աւՔ առնե լով կբ փախ շի Հարցաքննութեան տար­ որպիսի չարեաց ագբերք են այդպիսի երկպառա­

Մ ինաս ին անուն բ շուտով կբ տարած ուի Խաբ - ուած ս՜ա են ։ քէքումր մր ոստիկաններ կբ Հետսւպրն– կութիւնք բնդ յարկաւ եկեղեցւոյն յորոց պարտ է

բերգի մէք վերապրող Հայերու մէք։ Օր մբ քիւրտ դեն զիսքբ ՚ կր մ տ՚նէ Հա լ կա կան աւերակ տուներ բ զգուշանալ առ ի շինութիւն եւ ի պաՀ պան ո ւթ ի ւն

պէկ մ բ իր Հ ետեւո ր գներով կուդա յ եւ կբ պաշա­ եւ կբ յա քողի պաՀ ել ի ր զէնքբ ել կամաւո բա կան Մայր Եկեղեցւոյ »:

րէ որբանոցբ, կբ սպառնայ կրակի տաք ամբողքբ, թուղթե ր բ , ու կրկին ետ կուգա յ , կբ յանձնուի Հայ եկեղեցու մի ասն ական ո ւթե ան եւ Հ այ

ռք^է իրեն չյանձնեն այն Հայ Հարսբ ֊որ իր քովէն •իկաննեբուն , որոնք ռիսքբ ^Լբ տանին ուղղակի մողո վրդի մ իութեան եւ Համերաշխութեան գա­

վւախած եկած է որբանոցբ։ իրարանցում ամէն դատարան ւ Որքան ալ կ՝ուղէ ինքնութիւնք ծած– ղափարներ բ պատանեկութեան Հասակից եղել են

կողմ ։Որբան;ոցի պա շտ օն ե ան ե ր բ 1լ որո չեն յանձն ել ^Լ^*է 1 անօ ֊տ ։ Շ ատ լաւ կբ ճանչնան զինքբ ել Մ եր իդէալներբ եւ ղեկավար ս կզբ ո ւնքն ե բ ք կեան­

Հարսբ , փբէլելու Համար մի ւսնե Մինւ երեսին կու տան իր կատարած սպան ութ ի ւնն երբ ։ քի մէք՛. Այս Համոզմունքին բերել են մեգ Հեռա­

կ՝ իմանայ այգ որո շամբ , բուռն կԲեԱր՛ պով կ՝ընղղէ— • բանտէն դատարան , ահռելի ւոր եւ մերձաւոր պատմութեան փաս տեր բ ;
կ՛ենթարկեն , 500 փայտի Հար
մւ նայ։ Իբ Հետ առնելով Պ՛ Աոկրատր, ար նոյն– չարչարանքներու միածնի բռնած գիբքէՀ Հանգէպ ^1իւիկիոյ Կաթո­

պէս մեծ Հայրենասէր մբն էր, կբ նետուին որբա– ուածներ, ե^զասգնեբր փետել, մինչեւ որ կբ յա– ղիկոսական Աթոռի Մեզնից առաք եւ Մեր օրով՝

նոցի պարիսպնեբուն տակ , տասնոց ատրճանակ– քոզին իք ոլզթ մ բ ստորագրեք տալ թէ ինքն է Հ ե՛­ Հաստատում են Մեր ասածներ բ Հ

ներբ բռնած եւ վճռապէս կբ յայտարարեն քիւրտ զին ա կբ բազմ աթիւ ս պան ո ւթ ի ւնն եր ո ւ , Ղ՝աշնա - Չափազանց մխիթարական էր Մեգ Համար

պէկին . Ա*եր դիակներբ իյնալէ առաք դուք կիցնեբու Ուրֆա եղած ՛ժամանակ ։ տեսնել այդ գաղափարնե րով ներ շն չուած Ազգային

այստեդէն Հայ կին մր չէք կրնար տանիլ։ կբսկսի (Հետոյ շղթայակապ խումբ մբ ոստիկաններով Ե կեգեց ական (ք՝ո զո վի բո լո ր Պատգամ աւո բներ ին ,

Հբացանաձգո ւթիւն ք ։ Երբ քիւբա պէկբ կբ տեսնէ եր զ ր կուի Տ իգրանա կօ րտ , Ան կա խ ո ւթ ե ան Ատեա­ որ արտայայտուեցաւ ժողովական ^որոշումներում,

որ սուգի պիտի նստէ , կբ ձգէ կբ Հեռանա յ ։ նին : Ա քքէ* Լ ա յգ Խ ա ր բե բ գէն իրեն բնկերաց ողներ բ եւ որ անշուշտ պիտի արտայայտուի նաեւ կեանքի

Բէմալակտն շարմումբ ծա՛յր տուած էր։ Թո­ Հեռագրած էին հքարբեբգ Ա ինասին ձերբակալուի– մէ ք ։1ք ո յն քան մխիթարական է Աեո Համար Ամերի–

վէ ալ Օսմ ան ի շ Էթանե ր բ աՀ ուստ ք սափ կբ տարա­ լբ ու Տ իգրանակե րտ զբկՈէ–իէԲ ։ Ա յգ օրերուն տա­ կաՀայութեան բաժանեալ Հատուածի Կեդրոնական

ծէին արեւելեան նահանգներուն մէք։ Աւազակու­ կաւին 1օ ար բերդ գտնուող Հայերու մ էք մեծ յ ո լ ՜ Վարչութեան Ատենապետ՝ Ար ամ ՛Լ, ա լ պան տ Լ ան ի

թիւն եւ կողոպուտ ամէն տեղ։ իրիկուն մր Մի– զում պաաճառեց իր ձեր րակա լո ւթ իւնբ : Բաւա - եւ Բարտ ո լղար՝՝ Հայկազն Գ * ՚Լազա րեանի 1 945

նաս լեռնային • նեղ ճամրով մը Վերի ՛Բադէ քէն կան գումարներ Հաւաքեցին եւ թուրք պա շտ օն ե ա - թուի Ազգային –Ե^լե դե ցական ՀԻՈ դովին ո ւգզած

Մեղրէ կ*իքնէ ։ Յանկարծ իր գէմ ր կբ ցցուի քե - ներ կաշառելով կրցան փաստաթուղթեր առ - գրութեան մ էք եւ յատկապէս նո րա վեր քարանում

մալական աւազակ մբ, նստած իր ձիուն վ ր այ։ նե լ յՍաբբեբդի կառավարութենէն , ԲԱելով թէ Մի՜ կարդալ եւ շե շտ ո ւա ծ տեսնել նո յն գաղափարներ խ

Երբ կբ տեսնէ Մ ինասբ , Հ բացան բ վեր կ՚առնէ ու նասբ միշտ ալ եղած է քՏաբբերգ , ոչ Ամերիկա է կա րե ւ՛ո բութ ի ւնբ , մանաւանդ տուեալ մոմենտում ։

կբ Հրամայէ, առանց այ յ ել այլի Հանել իր վրայի գտցած եւ ոչ ա/ կամաւոր է եղած ։ Այսթուղթե–

անգլիական սբճագոյն Հաղ ո ւ ս տ բ եւ յանձնէ լ ի– րբ Խ Ա՛ր բերդէն Տիգրանակե բտ՝ զրկուեցան մասնա– Այս բոլոբից յետոյ պարզ է՝ որ Հաբցբ լուծ­

բեն ։ Մինաս առանց առարկութեան կբ Հանէ բաճ­ ւ // մարդոց մ իքոցաւ ; Ա ա ր բե բգցի Հազա րա պետ ուած պիտի Համարել, քանի ՛որ յիշեալ Հատուա–

կոնբ եւ կբ սկսի Քա^1^Լ աա բատին կոճակներ ր : Աբ , որ իր պաշտօնով Տ իգրանա կե ր տ կ ր գտնուէր , ծբ պատրաստակամութիւն ունի միանալու Մայր

Ղ՝էմբ կեցոգ աւազակբ յափշտակուած իբ աւարէն, իրեն յանձնուած փաստաթուղթերով կբ ներկայա– Եկեղեցուն եւ Հայ Եկեղեցու Բարձրագոյն իշխա­

անտարբեր կբ գիտէ իր զոՀբ։ Մ ինաս ^ որ սովո - նայ Անկախութեան Ատեանին , ու կբ պարզէ խբն– նս ւթի ւնբ սիրով բնդառաքում է նորա ցանկու­

բարաբ ատրճանակբ կր պաՀէր տաբատին առքեւի գիրր • Ա ես չ ա յդ Ա ինասին գատավա ր ո ւթ իւն բ թեան եւ ուրախ է բնգունելու նո բան եւ տեսնելու

գրպանին մէք, կայծակի արագութեամբ քանի մբ վե բքաց ած էր կախաղան ի պատ իժ ո վ * իր չորս Հայութեան Ազգա յին եւ Եկեղեցական Լրութեան

Հարուածներ կբ պարպէ եւ դետին կբ փռէ ա ւ ա– Հայ բնկեբներէն երկուքբ արդէն կախուած էին։ մէք : Ո ՚ ս ա ի այսու յանձնարաբում ենք Ղ>երապատ–

զակբ, եւ « իմ մայրս լալու տեղ, թող քու մայրդ Այսսէ1"յոՎ Մ ինասբ աարի էն աւելի բանտե բու ութեանգ, Անդրանիկ կոնդակի իմաստին Համա
վերք կ՚արձակուի բանտէն
լայ », ԲԱս՜Լով կբ շարունակէ ճամբան։ նկուղներու մէք մաշելէ ձայն Հրբալւիրել Ջեղ մօտ բաժանեալ Հ ատ ուա ծի

Տա քորդ օբբ բազմ աթիւ ձեր բա կա լութ ի ւնն եր ու կբ ղրկուի ՀԱմէլէ Թապոլրին» , իբրեւ զին - Կեդրոնական Վյսբչութեան Ատենապետին եւ ՝Բար–

տեղի ունեցան Հայերու Հւ Հակաքէմա լական թ՝ուբ– բա կան փախստական ։ Բանի մբ ամիս ալ Հոն տուդաբին եւ առաքաբկել ՚ Պաշտօնական եղանա­

քեբու մէք։ Բայց անօգուտ։ թ՛էեւ Ա ինաս չձերբա– մաշելէ վերք, կբ յաքոգի փախչիք եւ վերքնապէ կք՛ վ լուծել ի րենց անքատ բոլո ր կազմ ակեր պո ւ -

կար ՚զաւ այդ օրբ , բայց օ բ մբ, \92\ին, ինկաւ Հա սնի լ Հալէպ։ Երբ Հալէպ Հլ ւնե լու թ ի ւններբ , առաքա բկելո վ նոցա ճանաչել Ամ եր ի–

Մեղրէի բանտը ։ Թսւբք ւճրագոբծ աւազակնեբբ , լուրը կաՀայոց Արեւելեան թ՛եմ ի Հա յ բապետաՀ ա ս տատ

ռԻնՔ) ՂասԻնՔ ԳԻ"ՔԸ տեսնելու։ Այգ խրոխ նոր եկեղեցական կանոնադրութիւներ եւ բստ յնմ

որոնք երկար տարիներու բանտարկութեան դա– պատկառելի երիտասարդը Հալած ու մ, էբ– են թ ա ր կո ւե լ եւ կապ Հաստատել Հայր ա պետ աՀաս–

տապարտուած էին , կ՛՛որոշեն մէ^տեղէն վերցնել երկար սեւ մօրուք մը մարմինին վբայ մնացած տատ Առաքնո բ գ ի ել կեդրոնական վա ր չութ եան

Մ ինասը ։ Օրին մէկը, Թուրք մը կը մօտենայ իրեն Հագուստները պատառ-պատառ էին եղած, թայց Հետ : Իսկ քաՀանանեբից խոստում առնել ճանա­
իր
եւ կր խնդրէ ընկերանալ երթալու մինչեւ երբեք յուսաՀատած չէր։ ՛Բանի մը ամիս վերշ^ը,

ՒՅԷՂԲ՛ կարդալու Համար Հայերէն նամակ մը ղո ր արգէն յայտնի դէմք էր Հալէպի մէչ1 քՕարբերդցի չելու եւ ենթարկուելու թեմակալ Առաքնոբդին եւ

իր Հայ կինը գրած է իրեն։ Մինաս միամտաբար Մ ինասը : Շուտով ծանօթացաւ խմ բապեա Մ ոլրա– կեդրոնական Վա բ չո ւթեան ։

կ՛՚ընկերանայ Թուրքին , որ զինքը թակարդը ձգե– տին (Ցրօնքցի) որուն Հետ յաճախ կը տեսնէ - Վեբոյիշեալ ակտի կատարման մասին զեկու -

լէ վերԸ, կը սպասէ իր ընկերներուն , ըսելով թէ ինք կուսակցական եւ ազգային գործերոլ մէչ1։ ցանել Մեզ արձանագրութեան առաքմամբ։

նամակը սնտուկին մէքն է, բայց բանալին իր ըն– Ժամանակ մըն ալ Աուրիոյ մէչ1 ապրելէ վերէ1 ե–

կերոչՀ մօտ է ։ Յանկարծ ներս կը խուժեն եօթը կալ 3)րանսա , ուր եւ մեռաւ, իր ետին ձգելով

Թո ւրքեր եւ կը յարձակին Մ ինաս ի վրայ ; Բաբե - Հինգ անչափաՀաս զաւակներ եւ այրին, Տիկին Խ* ՄԻՈՒԹԵԱՆ չ՚ոՐԲոԲԳ Հնգամեակին առ -
թիւ, առոզքապաՀական
բախտաբար աճապարանքի գալով կր մոռնան դու֊ ՚Հայկանտւշբ , որ սրտին մէչ1 վառ կը պաՀԷ իր ա– ճակատին վրտյ եւս մեծ

՜լԲ ԳՈՏ^Լ։ միջոցին՝ առիւծ կտրած Մ ինասը դնին ււնցե ւ դր ու ձագուկներ բ կբ դաստիս աշխատանքներ պիտ ի կատարու ին–. \աին 212.140
պաշտելի
շբքԼլռՎ եօթբ թուրք արիւնարբու գազաններբ, բակէ այնպէս ինչպէս որ կա ակահ է իբ

օգնութեան աղաղակներով ի՚եքզինքբ դուրս կբ նե­ ամուսինբ % բժիշկներ յա ս տարուան կրկինբ պիտի ա՛շ­

տէ ։ Բաւական վէրքեր ստացած էր, բայց շուտով Իմ կարողութենէն վեր է լիովին ոլ ատ կերա– խատին բժշկական հաստատութեանց մէչՀ։ Զին -
ցնել այս Հերոսին
լաւացաւ : Իբրեւ ծաղկեփունջ, կեանքն Ա յսքանը .ոլորական բժիշկներու թիլը պիտի ըըայ աւելէ
թիւ։ եւ կին առ–
Բարեկամներու քանքերով եւ կաշա. ռքի շնոր– գորՇ՜բ ։ երկու միլիոն։ Թչնամին ոչնչացուցած է 6000 Հի­
վ. ։.
Հ իւ ազատեցաւ բանտէն , « մ ահ ուա՛ւ Հնռամ ւանդանոցներ , 33.000 բուժարաններ , 976 ապաքի •
Համար աՀ–
խ ըստ ակա՛ն։, չերեւալոլ յյլ՛ Թոււս րքդերու՛Բ՛ Պ– ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ ն արաններ , 656 Հանգստեան տուներ եւ 60 դեղա­

գործական Հաստատութիւնն եր յ

Fonds A.R.A.M
   46   47   48   49   50   51   52   53   54   55   56