Page 251 - \ARM_19-1946_03

ԻոէձդափԱ թաբհդաթիւՕը Ա ն ե փ շ ա տգ խ / ՄեքԱ Աւեւևլքր վառօդի տակառ

Այս ամիս, Սեպտեմբերի մէք, տեղի աԻաէ ժռղուխւդիԱ ւ1աՎաք • •օ -
Բ*
ուֆ ե՛ն այ Հա յ ասա ան ի խորՀրգային գրողներու Այս Խորագրով հրկարաշունչ յօդուած մը
կայ Եգիպտոսի «ել Մասր» թերթ-ին մէջ, Պ Է Տ Հ Ա « –
Համագումարը , Երեւան ; « Փ ր ա վ ա ա » թ ե ր թ է ն քաղու;ւս,ծարսւր րէս ստորագյաւթ-համբ, որ իրագեկ մասնագէտ
մըն. է Միջին Արեւելքի գործհրուն : կսւտանք կա­
Օրակարգի նիւթեբը ցո յց կու Աք ան , որ Համա­ Բոլշեւիկեան կուսակցութիւնը մեծ նշանա­ րեւոր մասերը •—ւ

գումարը կարեւոր Հանգրուան մը սլէաի կազմէ կութիւն կոլաայ սովետական գրականութեան ւ ոբ

խորՀրգային գրականութեան զարգացման պատ­ կրէոլած է մեծ գեր կատարելու գիտութեան 4 մշա– Ժ՛ամանակաւոր լրլ&ոք–մ%երլլ կ՚ըսէ յօգու֊ս*–

մութեան մէքւ քննութեան ւղիաի առնուին քՐեբ կոյթի զարգացման ասպարէզներուն ել սովե/ոա - հագիր–> — արաբական երկիրներու, նգէսլաոսի ,

գրականութեան Համար արմատական կարեւորու­ կան մ ո զո վո լր գի Համայնավարական դաստիա րա ՚ իրանի, Լիրիոյ, Հայաստանի , Վրաստանի , Ասյր–

թիւն ներկայացնող Հարցերը, ցոյց պիտի տբոլին կութեան գործին մէք: սչէճանի , փիւրտիստանի , Աոլէղի հրանցքին ,Տար–
տանէլի եւ քարիւղային
խորՀրգային Հայ գրականութեան անց ահ ճամբան շրջաններու Հարցերումս ,

ել մեր գրողներուն յետագայ ս/նելիքնեքը : Սովետակա՛ն իշխանութեան տաբիներունՏ երկ­ անիմաստ սլիտի ըլլան ել յետագային մեօ՜բարգու–
թիւննեբ ու տեղի պիտի տան :
քՍ ո րՀ ր գա յին Հայ գրականութեան անցած ու՛­ րին մ էք տեղի ունեցաւ կեանքի ան տ ե սա կան վ ի -

ղին տակաւին էէ Բ ուսումնասիրուած բաւականա­ ճակի աքմատական վերանորոգութիւն մը բֆկեբ՜

չափէ ինչպէս իսորՀրղային քնարերգութեան Հար– վար ական ոգիով ; Ե բ կր ին ճար տարար ուեստի ի– ,Անգլիո յ Լոբուն միացած է Ամերիկան իր

ցբ, որ մաս կբ կազմէ Հայաստանի իսոբՀբգային րագոբծում ը , գի ւզատն տ ե ս ո ւթ եան վե ր՛ա կառո լ - քաք իւղային շաՀեբոլ բերումով^) ել իհուսիոյ մի–

գրողներու Ա էութեան Համագումարին օրա կար — ցումը կոլխոզներու Հիման վրայ , Հղօբ կարմիր քել ա յս պա յքա ր ը պիտի վեբքանա յ կա՛մ տ՛րամա–

զին։ Բանակին ստեղծումը , մշակութային յեղափոխու­ ր ա ն ո ւթե ան վրայ Հաստատուած Համագո րծակցու–

Գրական մ ամ ուլին մ էք , ա յգ Հարցին նուիբ– թեան իրականացումը, բազմամիլիոն մ՛աա ւո ր ա - թեամր եւ կամ աՀաւո բ պատերազմով մբ, որ. քար

ուած վիճաբանութիւնը մեծ Հ ետաքրքք ո ւթիւն ըս– կան ււ ւթե ան ստեղծում ը Հ ն ա ր ա ւո բ չէին առանց քարի վրա յ կանգուն պիտի չ^գէ * Տօգուածագի րր

տեղծեց , այնքան ոբ անՀրամեշտ տեսնուեցաւ քաղաքական 1ւ գիտական գիտելիքնե բու լայն ՛ո ա - յետ ո յ կը գրէ թէ իր կարծիքով Համ ագո րծակցու-

Գրողներու Տանբ մ էք կազմ ակերպել չորս երեկո–– քածմ անգ առանց բաղմ օրինակ Հ բատա բա կո ւթեանգ թիւն մը կարելի է;

նե ր, որոնք ւնցան բուռն եւ փոթորկալից ; •ո ր զ սա՛ն ար սովետական մ ո ղո վո լր գի լա յն ղան– Ա<եԳԼէոյ գէԲՔԲ աէ–^ւե ակար Է Մի քին Արեւել­
ռուսական գիր՜–
Երկու րնդարձակ զեկուցումով Հ անգէս եկաւ գլածն եր ո ւ սեփականութիւն ; Ա ո վետ ական երկրի քի մէք, ոքովՀետել իր Հրքանբ

Տ • Հա խում եան , որ նախ քննութեան առաւ քնա­ մէք գիրքը դարձած է ամ բոզք մոզովուբգին. Հա~ քին նեբՀակա բա ր միացեա լ չէ , այլ բ ամն ո ւած

րերգութեան Հարցբ ընգՀանրապէս , եւ Ա • Ա՝ար– մայնավաբական դաստիարակութեան կա բ ե ւո ր ա - է զանազան երկիրներու , յետ ո յ իր քաքիլղի աղ­

գարեանի ու Ս* կապուաիկեանի գործերը մասնա– գոյն միքոցբ։ բի ւբներբ իր շբքաննեբէն գուբս կբ գտնուին ; Անգ–

ւո րապէս , յետոյ Հրապարակ զ ր ւ ւ քնաբ երգո լ Սովետական իշխանութեան տարիներուն լոյս լիսւն նկատ ի ունենա լու է ա յս պարագան :
թեան քննական վերլուծումի Հարցը;
տեսած են աւելի քան 10 մի լի առ օրինակ գիրք։ Պէտք չէ կարծել որ այս պայքարբ Համ ա յնա–

Այս զեկուցումէն ետքը, խօսք առին չատեք եւ Հայրենական Ա եծ Պատերազմի յաղթական վարութեան եւ մ ո ղո վր գա վա բո լթ ե ան պա յքա բ

այն կաքծիքը յա յտնեցթն թէ քն ար ե բ գո ւթե ան աւարտում էն վերք բնկերվարական իսազւոզ շինա­ մ բն է , պա յքա ք բ երկու մեծագո յն կայսրութիւն–

Հարցը ոչ ար զ է եւ որոշ , այնպէս որ վիճիլը աւե– րարս ւթեան պա յմ աննեբուն մ էք զգալի չափով ա– ներ ու - ռուսական ել անգլիական , - մնացեալ

լորգ է ։ ճեցան մտաւոբա կանո ւթեան եւ ամ բոգք սովետա­ բոլորբ, մասնաւորաբար Մ ի քին Արեւելքի փոքր

Այս տեսակէտը շուտով Հասկցուեցաւ որ ճիշտ կան մ ո ղո վո լր դի մ շակութա յին եւ քաղաքական մողովուրդները , խագալիկ են այս երկուքին ձեռ­

չէ , ոբովՀ ետ եւ գբողնե ր բ յատուկ գաղափար չու­ պաՀանքներբ ; Տ ետ պատերազմ եան Հնգամեակի քը ; Պէտք չէ կարծել թէ Ատրպէճանի եւ ՛Բիւր ֊

նին քնարերգութեան մ ասին , ԻսԼ\ ո բ ^ԼԲ Հաստա­ ծրագրին– յաքողոլթիւնբ կաբելի է միայն սովետա–՝ տիստանի Հարցեբբ ՚Բբեմլինի մէք ծնունդ առին;

տէր թէ քնն ագատն երբ տ ե ս արան ա կան պատ բաս– կան մարգոց քաղաքական եւ մշակութային մա - ՝Բբտական Հարցբ , օրինակի Համար , արդէն սըր-

աո ւթենէ զուրկ են ։ Փ աստ ոբ մ եր քննագատնե– կարգակը բարձրացնելով ;ԱնՀրամեշտ է պատրաս­ լ՚ագո րծ ո ւած էր Առա քին Ս՝ եծ պատերազմի վա­

բբ , իբրեւ, տեսաբանական ծանօթութիւն , ուրիշ տել բոլշեւիկեան կուսակցութեան պատմո ւթիւնբ ղորդայնին ; Արդարութի՛՛ւն, արգարութթ՛ւն պէտք

բան չէին բներ բայց եթէ օրինակ տալ միայն ել տես ո ւթիւնբ եւ ամէնէն առաք մարքսիզմ–լենի– է ԲԼԼայ ՝—՜ սոյն ինքն այս չբքանբ բնակող մ ո դո–

Ա ա ր գաբ եան ի եւ կապուաիկեանի գործերը է նիզմի դասականներու աշխատութիւննեբբ ; վոլրգներուն Համար , եւ ոչ թէ Աեծերոլ շաՀերբ

Գրական ամէն լ ո ւ ր ք տեսութիւն պէտք է Հիմ– \ք ր ա դր ո ւած է լա յնօբէն ծաւալել գիտական միայն նկատի առնելով ;Պայթուցիկ նիւթեբոլ մեծ

նուած բԼէայ վաքպետներու ստեղծագործութեանց գրականութեան Հրատարակութիւնը ; Գիտութեան քանակութիւն մբ ամբարուած է արդէն Մ իքի ո Ա՜

կատարելութեան Հասած գոբծերուն ՚Լբայ; Աբիս~~ զարգացում բ կբ պաՀանքէ մամ անա կին Հրապարա­ բեւելքի մ էք , եւ Հարկ է որա յս բո լո բբ գործած–

տոտ է լ ողբերգութեան մ ասին իր տես ո ւթի ւնբ կել սովետական գիտնականներ ու գոբծեբը յ ար - ուին շինարար աշիսատանքի մէք եւ ո՛չ պատե­

մշակեց Եոքիղէսի եւ Աոփոկլէսի ստեղծ ագոբծա­ տասաՀ մ անեան ա րմէքաւո ր գի ր քե բ ո լ թա րգմա , - րազմին :

կան նուաճումներուն վրայ , որովՀետեւ յունա - ն ո ւթ ի ւնն ե ր բ ; Հր ատ արա կչութի ւնն երբ կո չուած

կան ողբերգութիւնը ամէնէն կատարեալ ձեւով են աւելցնելու գեղար ո ւեստական գրականութեան

Հանդէս եկաւ անոնց մօտ միայն; Հ ր ա տ ա ր ա կո ւթ ի ւն բ , ո բոլ մ էք պատանիներու եւ ԼՐԱՏՈՒ ԱՐՈՒԵՍՏԻ
Ուստի , իւ ո ր Հ ր գա յ էն քնա քե բգոլթեան
տեսու­ երախանեբոլ գիբքեբբ ։ ԱպաՀովել գասագիրքերոլ

թիւնք եւս պէտք է Հ իմնալորուած բլէա յ խո րՀ ԲԲ՜ Հրատարակութիւնը գպրո ցն երո լ եւ բարձրագո յն ՆԿԱՐԻՉ ՄՈՒԹԱՖԵԱՆ

գա յին գրականութեան , եւ ամէնէն առաք՝ ռուս ուսումնական Հաստատութիւնն երու Համաբ :

վարպետներուն լաւագոյն գոբծերուն քննութեան Այմմ Հրատաբակչականները անբաւաբար չա՜­

վրայ; խորՀրգային Հայ քնարերգութիւնը կը կաղ– փով կը կատար են ի րենց տ բո ւած Հ բաՀանգնեբբ % « Լ ՚ ճ ս ^ 6 » թերթին մ էլ, ( 5 Աեպտ.), «Երի–

մէ անբամանելի °դակբ խո րՀ բղա յին քնարերգու­ էք ատ մբ տ պա ր անն ե ր ո լ մ էք տիրող ան կարգու ֊ տաս ար գ նկարիչների խորագրով Յյրակօ ստորա­

թեան; ի Հարկէ, ամէն մէկ եղբայրական Հանրա­ թեան եւ թափթփա ծ ո ւթե ան Հ ետ եւանքո վ՝ սովե­ գրութեան տակ Հ ր ա տ ա ր ա կո ւած է Հ ետեւեա ք

պետութեան մէք ստեղծուած են եւ կբ զարգանան տական մ ո ղո վո ւբ դ բ պակաս կբ ստանա յ մ ի լի ոն ա– տոմսբ, ն ո լիր ո ւ ա ծ մեր տաղանդաւոր երիտասարդ

ձեւով ազգային մշակոյթ Հւ գրականութիւն ,բտյց ւ.որ դիրքեր։ նկարի չին՝ Զ,աբեՀ Ա ոլթաֆեանի * •—-

բոլդրն ալ բո ւէ՛անգա կո ւթ եամբ բնկերվարական : Հրատարակչութիւններբ երբեմն լոյս կ՚ընծա­ Փարիզի գպրոցէն բազմաթիւ երիտասարդ

Հետեւաբար , խորՀրգային քնարերգութեան մա - յեն գի՛տական եւ գաղափարական ցած մակարդա­ նկարիչաւ եր ո լ մէք՝ բացառութիւն է Ա ութաֆեան ,

սին լուրք , գիտականօրէն մշակուած մարքսիստ կի վբայ զ ան ո լա ծ գիրքեբ ւԼո յս տեսած որոշ գիլ՛՜ ոբ չի ճառեր պատկերագրական արուեստէն , նոբ֊

տեսութիւն մ բ կարելի է բանաձեւել ա յն մամ ա– քե բ կը շարունակեն լուրք սխալներ ; Այսպիսի ե– ենթակա յա պա շտ ո ւթ ե ան , առա ր կա յ ա պա շտ ո ւ -

՛կ միւ ՛ԲԲ բնգՀւ ւնբաց ո ւի խո րՀ րգա յին րեւոյթ մը պատճառ կը դառնայ , մոդովուրդին թեան կամ եւայ յնա բանո ւթեան ց մասին, այլ ՛մի­
քնարերգութեան
փորձը ամբոզքութեան մէք ,խոբ– Համ ար արմ է քաւոր գիբքերու պակասին Հ ետեւան– այն կը նկաբէ; էթ՚նորՀ աւոբելի է; Անցեալ տաբի

^<ԲԲԴաՀայ քնարերգութիւնն ալ միասիա ա՜­ քով , տպագրական միքոցնեբը եւ թուղթը յաճախ Ալլաքի սրաՀ ին մէք իր ց ո ւցա Հանդէսը Հռչակա -

ռած : վատնելու ոչ ա յմմ էական գիբքերու Հրատա բա կու— ւոր գարձուց իր աղուոր տազանգբ ; իրեն բնտանի

Ասկէ զատ , տեսական ամէն Հարց մշակելու թեան վրայ; Հրատարակիչները գիբքեբբ կը ի՚բմ– է ի ո Մ իքին-Արեւելքի եւ Փրովանսի լուսաՀեղ եր–

մամանակ–, պէտք է նկատի ունենալ Լք՝ ա ր քո ի այն բա գրեն եւ կը տպագրեն խիստ դանդաղ : 30—100 կինքնեբբ ; Տետոյ գնաց տեսնել նաեւ սլրբթոն եր–

տեսակէտ ք թէ տես ո ւթիւնբ ամ էն մ ո ղո վո ւբ գի •օրուան փոխարէն որոշ գիրքեր 250 300 օրէն լոյս կիսՔՐ յ Բայ° վե բազա րձաւ յուսախաբ ;

մ էք կ՛իրագործուի ա յն չափով միա յն , ո բ քափով կբ տեսնին ; Գե դա ր ո ւե ս տ ա կան գրականութեան Երբեք պիտի չկարենայի , բսաւ , նկարեք

տ ես ո ւ թի ւն ր կբ Համ ա պա տ ա ս խ ան է նո յն մ ո զո–֊ դասականներուն երկերը , սաՀմ ան ուած 3 4 տա­ պրըթոն գորշ երկինքբ , անարեւ բնութիւն բ , մա­

Վո*֊Բգին սլաՀանքնեբուն ։ բի ի փոխարէն ,կբ Հ ր ա տ ա ր ա կո լին 8 1 0 տա ր իէն ; նաւանդ պառաւ կի՛ն երբ՝ յաւիտենապէս սեւ Հա­

Այս տեսակէտներէն մեկնելով, Աաբգաբեանի Անբաւաբար վիճակի մէք կը գտնուի նաեւ գած ;

ել Կ ա պո ւտ ի կե անի գո բծեր բ , որքան ալ Հ ե ղին ակ– կարգ մը տեղական , մարզական եւ Հանրապետա­ ԱՀ ա թէ ին չո Լ կբ մ տն է իրս ենեա կը եւ կը

^^*ԲԲ ԲԼԼա<ս ինքնատիպ եւ շնոբՀալի , չեն կրնար կան Հ ր ա տ ա բ ա կչո ւթ ի ւննե բ ո լ ա շխատանքը Հ նկարէ երկու ^բնանկարների , զո ր ս առիթը պիտի

ծ առա յել խորՀ րգա յին քնարե քգռւթեան Հ իմ , քա­ Հրատարակչականները մեծ պարտք ունին մո­ ունենանք տեսնելու Աշնան Սալոնին մէք;
ան բա ւա -
նի որ այգ երկու բանաստեղծոլՀ իներն ալ քնարեր–– ղովուրգին : Հրատարակչական գործին քաղաքական ՛էյ ո յն թերթբ կը Հրատարակէ նաեւ Ա ութաֆ­

գութեան վարպետներ չեն % բար վիճակը լուրք վնաս կբ Հաս ցնէ եան ի ինքնանկարը ;

պակսած էրՀ Անոնք կարգուած էին եւ իրենց սե - աշխատանքին , կթարգի լէ եր կբ ին գիտութեան եւ
ծրագ­
փական ակութներ բ ստեղծած՝ տաքուկ ; իսկ ո - մշակո յթի զարգացում բ ; ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԵՐԶՆԿԱՑԻ

մանք ալ պատերազմին՝ պատճառով գրօշի տակ Պէտք է կազմ ա կե ր պե լ նո բ Հ նդամ եա յ

կան չուած է ին ու մնացած՝ մ իա յն քան ի մ բ Հ ատ րին գրականութեան , գիտական մողովբգական ,
<1քա սա ս ո ւնն ո ց՝ինե ր ;
ո ւս ո ւմն ա կան ել գեղար ո ւեստական գրական ոլ - Երեւանի Գիտութեանց ճեմարանին մէք ՏովՀէ

Բայց , Ա ամաս Պ աճ ին կրնար պակսած աշխա– թեան Հ բատարա կո ւթիւնբ մեծ թիլով; Հրատա - երզոկացիի մասին Հետաքրքրական գեկոյց մր

ւո անք ին վ* ոխ ար էն մասնաւոր Բ"ա ա ս Իքս երո լ բակչականները պէտք է բարձրացնեն Հրատարակ­ կարդաց Լեւոն իյաչիկեան ; Այդ գեկոյցբ կբ Հաս–

լուացքներն ընելով, այգ րացբ գոց ել, քանի ոք, ուող գր ա կս/ն ո լթ ե ան որակը , դիրքեքոլ դաղավաւ– տատէ որ Պիլիկի"յ մայրաքաղաք Սիոի մէք, 1280–

շարունակ իրմէն կբ խնգրոլէբ թախանձագին : ք ական—քաղաքական ել դիտական մ ա կար դա կբ : ին իոկ մ ասն աւո բ դպրոցներ կա յին բմ շկո ւթ ի լն

Աակայն, նկատի ունենալով օճառին գէշ որակն ու Հբ ա տա ր ա կչա կաննեբ ո ւն աշխատանքի ծաւա­ սորվելու Համ ար ; Այգ վարմաբաններբ կը կոչ­

նուազութիւնը, ամէն անգամ ալ կը մեբմէբ բազ– լը կրնայ իրականանալ միայն նա իսա ր ար ո ւթեանց , ուէին ՀԲմշկանոցի I

մ աթիլ ընտան ի քնե բու Հ բաւէ բներ բ : ամէնէն առաք Հանրապետական երկրամասային եւ Բմ շկո ւթեան Պատմ ութեան Համ ար կարեւո ր

Օր մբ , լուացքի բՀյթացքին , տաշտին առքեւ , մարզային կազմա կե ր պո ւթ ի ւննե ր ո լ կողմէ մշտա­ ի ր ո ղո ւթ ի ւն մ բն է ա յս , որովՀ ետ ել մինչել ա յգ

ձեռքերուն անխնայ քացուելուն մ բմ ռուքին վրա ք կան ուշադրութեան եւ օգնութեան պարագա յին : չրքանը՝ Հանրածանօթ արաբ բ^՜իչկսեբ ծանօթու­

Հ ետ եւեա ք վճիռբ տուաւ Ա ամաս Պաճին • Հրատարակչականն եր ո ւ ւ րապնդ ւ ւմ ր թիւն չունէին դիազննութեան մաս ին , բայց Հա -
գիրքեբոլ Հ
Միոակ ձեռքով վբլասք չբլլիր • • • : Սապոն յաս տան ի բմիշկներբ ճ ա ր տ ար օր էն կբ կի բարկէ ին

չիկայ, բան չի կայ ։ Երթբմ ֆապքիքան բան իմ • . . : րաաարազոլթեան յաւելում ր յեւոսլա - այգ միքոցը բմշկութեան մէք;

՛էքուտով, այս մտազբութիւնբ գոբծագրեց , տերաղմեան նոր Հնգամեակի լրՀանին կուսակցու­ Այո պարագան 1լ ապացուցանէ թէ ո՛րքան

խաղախորդարանի փոքք գործարան մբ մտնելով; թեան գաղափարական ել քաղաքական աշխատան­ բարձր աստիճան ի Հասած էք բմշկութիւնը ՀԻԲ • եւ.

(Մնացեալը յաջորդով) I. Հի^ԱԿԱՆ քի ուժեղացում ին Համար Հիմնական սլա յմ անն Լ - ԺԳ * գարերուն մէք, եւ ծանօթ՝ Հայոց ւ

քէն մէկն է ։

Fonds A.R.A.M