Page 223 - \ARM_19-1946_03

0 Ա 1հ Ա Հ 1

րը ապօրէն կերպով գրաւած էին Համա չխարՀա - Ձ Ա Յ Ն Ե Ր Գ Ա Ի Ա Ռ Է է

յին պաաերաղմի ընթացքին :

Հայոց ԱեդաղթիԱ մասիԱ Շատ Հասկնալի են Հայոց այս անկեղծ֊ ոլ– ՊԱՏԿԵՐ ՄԸ ԱկՆ ԱՒՐԻ

բաիյրւթիւններն ու Հրճուանքը , երր նկատի ունե­ ՍԿԱՈՒՏԱԿԱՆ ԲԱՆԱԿՈՒՄԷՆ

նանք որ 25—30 տարի Հարկադրուեր են Հեո-ու օ–—

զիրան Ս՛ա» պարսկերէն թերթր , որ կր Հրա­ աս1ԲէԼ Է Բ ^ ՚ Յ Հայրենիքէն , իրենց տ զղա կաննե -

տարակուի քհէՀրանի մէք, յօդուած– մր նուի ր ահ է րէն, ի՛րենց ծննդավայրէն։ Ոմանց Համար անհաս­ ՄԱՐՍԷՅԼ Աէն Սիր Մարսէյլէն 45 քիլս–

<Հայ"Չ ներգաղթին , եւ շեշտելով այն բուռն ցան– կնալի կր թուի Հայրենիքէն Հեռյյլ տարագրի մեթր Հեռու յ ծպռաստանով գեղեցիկ ծովափով եւ

կութիւնոգ ղոր ցթյց կուտան , ներգաղթի քչաշ - կեանքը։ Թերուս կարծեն թէ այս նիրգսւոթ՚ի այ Ա&*–ԲԸ*.թ$ֆ1ւէ»եըւււ* քք",մէԱքէրավայր $ըֆ ֆՀ ըէր Հա~

տօնական թ/ւյլւոյյլւութենէն ի վեր, աշխարՀի էթբո կը նմանի անրնց , որոնք իրենց կամքով կամ ղբբ.– րը լստ թէ աղքատ լաբքսծ՝ են իրՒսց վրբձննեըր ;

ֆ-քսգիրուն վրա յ ցրուած Հայ րաղմ ութիւննեբր սանքի Համար ժամանակ մր Հեռանալէ ետքը ի– Մարսէյլի Հ *Մ ՝Ը*Մ*ի Սկաուտները եւս այս տա­

ժամ առա՛ք, վերադառնալու Համար իրենց. Հարա - րենց Հայրենիքէն կր վերադառնան այսօր։ Ո՛չ՛֊ րի իրենց բանա կա վայրը րնւսբած են բնութեան՝

ղաա Հայրեն իքր , կր յիշէ նախ Ս ուր իա յէն ել րնթերցողր աէտք է խորՀի որ այս Հայ բազմու­ այս դեգե,ց ի կ անկիլնբ ;

Լի բանանէն մեկնած՜ կարաւանները X թիւները 30 Ւ՛ն չ գեգեց ֆկ տեսաբան , ա Հ ա ւա ս ի կ ոսկեզօծ

Հ ա յ փոքրամասնութիւն ունեցող միւս եր - տաբի առաչ՝ , ենթա ր կո ւե լո վ պատ­ ծովավւը , ուր մարգարիտէ ալիքներ Հազարումէկ

կիրներոլն մէք ալ (Ֆրանսա , Ամերիկա, Եգէա ՜ մութեան մէչ աննախընթաց բռն ո ւթ իւնն ե ր ո լ եւ պարերով կոլգան փշրուիլ աւագներուն վրա յ ։Բ իչ

ասս , քՒուրքիա, Պալքաններր) , Հայերը ակնդէտ վայրենութիւններոլ, մէկ միլիոն զոՀ տուած են, Հ եռուն Ս կտուտներ ուն բանա կա վա յրր ք մ աքուր Հւ

կր սպասեն իրենց Հերթին՝ վերադառնալու Հա - յետոյ վտարուած իր՛ենց ծննդավայրէն՝ դեգերած կոկիկ վրաններ : կայտերը , գայլիկները եւ սկա­

մար Հայրենիք։ Ամէն կողմ ստեղծ՜ուած– են «Ներ– են անօթի ծարաւ կիզի է անապատներուն մէշ՝ եւ ուտները կ՚աշխատին մեղուներու պէս , կը շինեն ,

գաղթի օժանդակ մարմիններ : Ամբողք Հայութիւ– այսպէս թափառական՝ մինչեւ որ յաջողած են ա– կը մաքրեն* ԱՀ ա լաս ի կ պատասխանատու վ֊աբիչ —

նր գործ՜ի լծուած՜ է օժանդակելու Համար ներ - պաստան գտնել օտար երկիրներու մէշՀ, տոկալոտի նե րր եղբայր Փ՚ափաղեանը , ՖէրՀատեանր եւ Ա–

գաղթին : կեանքի ծայրայեղ գժո լար ոլթիւններ ո ւն ։Այդ ամ՜ յանեաււր եռուզեռի մէք հ Գէպի աք՝ խո Հանոցը ել

Անշուշտ օտար եր կիրն ե ր ո ւ մ էք ապրող Հա - րողչ\ ժամանակամիջոցին, . որ Հաւասար է սե ՜ շտեմարանը , խաղող , ձմերուկ եւ սեխ X Գեռ

յերր բոլորր մէկ անգամէն չեն մեկնիր , այլ յա, - բունդի մր կեանքին , . Հայ տարագիրները ապ - ի՛՛նչ տեսնեմ, մեծ ոչխար մը մաքր ո ւած կախ -

քորդա կան խո լիմբերով, կամ ինչպէս Հայերը ի - րած են զրկուած իրենց մայրենի լեզուն խօսելու ուած • Կր ծանօթանամ պատասխանատու խոՀա–

բենք 1լ ըսեն , «կարաւաններով»*, Մեկնողներուն Հնա ր ա ւո ր ո ւթ են էն , խտրական վերաբերմ ունքի բարին, Պ* Գալուստ ԱՀտրոնեանի եւ իւր ՛ազնիւ

առաքին կարաւանը կր կազմեն անոնք որ արձա­ Հանդիպած են, դառնոլթիմննե ր կրած են, մինչ տիկնոք, որոնք սկա ո լա ական ծնողական խորՀուր֊,

նագրուած են առա քո է .ց Հ Ներգաղթի մարմինները, ԻԱ ո րՀ * Հայաստան կը բարգաւաճէ ր եւ կը զարգա­ զին պատ աս խտնա տոլ վա րի չն ե րր րլլալո վ ՝ ըն կ ե–

սակայն , կ՚աշխատին առաքին կարաւանով զրկ^՚Լ նար։ Այսօր ամէն յարմարութիւն ունի ԽորՀ . Հա­ րացած էին եւ կերակուրներ ը պա տ ր ա ս տ ե լո լ աշ­

գիւղացիները , երկրագործները, աշխատաւոր յաստանի բնակչոլթիւնը , կը սորվի իր մայրենի խատանքը ս ւո անձն ա ծ : «Խ ուրպան Հ *<Մ ՛Ը *՚Մ ՛՛ին ,

րը , արՀեստաւոբները , վերքապէս բոլոր անոնք որ լեզուն, կր մշակէ իր դարաւոր դրա կան ո ւթիւնր 15 օրէ ի վեր կարծես Հայրենիքին մէք կը գանու­

կրնան Հ ո գա լ իրենց ապրուստ յ եւ քաղաքակրթութիւնը ւկառավարութիւնն ալ աշ­ ինք» , կ՛՛ըսեն՝.

Եթէ Հ * ՚ յ կ - ը մ եծ խան դավա ռութ իւն Աոձ9 խատանքի եւ Հանգստութեան ամէն յարմա բու - ԱՀ աւասիկ կայտերոլ վրանը, Սէնթ—Աննի եւ
X
տուին ներգաղթին , պատճառն այն է որ ար տա — թիւն 1լ ընծա յէ իր ժողովուրդին Աէնթ Մարկրէի^ի *էրանԱերը , է*սչ մտքրոլ -

ււ աՀ մ ան ի Հայութեան մեծամասնութիւնը կը բաղ­ Այս ամ բողք ր նկատի ունենալով միայն կարե­ թիւն եւ կա րգապաՀ ութիւն , փոլնք փունք ա զ ի կ—

կանա յ բանուորներէ եւ աշխատաւորնեբէ , որոնց լի է րմբռն՛ել ա յն արտակարգ ց ան կո ւթ ի ւն ր , զոր նե րով X Նախ աղօթքր Ս կա ուտ ական դրօշակին

Համար ընկերվարական իրենց Հայրենիքին մէք Հա յ ժ ո ղո վո ւր գր ցո յց կուտա յ վե բադաոնա լո լ շոլրք; Լեցուն են սեղանները պէսպիսի կերակուր­

կեանքը աւելի Հեշտ է ։ Համ ար Հա յրենիք * ներով *

ԽորՀ . Հայաստանի կառավարութիւնն ալ իր Ուստի թող բարեկամները չմեղագբեն երբեք

կարգին ամ էն աշխատանք կր թափէ տ եղա ւո ր ե լո լ Հա յերր , որոնք պիտի չմ ոռնան իրենց ցո յց ա ըր­ Հ ոս փոքր իկ տ եղե կութի ւն մր Ա կա ո ւտ ակ ան

Համ ար նեբ գաղթողն երր , որոնց Համ ար բնակա — ուած Հի ւր ա ս ի ր ո լթ ի ւն ը եւ մ ա ը դա ս ի ր ո ւթ ի ւն ը : վա ր ի շն ե բ ո ւ եւ ծնողական խո րՀ ուրդին տնտե -

ր անն Լ ր շփնած եւ ապրուստի յարմա բութ իւններ ՝^ «Նովոստի Գնէյ» / ^ / ՚ / ^ յ " / ՛ Լ"յ" %Ր աես– ս ո ւթե ան մ ասին ; Ամ էն սկա ուտէ 18 օ ր ո ւան բա­

ս տ եղծած են այնպէս մը որ Հասնողը կարենայ ան– նէ ԹէՀրանի մէ1, կը գրէ (Յուլիս 2 3 ) թէ Սուլ– նակումի ուտելիքի գրամ գանձուած է 800 ֆբ * •

միքապէս աշխատանք գտնել : թ ան արա գ ի շրքանէն Հաւ աս տան մ եկնած են \ 500 (իամր 4 է ւժողովոլբգր Հաւաքուած է վրան­

Ատ աց ո ւած տեղեկութեանց Համ աձայն , Հա - Հոգի : թաւբիզէն մեկնած են 200 Հոգի՝. ներուն չոլրք , կր սպասէ ս կա ո ւտ ա կան երեկոյ -

յա սա ան Հասնող Հա յեր ը կը տեղաւոր ո լին կառա­ թին • Արտասանոլթիւններ , երգեր*. Ւնչ գեղեցիկ

վարութեան կողմ է իրենց ցո յց տրուած պատ - Ռուզվկթի տղաՏ կը խօսի մ տնկական ձա յներ : Գա յ լիկ՝*1 երր , կայտերբ իրենց

բաստ բնակաբաննեբու մէք եւ առաքին օրէն իոկ սրտաբուխ արտասանութիւներով եւ երգերով

գործի կր մ տնեն՝ Հ ամ աձա յն ի րենց մ ա սն ա գ ի - •մագնիսացուցին նեբկաներր : ԱՀա կը տեղան նու—

տ ո ւթ եան կամ բնգո ւնա կո ւթեան X Գնգ* էլիրթ Ռ՝ո՚ւղվէլթ , Ա՝ * (յ ա տ ա ն գնե ր ո ւ է բները՝ Փարիզէն Պ՚Ունճեան 1000 ֆրանք՝ Սկա–

Պ ա թ ո ւմ Հասնող Հա յերր բնգո լնուած են ու­ Հ անգուցեա լ նախագաՀ ին որդին , որ վ ե րքեր ս կա– ուտներուն պտուղի Համար xՊ *ԱՀարոնեան Եղիադ
Մարսէյլէն
րախութեան աղաղակներով , ծերունին երբ լա - տազի կերպով կը յարձակի Զըր չի լի վրայ 1 ձա ~ մէկ սնտուկ խաղող*. Պ* Աֆարեան Ա—

ցած են եւ գողգոքուն ձայնով սլա ամ ած թէ ի՛նչ րունակելով իր յուշեբը, նոր յա յան ո ւթիւններ րամ՝ 300 ֆր ա եռ X

տառապանքներ են կրած I Անոնք նկարագրած են կ \րնէ «Լո ւք» շաբաթա թերթին մէք։ Կը պատ մ է Հոս ալ փոքր իկ տեղեկութիւն մը Հ Այո բոլոր

թէ թնչպէս , Ա* Համ ա շխա րՀա յին պատերազմին թէ իր Հայրը եւ Զրրչիք ի^ձ Վէ^եր ունեցած են յա քո ղութի ւնն երր արդիւնք են Հազիւ 8 ամ սուան

մէք , թ՝ուրքեբր ան ե բ ե ւա կա յելի բռնո ւթ իլններ միասին, որուիՀետել «Անգլիա կը պնդէր թէ ինք աշխատութեան, ,եր բ Հ֊Մ-ԸՄ-ի 1945—1946^

գործադրած են եւ Համատարած քարդեր կազմա­ կը պատերազմի կայսրութիւնը ամուր պաՀելոլ վարչութիւնը յատկացոլց 80.000 ֆրանքի գումար

կերպած , կամ զիրենք տարագրած X \ք ե բո ւն ինե րր Համար» ւԳնգապետր, որ ներկայ գտնուած է Բա— մ ը ս կա ո ւտ ա կան վերածնունդին : Երեկո յ թ ր վեր–

գառն ոլթեամ բ յ ի Լած են այն տառապանքները , գապլանքայ ի խօսակ ցո լթեան ց կ^բսէ որ իր Հօր– քտցած բլլալով , ներկաները կը Հրալիրուին բա–

զորս կրա ^~ Է տեղա Հ ան Հ այ ո ւթ ի ւն ը Արա բիոյ մ էն լս ած էր թէ «Ան գլի աց իք Խ ա զա զա կ ան ի պ ա– նակավայրր : Այոօր պողոտաներ ուն բացումը պի­

Հրակէզ անապատներուն մէք։ Յետոյ 25 տարի, տե րաղմ ով սկսած են Հ ե տա քրքրուի լ մ իա յն ա յն ՛տի կատարուի եւ ի՛նչ պողոտաներ, կայտերու եւ

օտար երկիրներու մէք, ամէն կարգի տանքանքնե— օր ր երբ Պ ուր մա յի վերագրաւումին Համ ար պատ­ գայլիկնեբոլ շինաբար ձեռքերով ; ՛Բաբերով շբ–

բու դիմանալէ ետքը, բախտը 1լ ունենան վերա - րաստութիւներ կը տեսնուէ ին» * ^ոլբմ ա յի խն - քա պա տ ո ւած փոքրիկ ճամբաներ Հ ԱՀա Հրամ անը.

դաոնա լո լ Հա յրենիք ։ Վ^երաղա րձողներ ը յոյս կը դի րր րս ած է նա խաղա Հ ը , սերտ կ ապ ո ւն ի Հնդ– Պատիլ ա՛ռ։ Պողոտայ Աոլրբ ԱաՀակ , Ա* Աես–

յայտն են , որ ԽորՀ * Ա իութիւնը պիտի յաքողի ետ կա չինի , ձՀավա յի եւ Հնդկաստանի խնդիրներ ո ւն րոպ , Մեծն Տրդատ , Մեծն Տիգրան , Զօրավար

ստանալ Հա յաստանի ա յն Հողեր ր , զորս քՒո ւրքե– Հետ . երբ ա յս երկիբնե րէն մ էկը ազատոլի , միւս– Անդրանիկ , իոկ ամենագեղեցիկը կոմիտաս 1Լար—

**էԳՈ&*ոոձա**&ա<փ&^ ներն ալ պիտի օդտոլին , «այգ է պատճառը որ զ ա ււլնա ի Հ րապարակն է , ուր կը ծածանի Ա կաու–

Հայրիկ , սա խաղալիկը կյուղեմ , անոյշ Ջբրչիլ 1լուգէ իր տեղը պաՀել Տր ԿոլըւՈչ Ֆրան– ւս ական գրօշը ; Հ^ամը Հ ինգն է Հ Մէկ ժամ գա սա—

ժպիտով մը , ըսաւ մանչը : սան էլ ո լզէ իր կայս ր ո լթ ի ւն ը կո ըսնցնել , ո՛ չ ալ / .ան զ ո ւթ ի ւն Հ Հա յեր էն խօսիլ չգիտցող պզտիկնե–

Ա՛ան րա վաճառը պատասխանեց Հօրը տեղը* Ջրբչիր>՚. Գնդապետը կը յայտնէ թէ նախադաՀին բ ր Հայերէն կա ր դա լ գրել սորված են եւ Հա յեր էն

ԳնեցԷք, պարոն, թող ագտիկին "իրար շէն պնդումներուն վրայ էր , որ Ջրրչիլ Հաւանեցաւ կ^աղօթեն :

մնայ : Տ ը Կոլի ներկա յութեան՝ ՝Բ ա գապ լանքայի խորՀ ր– քիւս մ անա կը ուշ ըլլալուն կը մ եկն ի մ այս ս ր՛–

Գիսակ Հրաման ըրաւ՛, եւ ագտիկը ընտրեց իր ղակցութեանց \ րավա յրէն : Վ,երքին անդամ կը լսեմ «Հայը մ ե -

խաղալիկները : Երր որգ պատերազմ ի մր Հ ա լան ա կան ո ւթե ան ց կը բարեւէ եւ կարծես կՀըսէ * Ւ զուր կր քանան

՛Բանի® կշարժեն , ըսաւ յե յուղոլած֊ անդրադառնալով նախագաՀ ը ըսած է * Հ֊Գիաէ՞ք, կր սարելէ եւ կարծես կ՝րս է • Ւ զուր կը քանան
այգ յու։ղւ*ռ՛ո ւմն ալից
ձայնով մըէ ես բնաւ Համոզուած չեմ թէ պէտք է Ֆրանսայի մրոտել ղիո* ես կր մնամ միշտ բարձր 1ւ մաքուրդ

հերունին բան չՀասկցաւ վերադարձնենք իբ գաղթավայրերը, առանց նա - Վահան Շամլեա՚ն
րնէ
ձայնէն ։ Ըսաւ • ի/ապէս իմանալու թէ Ֆը ան սա ի^՚նչ պիտի

10 գաՀեկան յ ւսյզ. երկիրներովx Խօսքս կը վերաբերի երրորդ
Գիսակ, լուռ, կարմիր
փին մէչ, ոսկի մը սաՀեցուց ա– պատերազմի մը։ Ըսել էլուզեմ թէ ի նչ պիտի պա– Կ* ԻՒԼԻՒՊԷՅԵԱՆԻ ՄԱՀԸ
տաՀի եթէ
միլիոնաւոր մարդիկ նորէն գերու -

Ա*անրավաճառը, ազօտած աչքերը վեր առ - թեան վերադարձնենք ։ Երբեք ձեր մ աքէն չանցր–

՚սհբ ի^է մենք, Ամերիկացիներս պիտի մեռնինք Հալէպի «Արեւելք»էն ( 8 Օգոստոս՝) ցաւով կր

նելով նայեցաւ յաճախորդին X Խաղաղականի մէք այս գիշեր իսկ , եթէ ^ Ր լ լ ա յ ի ս տեղեկանանք ընկեր կարապետ իւլիւպէյեանի

Ա՝ ան ր ո լք չուն իմ , պարոն % Ֆրանսացիներ ր , Անգլիացիները եւ Հոլանտացի - յանկարծական մ աՀ ը , Արտ ի տագնապէ ; Հանդոլց–

Գիտեմ , սիրելի ուսուցիչս, արցունքնեբր նեբր» X ՆախագաՀ ը յետոյ կը յայտնէ թէ ինչ եալբ յառաքաց եա լ տա րիքի մ էք , րայց աշխո յժ էր

կուլ տալով պատասխանեց Գիսակ , մնացածն ալ ծբադիբներ կը մշակուին Ֆբանսան վերականգնե– գեռ եւ կը շարունակէ բ իր ուսոլց չական պաշտօ -

ձեր աշակերտին կողմէն՝ ընդունեցէք իբրեւ ոլ Համար՝ իբրեւ մեծ պետութիւն ։ Պարտք պիտի նր ։ Գաղափարապաշտ եւ ն ո լիր ռ լա ծ ւլա շնակցա -

նուէր է դրուէր Ֆրանսա յի վրա յ , ոբպէսղի ամէն տարի կան մր ել կրթական բազմարդիւն գործիչ մ րն էր^

Աշակե՞րտս ։ տեղեկագիր մ ը յանձնէ Մ իացեալ Ազգերուն թէ 4 0 տարուան վաստակով։ Յարգուած դէմք մը,

Այո , Գիսակը * . . ինչպէս կբ կառավարուին իր դագթավա յրեբ ր X ոբ սերունդն՛եր Հասցոլցած էր, Հայրենասիրական

ք\ւոուցի չը յուզումն ալից պաՀ մը ապրեցաւ X Ռուզվէլթ աւելցուցած է * Այս անգամ փորձե­ չերմ չունչով X

Գալաց ամբողք մարմնովը։ Խանութը վարին, աչ­ ցի Հասկցնել Ջրրչիլին թէ մենք դաշնակիցներ ըլ­

քերը մթնելու պէս բան մը եղան % Գիսակ զգաց լալով Հանդերձ , պէտք չէ իրենց մտքին մէք ար–

գառնութիւնը X Բռնեց ու նստեցուց պատին տակ X մ ատանա յ այն դաղափա րր թէ մ ենք ա յԱ պատե– ԼՒՈՆԷՆ Տիկին քիողա Թորոսեան , Խ անաս ո րի

Երբ էսՔզէ"ՔԸ. գտաւ ծերունին , Գիսակ այցե­ րաղմին մէք մտած ենք , ոբպէսղի օգնենք իրենց արշաւանքի տօնակատարութեան առթիւ սար -

տոմս մը ե բ կաբելով^ ըսաւ* որ ամուր կառչած մնան կա յս ր ո ւթեան մ աս ին ի— քուած գա շտ ա Հ ան գէ սին ներկա յ րլ լալով , աղ -

Առէք, պարոն Վաբդան , Հասցէս է ։ Երբ որ ր են ց ունեցած մ իքն ագար եան տեսակէտներուն X գո ւած տիրող մթնո լո բտէն եւ յարգելու Համ ար

կ^ուզէք՝ Հրամեցէք ւ Գուռս միշտ բաց է ձեզի Յոյս ունիմ ոբ անոնք կր Հասկնան թէ յաղթա­ իր ամուսնոյն յիշատակրլ 1լ անդամագբոլի Հ* Ց *

Համար ; նակէն վերք մենք մեր թեւերր ծալլած պիտի չնս–՛ Գ* շարքերուն եւ այդ առթիւ կր նուիրէ 1000 ֆր *

Ու Հ եղ մ ը եւս գլուխը խոնարՀելով ուսուցի­ աինք եւ դիտենք Աս ի ո յ եւ Եւրոպայի երկիբնե - «Տ՛առա ք» ի , ուխտելով ծառա յել իր պաշտած կու–

չին առքեւ, Գիսակ գնաց ու կորսուեցաւ ամբո - բուն բար դա լաճում ը չէզոքացնող իրենց սիս -* ս ակս ո ւթ եան X

քսին մ էի ԾԱՏՈՒՐ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ աեմլլ %\ . . ^–

Fonds A.R.A.M