Page 214 - \ARM_19-1946_03

V

8Ա1ԻԱ Ջ

աբակայանին շինութենէն վեբՀ Տ

ԻԱ%Ա%ՈԻԹԻԻՆ Հ Ա Ա Ա յ յ Տ Ա ՆԻ Հ ա ն ք ա յ ի ն վ ա ռ ե լ ա ն ի ւ թ ի աեսակէաով Հա -

րուստ չէ Հայաստան : \,աւթի Հանքավա յբեբ չու­

նի; •Բաբաձ֊ուիս գտնրւահ– է միայն եբկու Հետ,

Բառն Հմայիչ է, սակայն իրակաֆութիւևը փո­ Ջաիլռ եւ Ջերմանք ս : Առաջինը կր շաՀագոբձ֊ոլի

թորկալից * \$ ա զա զո ւթի ւնը անխաղաղ , աշխար - (ի. եւ վերջին մաս) արզէն : Տորֆի կարեւոր պաշարներ կան Աեւանա ք

Հ ավար ութ իւն բ՝ միակողմանի ՚. էք ր 1լո ւ Հասա ա ր - լճին աւազանին եւ մասնաւորաբար Հ արա, –արեւել­

մատ կողմեր կան , որ կր գործեն յանուն խաղա - Հազուագիւտ մետաղներու Հետախուզութեան եան մասին մէշ, Ատեփանաւանի , կալինինոյի , Ա–

զո ւթեան , առանց խաղաղ տեսնելու աշխարՀն ու Համ ար կարեւոր աշխատանքներ կատարուած են պարանի , կիրովականիւ, Ամասիոյ շրջաններուն

իրենքզիր&նք ։ Բոլոր փ&վ*ր ազգերն ու ճնշուած վեբջխն 1 0 1 5 տաբինհբու. ընթացքին յ Հյնբըձիւ մէչ՝: Երեւան Հանուած են նաեւ այրուող թերթա–

ժողովուրդները, Գերմանիբյ ճարճատող պա րտյ։է–– այգ Հետախոք֊զրէ֊թեանց՝՝ երեւան Հ անուշած՝ եբ ա– քարիբ•-. Ինչպէս ահ֊բւիբ, նոյ՛նպէս տորֆը ունին

թենէն եւ թափոնի դիտապաստ զգետն ում էն ՚իեր^^ նագի, ոսկիի, մկնդեղփ եւ ծ՜արիրի շարք մը Հան­ միայն տեղական նշանակութիւն Հ

կր Հաւատային , կբ կարծէ ին , թէ խաղաղութիւնը քավա յբեբ , որոնց մասնագիտական քննութիւնը Հ ա ն ք ա յ ի ն աւլբիՆոնեբՀյ բազմաթիւ եւ բազ -

վ իր ա ւո ր սրունքնե րով արագօրէն ոտքի պիտի կը շա բ ո ւն ա կո լին տակաւին ; Բան ի մը Հ ան քա֊ մատեսակ են մեր երկրին մէ^Հ Այսպէս ծանօթ են

կանգնի ։ Ե*– աՀա , յոյսեր , տենչեր , առաջարկներ վայրերու մէջ երեւան– ելած են Լթէեւ շատ քի՝չ մօտ 200 Հանքային աղրիլրներ , տարբեր որակի

ու պաՀ անցներ շղթայ կազմ ած կր սպասեն Ար ի ս– քանակով) աԺաա, §&11աա եւ Շ3է1աաա Հազուագիւտ կուրերով։ կան ծծմբային , երկաթային , ածիսա -

պագոսի գրան առջեւ ։ էք ւ գեռ շա՛ տ պիտ ի սպա– մես գները թթուային, ալքտլային , կրային ֊ածիսաթթուա -

սեն : Արզն ի կ (շւ1սա1Ո6) ստանալու Համ ար Հում յին , աղային եւ բնաշողով Հարուստ (յՏւճօ–Ա(ւճ\\\.^

Ուզենք թէ չուզենք, գերմանական գինագագա– նիւթի գեր կը կատարեն լսնակալը (1^Ձ.օ1ա) " եւ ունեցող) ազբիւրներ : Այգ աղբիՕրներէն երկուքը,

րին պայմտններոէձ։ ստորագրութենէն անմիջապէս Նօճ\\Հ.ը , որոնցմէ զուրկ կը թուի Հայաստան։ Ս ա– Արզնի եւ Ջերմուկ (իսաի—Ա/ււ) , կ՚օգտագործոլին

ետքը , ստ եղծուած են երկու հգՕքԱ ճակատներ , կ այն գան ո ւած է Հո ւմ նի *–թի ա ար բեր տեսակ մը, ներկայիս սանատորիոմներու մ է ^ ։ Արզնիի չլուրը

ռ ո ւ ս ա կ ա ն ե ւ ա ն գ լ ե ւ ս ս ւ քսոն սակատ., արեւելեան ն ե ֆ ելի ն ային Աի էնիտ ներ ու Հ ան ք մը, Հսկ այակ ան նման է Կիսսենգենի , Վիսպատէնի ել Նաոլգէյմի

եւ Արեւմ տեան Ա լ լ ւ ո ք : Որ ա կո ւմն ե ր ր լւան չեն փո­ պա շարովի այնքան որ մեր երկրի արզնիկի արդէւ– Հռչակաւոր ազբիւրնիրոլ քուր ին , իսկ Ջերմու/լի
նաբ եր ո ւթեան կ րնայ նսլ աս տ ել մե ծապ էս : քուրին : :
խեր իմաստէն հ Այո՝ բոլոր ժողովուրդները , որոնք քուրը՝ ծանօթ կարլսբաղէ

կբ գտնուին Ամերիկայի եւ ԱՀնգլիոյ թեւարկու - Երկար տարիներ ա յն կարծիքը կը տիրէր թէ Հայա՛ստանի երկրաբանութեան մեծ մասնա -

թե. չ կ --, Հ ե ռա ւո բ եւ մօտ ա ւո ր չափեր ո վ Հ ա յաս տան ի մ էջ երկաթի Հ ան քավայբեր չկան , զէտ , Հայաստանի գիտութեանց Ակադեմիայի ան­

կբ գործեն անոնս թելադրութեամբ ե անոնս ցուց­ ա յնպէս որ որոնում ը աւելորդ ել ա պա բ գի ւն կը գամ ակադեմիկոս ՊաֆֆէնՀոլց իր մէկ աշիսա -

մունքներովդ մէջն ըլլալով «ժողովրդավար» Թուր­ Հ ամ ար ո ւէր է Ա ա կա յն Հայբեն ա կ ան պա տ երա զմի տոլթեան մէք կբ գբէ, թէ Հայաստան իր Հանքա­

քիան ։իսկ ա յն բոլոր մո գո վ ո ւբգնեբ ը, որոնք սլա­ տարիներուն՝ երի տա սարդ երկրաբաններու կա՝ -
ցո յց տուին , ոբ յին քոլրի եւ կլիմայական Հ ար ս ա ո ւթ ի ւնն եր ու տե­
ւական ծագում ունին կամ ս լաւական ագգեցու - տարած ուսումնասիրութիւները
Հանքա­ սակէտով կը Համարուի աշիսարՀ ի ս ամէնէն Հա -
թեանց ենթարկուած են, իրենց Հր աՀ անգն երբ կբ մեր երկրին մէջ գոյութիւն ունին երկաթի
Անդրկով­ բուստ երկիրներէն մէկը
ս պա ս են Մ ո ս կո լա յէն ։ Արդեօք , Համ աս լալ շար­ վայրեր, որոնք կրնան մօտ ապագային՝
Ա • ՈՍԿԱՆԵԱՆ
ժում գոյութիւն ունի®։ Անտարակոյս % Այդ մա­ կասի սեւ մետաղագործութեան Համ ար դառնալ
(Սովետ • Հայաստան)
սին շուտով կ* ան դրա դառն անք մ ասնաւոբ յօգուա– Հում ն՛իւթի օժանդակ աղբիւր ։

ծաշաբքով մը։ Արդեօք , յանուն դասական ժողո - Երկաթի Հանքավայրերու մասին ըսուածը կը

վրգավաբ կարգեր ու , անգչեւսաքսոն ամ բա ր ա ա - վերաբերի նաեւ, մարգանեցի Հանքավայրեբուն , ո– Պաւկաէիպ Հայոց եեէգսպյդ

լան աշխարՀավարութիւն գոյութիւն ունի® ։ Ի րոնք երեւան Հանուած եւ մասամբ Հետա՛խուզուած

Հարկէ , եւ կասկածէ վեր է Հ են վերջին մէկ քանի տարիներու ընթացքին։ ;

Ա ակա յն , Ժոգովուրգ մբ կայ , որ բոլոր ազ — Ք ի մ ի ա կ ա ն հ ո ւ մ ն ի ւ թ ե ր ո ւ Հանքավա յբե րու Անհատական նամակէ մր կը քաղենք հեաեւ -
եալ տեղեկոլթիլնները (Օգոստոս 2 0 ) . —
գ երէն ծաղկեփո ւնջեր ստացած , կ՛ուզէ Հ աւա սա­ խումրին կբ պատկանին ծծմ բաքա ր ի 1ւ Հրաքարի

րա կշռել այս ան ի րաւ աշխարՀ բ : Այդ՝ Ամ երիկան Հանքերը : Ատ ոնց մ է Հ րաքաբ կբ Հ անուի շաՀա­

է ։Անգլիո յ հաւ աս ար ակշաւ ւթ Խսք1 դարաւ.ո բ քագա­ գո բծուող պղնձաՀանքեըու մեծ մասին մէջ : ք)ւ - Այսօր , երեքշաբթի, կրիլեոն նաւով 600^ մօտ

քականութեան գո րծադր ո ւթի ւնբ , ներկայիս , վի - նինք նաեւ ծանրաքարի , Հանքային ներ կեր ո լ , է2՚3.~ Հայեր, բոլորն ալ Աոֆիայէն, մեկնեց ան գէպի

ճակած է Ամերիկայի : իք՝ոնրռյի վարդապետութիւ­ \Շէճոի յ էՅւ\շի եւ գգւարղի Հ անքաղբիւրնեբ X մ այր Հա յրենիք ՚

նը մէկ կողմ նետած , Արեւելքէն Արեւմուտք, Ա– Բիմիական նիւթեբոլ Հանքային այս Հիմնա - Ներգաղթողն երբ կիրակի առաւօտ Վ^առնա Հա­

մերիկա մխրճուած է քաղաքական ալեծուփ Հո կ ան տեսա կնեբ էն ՝ մ՚ե բ երկիր բ շա տ Հ ար ո ւս ա է սան Գուսան վարդապետին առաջնորդութեամբ ,

սանքն եր ո լ մէջ։ Պ ա ղեստին, ա բա բակ ան երկ իրնե ր, նաեւ կրաքարերով ,ո ր ոնք Հում նիւթ կը ծա ռա յ են Աս ւածածնա յ Հան գիւ Օ թո լա Լ ւթի
Վառնա դարձեալ Հայութեամբ ողողուեցաւ , ամէ–
Ք՝ուրքիա , Իրան, ^ափոն , Պալքանեան երկիրներ, կարբիդի եւ արուեստական ձգախէժի Համար :

Հիւանդ է)ւրոպա եւ Չինաստան ՝ դարձած են ^Լերջերս երեւան Հանուած են նաեւ փոսփորաքարի նոլրեք իւանդավառութիւն , Հանդէս ու պար։ Ա -

քաղաքա կան աշխար Հավա բո ւթեան դա շտավա յբե– Համեմատաբար փոքր մէկ քանի Հանքավայրեր : ռաւօտուհ պատարագեց վարդապետը , քարոզողէ

բ բ : իբ բմ բռնումնե րուն չափեր բ մ երթ նոր են , Հ ր ա կ ա յ ո ւ ն հ ո ւ մ ն ի ւ թ ի Հանքավա յբեբ են մը վեր Հանեց օրուան պատմական նշանակոլթիւ -

մե՛րթ Հին։ Ե*– ատկէ կբ ծ~նին խմբակցոլթիւններն $<Ւումանեան գի֊֊գի Հր ա կա յո ւն կաւերը եւ Արզա - նը, ներկա յա ցուց Հայրենի Հողին ոգին, գարերու

ու ճակատները ։ քան ի մ ագնէզիտներն ու գո լո միտն երր ։ $՝ում ան­ պայքարի երկունքէն ծնած : Յորդորեց սիրեք զայն

Աակայն ի^նչ կբ մտա ծէ Ամերիկացին : Այն - եան ի Հ րակայուն կաւեբու Հ ան քավայ ր ե ր ը կը շա– օգնել եւ ծառայել անոր մեծութեան , յառաքղ իմ ու­

տեղ գոյութիւն ունի կարծիք մը, որ միշտ իր դա­ Հ ագործո ւին ներ կա յ իս եւ երկ րին կո ւտ ան ս ես մե– իք Լա 1ւ ել շինարարական վ^Ր^Լքը I

տավճիռը կ՝՝աբձակէ : Ան կը սարսափի ապագայէն Հ տագաձոլլո ւթեան Համ ար անՀրաժեշտ Հ բակայուն Երկու գիչհր Հայկական վարժարանին պար ~

Իր պատ մ ո ւթեան ընթացքին– եր բեք այնքան խռո­ աղիւս ու կաւ, իսկ Արղաքանի Հանքավայրբ մեծ տէգը յանպատրաստ ի ց Հանդիսութեանց վայր դար՛՜

վիչ պա՚Հեբ չէ ապրած , որքան 1946 Օգոստոս ամ– Հ եռանկար ունի թէ Հրակայուն նիւթե բ ու , թէ ձաւ, ուր տեղացին եւ ներգաղթողը քով քովի »

սուն : Բազմապիսի Հոգեր արգելք \են դարձած ան­ մագնեղիոմի արտադրութեան տեսակէտէն։ Այս սիրտ սրտի, երգեցին, նուաղեցին պարեցին եւ

խառն ո ւր ա իա ւթ ե ամ բ տօնելու յաղթութեան ա - Հ ան քա վայր ին շաՀագո բծում ը եւ մ ասնաւո րաբաբ փառաբանեցին վերածնուող Հայրենրքը։

ռաջին տարեդարձը , որուն ամենամեծ ճաբտարա՝– մ ադնեզի ոմ ի ա րտ ա դր ո ւթի ւնբ Հնարաւոր կը դառ­ Այս առաւօտ մամը Հինգին, տեղացի երիաա -

պետներէն մէկն է եղած։ ճիչդ տարփ մ բն Էհ որ նան Աեւան - Զանգու ջրվէժին Գիւմիւշի ջբաելեկ - սարգութիւնը իր պաշտօնին դլուիսն անցած էր ար*՜

Հիր՚ո շիմ ա յի վրա յ նետ ուած Հիւլէական ռումբը դէն։ Կատարեալ ել անթերի սպասարկութեամբ մբ

վերջ գրաւ ճափոնական պատերազմին : Ե՝*– յ Բա սօ » ներգաղթողներուն գոյքերը կառքերով փոխագրե­

այդ ռումբին դժոխային ձայներն ու աւերները ալ չո չն չա ց ան , բացի մ ուկեբէն ու խո զեր էն , ո - ցին նալաՀանգիստըՀ Այս աշխատանքը տեւեց

խաղաղութեան Հանգիստն են խանգարած՜ Հ րոնց Համար, կարծեմ, ՀոգեՀանգիստ ալ կատաբ– մինչեւ ժամը 12.30։
ւ ե ցաւ . . . Երկրորդ փորձ մ բն այ տեղի ունեցաւ ։
Ցորեկին , ներգաղթողներու յանձնախումբին
Ան գունդ մըն է բացուած Ամերիկայի եւ Արդիւնքը՝ ոչ զգայացունց, որովՀ ետ ել դա գտնա–

Մ իութեան միջեւ : Աան֊Ֆրանչիս կո յ ի Մ իացեալ պաՀ ո լթիւնը շատ մը յապաւումնեբ ըրաւ։ փուտով առա՚քնորդոլթեամբ, Հայոց դպրոցէն մեկնելով,
, եւ
Ազգերոլ կազմակերպութեան անդրանիկ նստաշըբ– եր բո բդ փորձ մ բն ալ տեղի պիտի ունենայ Գայ * * ։ մեծատառ վեբտառութիլեներով մողովուրգր ուղ­

ջան\ը ^խաղաղութեան կարօտէ ժոգովուրգնե րու կ՛՚ըսեն , ա յս անդամ աշխարհի վերջը աԻ"*\1՛ ղուեցաւ նաւամատոյց : (ի*ամը մէկին ատեններ՚ր

յուսատոլ Հանգրուան մ բն էբ^ուրկէ Հեռացաւ կրո– թ ո յ լ աբուեցալ ամէն, մարդու , ազատօրէն մտնել

միքոն իբանեան Հարցին քննութեան պատճառաւ է Երը Փարիզի խրՀբգաժոգովբ կր վիճի խաղա–– նաւամատոյց; Գո լսական եր կծխան ի կրիլեոն չո -

Առաջին միջադէպ յ Տանկաբծ մէքաեղ ելաւ Օթա– գո ւթեան կազմա կեր պո ւթ ե ան մ աս ին , Նի՛– Եո բքի գենաւին առքել , տեղի ունեցան պատշաճ ձեւակա–

վայի կնճիռբ է Ո՛ու ս լրտեսական ցանցբ կ ուզէԼբ թերթեր բ ընդարձակ յ օ դո լածն ե ր կը նուի ր են ն ։։ ւթ ի ւնն եր՛ը , ողքերթի եւ ցտեսոլթիլններու յու -

տ իրանալ Հ իլլէտկան ռո ւմ բին գաղտն իքն ե բո ւն ^ գաղտնի մէկ ո կր ի շ զէնքի մը , որ կը կհչոլի ման­ ղիչ չարքը ֊.

Երկրորդ միջադէպ հ Փարիզի Զորս Աեծերու ար - րէական ռումբ ".Համաձայն* Աորկբնի, որ այս նոր կառավարութեան , զինուորականութեան եւ

տաքին նա խարաբներու Հանդիպումին եւ 21 ազգե— ռումըիս կնքտՀա յ բերէն է , մ էկ Հատ ո ումբ բա - Պուլկարիս յ 0– Ֆ-ի ներկայացուցիչներուն կոզմէ
դարձեալ լական է ոչնչացնելու թափոնի չափ երկրամաս մը, եղան աւուր պատշաճի
րու ներկայ խո րՀ րգաժոգովին մ էջ , խօսքեր , գոՀ ունակս ւթեան
Պ ըրեզ ու Ա՝ ոլո թով շար ուն ակա բա բ կը բախին ի– ա ս ււ ւնռվ ո ւ ան աս ո ւն ո վ մի ասին– ։ Ե*– առան ց ծա– ել
շուրջ* մ ելու բառ Լ բ բ 1լ բսէ . « Հետեւակ երախտագիտութեան արտա յա յտութիւններ
գին ո ւո րն ե ր ո ւն Հայ եւ պուլկար մտերիմ կապերու մասին :
բարու , նոյնիսկ երկրորդական խնդիրներու

Երրորդ միջադէպ։ Զորբորգ ել Հինգերորդ միջա - պ իտի փո խա ր ինէ մ ան բ էներո ւ բանակբ եւ Ն ի–֊ ՛Ամէնէն յուզիչն էր առաքնորգին«Հոլսկբանք»ը,

դէպերը ի^նչպէս ե ո®ւր պիտի ծագինք անյայտ կբ ՚Եորքի փողոցներուն մէջ, փոխանակ յաղթական զոր Գուսան վարգ, ուղղեց ներգաղթողներուն ,

մնան մեզի ; հքօսքը տանք կնսթիթիւ կալիւփին , գին ո ւո րն ե բ ը տողանցք կատարելու , ճերմ ակ շա - «Եղէք յաւ քաղաքացիներ , մրս/քան , աշխատող եւ

•որ ամերիկեան Հանրային՝ կարծիքը ջերմաչափի պիկով եւ ձդախէժէ ձեռնոցներով գի տնականն եըն օգտակար ազգին ել Հայրենիքին Համար։ Ջեր Հո­

պէս ցոյց կուտայ եւ անվա՚րան կը Հրատարակէ է որ թափօ՛ր պիտի կազմեն, իրենց Հետ բերելով վիւը ձեզ կը յանձնէ Ա այր ֊ Հայրենիքին , ապրե–

« Հ ան բ ա քո *֊է՝2> ին ա ր գիւնքն եր ը եւ կ^ըսէ . Ամերփ– իյաղաղութեան շիճուկը . • *» : սէք աղատ, երքանիկ եւ Հայրենասէր–»։

կացիներու 60 առ Հարիւբը պատերազմն անիւ ու - Անշուշտ , վառ երեւակայութիւնն ալ իր դերն Ամէն պատրաստութիւն վեր քացած է այլեւս 5

սափելի կը գտնէ (հո ւս ի ո յ եւ Ամերիկա յի միջեւ X ունի։ Բայց փաստ է, ոբ էքինեալ խ ա ղ ա ղ ո ւ թ ի ւ ն ՛ ը Ժամր երկուքն է : Երկրորդ անգամ ըլլալով շոգե­

վ է պատասխանատուն : խաղաղութեան ապա - կ՚ապրի իբ ամէնէն տագնապալի °բերը : ^ ը գի^ ՜ նաւին սուլիչին ձայնը կը լսո լի ; ՊաՀը յուղիչ է ։

գան կա խո լած է ո ր քան Ամերիկա յէն , նռյնքան ուին ամ էն օր , կը փռբձուին նոր ան ո ր զէնքեր եւ իրարանցում , Հրմշտուք : Շ ռգենալը յամր արար կը

(Ի ո ւս ա ս տան էն , ^1 Րէա յ ոլատաս խանը : •մղձաւանջի տակ կը պաՀ են ամըող^ մարդկութիւ– Հեռանայ քարափէն. ։Լացեր և– արցունքներ : Հուռ–

կնսթիթիւ կալիւփ դարձեալ կը դիմէ Ամեըի - ^/Լ՛ Ռչ մէկը կրնայ բռնել միւսին թեւէն եւ կե– ռաներ : էմանդավառ բացագանչոլթիւններ։ (հուս

կաց ին ե ր ո ւն ։ ցնե լ զինա ր շալը ; ^ ինագո լլ եւ զինա թափ ո ւթ իւն ու պուլկար ա զգա յին քայլերգներով՝ նաւամատոյ­

Հիւլէական ռումբը կրնա՛®յ նպաստել խազա - պիտի յաջո բդեն իրարու , արեան դաշտի վազեմ ի ցէն կը բաժնուինք մենք ալ մեր կարգին, ուբա -

ղո ւթեան վ՛եր աՀ աստտտմ ան ։ ՚$ ա տ ա ս խանը կ՚՚ըչ հ դոբծա կիցներուն Հ ամար՝ ։ ԸնգՀակառակն, այսօր , խութեան արցունքով, Հեռուն Հորիզոնին վրայ

լալ՝ Ոչ : Այ" Ա Հր շատ յատկանշական է; անդունդն օրէց օր կբ խորանա յ եւ չենք գիտեր թէ ձգելով ՀետզՀետէ պզտիկցող Հայրենադարձի նա­

Պիքինիի փորձերը քիչ մը յուսա լքեցին Ամե - մինչեւ ո®ւր պիտի յանգի ։ ւը , որ 600 Հայեր կը փոխագրէր մեր երազներու

բիկացինեբն ու Ե^րոպացիներբ ։ ՚էքատեր կ^ենթա - (Հոռետես չենք , բա յց լաւատես ր քլա լո լ պատ­ երկիրը։ Պ՚՚ւլկաբ իա յէն ցարդ մեկնած են Հետեւ­

գրէի՛՛ն $ ՈՐ երկրաշարժ տեղի պիտի ունենայ եւ ճառներ ըիչ կբ գտնենք ։ ^ ա գա զո ւթ ի® ւն % 1Աաղա - եալ կարաւանները.

զարՀ ոլրելի արդիւնքներ պիտի տա յ * Ս ակայն ա - գութիւն ոչ ամ են ե ց ո ւն : Ա • կարաւանով Վառնա յէն 783 Հողի, Բ՛ կա­

տոնցմէ ոչ մէկը տեղ\ի ունեցաւ։ \ալեբ\ը ա մէնքն ՝կ– ՀԱՄԲԱՐՋՈՒՄԵԱՆ րաւանով Պո՚-բկաղէն 681 Հոգի։ 9*՛ կարաւանով

Fonds A.R.A.M