Page 197 - \ARM_19-1946_03
P. 197
աւա ա ա ա ւ ա ց ա ւ ա տ ս աաւտԻւ ա աձսօը ԳԱաեստա&ք
- Ր՚ՕՈճՔ 1925 - տա 0ա ԳաշԱակցաթեաԱ
Շ. Տ. 376.286
17, 11ս6 Օճաշտաք - Րձ1ԱՏ ( 1 3 6 ) ՚ Լ՝՝՛՛ –օ֊ ք
1շ1.։ Շ08. 15-70 - Շ. € . Բ. Բ&ոտ 1678-63 Միացեալ Նահանգներու Ելմտական նախարա
Տար– 750, ծամս. 400, (Լրւոասա^էքան 1000 ֆրան;. րութիւնը գնահատանքի նամակ մը ուզղած է Հ •
3– Գ ա շ ն ա կ ց ո ւ թ հ ա ն Ա մ ե ր ի կ ա յ ի կ ե դ ր • կ ո մ ի տ է
\Խո<ն–6<1ւ 30 ձօսէ 1946 Ուրբաթ 30 Օգոստոս ին , պատերազմի միջոցին բհրած իր օժանդակու
թեան համար : Ահաւասիկ պատճէնը . —
Տ Ա Ր Ի - 18" ձոոտէ Ո 4788 - Ն ո ր շրջան թ ի ւ 427 Խ»քթա«յհյ9 & • ՄԻՍԱ*0ԱՆ հ ւ ա շ ի ն կ թ ը ն (25 Յ ա - լ ի ս ) . - Ամերիկայի Հ–
Ց ՚ Ղ՝աշնակցո ւթ եան ՝Բա բա ո ւզա ր ո ւթ ե ան •
Աէբելփ Պ ՚ ՛Բաբա ո լղար ,
Հաճոյքը ունիմ &եդի ներկայացնելու, յաֆբ՚յսն՝
ՊԱՆ* ՕԹՕՄԱՆԻ ԳՐԱՒՈՒՄԸ ՕՐԸ ՕՐԻՆ Ելմտական՝ նախարարութեան , Ալիւմինիոմէ Մր
ձեր ինքնաբուխ ծա
ցանակ մը ի գնաՀատութիլն
18 9 6 — 1 9 4 6 ռայութեան զոր ՐԱ\ծայեցիք օժանդակելով Հա
ՅԻՍՈՒՆ ՏԱՐԻ մա շիս ար Հ ա յին Բ, պատերազմին զականին՝
՛քո ւղթեր ո ւ
ամ երիկեան պատերազմ ական արօ
Ա– կ ա ր ո շրջան մ ր հ ա մ ե մ ա տ ա բ ա ր ՝ ե ր բ ափ մ ր վաճառում ով ։
0 րոլան քաղաքակա՛ն թոՀ ու բոՀ ին մ Էք բո– «տաք գլուխներ» գրաւեցին Օսմ • պ ե տ ո ւ թ ե ա ն ել ինչպէս պատերա՛զմի, նոյնպէս եւ ներքին ճակա
մ տ ա կ ա ն պ ա լ ա տ ը , ՝ Պանք Օթոման, ե ւ աբսաւնա -
էոք ո ՛ք ին մ ո ռա ց ո ւթ՜եան տ ր ո ւած է Հա լոզ ժամ ա֊ գրեցին պատմական թուական մ ը , զոր այսօր կը տին վրա յ , 3 ի շատակումնե ր եղած են գնաՀատե–
յիշատակէ Թոյնիսկ ամեբիկհան թ ե ր թ մ ը ։
նավակից պատմութեան կարեւոր ՝ դբուադներէն լոՎ կատարուած Հայրենասիրական գործերը։ Այդ
մէկբ^ որ՛ուն յիսնամ եակբ լրացաւ քանի մ ր օր ա– յ ի շատա կո ւմներ բ ընդունողները , սակայն , գործօն
1ռ ա Պոլս ո յ ՀւՊանք Օթո մանէին գրաւում ր 1896 Անոր նախընթացն էր «Պապը Ալին» իսկ յա պա ր տ ա կան ո լ թ են է ետ չեն քաշուի ր ։ Ելմ տակտն
ջորդը «էյըլտըգի պոմպան»,–^ բւոլորն ալ սարսելու
Օգոստոս \4/2եինՀ բուռ մբ Հայ անձնազոհ երի֊ համար ոճիրներու բոյնը եւ արթնցնելու համար նախաբար,՝։ ւթեան կողմ է ձեզի տրուած ա յս պաշ
Եւբապայի խղճմտանք ը : Ա յ գ Բ^յնր սաբսեցաււ,
տաս ար գն ե չալ կողմէ ։ բայց արդեօք շարժեցա՞ւ Եւրոպայի խիզհը ; տօնական մրցանակբ նմանապէս վստաՀ եմ թէ
ճիշտ կէս գաբ անցած է ա յն օրէն ի վեր , եբբ Ա յ ս վերջին կ ա ր ե ւ ո ր հարցին լ ո ւ ծ ո ւ մ ը կը( պիտի բնգո ւնուի ոչ թէ իբրեւ պատ աՀա կան յի–
յձ > ա յ ե զափ ո խ ա կան բազա կր ք իսկապէս Հերոսա շատ ա կո ւ թի ւն մբ ձեր կատարած ակնյայտնի պա
կան գո րծոգութեամբ մբ՝ փորձեց Հայ Գատբ Հա տերազմ ական քանքին , այլ իբրեւ յանձն արա բու
սել եւրոպական դիւանագիտութեան առք Լ ւ ։ Օս յ ա ն ձ ն ե մ « խ ի զ հ ա ր թ ն ց ը ն հ լ ո ւ » մ ա ս ն ա գ ի տ ո լ թ ի ւ ւ ն ն թիւն մը աւելի մ եծ Հա յրենաս իրական ծ առա յու–
մանեան կայսրութեան մայրաքաղաքին մէք, Պեբ– ո ւ ն ե ց ո ղ յ ա ն ձ ն ա ժ ո դ ո վ ի մ ը : Գ ի տ ե ն ք դաւրծւով ոյր թեան ։
էիսի դաշնագիրը ստորագրող ՛Լեց մեծ պետ ո լ - ա ռ ա ց յ ա ն ձ ն ա խ ռ ւ մ բ ի գործ՜ չ ի ա ե ս ն ո ւ ի ր ա յ ժ մ ։ Պ ատե րտղմը վեր քացած է , բա յց ան– ո ր երկ
թեանց դեսպաններուն քիթին տակ օր ցորեկով Չ ա ր խ ա փ ա ն պ ա բ ա ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ո ւ ն ի ն բ ո լ ո ր նման րորդ Հունձքբ գեռ կր մնայ։ Պէտք է Հոգ տարուի
գրաւել մի քա զգա յին սեղանաւոր ո ւթեան միքնա - « յ ա ն ձ 1 ն ա » ն ե ր ը , ի ՜ ն չ հ ա ր ց ե ր փ շ ո տ , ե ր կ դ ի մ ի , Հսկա յա կան աղգա յին մ եծ պարտքի մ բ
բեբդբ աԳաԻ^Լ գործ մբ չէր : Հ * Տ * ՚իաշնակցու– մ ո ւ թ , կ ն ն ո ո տ , թ ն ճ ո ւ կ ի վ ե ր ա ծ ո լ ա ծ ՜ , կ ՚ ե ր թ ա ն Ինչպէս պատերազմ ական Պոնտերոլ շւ ՛Հար֊
թեան Պոլսոյ կազմակերպութիւնբ , որ մութին շ ի տ ա կ ա յ ս կ ա մ այւն յ ա ն ձ ն ա խ ո ւ մ բ ի ն ։ Ա ե ն ք ալ կում ով դնուեցաւ զին ո ւո բա կան յաղթանակբ ,
մէք կբ գործէք , ամէն ինչ պատրաստած էր ա՛յն ղ ր կ ե ն ք մ ե ր խ ղ ճ մ տ ա ն ք ի խ ն դ ի ր ր աւն)որ ե ւ պ զ տ ի կ նոյնպէս ալ խնայողական Պոնտերու շաՀաբկումով
քան մեծ գազանա պաՀ ո լթեամբ , որ մայրաքաղա դ ր ո ւ ա գ մ ը պ ա տ մ ե ն ք • • • պ ո մ պ ա յ ի ն մ ա ս ի ն ։ կարելի կ՝՛ր լ լա յ ապաՀովցնել խաղաղութեան ժա
քին մէք վխտացող Հ ա մ ի ւո ե ան խաֆիէնեբը , ԷԲԲ՜ Խ օ ա ո կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը կ՛անցնի Ա լ ֆ ո ր վ ի լ , հ ա յ տնա մանակի մնայուն տնտեսութիւն մբ։
տեսներն ու մունետիկները չէին կրցած ոելէ բան կի մ ը դ ր ա ն ա ռ ջ ե ւ , ո ւ ր մ ա մ ի կ մ ը , կ է ս օ՜ալապա– Պատերազմ ի ժամ տնակ դուք խո բՀուրդ տուիք
կռաՀել, Հեռոլէն կամ մօտ էն , արգիլելու Համա՛ր տիկ, կը դ ի տ է գ ն դ ա կ խ ա զ ա ց ո ղ ի բ թ ո ռ ն ի կ ն ե ր ը : ձեր բ ար եկա մն ե ր ո ւն « ղ օրա վի գ ԲԱալ յար ձա կ ո ւ–
այ ս յանդուգն ծր ա դր ի ն ղ ոը ծագ ր ո լթիւնբ ։ Ա յ դ չ ա ր ա ճ ճ ի ն ե ր է ն մ է կ ը յ ա ն կ ա ր ծ , գ ն դ ա կ ը կը| մ ին» : 3ետ֊պատե րազմ եան ներկա յ տագնապալի
Ն ա իւ ապ ատ բաս տակ ան ա շիս ա տ անք ն եր բ ամի ս— ղ ր կ է մ ե ծ մ ա յ ր ի կ ի ն ո բ տ ք ե ր » ւ ն տակ՝ պոռալով. ւթ բաշին ո ւթեան շրքանին , Ամերիկեան քազաքա -
- Մեծ մամա՛ , նայէ՛, նայէ՛, պոմպաթոս1իք ր
ն եր տեւած էին՚գ Բսանւելվեց յեղափոխական կտ ցիներ ո ւն պ է աք է շեշտ ուի անՀ բա ժեշտոլ թի ւնբ
հ ի մ ա պ ի տ ի պ ա յ թ ի ո տ ք ե ր ո լ դ տակ, չ վ ա խ ն ա ս ։
րիճներ պիտի մասնակցէին այս գաւադրական ձեռ~– — Ի ՞ ն չ ր ս ի բ , ծ օ , ի ՞ ն չ պոմպ աթամիք, ա ն ո ր խնւ ՛յելու իւբաքան չիւր տ րամ ագբելի ոլար ,
նա բկին , որուն Հոդին եւ գլխաւոր վարիչն էր ան– ա ն ո ւ ն ր Պանք Օթոման է , բ ա յ ց ա յ ս ա ն խ ե լ ք էվրո^ պաՀ պան ել ու Համ ար իր են ց սեփակ ան տնտեսա -
վւացին մէկ աա անունր յիսուն տաբի է չէ սոր
նման Բաբկէն Սիւնին (Պետրոս Փտբեան) , իր ված : կան ապաՀովութիւնբ։ Այս ծրագրին մէք դուք
1լոԳՔԻա ունենալով Գաբեգին Փաստբմաճեանբ ^Ար ՍՕՍԻ կ ար ո ղ էք մ եծա պէս օժանդա կ ել Հ ետեւեալ կեր -
մէն Գարօ) , Հայկ քՒիըեաքեանը (Հրաչ) ,Արտաշէս պով *
Ղ^եւեանը (^Եգիպտացի) , Աշոտը եւ միւս ընկերնե 1 . կաՆոնալո րա բար Հ րատարակութիւններ
րը : ( է դ ի պ տ ա ց ին ետքէն չմ ասնակցեցալ գոթծո– ընելով ձեր կազմակերպոլթեան թռոլցիկնեբուն՝,
զո ւթեան , ՈԲՈԼ պատճառներով ); 1չեռոո յեէԼաւիոի/աղաններու֊ն գէաի Վեր վաղեէու եւ թերթերուն եւ պարբերաթերթերուն մէք։
Ղ-աւադբական մողովներբ տեղի կ՚ունենային ագաաուեէոլ մէզ ՛վայրկեան վերք պայթող ՚2..–— ՝Բաքալերել ձեր գրասենետկներուն , գոբ–
ււում– ծտտան կամ գործարանին
Մշեցի յեղափոխական Հայրենակցի մբ տունը ։ րերէն, որոնռ միակ ղոՀր ^Լ՝աձ.այ Ի^ՔՀԼ ք*արկէ՝Ֆ բո*– խնայողական մէք շաբաթավճաբնե -
Ո՚ումբեբն ու ուժանտկնեբբ նախապէս պատրաս Սիւնին ծ բագի՛բները ։
տուած եւ պարկերու մէք գրուած էին։ իւբաքան– Օսմանեան Պանքայի գրաւումը տեղի Մ եզմ է ամ էն մ է կը պատասխանատուութիւն
ունեցած ո ւն ի պա շտ պ անել ու մեր ա ղգ այ ի ն անտ ես ութեան
ձի՛՜րի ո՛ գերը ո բո շո ւած էր յատուկ կազմ ա կերպ ի չ էր կա յծակի ա ր ա գո ւթ ե ամբ , սարսափի մ ատն ելով
ապաՀովութիւնբ եւ ես սիրով 1լ ուզեմ ո լնեն ա լ
մ ա ր մն ին կողմ է ՚. Պ այթո լց ի կ նիւթերբ փոխագրող 1 57 պտ շտ օն եան ե ր ը , մեծ մ ասամ բ Եւրոպացի , ո– ձեր իսո ստում բ թէ ձեր գո րծակցո ւթեամբ
ում
բեռնակիրներէն սկսեալ մ ին չև խմբապետնեբբ ան֊ րոնք բոլորովին սաՀմռկած ռումբի պայթիւննե - պի տի տաք խնա յո զա կան ա ր ժ եթ ո ւզթե ր ո լ ծրա–
Հրաժեշտ ՀրաՀանդները ստացած էին։ Ղ՚էպի դ (՚ ա~ բէն՝ ծակամուտ եղած էին : Յ՚եղափոխակա՚ններբ ղրին :
մատունը տանող ճամբաները օրեր առաք ուսում ՝Գողեբ կարծած էին եւ իրենց կեանքէն կը վախնա Անկեղծօրէն՝
Վարիչ Ազգային կազմակերպութեանց
նասիրուած էին եւ ամէն մէկը գիտէը թէ ո՛ր ժ ա— յին : Բա յց տեսնելս վ որ մաքուր ֆր ան ս եբ էն կբ
մ ուն , ո՛ ր կողմ էն՝ եւ ի՛նչ ձեւով պիտի կատարէր խօսէին եւ բարեկիրթ մարդիկ են անոնք, Համոզ Բ ա ժ ա ն մ ո ւ ն ք ի ն Ո Ի Ի Լ Ե Ը Մ Ս– Ֆ Ի 8 Կ Ի Պ Պ Ը Ն
իր պարտականութիւնբ ։ ուեր էին որ թուրք կառավարութեան՝ դէմ կա -
Յարձակում բ տեղի ունեցաւ 14/26 Օգոստոս տաբուաւծ ռ ո յ ց մըն էր եղածը։
Ամ բողք 13 ժամ մնացին յեղափո
չորեքշաբթի օ բբ թրքական ժամ բ ճ.30ին , այս խականնեբբ «40,000 Հ Ա Յ Ե Ր Ի Ր Ե Ն Ց Ո Ի Ն Ե 8 Ա Ծ Ը ԿԸ ԾԱԽ ԵՆ
ինքն այնպիսի պաՀ ո լ մը , երբ Պանքա յի փողոցին Ղ-քամտտան մէք՛, ք^ոլրք զինուոբներու քանիցս ՀԱՅԱՍՏԱՆ ՎԵՐԱԴԱՌՆԱԼ Ո Ի ՀԱՄԱՐ»
յաքողութեամբ ետ մզ
մէք մեծ եռուզեռ կար ։ \, ա իւ այ աբ ձակ խում բբ կբ կրկնուած յարձակումները
բաղկանար վեց Հ ոգիէ , ՛որոնք մեծ դրան առք եւ ուեցան , գետին փռե լո վ բազմաթիւ դիակներ ։ <Տ,Ֆրանս–Ս՝ուար–»ի Պէյրութի թղթակիցր կր
պաՀ ա կ կեցած երկու ոստիկան։ եւ դռնապաններէն Սուլթան Համիտ էկրցալ զէնքի ուժով գուբս Հա
մէկը սպաննելով կը գրաւեն դրամատան մո նել այգ ափ մը կտբիճներբ, ու դիմեց գիւանա– գրէ թէ 40,000 Հայեր վախով պիտի գիմաւոր են՛
լլ"ՔՐ ։
գիտական խաղի ; քառաքիկայ ձմեռը։ փՊէյրութի , Գամասկոսի , Ե՜
Հոս կ՚իյնայ առա քին ղոՀը՝ Պէյնիցի ՅովՀաննէսբ, Ս՚ուսական դե ս պան ա տ ան աւագ թարդմ ան րուսաղէմի , Պ տղա ատ ի կամ ԳաՀ ի րէ ի մէք անոնք
28 տարեկան ։ կարգախօսն էր « ^ ա ա ո ւթի ւն» բա– Մ աքս իմ ով , յանուն ՚Լ^Յ մեծ պետութեանց գես - յո ւսաՀատոլթեամ բ կը կարդան օրուան թերթեր բ
ռբՀ ՀետղՀետէ կբ Հասնին միւս ընկերները ել <ձԱ– պանն ե բ ո ւն , 0 ս մ ան ե ան Պանքա յի փոխ-տ ն օրէն ին կամ , պզտիկ էուբի մը վրա յ , Հ ի ւպա տ ո սարաննե–
զատ ութիւն» ԳոՀելով ներս կը մտնեն։ Ամէն մէկը Հետ միասին յեղափոխականներուն մօտ գալով , բու կամ ճ ամ բո ր դա կան գո ր ծա կա լո ւթ եան ց դուռը
կը գրաւէ իրեն յատկացուած տեղբI բանակցութեան սկսաւ ։ Ասոնք կը պաՀանքէին Հ• ափ կ՛՛առնեն ։ Ոչ մէկ ատեն՝ շոգենաւի մը ժ ամա
Ս*մ էն Գաբ օն տասբ բնկեբնե րով կ^իքնէ .վաքի 3 ՛՛հ ՛Կեգր * կոմիտէի պաՀանքներուն գործադրու ՛ւ՛ ո ւ մ ը ա յսքան անՀ ամ բե բո ւթեամբ սպաս ո լած է I
յարկը, ո*՜Ր^էէ կատաղի կռուի կբ բռն՛ուին իրենց թիւնը, այլապէս կը սպառնային օդը Հանել Պ ան Յունիսին, 8000 Հայեբ ԽորՀ* Հայաստան դաղ֊
դէմ ղրկուած ղին ուո բներ ուն Հետ, որոնց վրա ք քան , ամբողք պաշտօն եան եր ուն Հետ , իրենք աք թեցին ։Զայնասփիւռի վրայ այս վերք իններ բ խան֊
անդադար կրակ կը տեղա յ , ո ումբ եւ գնդակ ։ մէկտեղ ։ ։ Մ աքս ի մ ով խո ստացաւ որ պետ ո լ թ իւն–– դավա ռո ւթ ե ա մ բ կբ նկարագրեն ի րենց Հա յրենա–
Հ րա չբ քանի մբ ընկերներով կբ բա ր ձ ր անա յ վեր ի ները յրքօրէն պիտի զբաղին Հայկ. Հարցով եւ պի կ ի ցն ե բո ւն Հայր են իք վեր ադա ռնա լո լ առաւելո լ -
յարկբ ) ո ւր դիրք կբ բոնեն՛ ։ Ա ի աժ ամ անա կ նշան տի պաՀանքեն սուլթանէն , ոբ զ ո Հաց ում տայ Հա թիւնները։ Այս պարագան խթան մը եղաւ Հազա
կուտա յ բարձրագիր տան մ բ պատն է շփս վրա ,/ յերուն • «Գուք մ եկն՚եցէ՚ք. մ ինչեւ Հիմ ա արիու րաւոր ուրիշ Հայեըոլ, ոբպէսզի դիմեն ներգաղթի
սպասող բնկեր Մ Ր^ոյիս՝ որ Հ* 3 ՚ Դաշնակցու թիւն ոոյց տուիք, այսքանք կբ բաւէ ձեր խնդիր Ր արձան՛ագրութեանց գրասենեակները ։ ՛Յ՛ուսալով
թեան Պ ո լ ս ո յ կեգր - կոմիտէին պաՀանքներբ ներ նորէն յուղելու. բայց եթէ յամ առիք մնալ , պիտի անմիքապէս ճամբայ ելլել,անոնք ծախեցին իրենց
կայացնող եւ ն՛ախապէս խմբագրուած նամակներ բ կորսնցնէք այն դատբ, զոր կը պաշտպանէք– Հա ունեցած—չունեցածբ , իրենց գոբծերբ կարգագրե -
տանի վեց պետ ո ւթեանց գես պանն ե բո ւն I մակրութեան աեղ ատելութիւնէ պիտի գտնէք» : ցին եւ մեկնելու պատրաստուեցան ։ Բայց Հաշուի
կռիւներու բնթացքին կբ ղոՀոլին երկու Հայ առած չէին փոխադրական միքոցներու ողբալի վի
դուկներ , Մ արդար Ս ին ա ս ե ան , 18 տարեկան եւ Յեղափոխականները անդրդուելի կբ մնան ։ ճակը» ։
Պիթլի"ռԻ Աեգրս՚կ ն զի սեան , 2 4 տաբեկ ան՝, սր– Արմէն Գարօն կ*բսէ թէ Հայկական պաՀանքներբ Թզթակիցբ յետոյ կը պատմէ թէ շատերու
կուքն ալ ղոՀ ռումբի պայթում ին ։ ն ե ր կա յ ա ց ո լած են դե ս պանն ե բ ո ւն * մինչեւ յաքորգ սպասողական վ իճակլւ մտաՀոգոլթիւն կը պատ -
Հե ր ո ս ա կան մ ա Հով կբ նաՀատակո լի նո յնինքն իրիկունբ պիտի սպասեն անոնց պատասխանին ։ ճառէ եւ ոմանք կը վախնան որ պիտի տառապին՝
խումբին ղեկավարը Բաբկէն Սիւնին, ոբ ամէնէն Աաքսիմով՝ մաքիավէլական նենգամտոլթեամբ կբ յառաքիկայ ձմրան • * *
վերք ներս պիտի մտնէր , թիկունքբ պաշտպանե սպառնայ։ Հ^-ամանակբ սուղ է, կ՚ըսէ, եթէ մնաք
լով՛. Երկու֊ ձեռքերուն մէք երկու ռումբ, Պ ա ո քա– մինչեւ վաղը, թերեւս այս գիշեր քարդերու պատ ՄԵՐ ԲԱԺԱՆՈՐԴՆԵՐՈՒՆ ԵՒ
յի մուտքին մօտեցած ատեն ատրճանակի գնդակ ճառ պիտի բլլաք՛ 1լ աղաչեմ , ծունկի կա զամ , կբ ԸՆԹԵՐՑՈՂ.ՆԵՐՈՒՆ
մբ կբ ստանայ փորէն։ ՛Բանի մբ քայլ կ՚առնէ դէ խնդրեմ որ աճապարէք։ Շատ դժուարութեամբ Յառաք Սեպտ– 1էն սկսեալ պ ի տ ի ծ ա խ ո ւ ի
պի սանգուխբ, բա յց թուլցած՝ 1լիյնա յ ծունկե ս ո ւլթան էն Հբ ամ ան ստաց եր եմ որ գո ւք եւ ձ եր
րուն վր֊Ծյ) երկու ձեռքեր բ վեր բարձրացուցած, ընկեբներբ ապաՀով եւ ազատ կերպով Հեռանաք հատը 4 ֆրանքէն, ինչպէս բոլոր օրաթերթերը։
ո բա է սղի ուումբեբբ գետնին գաչելով չպ՚" յթէ" 1 երկբէն»։ Բաժանորդագրութիւն՝ տարեկան 1000 ֆ ր • ,
՝Հյ ունկի Գա1Բ մի քոց կուտայ դրան առք եւ պաՀ ակ ՀՐԱ՚եՏ-ՍԱՄՈԻԷԼ վ ե ց ա մ ս ե ա յ ՝ 5 0 0 ։ Արտասահման՝ 10 տ ո լ ա ր ;
Fonds A.R.A.M
- Ր՚ՕՈճՔ 1925 - տա 0ա ԳաշԱակցաթեաԱ
Շ. Տ. 376.286
17, 11ս6 Օճաշտաք - Րձ1ԱՏ ( 1 3 6 ) ՚ Լ՝՝՛՛ –օ֊ ք
1շ1.։ Շ08. 15-70 - Շ. € . Բ. Բ&ոտ 1678-63 Միացեալ Նահանգներու Ելմտական նախարա
Տար– 750, ծամս. 400, (Լրւոասա^էքան 1000 ֆրան;. րութիւնը գնահատանքի նամակ մը ուզղած է Հ •
3– Գ ա շ ն ա կ ց ո ւ թ հ ա ն Ա մ ե ր ի կ ա յ ի կ ե դ ր • կ ո մ ի տ է
\Խո<ն–6<1ւ 30 ձօսէ 1946 Ուրբաթ 30 Օգոստոս ին , պատերազմի միջոցին բհրած իր օժանդակու
թեան համար : Ահաւասիկ պատճէնը . —
Տ Ա Ր Ի - 18" ձոոտէ Ո 4788 - Ն ո ր շրջան թ ի ւ 427 Խ»քթա«յհյ9 & • ՄԻՍԱ*0ԱՆ հ ւ ա շ ի ն կ թ ը ն (25 Յ ա - լ ի ս ) . - Ամերիկայի Հ–
Ց ՚ Ղ՝աշնակցո ւթ եան ՝Բա բա ո ւզա ր ո ւթ ե ան •
Աէբելփ Պ ՚ ՛Բաբա ո լղար ,
Հաճոյքը ունիմ &եդի ներկայացնելու, յաֆբ՚յսն՝
ՊԱՆ* ՕԹՕՄԱՆԻ ԳՐԱՒՈՒՄԸ ՕՐԸ ՕՐԻՆ Ելմտական՝ նախարարութեան , Ալիւմինիոմէ Մր
ձեր ինքնաբուխ ծա
ցանակ մը ի գնաՀատութիլն
18 9 6 — 1 9 4 6 ռայութեան զոր ՐԱ\ծայեցիք օժանդակելով Հա
ՅԻՍՈՒՆ ՏԱՐԻ մա շիս ար Հ ա յին Բ, պատերազմին զականին՝
՛քո ւղթեր ո ւ
ամ երիկեան պատերազմ ական արօ
Ա– կ ա ր ո շրջան մ ր հ ա մ ե մ ա տ ա բ ա ր ՝ ե ր բ ափ մ ր վաճառում ով ։
0 րոլան քաղաքակա՛ն թոՀ ու բոՀ ին մ Էք բո– «տաք գլուխներ» գրաւեցին Օսմ • պ ե տ ո ւ թ ե ա ն ել ինչպէս պատերա՛զմի, նոյնպէս եւ ներքին ճակա
մ տ ա կ ա ն պ ա լ ա տ ը , ՝ Պանք Օթոման, ե ւ աբսաւնա -
էոք ո ՛ք ին մ ո ռա ց ո ւթ՜եան տ ր ո ւած է Հա լոզ ժամ ա֊ գրեցին պատմական թուական մ ը , զոր այսօր կը տին վրա յ , 3 ի շատակումնե ր եղած են գնաՀատե–
յիշատակէ Թոյնիսկ ամեբիկհան թ ե ր թ մ ը ։
նավակից պատմութեան կարեւոր ՝ դբուադներէն լոՎ կատարուած Հայրենասիրական գործերը։ Այդ
մէկբ^ որ՛ուն յիսնամ եակբ լրացաւ քանի մ ր օր ա– յ ի շատա կո ւմներ բ ընդունողները , սակայն , գործօն
1ռ ա Պոլս ո յ ՀւՊանք Օթո մանէին գրաւում ր 1896 Անոր նախընթացն էր «Պապը Ալին» իսկ յա պա ր տ ա կան ո լ թ են է ետ չեն քաշուի ր ։ Ելմ տակտն
ջորդը «էյըլտըգի պոմպան»,–^ բւոլորն ալ սարսելու
Օգոստոս \4/2եինՀ բուռ մբ Հայ անձնազոհ երի֊ համար ոճիրներու բոյնը եւ արթնցնելու համար նախաբար,՝։ ւթեան կողմ է ձեզի տրուած ա յս պաշ
Եւբապայի խղճմտանք ը : Ա յ գ Բ^յնր սաբսեցաււ,
տաս ար գն ե չալ կողմէ ։ բայց արդեօք շարժեցա՞ւ Եւրոպայի խիզհը ; տօնական մրցանակբ նմանապէս վստաՀ եմ թէ
ճիշտ կէս գաբ անցած է ա յն օրէն ի վեր , եբբ Ա յ ս վերջին կ ա ր ե ւ ո ր հարցին լ ո ւ ծ ո ւ մ ը կը( պիտի բնգո ւնուի ոչ թէ իբրեւ պատ աՀա կան յի–
յձ > ա յ ե զափ ո խ ա կան բազա կր ք իսկապէս Հերոսա շատ ա կո ւ թի ւն մբ ձեր կատարած ակնյայտնի պա
կան գո րծոգութեամբ մբ՝ փորձեց Հայ Գատբ Հա տերազմ ական քանքին , այլ իբրեւ յանձն արա բու
սել եւրոպական դիւանագիտութեան առք Լ ւ ։ Օս յ ա ն ձ ն ե մ « խ ի զ հ ա ր թ ն ց ը ն հ լ ո ւ » մ ա ս ն ա գ ի տ ո լ թ ի ւ ւ ն ն թիւն մը աւելի մ եծ Հա յրենաս իրական ծ առա յու–
մանեան կայսրութեան մայրաքաղաքին մէք, Պեբ– ո ւ ն ե ց ո ղ յ ա ն ձ ն ա ժ ո դ ո վ ի մ ը : Գ ի տ ե ն ք դաւրծւով ոյր թեան ։
էիսի դաշնագիրը ստորագրող ՛Լեց մեծ պետ ո լ - ա ռ ա ց յ ա ն ձ ն ա խ ռ ւ մ բ ի գործ՜ չ ի ա ե ս ն ո ւ ի ր ա յ ժ մ ։ Պ ատե րտղմը վեր քացած է , բա յց ան– ո ր երկ
թեանց դեսպաններուն քիթին տակ օր ցորեկով Չ ա ր խ ա փ ա ն պ ա բ ա ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ո ւ ն ի ն բ ո լ ո ր նման րորդ Հունձքբ գեռ կր մնայ։ Պէտք է Հոգ տարուի
գրաւել մի քա զգա յին սեղանաւոր ո ւթեան միքնա - « յ ա ն ձ 1 ն ա » ն ե ր ը , ի ՜ ն չ հ ա ր ց ե ր փ շ ո տ , ե ր կ դ ի մ ի , Հսկա յա կան աղգա յին մ եծ պարտքի մ բ
բեբդբ աԳաԻ^Լ գործ մբ չէր : Հ * Տ * ՚իաշնակցու– մ ո ւ թ , կ ն ն ո ո տ , թ ն ճ ո ւ կ ի վ ե ր ա ծ ո լ ա ծ ՜ , կ ՚ ե ր թ ա ն Ինչպէս պատերազմ ական Պոնտերոլ շւ ՛Հար֊
թեան Պոլսոյ կազմակերպութիւնբ , որ մութին շ ի տ ա կ ա յ ս կ ա մ այւն յ ա ն ձ ն ա խ ո ւ մ բ ի ն ։ Ա ե ն ք ալ կում ով դնուեցաւ զին ո ւո բա կան յաղթանակբ ,
մէք կբ գործէք , ամէն ինչ պատրաստած էր ա՛յն ղ ր կ ե ն ք մ ե ր խ ղ ճ մ տ ա ն ք ի խ ն դ ի ր ր աւն)որ ե ւ պ զ տ ի կ նոյնպէս ալ խնայողական Պոնտերու շաՀաբկումով
քան մեծ գազանա պաՀ ո լթեամբ , որ մայրաքաղա դ ր ո ւ ա գ մ ը պ ա տ մ ե ն ք • • • պ ո մ պ ա յ ի ն մ ա ս ի ն ։ կարելի կ՝՛ր լ լա յ ապաՀովցնել խաղաղութեան ժա
քին մէք վխտացող Հ ա մ ի ւո ե ան խաֆիէնեբը , ԷԲԲ՜ Խ օ ա ո կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը կ՛անցնի Ա լ ֆ ո ր վ ի լ , հ ա յ տնա մանակի մնայուն տնտեսութիւն մբ։
տեսներն ու մունետիկները չէին կրցած ոելէ բան կի մ ը դ ր ա ն ա ռ ջ ե ւ , ո ւ ր մ ա մ ի կ մ ը , կ է ս օ՜ալապա– Պատերազմ ի ժամ տնակ դուք խո բՀուրդ տուիք
կռաՀել, Հեռոլէն կամ մօտ էն , արգիլելու Համա՛ր տիկ, կը դ ի տ է գ ն դ ա կ խ ա զ ա ց ո ղ ի բ թ ո ռ ն ի կ ն ե ր ը : ձեր բ ար եկա մն ե ր ո ւն « ղ օրա վի գ ԲԱալ յար ձա կ ո ւ–
այ ս յանդուգն ծր ա դր ի ն ղ ոը ծագ ր ո լթիւնբ ։ Ա յ դ չ ա ր ա ճ ճ ի ն ե ր է ն մ է կ ը յ ա ն կ ա ր ծ , գ ն դ ա կ ը կը| մ ին» : 3ետ֊պատե րազմ եան ներկա յ տագնապալի
Ն ա իւ ապ ատ բաս տակ ան ա շիս ա տ անք ն եր բ ամի ս— ղ ր կ է մ ե ծ մ ա յ ր ի կ ի ն ո բ տ ք ե ր » ւ ն տակ՝ պոռալով. ւթ բաշին ո ւթեան շրքանին , Ամերիկեան քազաքա -
- Մեծ մամա՛ , նայէ՛, նայէ՛, պոմպաթոս1իք ր
ն եր տեւած էին՚գ Բսանւելվեց յեղափոխական կտ ցիներ ո ւն պ է աք է շեշտ ուի անՀ բա ժեշտոլ թի ւնբ
հ ի մ ա պ ի տ ի պ ա յ թ ի ո տ ք ե ր ո լ դ տակ, չ վ ա խ ն ա ս ։
րիճներ պիտի մասնակցէին այս գաւադրական ձեռ~– — Ի ՞ ն չ ր ս ի բ , ծ օ , ի ՞ ն չ պոմպ աթամիք, ա ն ո ր խնւ ՛յելու իւբաքան չիւր տ րամ ագբելի ոլար ,
նա բկին , որուն Հոդին եւ գլխաւոր վարիչն էր ան– ա ն ո ւ ն ր Պանք Օթոման է , բ ա յ ց ա յ ս ա ն խ ե լ ք էվրո^ պաՀ պան ել ու Համ ար իր են ց սեփակ ան տնտեսա -
վւացին մէկ աա անունր յիսուն տաբի է չէ սոր
նման Բաբկէն Սիւնին (Պետրոս Փտբեան) , իր ված : կան ապաՀովութիւնբ։ Այս ծրագրին մէք դուք
1լոԳՔԻա ունենալով Գաբեգին Փաստբմաճեանբ ^Ար ՍՕՍԻ կ ար ո ղ էք մ եծա պէս օժանդա կ ել Հ ետեւեալ կեր -
մէն Գարօ) , Հայկ քՒիըեաքեանը (Հրաչ) ,Արտաշէս պով *
Ղ^եւեանը (^Եգիպտացի) , Աշոտը եւ միւս ընկերնե 1 . կաՆոնալո րա բար Հ րատարակութիւններ
րը : ( է դ ի պ տ ա ց ին ետքէն չմ ասնակցեցալ գոթծո– ընելով ձեր կազմակերպոլթեան թռոլցիկնեբուն՝,
զո ւթեան , ՈԲՈԼ պատճառներով ); 1չեռոո յեէԼաւիոի/աղաններու֊ն գէաի Վեր վաղեէու եւ թերթերուն եւ պարբերաթերթերուն մէք։
Ղ-աւադբական մողովներբ տեղի կ՚ունենային ագաաուեէոլ մէզ ՛վայրկեան վերք պայթող ՚2..–— ՝Բաքալերել ձեր գրասենետկներուն , գոբ–
ււում– ծտտան կամ գործարանին
Մշեցի յեղափոխական Հայրենակցի մբ տունը ։ րերէն, որոնռ միակ ղոՀր ^Լ՝աձ.այ Ի^ՔՀԼ ք*արկէ՝Ֆ բո*– խնայողական մէք շաբաթավճաբնե -
Ո՚ումբեբն ու ուժանտկնեբբ նախապէս պատրաս Սիւնին ծ բագի՛բները ։
տուած եւ պարկերու մէք գրուած էին։ իւբաքան– Օսմանեան Պանքայի գրաւումը տեղի Մ եզմ է ամ էն մ է կը պատասխանատուութիւն
ունեցած ո ւն ի պա շտ պ անել ու մեր ա ղգ այ ի ն անտ ես ութեան
ձի՛՜րի ո՛ գերը ո բո շո ւած էր յատուկ կազմ ա կերպ ի չ էր կա յծակի ա ր ա գո ւթ ե ամբ , սարսափի մ ատն ելով
ապաՀովութիւնբ եւ ես սիրով 1լ ուզեմ ո լնեն ա լ
մ ա ր մն ին կողմ է ՚. Պ այթո լց ի կ նիւթերբ փոխագրող 1 57 պտ շտ օն եան ե ր ը , մեծ մ ասամ բ Եւրոպացի , ո– ձեր իսո ստում բ թէ ձեր գո րծակցո ւթեամբ
ում
բեռնակիրներէն սկսեալ մ ին չև խմբապետնեբբ ան֊ րոնք բոլորովին սաՀմռկած ռումբի պայթիւննե - պի տի տաք խնա յո զա կան ա ր ժ եթ ո ւզթե ր ո լ ծրա–
Հրաժեշտ ՀրաՀանդները ստացած էին։ Ղ՚էպի դ (՚ ա~ բէն՝ ծակամուտ եղած էին : Յ՚եղափոխակա՚ններբ ղրին :
մատունը տանող ճամբաները օրեր առաք ուսում ՝Գողեբ կարծած էին եւ իրենց կեանքէն կը վախնա Անկեղծօրէն՝
Վարիչ Ազգային կազմակերպութեանց
նասիրուած էին եւ ամէն մէկը գիտէը թէ ո՛ր ժ ա— յին : Բա յց տեսնելս վ որ մաքուր ֆր ան ս եբ էն կբ
մ ուն , ո՛ ր կողմ էն՝ եւ ի՛նչ ձեւով պիտի կատարէր խօսէին եւ բարեկիրթ մարդիկ են անոնք, Համոզ Բ ա ժ ա ն մ ո ւ ն ք ի ն Ո Ի Ի Լ Ե Ը Մ Ս– Ֆ Ի 8 Կ Ի Պ Պ Ը Ն
իր պարտականութիւնբ ։ ուեր էին որ թուրք կառավարութեան՝ դէմ կա -
Յարձակում բ տեղի ունեցաւ 14/26 Օգոստոս տաբուաւծ ռ ո յ ց մըն էր եղածը։
Ամ բողք 13 ժամ մնացին յեղափո
չորեքշաբթի օ բբ թրքական ժամ բ ճ.30ին , այս խականնեբբ «40,000 Հ Ա Յ Ե Ր Ի Ր Ե Ն Ց Ո Ի Ն Ե 8 Ա Ծ Ը ԿԸ ԾԱԽ ԵՆ
ինքն այնպիսի պաՀ ո լ մը , երբ Պանքա յի փողոցին Ղ-քամտտան մէք՛, ք^ոլրք զինուոբներու քանիցս ՀԱՅԱՍՏԱՆ ՎԵՐԱԴԱՌՆԱԼ Ո Ի ՀԱՄԱՐ»
յաքողութեամբ ետ մզ
մէք մեծ եռուզեռ կար ։ \, ա իւ այ աբ ձակ խում բբ կբ կրկնուած յարձակումները
բաղկանար վեց Հ ոգիէ , ՛որոնք մեծ դրան առք եւ ուեցան , գետին փռե լո վ բազմաթիւ դիակներ ։ <Տ,Ֆրանս–Ս՝ուար–»ի Պէյրութի թղթակիցր կր
պաՀ ա կ կեցած երկու ոստիկան։ եւ դռնապաններէն Սուլթան Համիտ էկրցալ զէնքի ուժով գուբս Հա
մէկը սպաննելով կը գրաւեն դրամատան մո նել այգ ափ մը կտբիճներբ, ու դիմեց գիւանա– գրէ թէ 40,000 Հայեր վախով պիտի գիմաւոր են՛
լլ"ՔՐ ։
գիտական խաղի ; քառաքիկայ ձմեռը։ փՊէյրութի , Գամասկոսի , Ե՜
Հոս կ՚իյնայ առա քին ղոՀը՝ Պէյնիցի ՅովՀաննէսբ, Ս՚ուսական դե ս պան ա տ ան աւագ թարդմ ան րուսաղէմի , Պ տղա ատ ի կամ ԳաՀ ի րէ ի մէք անոնք
28 տարեկան ։ կարգախօսն էր « ^ ա ա ո ւթի ւն» բա– Մ աքս իմ ով , յանուն ՚Լ^Յ մեծ պետութեանց գես - յո ւսաՀատոլթեամ բ կը կարդան օրուան թերթեր բ
ռբՀ ՀետղՀետէ կբ Հասնին միւս ընկերները ել <ձԱ– պանն ե բ ո ւն , 0 ս մ ան ե ան Պանքա յի փոխ-տ ն օրէն ին կամ , պզտիկ էուբի մը վրա յ , Հ ի ւպա տ ո սարաննե–
զատ ութիւն» ԳոՀելով ներս կը մտնեն։ Ամէն մէկը Հետ միասին յեղափոխականներուն մօտ գալով , բու կամ ճ ամ բո ր դա կան գո ր ծա կա լո ւթ եան ց դուռը
կը գրաւէ իրեն յատկացուած տեղբI բանակցութեան սկսաւ ։ Ասոնք կը պաՀանքէին Հ• ափ կ՛՛առնեն ։ Ոչ մէկ ատեն՝ շոգենաւի մը ժ ամա
Ս*մ էն Գաբ օն տասբ բնկեբնե րով կ^իքնէ .վաքի 3 ՛՛հ ՛Կեգր * կոմիտէի պաՀանքներուն գործադրու ՛ւ՛ ո ւ մ ը ա յսքան անՀ ամ բե բո ւթեամբ սպաս ո լած է I
յարկը, ո*՜Ր^էէ կատաղի կռուի կբ բռն՛ուին իրենց թիւնը, այլապէս կը սպառնային օդը Հանել Պ ան Յունիսին, 8000 Հայեբ ԽորՀ* Հայաստան դաղ֊
դէմ ղրկուած ղին ուո բներ ուն Հետ, որոնց վրա ք քան , ամբողք պաշտօն եան եր ուն Հետ , իրենք աք թեցին ։Զայնասփիւռի վրայ այս վերք իններ բ խան֊
անդադար կրակ կը տեղա յ , ո ումբ եւ գնդակ ։ մէկտեղ ։ ։ Մ աքս ի մ ով խո ստացաւ որ պետ ո լ թ իւն–– դավա ռո ւթ ե ա մ բ կբ նկարագրեն ի րենց Հա յրենա–
Հ րա չբ քանի մբ ընկերներով կբ բա ր ձ ր անա յ վեր ի ները յրքօրէն պիտի զբաղին Հայկ. Հարցով եւ պի կ ի ցն ե բո ւն Հայր են իք վեր ադա ռնա լո լ առաւելո լ -
յարկբ ) ո ւր դիրք կբ բոնեն՛ ։ Ա ի աժ ամ անա կ նշան տի պաՀանքեն սուլթանէն , ոբ զ ո Հաց ում տայ Հա թիւնները։ Այս պարագան խթան մը եղաւ Հազա
կուտա յ բարձրագիր տան մ բ պատն է շփս վրա ,/ յերուն • «Գուք մ եկն՚եցէ՚ք. մ ինչեւ Հիմ ա արիու րաւոր ուրիշ Հայեըոլ, ոբպէսզի դիմեն ներգաղթի
սպասող բնկեր Մ Ր^ոյիս՝ որ Հ* 3 ՚ Դաշնակցու թիւն ոոյց տուիք, այսքանք կբ բաւէ ձեր խնդիր Ր արձան՛ագրութեանց գրասենեակները ։ ՛Յ՛ուսալով
թեան Պ ո լ ս ո յ կեգր - կոմիտէին պաՀանքներբ ներ նորէն յուղելու. բայց եթէ յամ առիք մնալ , պիտի անմիքապէս ճամբայ ելլել,անոնք ծախեցին իրենց
կայացնող եւ ն՛ախապէս խմբագրուած նամակներ բ կորսնցնէք այն դատբ, զոր կը պաշտպանէք– Հա ունեցած—չունեցածբ , իրենց գոբծերբ կարգագրե -
տանի վեց պետ ո ւթեանց գես պանն ե բո ւն I մակրութեան աեղ ատելութիւնէ պիտի գտնէք» : ցին եւ մեկնելու պատրաստուեցան ։ Բայց Հաշուի
կռիւներու բնթացքին կբ ղոՀոլին երկու Հայ առած չէին փոխադրական միքոցներու ողբալի վի
դուկներ , Մ արդար Ս ին ա ս ե ան , 18 տարեկան եւ Յեղափոխականները անդրդուելի կբ մնան ։ ճակը» ։
Պիթլի"ռԻ Աեգրս՚կ ն զի սեան , 2 4 տաբեկ ան՝, սր– Արմէն Գարօն կ*բսէ թէ Հայկական պաՀանքներբ Թզթակիցբ յետոյ կը պատմէ թէ շատերու
կուքն ալ ղոՀ ռումբի պայթում ին ։ ն ե ր կա յ ա ց ո լած են դե ս պանն ե բ ո ւն * մինչեւ յաքորգ սպասողական վ իճակլւ մտաՀոգոլթիւն կը պատ -
Հե ր ո ս ա կան մ ա Հով կբ նաՀատակո լի նո յնինքն իրիկունբ պիտի սպասեն անոնց պատասխանին ։ ճառէ եւ ոմանք կը վախնան որ պիտի տառապին՝
խումբին ղեկավարը Բաբկէն Սիւնին, ոբ ամէնէն Աաքսիմով՝ մաքիավէլական նենգամտոլթեամբ կբ յառաքիկայ ձմրան • * *
վերք ներս պիտի մտնէր , թիկունքբ պաշտպանե սպառնայ։ Հ^-ամանակբ սուղ է, կ՚ըսէ, եթէ մնաք
լով՛. Երկու֊ ձեռքերուն մէք երկու ռումբ, Պ ա ո քա– մինչեւ վաղը, թերեւս այս գիշեր քարդերու պատ ՄԵՐ ԲԱԺԱՆՈՐԴՆԵՐՈՒՆ ԵՒ
յի մուտքին մօտեցած ատեն ատրճանակի գնդակ ճառ պիտի բլլաք՛ 1լ աղաչեմ , ծունկի կա զամ , կբ ԸՆԹԵՐՑՈՂ.ՆԵՐՈՒՆ
մբ կբ ստանայ փորէն։ ՛Բանի մբ քայլ կ՚առնէ դէ խնդրեմ որ աճապարէք։ Շատ դժուարութեամբ Յառաք Սեպտ– 1էն սկսեալ պ ի տ ի ծ ա խ ո ւ ի
պի սանգուխբ, բա յց թուլցած՝ 1լիյնա յ ծունկե ս ո ւլթան էն Հբ ամ ան ստաց եր եմ որ գո ւք եւ ձ եր
րուն վր֊Ծյ) երկու ձեռքեր բ վեր բարձրացուցած, ընկեբներբ ապաՀով եւ ազատ կերպով Հեռանաք հատը 4 ֆրանքէն, ինչպէս բոլոր օրաթերթերը։
ո բա է սղի ուումբեբբ գետնին գաչելով չպ՚" յթէ" 1 երկբէն»։ Բաժանորդագրութիւն՝ տարեկան 1000 ֆ ր • ,
՝Հյ ունկի Գա1Բ մի քոց կուտայ դրան առք եւ պաՀ ակ ՀՐԱ՚եՏ-ՍԱՄՈԻԷԼ վ ե ց ա մ ս ե ա յ ՝ 5 0 0 ։ Արտասահման՝ 10 տ ո լ ա ր ;
Fonds A.R.A.M