Page 195 - \ARM_19-1946_03
P. 195
ՏԱՔ ՈԻ ՊԱՂ Վերջերս շատ կը– խօսուի գՀա^ոբւթեան \$ոբ– « Յ Ա Ռ Ա Զ » Ի ա Մ Ա Կ Ն Ե Ր Ը
ՀԸբդսՀքեոդո՚վինֆ մայլին եւ կբ կաբծէուի. թէ շու
տով պիտի ոբդեգբեն խդճաՀաբաւթեան այդ նորա
նոր ձեւբ այգ <հողովին մէ^էՀ
ԻղճաԽաւթի\Ա Ե Ր ԱՍ Խ Ի Մ ԱՍՏ Ն
ԽզճաՀ ա ր ութիւնբ ոչ թէ տագնապ դ ա յլ Հա– ՀձԱբաքզ դ– ինծի ճամբայ տուր . . յո*–դէէ եդա֊
Խղճահարութեան տագնապի մը մաա– մաճաբւակ մբն է ար ծայր աուահ է ; Աինչեւ. պաշ– նակով 1լերգէր Հայութիւնչ/Եբասխի՛ շ ո ՚ ֊ բ ^ * ^Արա
սա.ած յւլլալւյւվ , ա պ ա շ խ ա ր ե լ ո ւ հ ա մ ա ր , աօն ա կան;ան ալր 1ւ •ոնդՀանուբ թափանցում լէ մարդ՛՛ ղին եմ մօտ ենո ւմդ սիրածիս եմ Հ՜ամբո լրումդ ։
իր պաշտօնէն, հրաժարեցաւ ամերիկացի ՝կութեան մէ֊2^9 խզճա-Հարութեան տագնտպբ սաստ– Ն ո յնիսկ դաշտա յին էք՚րաս խ բ , Հ ակառակ երե
<յիտնակտ,ն մ ը ; Արյ^ըր Ք է մ փ յ ^ ո ն ; ո ր ^ ւ ն .կացած է մեբ ^ ^ յ յ ր և ա ւ ւ ա ջ գ ի մ ա կ ա ն » տարրերուն ւութապէս Հանդարտ գնացքին դ շատ ույհեդ դիմա*֊
յա;ն4յԹ^ւ֊Աւծ է ր ե ի պ է տ կ ա ն ւաւաջին ո ^ ^ ւ մ ֊ ս Է2չ յ որոնք միշա /ալ գանուին յառաՀդիմութեան գր ութ իւն մբ ունի % Լոդբէլով Արազբ կյոբթղ ձիեբճ
բ ը ա ր ձ ա կ ե լ ո յ պաւոասխսւնասաւ-ու֊թ-իւէւր: առաԳսակարգ բնդօբէնակողներու շարքին՛, մատի վրայ կր Համբուխն ; ֆԼյդ մասին Հդօբնեբ է՛
Իր կեանքին մնացեալ մասը պիաի յատ - « Խ ղ ճ ա հ ա ր ն ե ր ո ւ Ընդեանօո-ր Մ ի ո ւ թ ե ա & > մշ ին Աչյ՚ճէվրիկդ Տէլիպապա եւ այլ Հայ մեծաշէն
կ ա ց ն է սսՆաջիԱ ւ ա ւ մ ր ի ն պ ա տ ո տ ո ա ծ վը– Հիմքը դնելով դ Հանդամակցոգիներու տեղատարափէ գիւղերու Հ սկա յ Գոս°Է^՚՜^ՐՎԼ » ՝ո՚րո\նք կրնային
"նասները դարմանելու֊– < • : (Թերթերը) ս՝ըն է սկսած՜ ։ Անդամակցիդ անգամակսոդի Վբայ * կուրծք աալ Հոսանքին : Ղ*եաէն անՀաանում եր՜
0ւ– այ» տադնապր այնքան սաստկացան՝ եւ յա– կայնքին փրայ * ճերմս^/լ սասանի պէս փւՆոլահ՛
եֆղճ մա՚բգկո ^թի՛ւն՛ 1 պիտի բացագանչէր մեհ՜ էւաշացահ՛ * որ իր ա բ ձատլա՚ձ գբ գտած՜ Է * • • մ ե֊ գա ո նու 1լհ երբ անուշիկ տեսարան մբ կո ւա ան Ե՛
մայրս ; Վերջապէս դ ապաշխարելու, ճամբան բռնած
է մարղկութիւնբ ուեչսեբո՛ւն քովն իսկ • • * բասխի :
;
^էդ^Գ հ.Ա. 2 յտ ս յ ս > Ք^՚Ղ յ անդամադբուէ1 ւայդ Փէօփբիքոյի ( Հ ւ ւ ^ յ ) կամ ուրոյէ Հրաշալիք մբն
Զգա՝յա*ք՚ռ*–նց ԼոլՐել՛Բ ս՛ովորութիւն դարձած ընդՀ * Ս իութեան յ ի՛ն՛ձ փոյթ հթէ խդճաՀարու - է դ կուրէն դուրս կաբմիր կղմինտրէ խիստ նուրբ
են այլեւս ^ քանի մբ սագով Հրամսուելու Հասա՜ թիւնդ ՛ուրիշին պէս չէ յ միակ այդ ձեւով է ո՝,ր կր կառոլց\ուածքով , մէ^բ պարապ դ փոքրիկ սլա տ ո լ –
խակութեա՛ն ։ Լուրբդ այս անգամ եւս , կո լգայ ՛Նոր նաս խիղճդ Հանդարտեցնելփսկ եթէ խիղճդ Հան Հասներով եւ անՀամար թռչնոց բնակարան ։ ք*արձ~
ԱշխաբՀէն որ այսպիսի եւ. պէսպէս ի ն՝,ո\րու.թիւն– գիստ է.գ կամ բնաւ չունիս յ կրկին անգամագրուէ , բութի0ւնբ դ Էյֆէէ1՛ աշաաբակբ չճանչցողին գբ~
նեբռւ֊ ազդանշան աո լք զ հր կիր ր դարձած Էհ այդ ձեւ՛ով կլմնատք նպաստել ուրիշ խղճաՀաբ,ութե– խո՛– պտոյտ պիտի բերէր անշուշտ ;
էՕ գճաՀ արութեան մասին՝ երկար ատենէ ի ՛Լեր նէ տառապողի մբչ ցաւեր ր ամոքելու ; կբ պատմեն թէ կամ ո ւր^ներու փլո՛ւզումէն
1էԲ մաաՕհէին քաղաքական եւ զինուորական մեծա<– .իՒերեւս օտարներ ծ՜իօ՜ադին մեբ վրայ ; ք^այց յուսաՀատ արքան է իր փնւո ուա ո ւքի ն միջոցին ^ Հո–
գոյն գէմքհբբ : Բայս ոչ ոք կ՝ ո լզէր առածին քայ– վսաաՀ ~՝ղէք թէ ՛օր մլԼ պիաի գայ ոբ խղճաՀաբոլ– հԷԻ*– մ բ կբ ներկայանա յ եւ ցուպով ցո յց կ ո լաա յ *
1բ առնել , նկատելով տեսակ մբ տկարութիւն : թի՚-նլտ իր արձագանդլլ գանէ*** ^Արեւմուտք^էն Հ.ԱՀա՛ Հոս պէտք է շինելէ : Այդպէս այ կո չուան՜ է
Ցարգ կեանքի մէ^ կիրարկուած սովորութիւն՜ մինչեւ Արեւելք։ Ջոպան—^էօբրիսի ;
նեբբ Վերիվայր շր^ոզ գ է ա Ք ^ ոն է պատաՀածբ։ Ա՝ինչ աձԳ իրադե1չեեբ կր Հաւաստ՛են թէ յ Ա արի կոգքին շինուած նեղ խճուղին 1լ եղե րէ
•Ափսոսս .ար քիչ մբ ուշ մնացած էդ բայց ոչինչդ խդճաՀ ար ութ իւն լլ , ա յն աստիճանի Համաճարակ գետբ ։ Փախուստի որեւէ ճամբայ չկայ ։ Աւազակ–
Լաւ. է ուշ քան երբեք յ դարձաք– է ոբ խեղճ թուրքն ալ տագնապի մք նեբոլ բանագործութեանց առասպելներ շա՛տ : Մի
հ1գճաՀարութիւններ ր Համր էին մինչեւ Հիմա մ ատն ո լեր է եւ աշխաբՀի վրա յ անկիւն մ\լ* կր Հրացանաւոր բարձ՛ունքին վբայ^ մին ալ կամ ուրդին
ութիւն
այժ՜մ չեզոլ ելած են՝ զգա յ ո ւթի ւն , զգա յն փնտռէ եզեր .... ապաշխարելու Համար ; անցքին1 կրնան կասեցնել ամբողՓ բանակ մբ ։
եւ զգացում իրար Հրմշտկելով : Շատեր իրեն յանձնարարեր են . . . ՀՀւաշտու– ԾԵՐՈՒԿԸ
Բ ար ձբա գո յն դատական ատեաններէն
մինչեւ թեան հյ՚սրՀրդաՀեողով^լՀ * իսկ ես կլլ մտածեմ թէ
Հասարակ ոճբագո\ր՚ծնե,ր զատող սրաՀնեբբ լիքն են արդեօք աշխարՀլլ պզտիկ պիտի չգա^յ^ եթէ կա ր՜
արտաքին խղճաՀարութեամ բ տապլա կուոդ ամ- գր Հաշիւ տալու գա յ է Ա Ր Ա Զ ԻՆ
եկար դ Հազար բաբովդ
բաստանեալներով ; ՄԵՂՈՒ Բարով ով դու Արագ
քաղց րաՀոս : Վ^աբ ցատկեց իր թրվռալով խո բա -
ՀԵՏԱՔՐՔՐԱԿԱՆ տին պատճառած մորթային խոռո՚չնեբբ դո ցելու խոբՀտ՚լրգ մենաստան էգ եկար ն՛որ էն ի լոյս աշ–
յատկութեամբ ։ Քսկորլլ փոշիացած վիճակի մէ^ խարՀ : Բարով Հասար դՀագար բարով դ գոլ խե՛նթ
կբ դագրեցնէր Հազբ<ե– թանչքբ ՚էկղունգներբ փոշիի Հովիւ դ կանանչագեղ կոյս Արմ ա շի : Նորից ի նոր
գործածէ
վերածելով ել գինիի Հետ խաոնելով կբ մեպ երգելու մեղեդիներդ դմա յլա շո՛ւնչ ^ րիսո ռ ի
ին իբր փսխիչ - գեղ : Զորցած արիւնբ երկաթէ նոր մեզ Հիւսելու՝ Հեքեաթաշունչ բանե ր դ բա
պղաիկ թիի մբ վրայ դնելով եւ ռունգերուն մէ^ նէ՛ բ դ քա՛ղցր բաներ ։ քթերով Հասար դ տեգին Հա
Մաբգր իր դեզեր բ կր քաղէ կենդանիներէն , փչելովդ կ*աբգիչէին քթէ արիւնաՀոսութիւննեքբ։ սար դ քեզ կեա՛նք տուող գ ե գ ի գ անուշ զեփիւռով դ
գովութիւն մբ պար—
բոյսերէն եւ Հանքերէն , Հետեւաբար զարմանալի Երբեմն այդ Հոսած արիւնէն քանի) մ բ կաթիլ կուք կարկտչաՀ՚ոս աղբիւբներ՚ով
չէ եթէ ան իր իսկական մարմինէն ալ գեղեր շինէ^ աաԷԲ յ կբ բա՚-էր առաջքն առնելու Հւսմաբ արիւ - գեւելոլ հ
դարմանելու Համար իր ցաւերլլ եւ երկարելու իր նաՀոսութեան ։ կնո^ ստինքէն ծծուած կաթբ կբ Արազ^ք եկաւ* * . : Ան չբերաւ իր Հետ սակայն
կեանքբ Հ բուժէր թոքախտ բ . . . ։ Հիւանդո լթենէ մեռած մար իր անբաժ՜ան Տ՝ արագբ Հ & իմ ար կեանքին յորձանքն
Հին ատեն իբր դեզ կր գործածուէին մարդուն գ՛11– մբ կամ կնո^ մբ ձեռքբ ( դնելով ուռոյցի կամ առաւ քշեց տարաւ Արամաղգբ 1 ք^ոԳէոլէ Արաղն որբ
վէր
եզոլնգներր , մա գերբ , լորձունքբ^ ոսկորը^ մէզբ^ Ի"յլԻ ("ՐՐ^Ճա) մբ վրայ , իր պաղութիւնբ աղտոտ եւ մինակ։ ԱՀեգաշունչ գոլ Արաղդ ական^ գի՛ր
այԺ ։ Սակայն այդ դեղերէն քա՛նի Հոդի կր քին մէե թափանցելովդ կր նեբածծէբ անոր ինձ դ կլ աղա չեմ ւէ)՛րբոր ա՛նցնիս Ա ան շի միւս կ՝ոզմ9
բուժոլէր % քանիներ կր մեռնէինք այգ կէա^լլ մութ Հիւթբ. . . ; չմո՚ռանա՛ս բսել ^ուխա մբ խօսքդ խոժ՜ոռադէմ
կր մնայ : Ալպոնին դ ո՛րուն բնթացքն անգութ դ Հանդէպ Աղ՛
Հ – ՏԷՐՈՍԿԻ գին \քՒ՝որգոմայ 1 խոցոտած էբ ՛նաեւ սիրտբ Հէգ
Ս կսինք դլոլխէն . Գլխուն մազեր ր ա յրելուք Տարազին ։ կեսարներու եբգիքին տակ դ երբոր
ել անոր փոշին մեզրին Հետ խառնելովդ գանկին տեսնես Հ բաշք քաղաքն Հազարում էկ \ա ռո ւն եր ով դ
կր քսէին , բուէեելու Համար կանխաՀաս ճաղ սւ ա ո լ – ՆԱԽԱԳԱՀ ՐՈԻԶՎկԼՒԻ ոքԳին, Գնդ. էչիըթ երբ ոտք գնես ՚վեՀ Տունէն ներս Աեծասքանչի իշ՜
թիւնրւ ՚ՀյոյնպԷսգ այրած մազի փոշին գլխուն իր յոլ–^եբբ գրած էդ ՝ ո լ ֊ բ ծանրապէՀս 1լ ամբաստա խաններուն դ Ալի շան ի ճիշտ Ք^փէԿբ գէ՚Ր ^ԿաՐՐ՚>
Վ.Րաձ օ ա Ա ե է ս վ ^ կբ դարմանէին քնատ\ոլթիւնր ւ նէ Ջբրչբլբ թէ ամբողջ երկու տարի բնգդիմտցաւ իբրեւ նշխար գ մշտաժպիտ քոլ Տարագին ։ Երբոր
Ա՝եռած մարդու գանկին քերթուկր կր գործածուէր ամերիկեան սպայակոյտին դ յետաձգել տալով զօր թռչիս մինչեւ ՚Հյեզոս դ դէմ յանդիման Ափինքսի ,
ուղեղի Հ իւանգութեան պարագաներու մէ^է ; Ստ1ւ6շ քի ցամաքՀանումվԼ Աանշխ ճամբով։ Հ ^ՐՐէւՐԼ ՚"^1՜ մէչէ՛ ՝< յԻւէ* Տարազն է ո՛ր քեզ կբ դիաէ ։ Երբոր
կո չուած քար ան՝ որ տ ո ւն կին մ ամ ռոտ մաս ր գեզ֊ բնդՀատ կբ վիճաբանէ ր , փոխել աալու Համ ար Համնիս Եբկիրբ մեր ցանկութեան դ գուցէ յողնիս
թափ մբն էր ա ր իւնաՀ ո ս ութեան Համ ար % Ականջի մեր ռազմ ագիտ ո ւթի ւն\բ եւ Հ եաեւանքր ա յն եզաւ ՛ու նն^ես դ բայց գո՛ւն խիզախ , շարունակէ1 վե
աղտ ր կամ սսոլկր իբբ դեզաՀատ կբ գործածուէ ր որ մեր զինուոբնեբբ ստիպոլեցան երկար ճամբա ր րելքդ դ պարդ դ մինչեւ Հասնիս ծայ ր՛ր լեբան ՛ո–
փորՀտբոլթեան դէմ : Այգ ազտր 1չ ամոքէր խա յ– կտրել իաալիոյ լեոներուն մ է ^ ։ Իր կարծիքով բուն անուն է Ա՝ուսա դ ծունկի գալով դ որպէս զմ
թումէ կամ խայթուածքէ առա^ եկած վէրքերբ եւ ա՛ յ դ էբ ամ էնէն գ ի ՚ ֊ ր ի ն ճամբան Ե ւրոպա մ անե - րուխտ՝ վեբցո՛*–բ Հ՝ոգ Հ^յ^րէ՚–ս 1 քաո–"ո՚ս °բեբ
կբ գոցէր մորթին մէԸ գոյացած խոռոչներբւ Ալր– լու : Զբբձ/՚Լ մասեաւոբապէս ^անաց տեղափոխէ ք ՚՚Ս*Բ՝2>ԼՀ ^հ.ոլՐ էօսյէԱ է՚^Լ՚Ղէ" ծ՜աղ1՚Կ կաբս^11ր 1 խո–֊
նաւ շիրմին՝ քու թանկագին
սոլկբ - եփուած վիճակի մէ^ ազդու պալասան մրն՛ յ ար ձակո զա կ ան ի \ծանբութի ւ֊նբ , ապ ա Հովելու Տարազին :
էբ նոր վէրքերու Համար։ Լորձունքր կբ մեղմա– Համ ար Անգլիո յ շաՀերբ ի վնաս իր քիուս զինակ ԳԵՂԱՄ
ց՚բնէր թունաւոր խայթուածները է կեղերբ եւ քեբ– ցին դ ա յ՚սպէս վտանգելով արագ յաղթանակի մբ
<ուբտուքներբ ։ Անօթի փորով կատարուած շնչա– Հնար ա լոր ո ւթի ւններբ ^ :
ուո՚ւթիւնբ օգտակար էր աչքի ցաւերու եւ բորբո Ղ*նդապետ.բ կբ պատմէ ք*ուզվէլթի եւ Ջրրչբլի ՄԱ-ԲՐւԱԳՈՐԵՈՒՄ Խ . ՄԻՈՒԹԵԱՆ ՄԷՋ
քումներու Համար , մասնաւորապէս՝ երբ Հիւան– Հանդիպում ր Հ ինգ տարի առա^ , երբ ստո րագր– Մոսվ ուա յէն կբ տեղեկացնեն թէ խոր Հր գային
գին աչքեբուն վրա յ փչելէ առա^^ գարման՚ողբ սա– ուեցալ Ատ լանտ եանի ուխտ բ : Ինք ^*°ԲԲ բն կերա– ի՛շխան ութ ի ւններբ Հնգամ եա յ ծրագրին յաֆոգու–
"°էք^՜հ (բՀգէ^՚՚է) "երմեր ծամած րլլար : Ո^իլբ ող^ ցած էբ իբրեւ տեսակ մբ քարտուգար , զանազան՛ թիւնբ ապտՀովելու նպատակով սկսած են մաքրա
վիճակի մէը կլԼելբ յանձնարարելի էր նեբգեւումի յանձն արաբութի լեներ կատարելու ել գա ւա թն ե րր գործել կասկածելի տաբբեր՚բ։ Այս առթիւ շատ
կամ պարթերական ֆեբմերոլ Համար : Ա՝եռած լեցնելու Համ ար ։ ք/ րկուքէն մ է՝կբ շար ունակ կր խիստ միջոցներ ձեռք առնուած են երկրին ամբող^
մարդուն ակռան ծանօթ էր ցաւոտ ակռան երբ թա խմէբ ւ Ո՚ուսերուն ակնարկելով ^ Ջրբչիէ Կ^ՀԼսէր> ՚ տարածութեան վրայ։ Ամէն ^անք ի գործ պիաի
փելու յատկոլթեամբ : Այո ) շատ աւելի զօր ա ւո բ են քան կբ յուսա յինք դ գրուի բանակին՝ կաբգապա՚Հութիւնն ու բարոյա
յյ՚էղբ պաՀպանողակւսն մի^ոց մբն էր ժան բայց ,ո՝չ ոք կրնա յ բս ել թէ ՛որքան պիտի աո կան կան կորովբ չվտանգելու եւ Համայնավար վար
տախտիդ Գալո*~ԿԻ եւ քյրդողութեան դէմ ւ Տղաբեր գերմտնական ճնշումին՝^ ; դապետութեան ո ւս՚ո ւցո ւմ՚ով ժ՜ողովրդական խա
կնո^ մէգբ ) ԷԲՐ Գ^Դ. աԲտ–լելով ամուսինին , կր Ջ՝բր չի է կ ա րելի է բս ել թէ բն ալ Հ աւատ ք չո ւ— ւերուն մտաւորական մակաբգակբ բտրձրաց քև ել ու
դիւրացնէր կնո^ աչխատանքբ * . . : Գեռատի ման– նէ ր ռուս զինուորական ուժ՜ին վրայ։ Ո՛– կ՝բսէբ Համ ար ։ 1$որՀ րգա յին մամոլլր որ բնգՀանրապէս
չու մր մէզին գրեխն ալ սաՀմանուած էր երգողու թէ Ո՚ուսերուն տրո՛ւած օզն\ոլթիւնբ պիտի ֊ծառա լուռ է երկրին ներքին անցուդարձին մտսին դ վե ր–
թեան դէմ : Մէզր գսւրսէն գործածելի , կր բար– յէ միայն ժաման՛ակ շաՀելոլ : ///. կբ պաՀանֆէր , $երս սկսած է Հրատարակել պաամաւթիւնբ այն ո՜
լոքէր ՎԷՐՔԵՐԸ ռ ւ կր մեղմացնէր րմ\բ ։ թ՝աց լա որ Ամերիկա մտնէ պատերազմի մէ^^ ժ՜ամ առա-^դ ճիրներուն եւ խարդախութեանց որոնք գործուած
թով կամ սպունգով կատարուած մէզի լոգանքը կր այլապէս կերման իա կրնայ յազթե լ Արեւելքի մէ^ են բարձր պաշտօնատարներու կողմէ : կարգ մբ
դարմանէր անգամներու գողգոԳումր : ՀԼտուած ել դառնալ Արեւմուտք դ մ ինչեւ Ամերիկա ։ մասնագէտներ կեղծ վիճակագրութիւններ պատ -
վիճակի մէե , ֊քէգր Լ ա ա օգտակար գեզ մբն էր րասաած են խոշոր պարգեւներ կորզելու գիտա —
աչքերւ կարմրութեան Համար։ Ւբր խաղա^ադեզ^ ԱԹԷ՚Ն^Ի խոբՀրգային գեսպանբ բողոքագիր ւոբութեամբ ։ Ուրիշներ իւրացուցած են բանոլոր–
մէդր կր ցրոլ–էր ԿոԿոՐգ1* սէՂաՒհ. ԺՂոլԷ^ճ զանգի մ բ ուղղեց Հ ելլէն կառավարո՛ւթեան պա Հանվելով ներոլ ՚օրավարձերբ : Ա\ամհւլր բուոն կերպով կր
կին՝ ցում երբ , իբր աած (լափա) , առա^քր կ՚առ ՝որ մամ ուլբ գտդրեցնէ իբ յարձակումն երր Ո՛ ու֊ - յա բձակի ԼաՐՔ *^՝Ր ,1ա յասէ անձնաւոբութ եանց
նէր վւայծազի ցաւերուն : ինչպէս կր տեսնուի ք սիո յ դէմ եւ իշխան ո ւթի ւններբ չարգիլեն ռուսա վրա յ դ ամ բաստանելո վ ղանոնք որ Հ ա կա խ ո րՀ բր՛՜
մէզր Հին բժ՜շկութեան մէ^ յաճախագէպ գոբծա ֊ կան շարժանկարներու ներկայացո՚ւմբ : Արտաքին գա յին քա յլեր առած են : <ձԱմ բաստանեաչներէն^
ծ՛ութ իւն մբ ունէր X նախարարբ բացատրած է դեսպանին թէ խոբՀբր մէկն է փոխադրութեանց նախաբարբ : &ինու -
Աղիքի ճճիներ բ փոշիի վե բածուտծ վիճակի դային մամ ուլին յարձակումներ ր բնականաբար ի– թե անց նախա բա բո ւթիւնն ալ խստօրէն կբ քեն առ
մէ^ կոլԼ աալով , փոքր աղոց որդերբ դուրս կր բենց Հա կա զգե ց ո ւթի ւնբ ունեցած են Հելլէն ժո– դատուի իր Հակակշի՛ռին ենթակայ գործարաննե
վանէ ո հ Մաբդկային ճաբպր ծանօթ էր ծաղկախ ղովու,րդի վրայ։ րու Վատ տեսակի արտադրութեանց Համար։
Fonds A.R.A.M
ՀԸբդսՀքեոդո՚վինֆ մայլին եւ կբ կաբծէուի. թէ շու
տով պիտի ոբդեգբեն խդճաՀաբաւթեան այդ նորա
նոր ձեւբ այգ <հողովին մէ^էՀ
ԻղճաԽաւթի\Ա Ե Ր ԱՍ Խ Ի Մ ԱՍՏ Ն
ԽզճաՀ ա ր ութիւնբ ոչ թէ տագնապ դ ա յլ Հա– ՀձԱբաքզ դ– ինծի ճամբայ տուր . . յո*–դէէ եդա֊
Խղճահարութեան տագնապի մը մաա– մաճաբւակ մբն է ար ծայր աուահ է ; Աինչեւ. պաշ– նակով 1լերգէր Հայութիւնչ/Եբասխի՛ շ ո ՚ ֊ բ ^ * ^Արա
սա.ած յւլլալւյւվ , ա պ ա շ խ ա ր ե լ ո ւ հ ա մ ա ր , աօն ա կան;ան ալր 1ւ •ոնդՀանուբ թափանցում լէ մարդ՛՛ ղին եմ մօտ ենո ւմդ սիրածիս եմ Հ՜ամբո լրումդ ։
իր պաշտօնէն, հրաժարեցաւ ամերիկացի ՝կութեան մէ֊2^9 խզճա-Հարութեան տագնտպբ սաստ– Ն ո յնիսկ դաշտա յին էք՚րաս խ բ , Հ ակառակ երե
<յիտնակտ,ն մ ը ; Արյ^ըր Ք է մ փ յ ^ ո ն ; ո ր ^ ւ ն .կացած է մեբ ^ ^ յ յ ր և ա ւ ւ ա ջ գ ի մ ա կ ա ն » տարրերուն ւութապէս Հանդարտ գնացքին դ շատ ույհեդ դիմա*֊
յա;ն4յԹ^ւ֊Աւծ է ր ե ի պ է տ կ ա ն ւաւաջին ո ^ ^ ւ մ ֊ ս Է2չ յ որոնք միշա /ալ գանուին յառաՀդիմութեան գր ութ իւն մբ ունի % Լոդբէլով Արազբ կյոբթղ ձիեբճ
բ ը ա ր ձ ա կ ե լ ո յ պաւոասխսւնասաւ-ու֊թ-իւէւր: առաԳսակարգ բնդօբէնակողներու շարքին՛, մատի վրայ կր Համբուխն ; ֆԼյդ մասին Հդօբնեբ է՛
Իր կեանքին մնացեալ մասը պիաի յատ - « Խ ղ ճ ա հ ա ր ն ե ր ո ւ Ընդեանօո-ր Մ ի ո ւ թ ե ա & > մշ ին Աչյ՚ճէվրիկդ Տէլիպապա եւ այլ Հայ մեծաշէն
կ ա ց ն է սսՆաջիԱ ւ ա ւ մ ր ի ն պ ա տ ո տ ո ա ծ վը– Հիմքը դնելով դ Հանդամակցոգիներու տեղատարափէ գիւղերու Հ սկա յ Գոս°Է^՚՜^ՐՎԼ » ՝ո՚րո\նք կրնային
"նասները դարմանելու֊– < • : (Թերթերը) ս՝ըն է սկսած՜ ։ Անդամակցիդ անգամակսոդի Վբայ * կուրծք աալ Հոսանքին : Ղ*եաէն անՀաանում եր՜
0ւ– այ» տադնապր այնքան սաստկացան՝ եւ յա– կայնքին փրայ * ճերմս^/լ սասանի պէս փւՆոլահ՛
եֆղճ մա՚բգկո ^թի՛ւն՛ 1 պիտի բացագանչէր մեհ՜ էւաշացահ՛ * որ իր ա բ ձատլա՚ձ գբ գտած՜ Է * • • մ ե֊ գա ո նու 1լհ երբ անուշիկ տեսարան մբ կո ւա ան Ե՛
մայրս ; Վերջապէս դ ապաշխարելու, ճամբան բռնած
է մարղկութիւնբ ուեչսեբո՛ւն քովն իսկ • • * բասխի :
;
^էդ^Գ հ.Ա. 2 յտ ս յ ս > Ք^՚Ղ յ անդամադբուէ1 ւայդ Փէօփբիքոյի ( Հ ւ ւ ^ յ ) կամ ուրոյէ Հրաշալիք մբն
Զգա՝յա*ք՚ռ*–նց ԼոլՐել՛Բ ս՛ովորութիւն դարձած ընդՀ * Ս իութեան յ ի՛ն՛ձ փոյթ հթէ խդճաՀարու - է դ կուրէն դուրս կաբմիր կղմինտրէ խիստ նուրբ
են այլեւս ^ քանի մբ սագով Հրամսուելու Հասա՜ թիւնդ ՛ուրիշին պէս չէ յ միակ այդ ձեւով է ո՝,ր կր կառոլց\ուածքով , մէ^բ պարապ դ փոքրիկ սլա տ ո լ –
խակութեա՛ն ։ Լուրբդ այս անգամ եւս , կո լգայ ՛Նոր նաս խիղճդ Հանդարտեցնելփսկ եթէ խիղճդ Հան Հասներով եւ անՀամար թռչնոց բնակարան ։ ք*արձ~
ԱշխաբՀէն որ այսպիսի եւ. պէսպէս ի ն՝,ո\րու.թիւն– գիստ է.գ կամ բնաւ չունիս յ կրկին անգամագրուէ , բութի0ւնբ դ Էյֆէէ1՛ աշաաբակբ չճանչցողին գբ~
նեբռւ֊ ազդանշան աո լք զ հր կիր ր դարձած Էհ այդ ձեւ՛ով կլմնատք նպաստել ուրիշ խղճաՀաբ,ութե– խո՛– պտոյտ պիտի բերէր անշուշտ ;
էՕ գճաՀ արութեան մասին՝ երկար ատենէ ի ՛Լեր նէ տառապողի մբչ ցաւեր ր ամոքելու ; կբ պատմեն թէ կամ ո ւր^ներու փլո՛ւզումէն
1էԲ մաաՕհէին քաղաքական եւ զինուորական մեծա<– .իՒերեւս օտարներ ծ՜իօ՜ադին մեբ վրայ ; ք^այց յուսաՀատ արքան է իր փնւո ուա ո ւքի ն միջոցին ^ Հո–
գոյն գէմքհբբ : Բայս ոչ ոք կ՝ ո լզէր առածին քայ– վսաաՀ ~՝ղէք թէ ՛օր մլԼ պիաի գայ ոբ խղճաՀաբոլ– հԷԻ*– մ բ կբ ներկայանա յ եւ ցուպով ցո յց կ ո լաա յ *
1բ առնել , նկատելով տեսակ մբ տկարութիւն : թի՚-նլտ իր արձագանդլլ գանէ*** ^Արեւմուտք^էն Հ.ԱՀա՛ Հոս պէտք է շինելէ : Այդպէս այ կո չուան՜ է
Ցարգ կեանքի մէ^ կիրարկուած սովորութիւն՜ մինչեւ Արեւելք։ Ջոպան—^էօբրիսի ;
նեբբ Վերիվայր շր^ոզ գ է ա Ք ^ ոն է պատաՀածբ։ Ա՝ինչ աձԳ իրադե1չեեբ կր Հաւաստ՛են թէ յ Ա արի կոգքին շինուած նեղ խճուղին 1լ եղե րէ
•Ափսոսս .ար քիչ մբ ուշ մնացած էդ բայց ոչինչդ խդճաՀ ար ութ իւն լլ , ա յն աստիճանի Համաճարակ գետբ ։ Փախուստի որեւէ ճամբայ չկայ ։ Աւազակ–
Լաւ. է ուշ քան երբեք յ դարձաք– է ոբ խեղճ թուրքն ալ տագնապի մք նեբոլ բանագործութեանց առասպելներ շա՛տ : Մի
հ1գճաՀարութիւններ ր Համր էին մինչեւ Հիմա մ ատն ո լեր է եւ աշխաբՀի վրա յ անկիւն մ\լ* կր Հրացանաւոր բարձ՛ունքին վբայ^ մին ալ կամ ուրդին
ութիւն
այժ՜մ չեզոլ ելած են՝ զգա յ ո ւթի ւն , զգա յն փնտռէ եզեր .... ապաշխարելու Համար ; անցքին1 կրնան կասեցնել ամբողՓ բանակ մբ ։
եւ զգացում իրար Հրմշտկելով : Շատեր իրեն յանձնարարեր են . . . ՀՀւաշտու– ԾԵՐՈՒԿԸ
Բ ար ձբա գո յն դատական ատեաններէն
մինչեւ թեան հյ՚սրՀրդաՀեողով^լՀ * իսկ ես կլլ մտածեմ թէ
Հասարակ ոճբագո\ր՚ծնե,ր զատող սրաՀնեբբ լիքն են արդեօք աշխարՀլլ պզտիկ պիտի չգա^յ^ եթէ կա ր՜
արտաքին խղճաՀարութեամ բ տապլա կուոդ ամ- գր Հաշիւ տալու գա յ է Ա Ր Ա Զ ԻՆ
եկար դ Հազար բաբովդ
բաստանեալներով ; ՄԵՂՈՒ Բարով ով դու Արագ
քաղց րաՀոս : Վ^աբ ցատկեց իր թրվռալով խո բա -
ՀԵՏԱՔՐՔՐԱԿԱՆ տին պատճառած մորթային խոռո՚չնեբբ դո ցելու խոբՀտ՚լրգ մենաստան էգ եկար ն՛որ էն ի լոյս աշ–
յատկութեամբ ։ Քսկորլլ փոշիացած վիճակի մէ^ խարՀ : Բարով Հասար դՀագար բարով դ գոլ խե՛նթ
կբ դագրեցնէր Հազբ<ե– թանչքբ ՚էկղունգներբ փոշիի Հովիւ դ կանանչագեղ կոյս Արմ ա շի : Նորից ի նոր
գործածէ
վերածելով ել գինիի Հետ խաոնելով կբ մեպ երգելու մեղեդիներդ դմա յլա շո՛ւնչ ^ րիսո ռ ի
ին իբր փսխիչ - գեղ : Զորցած արիւնբ երկաթէ նոր մեզ Հիւսելու՝ Հեքեաթաշունչ բանե ր դ բա
պղաիկ թիի մբ վրայ դնելով եւ ռունգերուն մէ^ նէ՛ բ դ քա՛ղցր բաներ ։ քթերով Հասար դ տեգին Հա
Մաբգր իր դեզեր բ կր քաղէ կենդանիներէն , փչելովդ կ*աբգիչէին քթէ արիւնաՀոսութիւննեքբ։ սար դ քեզ կեա՛նք տուող գ ե գ ի գ անուշ զեփիւռով դ
գովութիւն մբ պար—
բոյսերէն եւ Հանքերէն , Հետեւաբար զարմանալի Երբեմն այդ Հոսած արիւնէն քանի) մ բ կաթիլ կուք կարկտչաՀ՚ոս աղբիւբներ՚ով
չէ եթէ ան իր իսկական մարմինէն ալ գեղեր շինէ^ աաԷԲ յ կբ բա՚-էր առաջքն առնելու Հւսմաբ արիւ - գեւելոլ հ
դարմանելու Համար իր ցաւերլլ եւ երկարելու իր նաՀոսութեան ։ կնո^ ստինքէն ծծուած կաթբ կբ Արազ^ք եկաւ* * . : Ան չբերաւ իր Հետ սակայն
կեանքբ Հ բուժէր թոքախտ բ . . . ։ Հիւանդո լթենէ մեռած մար իր անբաժ՜ան Տ՝ արագբ Հ & իմ ար կեանքին յորձանքն
Հին ատեն իբր դեզ կր գործածուէին մարդուն գ՛11– մբ կամ կնո^ մբ ձեռքբ ( դնելով ուռոյցի կամ առաւ քշեց տարաւ Արամաղգբ 1 ք^ոԳէոլէ Արաղն որբ
վէր
եզոլնգներր , մա գերբ , լորձունքբ^ ոսկորը^ մէզբ^ Ի"յլԻ ("ՐՐ^Ճա) մբ վրայ , իր պաղութիւնբ աղտոտ եւ մինակ։ ԱՀեգաշունչ գոլ Արաղդ ական^ գի՛ր
այԺ ։ Սակայն այդ դեղերէն քա՛նի Հոդի կր քին մէե թափանցելովդ կր նեբածծէբ անոր ինձ դ կլ աղա չեմ ւէ)՛րբոր ա՛նցնիս Ա ան շի միւս կ՝ոզմ9
բուժոլէր % քանիներ կր մեռնէինք այգ կէա^լլ մութ Հիւթբ. . . ; չմո՚ռանա՛ս բսել ^ուխա մբ խօսքդ խոժ՜ոռադէմ
կր մնայ : Ալպոնին դ ո՛րուն բնթացքն անգութ դ Հանդէպ Աղ՛
Հ – ՏԷՐՈՍԿԻ գին \քՒ՝որգոմայ 1 խոցոտած էբ ՛նաեւ սիրտբ Հէգ
Ս կսինք դլոլխէն . Գլխուն մազեր ր ա յրելուք Տարազին ։ կեսարներու եբգիքին տակ դ երբոր
ել անոր փոշին մեզրին Հետ խառնելովդ գանկին տեսնես Հ բաշք քաղաքն Հազարում էկ \ա ռո ւն եր ով դ
կր քսէին , բուէեելու Համար կանխաՀաս ճաղ սւ ա ո լ – ՆԱԽԱԳԱՀ ՐՈԻԶՎկԼՒԻ ոքԳին, Գնդ. էչիըթ երբ ոտք գնես ՚վեՀ Տունէն ներս Աեծասքանչի իշ՜
թիւնրւ ՚ՀյոյնպԷսգ այրած մազի փոշին գլխուն իր յոլ–^եբբ գրած էդ ՝ ո լ ֊ բ ծանրապէՀս 1լ ամբաստա խաններուն դ Ալի շան ի ճիշտ Ք^փէԿբ գէ՚Ր ^ԿաՐՐ՚>
Վ.Րաձ օ ա Ա ե է ս վ ^ կբ դարմանէին քնատ\ոլթիւնր ւ նէ Ջբրչբլբ թէ ամբողջ երկու տարի բնգդիմտցաւ իբրեւ նշխար գ մշտաժպիտ քոլ Տարագին ։ Երբոր
Ա՝եռած մարդու գանկին քերթուկր կր գործածուէր ամերիկեան սպայակոյտին դ յետաձգել տալով զօր թռչիս մինչեւ ՚Հյեզոս դ դէմ յանդիման Ափինքսի ,
ուղեղի Հ իւանգութեան պարագաներու մէ^է ; Ստ1ւ6շ քի ցամաքՀանումվԼ Աանշխ ճամբով։ Հ ^ՐՐէւՐԼ ՚"^1՜ մէչէ՛ ՝< յԻւէ* Տարազն է ո՛ր քեզ կբ դիաէ ։ Երբոր
կո չուած քար ան՝ որ տ ո ւն կին մ ամ ռոտ մաս ր գեզ֊ բնդՀատ կբ վիճաբանէ ր , փոխել աալու Համ ար Համնիս Եբկիրբ մեր ցանկութեան դ գուցէ յողնիս
թափ մբն էր ա ր իւնաՀ ո ս ութեան Համ ար % Ականջի մեր ռազմ ագիտ ո ւթի ւն\բ եւ Հ եաեւանքր ա յն եզաւ ՛ու նն^ես դ բայց գո՛ւն խիզախ , շարունակէ1 վե
աղտ ր կամ սսոլկր իբբ դեզաՀատ կբ գործածուէ ր որ մեր զինուոբնեբբ ստիպոլեցան երկար ճամբա ր րելքդ դ պարդ դ մինչեւ Հասնիս ծայ ր՛ր լեբան ՛ո–
փորՀտբոլթեան դէմ : Այգ ազտր 1չ ամոքէր խա յ– կտրել իաալիոյ լեոներուն մ է ^ ։ Իր կարծիքով բուն անուն է Ա՝ուսա դ ծունկի գալով դ որպէս զմ
թումէ կամ խայթուածքէ առա^ եկած վէրքերբ եւ ա՛ յ դ էբ ամ էնէն գ ի ՚ ֊ ր ի ն ճամբան Ե ւրոպա մ անե - րուխտ՝ վեբցո՛*–բ Հ՝ոգ Հ^յ^րէ՚–ս 1 քաո–"ո՚ս °բեբ
կբ գոցէր մորթին մէԸ գոյացած խոռոչներբւ Ալր– լու : Զբբձ/՚Լ մասեաւոբապէս ^անաց տեղափոխէ ք ՚՚Ս*Բ՝2>ԼՀ ^հ.ոլՐ էօսյէԱ է՚^Լ՚Ղէ" ծ՜աղ1՚Կ կաբս^11ր 1 խո–֊
նաւ շիրմին՝ քու թանկագին
սոլկբ - եփուած վիճակի մէ^ ազդու պալասան մրն՛ յ ար ձակո զա կ ան ի \ծանբութի ւ֊նբ , ապ ա Հովելու Տարազին :
էբ նոր վէրքերու Համար։ Լորձունքր կբ մեղմա– Համ ար Անգլիո յ շաՀերբ ի վնաս իր քիուս զինակ ԳԵՂԱՄ
ց՚բնէր թունաւոր խայթուածները է կեղերբ եւ քեբ– ցին դ ա յ՚սպէս վտանգելով արագ յաղթանակի մբ
<ուբտուքներբ ։ Անօթի փորով կատարուած շնչա– Հնար ա լոր ո ւթի ւններբ ^ :
ուո՚ւթիւնբ օգտակար էր աչքի ցաւերու եւ բորբո Ղ*նդապետ.բ կբ պատմէ ք*ուզվէլթի եւ Ջրրչբլի ՄԱ-ԲՐւԱԳՈՐԵՈՒՄ Խ . ՄԻՈՒԹԵԱՆ ՄԷՋ
քումներու Համար , մասնաւորապէս՝ երբ Հիւան– Հանդիպում ր Հ ինգ տարի առա^ , երբ ստո րագր– Մոսվ ուա յէն կբ տեղեկացնեն թէ խոր Հր գային
գին աչքեբուն վրա յ փչելէ առա^^ գարման՚ողբ սա– ուեցալ Ատ լանտ եանի ուխտ բ : Ինք ^*°ԲԲ բն կերա– ի՛շխան ութ ի ւններբ Հնգամ եա յ ծրագրին յաֆոգու–
"°էք^՜հ (բՀգէ^՚՚է) "երմեր ծամած րլլար : Ո^իլբ ող^ ցած էբ իբրեւ տեսակ մբ քարտուգար , զանազան՛ թիւնբ ապտՀովելու նպատակով սկսած են մաքրա
վիճակի մէը կլԼելբ յանձնարարելի էր նեբգեւումի յանձն արաբութի լեներ կատարելու ել գա ւա թն ե րր գործել կասկածելի տաբբեր՚բ։ Այս առթիւ շատ
կամ պարթերական ֆեբմերոլ Համար : Ա՝եռած լեցնելու Համ ար ։ ք/ րկուքէն մ է՝կբ շար ունակ կր խիստ միջոցներ ձեռք առնուած են երկրին ամբող^
մարդուն ակռան ծանօթ էր ցաւոտ ակռան երբ թա խմէբ ւ Ո՚ուսերուն ակնարկելով ^ Ջրբչիէ Կ^ՀԼսէր> ՚ տարածութեան վրայ։ Ամէն ^անք ի գործ պիաի
փելու յատկոլթեամբ : Այո ) շատ աւելի զօր ա ւո բ են քան կբ յուսա յինք դ գրուի բանակին՝ կաբգապա՚Հութիւնն ու բարոյա
յյ՚էղբ պաՀպանողակւսն մի^ոց մբն էր ժան բայց ,ո՝չ ոք կրնա յ բս ել թէ ՛որքան պիտի աո կան կան կորովբ չվտանգելու եւ Համայնավար վար
տախտիդ Գալո*~ԿԻ եւ քյրդողութեան դէմ ւ Տղաբեր գերմտնական ճնշումին՝^ ; դապետութեան ո ւս՚ո ւցո ւմ՚ով ժ՜ողովրդական խա
կնո^ մէգբ ) ԷԲՐ Գ^Դ. աԲտ–լելով ամուսինին , կր Ջ՝բր չի է կ ա րելի է բս ել թէ բն ալ Հ աւատ ք չո ւ— ւերուն մտաւորական մակաբգակբ բտրձրաց քև ել ու
դիւրացնէր կնո^ աչխատանքբ * . . : Գեռատի ման– նէ ր ռուս զինուորական ուժ՜ին վրայ։ Ո՛– կ՝բսէբ Համ ար ։ 1$որՀ րգա յին մամոլլր որ բնգՀանրապէս
չու մր մէզին գրեխն ալ սաՀմանուած էր երգողու թէ Ո՚ուսերուն տրո՛ւած օզն\ոլթիւնբ պիտի ֊ծառա լուռ է երկրին ներքին անցուդարձին մտսին դ վե ր–
թեան դէմ : Մէզր գսւրսէն գործածելի , կր բար– յէ միայն ժաման՛ակ շաՀելոլ : ///. կբ պաՀանֆէր , $երս սկսած է Հրատարակել պաամաւթիւնբ այն ո՜
լոքէր ՎԷՐՔԵՐԸ ռ ւ կր մեղմացնէր րմ\բ ։ թ՝աց լա որ Ամերիկա մտնէ պատերազմի մէ^^ ժ՜ամ առա-^դ ճիրներուն եւ խարդախութեանց որոնք գործուած
թով կամ սպունգով կատարուած մէզի լոգանքը կր այլապէս կերման իա կրնայ յազթե լ Արեւելքի մէ^ են բարձր պաշտօնատարներու կողմէ : կարգ մբ
դարմանէր անգամներու գողգոԳումր : ՀԼտուած ել դառնալ Արեւմուտք դ մ ինչեւ Ամերիկա ։ մասնագէտներ կեղծ վիճակագրութիւններ պատ -
վիճակի մէե , ֊քէգր Լ ա ա օգտակար գեզ մբն էր րասաած են խոշոր պարգեւներ կորզելու գիտա —
աչքերւ կարմրութեան Համար։ Ւբր խաղա^ադեզ^ ԱԹԷ՚Ն^Ի խոբՀրգային գեսպանբ բողոքագիր ւոբութեամբ ։ Ուրիշներ իւրացուցած են բանոլոր–
մէդր կր ցրոլ–էր ԿոԿոՐգ1* սէՂաՒհ. ԺՂոլԷ^ճ զանգի մ բ ուղղեց Հ ելլէն կառավարո՛ւթեան պա Հանվելով ներոլ ՚օրավարձերբ : Ա\ամհւլր բուոն կերպով կր
կին՝ ցում երբ , իբր աած (լափա) , առա^քր կ՚առ ՝որ մամ ուլբ գտդրեցնէ իբ յարձակումն երր Ո՛ ու֊ - յա բձակի ԼաՐՔ *^՝Ր ,1ա յասէ անձնաւոբութ եանց
նէր վւայծազի ցաւերուն : ինչպէս կր տեսնուի ք սիո յ դէմ եւ իշխան ո ւթի ւններբ չարգիլեն ռուսա վրա յ դ ամ բաստանելո վ ղանոնք որ Հ ա կա խ ո րՀ բր՛՜
մէզր Հին բժ՜շկութեան մէ^ յաճախագէպ գոբծա ֊ կան շարժանկարներու ներկայացո՚ւմբ : Արտաքին գա յին քա յլեր առած են : <ձԱմ բաստանեաչներէն^
ծ՛ութ իւն մբ ունէր X նախարարբ բացատրած է դեսպանին թէ խոբՀբր մէկն է փոխադրութեանց նախաբարբ : &ինու -
Աղիքի ճճիներ բ փոշիի վե բածուտծ վիճակի դային մամ ուլին յարձակումներ ր բնականաբար ի– թե անց նախա բա բո ւթիւնն ալ խստօրէն կբ քեն առ
մէ^ կոլԼ աալով , փոքր աղոց որդերբ դուրս կր բենց Հա կա զգե ց ո ւթի ւնբ ունեցած են Հելլէն ժո– դատուի իր Հակակշի՛ռին ենթակայ գործարաննե
վանէ ո հ Մաբդկային ճաբպր ծանօթ էր ծաղկախ ղովու,րդի վրայ։ րու Վատ տեսակի արտադրութեանց Համար։
Fonds A.R.A.M