Page 181 - \ARM_19-1946_03
P. 181
Լէ ր ո ա ա օ - ա ո օ ւ ա ^ ա ա ւ ա Թւ ո ա շ տ Թիթօ կը մեքժե վԽքԽգիդ
- քՕՈճ© 1925 - ԹԷԵՒ ԱՄԵՐԻԿԱՑԻՆԵՐԸ ԱԶԱՏ ԱՐՁԱԿՈՒԵՑԱՆ
Ո. Շ. Տ. 376.386
0ււ–6Շէ6սւ֊Ւ5ւօբո6է<ա6 : Տ Օ ֊ Լ ա Տ Տ Ճ 1 0 ծ Ի 1 Տակաւին փակուած չէ սերպեւամերիկեան վէ–
17, »Ա6 Օտաատաշ - Բ Ճ 8 1 Տ ( 1 3 )
161.։ 008. 15-70 - Շ. Շ. ք>. Բ<ատ 1678-63 ճըւ Երէկ գրեցինք թէ Պելկրատի կառավարութիւ
ք՚-ԱԺՆ– Տար. 750, 6աԱ՝ս. 400, Ար տասական 1000 ֆրանք նը աղատ արձակեց ամերիկացի օդանաւորդները ե
Օտտտաշհք 25 ճօսէ 1946 Կիրակի 25 0 (յո ստաւ ճամբորդները , ին՛չ որ ենթադրել կուտար թէ
փարատած է տադնապը՚.\քլ սակայն Պելկրատ ի մէջ
Հրատարակուած պաշտօն ա կան ղեկո յցի մը Հ ամ ա–
* 8 – Տ Ա Ր Ի - 18" ԽաԽ. « 4 7 8 4 ֊ Ն ո ր շրջաւն թփւ. 423 (ոմրագփր՝ Շ ՛ Մ Ի Ս Ա 1 ՚ Ե Ա Ն Գ Ի Ն * % փք> ձայն, Հա կամա յ Ա է՛՛վենի ո յ մէջ էջած~ ամերիկեան
Գգանակին մասին անՀրաժեշս* ք5*նո ւ,թի ւննիք ը կա*
ւսարու.,ելէ եֆոք ,Եու֊կոսլաւիօյ Ժողովյյղքսկան Հանւ–
Անցեալները մեր խմբագրատուեր ղրկած րապ ետ ո ւթեան կ ա ռավար ո լթեան Հրա մա նով ՝ ա–1
ԻաԽ^աժողովի պաւատիԱ Վկ ՛էիք յո՚-Լ՚սգբի մը օ ր ին ակը ; ինծի յանձն ո ւե ցաւ , ղատ արձակուեցան օդանաւին մէջ գանուողն ե ր Հյ»,
կաԲԴա*յի * շաՀեկան էր , բայց թոլ տուէք ըսելու ինչ ո.ր կը նշանակէ թէ Պելկրաաի կառավա -
ԶՐՈՅՑ ԱՆԳԼԻԱՑԻԻ ՄԸ Հ Ե Տ որ ձեր պաՀանջներր շատ մեծ՜ են հ ինչպէ0ս կարե ր՝ոլթի.ւն,ր ինքն իր կամքով աղատ արձակա՛ծ է օ–
լի է գոՀացնել ձեր Հողային պաՀանջները : Ղ՚ուք գանաւո րդներ ը , եւ ոչ թէ ամ եր ի կե ան վերջնա–
էէ/որՀրդաժո գովը այնքան բան կորսնցուցա՚ծ Է կ1ք7լ–զէք ոբ Թուրքիան քայքայուի * Հեաեւանքնե - գրին ճնշում ով : ԸնդՀակառակն , կ*աւելցնէ Պել
* Հ.Մարաջախտ Թի
Էք առաջին օրերու. Հմայքէն ել, օրակարգի նաւթե րուն մասին մտածա^ծ էք երբեք * * * կրաաի պաշտօնական ղեկոյցը այս
վերջնաղիր\ր
րը այնքան շո ր ու ռամ աք են Հ իմ ա որ թղթակից֊ Զ եմ կարծեր որ անկ արելի բաղձ ան քներ թօ որոշեց մերժել ամերիկեան
նե րէն շս ււո քիչերը ն երկ այ կ *ըլլան ն իստերՕ ւն X արտայայտած ենք որեւէ տեղ, որեւէ ատեն։ Ե^նչ Հարցի մասինդ ;
Մամուլի դրա սենեակը ամէնէն րանուկ սրաՀ% է 1ւ է մեր ուզածը • Խ * Հայաստանի մեր Հողերուն Այ ս ո լՀ ան գեր ձ , Պ ելկրատի կառավարութիւնը
այլեւս օտար օ–
ամէնէն բազմամարդը քանի մ ր օրէ ի վեր ւ ,^առ կցել արեւմտեան Հա յա սա ան ի ա յն նա Հ անգն եր ը Հրաման տուած է «կրակ չբանալ
մաի1լ ընելո լ ֊Հ ամար կ ՚արժէ® Հ եռան ալ սա գեղե– որոնք մեղի խոստացուած էին 1920^5՛՝ նախագաՀ գանաւերոլ վյրայ՚ֆ ;
*յիկ սլարաէգէն ու մանաւանգ * . . սրճարանէն ոլբ Ուիլսընի իրաւարարութեամբ ։ ին չո® լ կբ սպաս էք Ուրեմն , սերպեւամերիկեան վէճը կը պաՀէ
ձանձրոյթդ փարատելու միմոսներ չեն պակսիր : որ մենք , պղաիկ ժողովուրդ մ՛ը , Հրաժարինք 4 0 տակաւին իր այժմէական Հանգամանքը ւ էք՛ոս կոլա
Աեկիւն մր քաշուեր անգլերէն թերթերը կր •է աղար մղ՛էն տարա՛ծո՛ւթեամբ ՀողամասԷ մը ՛որ յի ձայնասփիւռի կայանէն ստացուած աեոեկու -
թ գիք ա ա է ի յ եր ր ինծի մօտ եռ ա լ ան գլի առ ի թգթա– անվիճելիօրէն մերն է , երբ ուրիշները 4 0 ե ար՛՛ա ա– թեանց Համաձայն, Պելկրատ ի կառավարութիւնը
Հող ուրիշին չեն զիջիր։
կիռ մը։ Հրա՚Հանդ տուած է Միացեալ Աղդերու կազմակեր
ք*՝ռնչ է ձեր «Հեղինակաւոր՝^ ^աԲ^՚ք՝ՔԲ ^աՀ~ -՝ Հա յեր կա^ն ա յգ նաՀ անգին մ էջ : պութեան մօտ իր ներկայացուցիչին՝ ԱպաՀովոլ -
տ ո ւթեան հյո րՀ րգաժո զովին մասին , Հարցուցի ; թեան որՀաւրգին օր ա կար՛գին մ էջ անցընել բո\ -
Ւ՚՚՜նչ \$որՀրգաժողով, ի՛նչ Հաշտութիւն * Ո՛չ յ որ՚ովՀետեւ ձեր սիբելի բարեկամ՛ը ^ ո՝–֊ ՚ լ ո ք մը Մ • Նա Հ ան՛գն ե,րո լ կառավա ր\ո ւթեան գ է մ ,
ասիկա /է)՛որՀրգաժ ողով չէ այլ ՚ ֆւ1ՆյՒ՚պ1Լ\ի մրցում * ր\ուն անունին կապեր ՛էք Հաղնոլականդ , ^ճէնթլ– ա յն մ եղադրանքով թէ Ը ՚ ֊ ա շին կթ ըն ի կառավար՚ո ւ–
գնդակը մէյ մլէ արեւելեան կողմն Է , մէյ մը\ ա– •մէն1^ տիտղոսները^ վայրագօ՛րէն սուրէ անցոլց թիւնը , Հակառակ միջազդային օրէնքներու , ար–
րեւմտեան * * * մեր ժողովուրդը կամ տարագրեց : Այսօր սփիւռքի դհլքի տակ առած է սերպ շո դեն ա ւե ր , (Ղ՝անո լրի
• . խնդա՛կին գեր ր կատարողը վ է ա ս պա մէջ ունինք մէկ միլիոն Հայեր : Արտաքին նախա նաւատ՛որմը, զոր Ամերիկացիները վար գրա՛ծ են
րագա յ ին հ
րար Պէվ ին բացատ րեց քյ որՀ րգա բանին մէջ անց ի Հեճուկս սովետ իշխանութեանցն :
եալ Փետրուարին թէ աղգային խնդիր գոյութիւն կարգ մր թերթեր կը գրեն թէ օդանաւորդ
ասն ողը Հարուած՛ մըն է չունի այգ նաՀ անգներոլն մէջ բնիկ ժ ողովուր - ները աղատ արձակոլելէ ետքը արժէք չ ի ներկա–
կ ի^եռնէ դլխուն * տարօրինակր այն է "վ՛ *լԷաՔՔ գիւ*ն֊ տեոաւփու քւսութլեան ւպաատէտճճառաւ : այ մոդո– յացներ այլեւս վերջնագրին <&մերժոլիհ»ը ՚Թիթոյի
վք"֊ԲԳՐ ձեր ազնուական սպասեր՝
չսիրող աԼ ձ կ ա յ * ԲՈԷ"Բ ճառերը կ արտասանուին Հայրենիքէն չէր դաշնսՀ– կողմէ ; Պելկրաաի կառավարութեան գրած նոր
անոր անունովդ ամէնէն կծու ճառը կր սկսի նա– այս Հեգնանքը* * . 1920ին ալ երբ Աէվռի էկայէ՝ե
ի/արանով մ ր որ ն՚ուիրուած է անոր ,Հա շտ՚ո ւթ ի՛ ւն դիբ՚ր կր սաորագրուէր ^ ՛դարձեալ Հայեր պաՀանջն ալ կո՚ւղայ ծածկել տպաւոր՛ութիւնը, ո,ր
եւ խաղա ղութի՛ ւն ։ իրականին մէջ նախկին թշ այնտեղ \ պիտի ստեղծուէր անշուշտ ժողովուրդին մէջ մա
նամիներուն Հետ խաղաղութիւնը վերա Հաս տատ ե՜ • Վերջին պատերազմին ալ մեր կոոքին կռ րաջախտին Համակերպութեան որոշման Հետեւան
՛ուեցաք յ այնպէս չէ® *
լու Համար չէ որ գումարուած է այս ժ ո ւլլովը, ա,1 է քով։ Ատոր Համար նաեւ ձայնասփիւռո՛վ ել մա
*)*աշ1յակիցները իրարու Հետ Հ ա շտ եռն ելո լ Հ ամ ար.,. մուլով յայտարարութիւնը թէ «մերժուա՚ծ է ամե
Բոլորովին Համաձայն եմ ձեզի * ի՚^նչ "(ի՜ Այ՝"՛ է աեսակ մը աւանդութիւն է մեզի Հ ա՛ րիկեան վերջնագիրը» : Թերեւս այս «մերժում»& է
տ՝Ւ 1-11այ եզրակացութիւնը ։ մար միշտ Հաւատարիմ մնալ Աեգլիոյ , ինչպէս նա՛ եղած պատճառը , որ Փրակայի մէջ յանկարծ այն
Հթատ լաւատես չեմ * չորս շաբաթ է կը *քի~~ եւ իր ՚1՚ ա շնա կիցն եր ուն : Աո յս ունինք \ո ր օրին մ է՝– սխալ զրոյցը կը Լրջէ թէ Թիթօ զօրաշարժի Հրա
ճին ՛ու տակաւին ո՛չ մէկ խնղիր լուծուած է .Եթէ կը գնաՀատէք մեր Համեստ ծառայութիմնները X ւ՛ ան տուա՛ծ է , (նեխական ձայնասփիւռը սակայն
անակնկալ որոշումներ չարուին, կրնսնք ՚սմիս - Թէել^ պէտք է շեշւոեմ որ մենք վարձատրութիւն կր պնդէ թէ այդ զրոյց ը ծա՛գում առած է Լոնտ՚ո–
ներով Փարիզ մնայ * Հ<ռ,դս , Գաղեցի կ ՔաքԼաՔ է ) ^՛՛ չէ որ կը սպասենք , ա՝յէ ճանաչում ր մեր անա
ի՛նչ րմ Ավելիներ : Լոնտոն աո չ պիտի բռնես բա ռարկելի իրաւունքներուն *•• Ուա շին կթ ըֆ ի սերպ դեսպանը ՝ք՝ ա սան ո ւքի չ
ժա՛կ մր գարեջո՛ւրի Համար , գիտէք Հարկաւ X - Ի՞նչ աշախատանքներ կը կատար՛ուին Հա\– պաշտօնական յայտարարութեամբ մը կը բողոքէ
Շատախօս՛ութեան Համար չէ ,որ քԱ որՀ րդաժո–՛ յերոլ կողմէ Լոնտոնի մէջ*** որ ամերիկեան մամուլը խիստ ՛ե անճաՀ լեղոլ մը
՛էով կ՚երթամ ամ էն օր * ես ուրիշ Հ^ձիլթ ունիմ Մ ե ր կարելին 1լ ընենք մ եր Հ արցով Հետա– գո բծածած է սերպեւամ երիկեան վէճ ին առթիւ :
՛ծամելիք՝^ * պէտք է Հասնողին պատմեմ մեր քա ՔԲԲՔբք՚Լոլ֊ Համար անգլի՛ացի ժողովուրդը X ՛Ւ Հար՛ Այս յայտարարութենէն կը Հաս կց՛ուի որ ՛քար՝ առ
ղաքական դատը ե աշխատիմ որ օտար մ ամուլին կէ յ ղանաղան ձեւեր-ով կ՚աշխատինք X Անցեալները նուած ա՛մերիկեան ՛օդանաւին մէջ կը գտնուէր
մէ^ երե ւայ մեր ան ո ւն ր ; ձեր խմ բա գր՛ութենէն նամակ մը ստացայ * կը խնդ նաեւ թուրք սպայ մը, սերպ .կառավարութիւնը
1 Ղ*իաէք անշուշտ , որ ես Հռէյ եմ , ր ս ի մեր րէ ին որ տ եղե կութի ւննե ր Հաղորդէ ի իրենց պար՛ առաջին առթիւ ազատ արձակած է Ամերիկացինե
խօսակցութեան նիւթը փ՛ոխելու Համ ար X ^անօ^ թ բերաբար Հ այ կա կան նիւթերաւ շուրջ * սլա ա ա ս - րը, Բայց ա՚րգելափակա՚ծ ՚քԺոլրք սպան, որ վիրա
Էք մեր Հարցին X խանեցի խմբադրապետին որ ոլրախութեամբ ւորս ւած էր եւ յետայ կասկածելի կը թուէր Պել
ք՛աներ մր գիտեմ , բա յց մ անրամ ասնու - կ՚ընդունէի իր առաջարկը, բայց չմոռցայ ցաւ կրաաի կառավարութեան :
թիւններուն անծանօթ եմ * կարծվեմ Իվ * Ա՝իոլթեան յայտնեէոլ որ նախապէս ղրկուածները դահրակը
մ քոս կր կազմէ ձեր երկիր ր– ՛որքանն մեծ է, ի*"1 նետած էր՛* * • ՍԹԱԼԻՆԻ Խ0ՍՔԵՐԸ ԱՆԳԼԻՈՅ ՄԱՍԻՆ
Ամէն բան իր ժամանակը
բնակչութիւն ունիք այնտեղ • • • • ունի ան շուշտ * * *
ՀԱ* եր Հ ան՝ րա պե տ ութ ի ւե ը շատ փ՚ոքր՝ էէ Հա • • Այդքան\ը թող խոստում մր ըլլայ ձեր կող Ան դլի ո յ Աշխատ ա ՚֊որ ական կո ւս ա կ ց ո ւթեան
զի՛– 12.000 քառ* մղոն տարած՛ութեամբ* բնակչոլ– մէ ՏԷ՜յլ)1 " ՚ * ՛ի մէջ Հրատարակելու Համար նպաս կողմէ մասնաւոր առաքելութիւն մը Մ՚ոսկուա այ՛
թիւնր՝ 1 .300.000 : Բայց պէաոք է աւելցնեմ որ Մի տաւոր յօդուած մը մեր մասին : Ք՝ող անգլիացի ցելեց վերջերս ։ Պատ՛ուիրակութեան 1լ ընկերանար
ութեան
ամէնէն յառաջագէմ երկիրներէն մէկն է ժողովուրդը վճռէ մեր դատին սեւն <ո՚լ ճերմակը * կուսակցութեան ընդՀ * ՚ քարտուղարը Մորկրն
•ամէն տեսակէտով : քաղաքագէտներ ր ոլբէչ Հոդեր ^ունին * * • ւեիլիփս որուն ՛Մարաջախտ Ա թալին յա յտնած է
կարս ի եւ ԱրտաՀ ան ի նաՀանգներր
Հա յկա՝– • ՚ Ե ՚յ կ\ր գրեմ , դո լք լո լ ր Հասցո լցէք մեր Հ ետեւեալ միտքերը *
կան շրշաննէՐր են : ի՛մբա՝գրատուն\ը* ** քյրկոլ տարբեր ճամբաներ կան դէպի ընկեր–
1 ՝Այո՛ » պատմական
Հայաստանի մաս կր վարութիւն տանող մէկը Ո*ո ւս իոյ ճամ բան է ,
կաղմեն X Մինչեւ 1914 Ա՝ ո ւււ ի ո յ սաՀմաներուե մաս մ իւս ը անգլիականը X Առաջինը աւելի կարճ է ,
կր կազմէին , \*)2\ին թուրքեր ր ետ առին օգտսւե– ԺԻՐԱՅՐ բայց եւ աւելի՛ դժո ւա ր որովՀ ետ ել ա րիւն ո տ է X
լով Խ * Միութեան ներքին իսառնակութիւններէն X Իսկ եր՚կր՝որդը , խորՀրդարանականը , արիւնաՀե -
. Մեծ յոյս ունինք որ այս անգամ այգ անարգարու– ղութեանց պատճառ չրվվար , ս՛ակայն աւելի երկար
թիւնր պիտի սրբա՚գրուի , հթէ եւրոպական պե - ԹՈԻՐՔԻԱ ԿԸ ՊԱՏՐԱՍՏՈՒԻ է՛. Անգլիա եւ է)՝ ու ս իա աշխարՀի երկու Հզօրագոյն
ա ո լթ ի ւնն երր ղ<ե ուա.րո ւթի ւ1ններ չյար ո լցանէն ել Մոսկո՛լայի անթելը կ^րսէ թէ Թուրքիա պատ– պետ ութ իւննե ր ը , դէպի ըն կերվա բութ իւն կը յ ա ~
քիչ մը չափաւորեն Հարգա՚րար մողովուրգի մր\ տերաղմի կր պատրաստվողի ել զէնքի տակ ՛ունի ոաջանան * ասիկա պատմական իրողութիւն մ ըն է
Հանդէպ ունեցած իրենց անիմանալի Համակրան– այսօր մօաաւորապէս կէո միլիոն զինուոր : Թուր ղոր կարելի չէ ժխտել .որքան ալ խոշոր ըլլան ս՛յդ
քր որ այնքան աղիտաբեր եղաւ մարդկութեան Հա– քերը սկսած են բսյղմ աթիլ օդա կա յաններ չիԱել երկ՛ու ե րկիրնե րը իր ար՛մ է բաժնող ա ար ա կա րծ ու–
մար ։֊
Ա^՚գլիոյ աջ՚սկցութեամվ՚. : աղաղութիւն\ը սիրե թիւնները : \,ո յն նպատակներ ը կը Հետապնդեն ա–
-—• Զ Հ ա ս կ ց ա յ * • . լու յաւակնոլթիւն ունեցող երկիր մը այդքան մեծ նոնք ու տարօրինակ պիտի ըլլար եթէ բարեկամա
1 Եթէ Ղ՚աշնակիցներ ր քիչ մր աւելի կորիով բանակ պաՀելոլ պէտք չունի ել հյ * Միութիւնը կան կապեր դո յութիւն չունենա յին երկուքին մի՝ջե :
ցոյց տուած վ*\Ա*"յի՚ս 1919 1923 շրջանին , Արեւել չ ի կրնար անտարբեր.ութեամբ դիտել Թուրքիոյ
եան Հարցը միանգամ ընդմիշտ կարգագր՛ո՚ւած պի ա յս կասկածելի շա րժ ո ւմներ ^ կ՚աւելցնէ խօս
տի րէէաԲ ւ Թ՛՛ուրքիան պիտի ամփոփուէր այն սաՀ– նակը X ԼԵՒՈՆ ԿԻՒՄԻՒՇԿԷՐՏԱՆ ֆզթակցութեամր
մաններուն ^է^ Ր Տո ո ս Վյ*Հա4 " ճ ՈՔ ա&.Ք ո լ – ^ ՚ է » ^՛՛ մը, « Լ ՚ Օ ւ ՜ օ հ շ » ^ մէը, կը խօսի Մոսվուայի սլաՀանՀ–
գարերով թրքական լուծին տակ տառապող <Ւ<ոգո՝– Թ՛ուրքիա շուտով ի վիճակի պիտի ըլլայ կոսւու թ/ւան յքասին, յետոյ կ^անգր՚ագառնայ նոր
վուրղները^ի շարս այլոց Հայերը ^ աղատագրուած վայրաշարժեր , վակոններ , բեռնաբարձ նաւեր ու սլատե րաղմ ի մը վախերու՛ն , / լ այս՝ առթիւ կը յի
"վիտի (ԼԱայէ^ Գ * * եղե ր ա պաՀն եր շինելու , կ՚ըսէ Անգարա յի՛ փոխա - շատակէ գիտնականի մը կաըօ՜իքը Հիւլէտկան
՚ Լաւ չեմ յիշԾ\Ր » բ ա յ ս անգլիական պաշտօ գրութեանց նախարար ը : ՝\յ ա ւա շին ա ր անն՚ե ր ո ւ ըն– ււում րին մասին» «Կարելի չէ սլա շտ սլանւՈ լի է Հիւ
նական Հրատարակոլթեան մը մէ^ կարդացած եմ դարձակմ ան Համ ար 45 մ իլիո՚ն թրք * ոսկիի վարկ լեական ոումըին աւերներո՛ւն դէմ, րայս կարելի
ձեր յարգերուն մասին X Գոլք ,ոռւր էիք 1915^5/։ մը բացուած է ։ Թուրքիա 2 7 0 վայրաշարժ , 300 չէ արգիլել որ ուրիշներն ալ Հիւլէտկան ռումբ
՚ Ս՚յԳ գք՚ԲՔւՀ Ասգլէոյ Ա՛րտաքին նախարա ֊ վակոն եւ 5 0 փոխադրական օդանաւ ապսպրած է չշինեն : Ուստի Ամերիկա պիտի Հարկադրուի կա մ
ր ո ւթեան պատ րաստ ած տեդեկ ագիրն է ^ որ ուն Անգլիոյ եւ Ամերիկայի X Բանակցութեան մէջ է սլաաերագմ ընելու՝ երը տակաւին "ուրիշներ Հիւ
մէջ ամփոփուած են ջարդերուն նկարագրութիւն– տասներկու փոխադրանաւերու Համ ար : Թ"*~ր քիա լէտկան ռումբ չունին, կա՛մ ստեղծելու մի^աղգա–
ները վաւերական փաստաթուղթերով . * • Ես Պո վերջերս Հյոլէտէն գնեց չորս նաւ ել Հ ո լան ա ա կան յին Հակակշիռ մը՝ որ արգիլէ Հիւլէտկան ռում -
նաւարանն՛երուն ապսպրած է չորս եղերապաՀներ : բեր չիներ ։
լիս էի այգ շրջանին ։
Fonds A.R.A.M
- քՕՈճ© 1925 - ԹԷԵՒ ԱՄԵՐԻԿԱՑԻՆԵՐԸ ԱԶԱՏ ԱՐՁԱԿՈՒԵՑԱՆ
Ո. Շ. Տ. 376.386
0ււ–6Շէ6սւ֊Ւ5ւօբո6է<ա6 : Տ Օ ֊ Լ ա Տ Տ Ճ 1 0 ծ Ի 1 Տակաւին փակուած չէ սերպեւամերիկեան վէ–
17, »Ա6 Օտաատաշ - Բ Ճ 8 1 Տ ( 1 3 )
161.։ 008. 15-70 - Շ. Շ. ք>. Բ<ատ 1678-63 ճըւ Երէկ գրեցինք թէ Պելկրատի կառավարութիւ
ք՚-ԱԺՆ– Տար. 750, 6աԱ՝ս. 400, Ար տասական 1000 ֆրանք նը աղատ արձակեց ամերիկացի օդանաւորդները ե
Օտտտաշհք 25 ճօսէ 1946 Կիրակի 25 0 (յո ստաւ ճամբորդները , ին՛չ որ ենթադրել կուտար թէ
փարատած է տադնապը՚.\քլ սակայն Պելկրատ ի մէջ
Հրատարակուած պաշտօն ա կան ղեկո յցի մը Հ ամ ա–
* 8 – Տ Ա Ր Ի - 18" ԽաԽ. « 4 7 8 4 ֊ Ն ո ր շրջաւն թփւ. 423 (ոմրագփր՝ Շ ՛ Մ Ի Ս Ա 1 ՚ Ե Ա Ն Գ Ի Ն * % փք> ձայն, Հա կամա յ Ա է՛՛վենի ո յ մէջ էջած~ ամերիկեան
Գգանակին մասին անՀրաժեշս* ք5*նո ւ,թի ւննիք ը կա*
ւսարու.,ելէ եֆոք ,Եու֊կոսլաւիօյ Ժողովյյղքսկան Հանւ–
Անցեալները մեր խմբագրատուեր ղրկած րապ ետ ո ւթեան կ ա ռավար ո լթեան Հրա մա նով ՝ ա–1
ԻաԽ^աժողովի պաւատիԱ Վկ ՛էիք յո՚-Լ՚սգբի մը օ ր ին ակը ; ինծի յանձն ո ւե ցաւ , ղատ արձակուեցան օդանաւին մէջ գանուողն ե ր Հյ»,
կաԲԴա*յի * շաՀեկան էր , բայց թոլ տուէք ըսելու ինչ ո.ր կը նշանակէ թէ Պելկրաաի կառավա -
ԶՐՈՅՑ ԱՆԳԼԻԱՑԻԻ ՄԸ Հ Ե Տ որ ձեր պաՀանջներր շատ մեծ՜ են հ ինչպէ0ս կարե ր՝ոլթի.ւն,ր ինքն իր կամքով աղատ արձակա՛ծ է օ–
լի է գոՀացնել ձեր Հողային պաՀանջները : Ղ՚ուք գանաւո րդներ ը , եւ ոչ թէ ամ եր ի կե ան վերջնա–
էէ/որՀրդաժո գովը այնքան բան կորսնցուցա՚ծ Է կ1ք7լ–զէք ոբ Թուրքիան քայքայուի * Հեաեւանքնե - գրին ճնշում ով : ԸնդՀակառակն , կ*աւելցնէ Պել
* Հ.Մարաջախտ Թի
Էք առաջին օրերու. Հմայքէն ել, օրակարգի նաւթե րուն մասին մտածա^ծ էք երբեք * * * կրաաի պաշտօնական ղեկոյցը այս
վերջնաղիր\ր
րը այնքան շո ր ու ռամ աք են Հ իմ ա որ թղթակից֊ Զ եմ կարծեր որ անկ արելի բաղձ ան քներ թօ որոշեց մերժել ամերիկեան
նե րէն շս ււո քիչերը ն երկ այ կ *ըլլան ն իստերՕ ւն X արտայայտած ենք որեւէ տեղ, որեւէ ատեն։ Ե^նչ Հարցի մասինդ ;
Մամուլի դրա սենեակը ամէնէն րանուկ սրաՀ% է 1ւ է մեր ուզածը • Խ * Հայաստանի մեր Հողերուն Այ ս ո լՀ ան գեր ձ , Պ ելկրատի կառավարութիւնը
այլեւս օտար օ–
ամէնէն բազմամարդը քանի մ ր օրէ ի վեր ւ ,^առ կցել արեւմտեան Հա յա սա ան ի ա յն նա Հ անգն եր ը Հրաման տուած է «կրակ չբանալ
մաի1լ ընելո լ ֊Հ ամար կ ՚արժէ® Հ եռան ալ սա գեղե– որոնք մեղի խոստացուած էին 1920^5՛՝ նախագաՀ գանաւերոլ վյրայ՚ֆ ;
*յիկ սլարաէգէն ու մանաւանգ * . . սրճարանէն ոլբ Ուիլսընի իրաւարարութեամբ ։ ին չո® լ կբ սպաս էք Ուրեմն , սերպեւամերիկեան վէճը կը պաՀէ
ձանձրոյթդ փարատելու միմոսներ չեն պակսիր : որ մենք , պղաիկ ժողովուրդ մ՛ը , Հրաժարինք 4 0 տակաւին իր այժմէական Հանգամանքը ւ էք՛ոս կոլա
Աեկիւն մր քաշուեր անգլերէն թերթերը կր •է աղար մղ՛էն տարա՛ծո՛ւթեամբ ՀողամասԷ մը ՛որ յի ձայնասփիւռի կայանէն ստացուած աեոեկու -
թ գիք ա ա է ի յ եր ր ինծի մօտ եռ ա լ ան գլի առ ի թգթա– անվիճելիօրէն մերն է , երբ ուրիշները 4 0 ե ար՛՛ա ա– թեանց Համաձայն, Պելկրատ ի կառավարութիւնը
Հող ուրիշին չեն զիջիր։
կիռ մը։ Հրա՚Հանդ տուած է Միացեալ Աղդերու կազմակեր
ք*՝ռնչ է ձեր «Հեղինակաւոր՝^ ^աԲ^՚ք՝ՔԲ ^աՀ~ -՝ Հա յեր կա^ն ա յգ նաՀ անգին մ էջ : պութեան մօտ իր ներկայացուցիչին՝ ԱպաՀովոլ -
տ ո ւթեան հյո րՀ րգաժո զովին մասին , Հարցուցի ; թեան որՀաւրգին օր ա կար՛գին մ էջ անցընել բո\ -
Ւ՚՚՜նչ \$որՀրգաժողով, ի՛նչ Հաշտութիւն * Ո՛չ յ որ՚ովՀետեւ ձեր սիբելի բարեկամ՛ը ^ ո՝–֊ ՚ լ ո ք մը Մ • Նա Հ ան՛գն ե,րո լ կառավա ր\ո ւթեան գ է մ ,
ասիկա /է)՛որՀրգաժ ողով չէ այլ ՚ ֆւ1ՆյՒ՚պ1Լ\ի մրցում * ր\ուն անունին կապեր ՛էք Հաղնոլականդ , ^ճէնթլ– ա յն մ եղադրանքով թէ Ը ՚ ֊ ա շին կթ ըն ի կառավար՚ո ւ–
գնդակը մէյ մլէ արեւելեան կողմն Է , մէյ մը\ ա– •մէն1^ տիտղոսները^ վայրագօ՛րէն սուրէ անցոլց թիւնը , Հակառակ միջազդային օրէնքներու , ար–
րեւմտեան * * * մեր ժողովուրդը կամ տարագրեց : Այսօր սփիւռքի դհլքի տակ առած է սերպ շո դեն ա ւե ր , (Ղ՝անո լրի
• . խնդա՛կին գեր ր կատարողը վ է ա ս պա մէջ ունինք մէկ միլիոն Հայեր : Արտաքին նախա նաւատ՛որմը, զոր Ամերիկացիները վար գրա՛ծ են
րագա յ ին հ
րար Պէվ ին բացատ րեց քյ որՀ րգա բանին մէջ անց ի Հեճուկս սովետ իշխանութեանցն :
եալ Փետրուարին թէ աղգային խնդիր գոյութիւն կարգ մր թերթեր կը գրեն թէ օդանաւորդ
ասն ողը Հարուած՛ մըն է չունի այգ նաՀ անգներոլն մէջ բնիկ ժ ողովուր - ները աղատ արձակոլելէ ետքը արժէք չ ի ներկա–
կ ի^եռնէ դլխուն * տարօրինակր այն է "վ՛ *լԷաՔՔ գիւ*ն֊ տեոաւփու քւսութլեան ւպաատէտճճառաւ : այ մոդո– յացներ այլեւս վերջնագրին <&մերժոլիհ»ը ՚Թիթոյի
վք"֊ԲԳՐ ձեր ազնուական սպասեր՝
չսիրող աԼ ձ կ ա յ * ԲՈԷ"Բ ճառերը կ արտասանուին Հայրենիքէն չէր դաշնսՀ– կողմէ ; Պելկրաաի կառավարութեան գրած նոր
անոր անունովդ ամէնէն կծու ճառը կր սկսի նա– այս Հեգնանքը* * . 1920ին ալ երբ Աէվռի էկայէ՝ե
ի/արանով մ ր որ ն՚ուիրուած է անոր ,Հա շտ՚ո ւթ ի՛ ւն դիբ՚ր կր սաորագրուէր ^ ՛դարձեալ Հայեր պաՀանջն ալ կո՚ւղայ ծածկել տպաւոր՛ութիւնը, ո,ր
եւ խաղա ղութի՛ ւն ։ իրականին մէջ նախկին թշ այնտեղ \ պիտի ստեղծուէր անշուշտ ժողովուրդին մէջ մա
նամիներուն Հետ խաղաղութիւնը վերա Հաս տատ ե՜ • Վերջին պատերազմին ալ մեր կոոքին կռ րաջախտին Համակերպութեան որոշման Հետեւան
՛ուեցաք յ այնպէս չէ® *
լու Համար չէ որ գումարուած է այս ժ ո ւլլովը, ա,1 է քով։ Ատոր Համար նաեւ ձայնասփիւռո՛վ ել մա
*)*աշ1յակիցները իրարու Հետ Հ ա շտ եռն ելո լ Հ ամ ար.,. մուլով յայտարարութիւնը թէ «մերժուա՚ծ է ամե
Բոլորովին Համաձայն եմ ձեզի * ի՚^նչ "(ի՜ Այ՝"՛ է աեսակ մը աւանդութիւն է մեզի Հ ա՛ րիկեան վերջնագիրը» : Թերեւս այս «մերժում»& է
տ՝Ւ 1-11այ եզրակացութիւնը ։ մար միշտ Հաւատարիմ մնալ Աեգլիոյ , ինչպէս նա՛ եղած պատճառը , որ Փրակայի մէջ յանկարծ այն
Հթատ լաւատես չեմ * չորս շաբաթ է կը *քի~~ եւ իր ՚1՚ ա շնա կիցն եր ուն : Աո յս ունինք \ո ր օրին մ է՝– սխալ զրոյցը կը Լրջէ թէ Թիթօ զօրաշարժի Հրա
ճին ՛ու տակաւին ո՛չ մէկ խնղիր լուծուած է .Եթէ կը գնաՀատէք մեր Համեստ ծառայութիմնները X ւ՛ ան տուա՛ծ է , (նեխական ձայնասփիւռը սակայն
անակնկալ որոշումներ չարուին, կրնսնք ՚սմիս - Թէել^ պէտք է շեշւոեմ որ մենք վարձատրութիւն կր պնդէ թէ այդ զրոյց ը ծա՛գում առած է Լոնտ՚ո–
ներով Փարիզ մնայ * Հ<ռ,դս , Գաղեցի կ ՔաքԼաՔ է ) ^՛՛ չէ որ կը սպասենք , ա՝յէ ճանաչում ր մեր անա
ի՛նչ րմ Ավելիներ : Լոնտոն աո չ պիտի բռնես բա ռարկելի իրաւունքներուն *•• Ուա շին կթ ըֆ ի սերպ դեսպանը ՝ք՝ ա սան ո ւքի չ
ժա՛կ մր գարեջո՛ւրի Համար , գիտէք Հարկաւ X - Ի՞նչ աշախատանքներ կը կատար՛ուին Հա\– պաշտօնական յայտարարութեամբ մը կը բողոքէ
Շատախօս՛ութեան Համար չէ ,որ քԱ որՀ րդաժո–՛ յերոլ կողմէ Լոնտոնի մէջ*** որ ամերիկեան մամուլը խիստ ՛ե անճաՀ լեղոլ մը
՛էով կ՚երթամ ամ էն օր * ես ուրիշ Հ^ձիլթ ունիմ Մ ե ր կարելին 1լ ընենք մ եր Հ արցով Հետա– գո բծածած է սերպեւամ երիկեան վէճ ին առթիւ :
՛ծամելիք՝^ * պէտք է Հասնողին պատմեմ մեր քա ՔԲԲՔբք՚Լոլ֊ Համար անգլի՛ացի ժողովուրդը X ՛Ւ Հար՛ Այս յայտարարութենէն կը Հաս կց՛ուի որ ՛քար՝ առ
ղաքական դատը ե աշխատիմ որ օտար մ ամուլին կէ յ ղանաղան ձեւեր-ով կ՚աշխատինք X Անցեալները նուած ա՛մերիկեան ՛օդանաւին մէջ կը գտնուէր
մէ^ երե ւայ մեր ան ո ւն ր ; ձեր խմ բա գր՛ութենէն նամակ մը ստացայ * կը խնդ նաեւ թուրք սպայ մը, սերպ .կառավարութիւնը
1 Ղ*իաէք անշուշտ , որ ես Հռէյ եմ , ր ս ի մեր րէ ին որ տ եղե կութի ւննե ր Հաղորդէ ի իրենց պար՛ առաջին առթիւ ազատ արձակած է Ամերիկացինե
խօսակցութեան նիւթը փ՛ոխելու Համ ար X ^անօ^ թ բերաբար Հ այ կա կան նիւթերաւ շուրջ * սլա ա ա ս - րը, Բայց ա՚րգելափակա՚ծ ՚քԺոլրք սպան, որ վիրա
Էք մեր Հարցին X խանեցի խմբադրապետին որ ոլրախութեամբ ւորս ւած էր եւ յետայ կասկածելի կը թուէր Պել
ք՛աներ մր գիտեմ , բա յց մ անրամ ասնու - կ՚ընդունէի իր առաջարկը, բայց չմոռցայ ցաւ կրաաի կառավարութեան :
թիւններուն անծանօթ եմ * կարծվեմ Իվ * Ա՝իոլթեան յայտնեէոլ որ նախապէս ղրկուածները դահրակը
մ քոս կր կազմէ ձեր երկիր ր– ՛որքանն մեծ է, ի*"1 նետած էր՛* * • ՍԹԱԼԻՆԻ Խ0ՍՔԵՐԸ ԱՆԳԼԻՈՅ ՄԱՍԻՆ
Ամէն բան իր ժամանակը
բնակչութիւն ունիք այնտեղ • • • • ունի ան շուշտ * * *
ՀԱ* եր Հ ան՝ րա պե տ ութ ի ւե ը շատ փ՚ոքր՝ էէ Հա • • Այդքան\ը թող խոստում մր ըլլայ ձեր կող Ան դլի ո յ Աշխատ ա ՚֊որ ական կո ւս ա կ ց ո ւթեան
զի՛– 12.000 քառ* մղոն տարած՛ութեամբ* բնակչոլ– մէ ՏԷ՜յլ)1 " ՚ * ՛ի մէջ Հրատարակելու Համար նպաս կողմէ մասնաւոր առաքելութիւն մը Մ՚ոսկուա այ՛
թիւնր՝ 1 .300.000 : Բայց պէաոք է աւելցնեմ որ Մի տաւոր յօդուած մը մեր մասին : Ք՝ող անգլիացի ցելեց վերջերս ։ Պատ՛ուիրակութեան 1լ ընկերանար
ութեան
ամէնէն յառաջագէմ երկիրներէն մէկն է ժողովուրդը վճռէ մեր դատին սեւն <ո՚լ ճերմակը * կուսակցութեան ընդՀ * ՚ քարտուղարը Մորկրն
•ամէն տեսակէտով : քաղաքագէտներ ր ոլբէչ Հոդեր ^ունին * * • ւեիլիփս որուն ՛Մարաջախտ Ա թալին յա յտնած է
կարս ի եւ ԱրտաՀ ան ի նաՀանգներր
Հա յկա՝– • ՚ Ե ՚յ կ\ր գրեմ , դո լք լո լ ր Հասցո լցէք մեր Հ ետեւեալ միտքերը *
կան շրշաննէՐր են : ի՛մբա՝գրատուն\ը* ** քյրկոլ տարբեր ճամբաներ կան դէպի ընկեր–
1 ՝Այո՛ » պատմական
Հայաստանի մաս կր վարութիւն տանող մէկը Ո*ո ւս իոյ ճամ բան է ,
կաղմեն X Մինչեւ 1914 Ա՝ ո ւււ ի ո յ սաՀմաներուե մաս մ իւս ը անգլիականը X Առաջինը աւելի կարճ է ,
կր կազմէին , \*)2\ին թուրքեր ր ետ առին օգտսւե– ԺԻՐԱՅՐ բայց եւ աւելի՛ դժո ւա ր որովՀ ետ ել ա րիւն ո տ է X
լով Խ * Միութեան ներքին իսառնակութիւններէն X Իսկ եր՚կր՝որդը , խորՀրդարանականը , արիւնաՀե -
. Մեծ յոյս ունինք որ այս անգամ այգ անարգարու– ղութեանց պատճառ չրվվար , ս՛ակայն աւելի երկար
թիւնր պիտի սրբա՚գրուի , հթէ եւրոպական պե - ԹՈԻՐՔԻԱ ԿԸ ՊԱՏՐԱՍՏՈՒԻ է՛. Անգլիա եւ է)՝ ու ս իա աշխարՀի երկու Հզօրագոյն
ա ո լթ ի ւնն երր ղ<ե ուա.րո ւթի ւ1ններ չյար ո լցանէն ել Մոսկո՛լայի անթելը կ^րսէ թէ Թուրքիա պատ– պետ ութ իւննե ր ը , դէպի ըն կերվա բութ իւն կը յ ա ~
քիչ մը չափաւորեն Հարգա՚րար մողովուրգի մր\ տերաղմի կր պատրաստվողի ել զէնքի տակ ՛ունի ոաջանան * ասիկա պատմական իրողութիւն մ ըն է
Հանդէպ ունեցած իրենց անիմանալի Համակրան– այսօր մօաաւորապէս կէո միլիոն զինուոր : Թուր ղոր կարելի չէ ժխտել .որքան ալ խոշոր ըլլան ս՛յդ
քր որ այնքան աղիտաբեր եղաւ մարդկութեան Հա– քերը սկսած են բսյղմ աթիլ օդա կա յաններ չիԱել երկ՛ու ե րկիրնե րը իր ար՛մ է բաժնող ա ար ա կա րծ ու–
մար ։֊
Ա^՚գլիոյ աջ՚սկցութեամվ՚. : աղաղութիւն\ը սիրե թիւնները : \,ո յն նպատակներ ը կը Հետապնդեն ա–
-—• Զ Հ ա ս կ ց ա յ * • . լու յաւակնոլթիւն ունեցող երկիր մը այդքան մեծ նոնք ու տարօրինակ պիտի ըլլար եթէ բարեկամա
1 Եթէ Ղ՚աշնակիցներ ր քիչ մր աւելի կորիով բանակ պաՀելոլ պէտք չունի ել հյ * Միութիւնը կան կապեր դո յութիւն չունենա յին երկուքին մի՝ջե :
ցոյց տուած վ*\Ա*"յի՚ս 1919 1923 շրջանին , Արեւել չ ի կրնար անտարբեր.ութեամբ դիտել Թուրքիոյ
եան Հարցը միանգամ ընդմիշտ կարգագր՛ո՚ւած պի ա յս կասկածելի շա րժ ո ւմներ ^ կ՚աւելցնէ խօս
տի րէէաԲ ւ Թ՛՛ուրքիան պիտի ամփոփուէր այն սաՀ– նակը X ԼԵՒՈՆ ԿԻՒՄԻՒՇԿԷՐՏԱՆ ֆզթակցութեամր
մաններուն ^է^ Ր Տո ո ս Վյ*Հա4 " ճ ՈՔ ա&.Ք ո լ – ^ ՚ է » ^՛՛ մը, « Լ ՚ Օ ւ ՜ օ հ շ » ^ մէը, կը խօսի Մոսվուայի սլաՀանՀ–
գարերով թրքական լուծին տակ տառապող <Ւ<ոգո՝– Թ՛ուրքիա շուտով ի վիճակի պիտի ըլլայ կոսւու թ/ւան յքասին, յետոյ կ^անգր՚ագառնայ նոր
վուրղները^ի շարս այլոց Հայերը ^ աղատագրուած վայրաշարժեր , վակոններ , բեռնաբարձ նաւեր ու սլատե րաղմ ի մը վախերու՛ն , / լ այս՝ առթիւ կը յի
"վիտի (ԼԱայէ^ Գ * * եղե ր ա պաՀն եր շինելու , կ՚ըսէ Անգարա յի՛ փոխա - շատակէ գիտնականի մը կաըօ՜իքը Հիւլէտկան
՚ Լաւ չեմ յիշԾ\Ր » բ ա յ ս անգլիական պաշտօ գրութեանց նախարար ը : ՝\յ ա ւա շին ա ր անն՚ե ր ո ւ ըն– ււում րին մասին» «Կարելի չէ սլա շտ սլանւՈ լի է Հիւ
նական Հրատարակոլթեան մը մէ^ կարդացած եմ դարձակմ ան Համ ար 45 մ իլիո՚ն թրք * ոսկիի վարկ լեական ոումըին աւերներո՛ւն դէմ, րայս կարելի
ձեր յարգերուն մասին X Գոլք ,ոռւր էիք 1915^5/։ մը բացուած է ։ Թուրքիա 2 7 0 վայրաշարժ , 300 չէ արգիլել որ ուրիշներն ալ Հիւլէտկան ռումբ
՚ Ս՚յԳ գք՚ԲՔւՀ Ասգլէոյ Ա՛րտաքին նախարա ֊ վակոն եւ 5 0 փոխադրական օդանաւ ապսպրած է չշինեն : Ուստի Ամերիկա պիտի Հարկադրուի կա մ
ր ո ւթեան պատ րաստ ած տեդեկ ագիրն է ^ որ ուն Անգլիոյ եւ Ամերիկայի X Բանակցութեան մէջ է սլաաերագմ ընելու՝ երը տակաւին "ուրիշներ Հիւ
մէջ ամփոփուած են ջարդերուն նկարագրութիւն– տասներկու փոխադրանաւերու Համ ար : Թ"*~ր քիա լէտկան ռումբ չունին, կա՛մ ստեղծելու մի^աղգա–
ները վաւերական փաստաթուղթերով . * • Ես Պո վերջերս Հյոլէտէն գնեց չորս նաւ ել Հ ո լան ա ա կան յին Հակակշիռ մը՝ որ արգիլէ Հիւլէտկան ռում -
նաւարանն՛երուն ապսպրած է չորս եղերապաՀներ : բեր չիներ ։
լիս էի այգ շրջանին ։
Fonds A.R.A.M