Page 174 - ARM_19-1946_02
P. 174
8 Ա&Ա*
լութիւձը,, լաղկաաուահ– եբիաասաբղ բանաստեղ
Հետաքբքոսկաճ * հ ղ ե կ ութ խէյ ԱԽ Ս Ռ - Լ Ե Տ Ա Հ Ա 8 Գ Ր Ա Կ Ա Ն Ո Ւ Թ Ի Ի Ն Ը ծի ոգեւորութեան Հևա տա Ո՛" է էֆէվտաւոր (ազ
ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՆ դու.) աբգիւ-նք։ Գ բա չու երիտասարդ քնարբ ընղ–
ԹռւբքիաքհԱ Հանուր առմամբ աբղարացրեց իրեն Հայրենական
ՊԱա՝ԱԶՍ՚հ ՏԱՐԻՆԵՐԻՆ պատերազմի օրերին : Կանխելով յաղթանակի օ֊
Մայի \0ի թիլին մէջ Տէ. Լօատ 01օե6–06աօշ«է րը, նա երգեց «Յաղթութեան լուսէ լուրը աւետող
թերթը Հրատարակած–՝ Է իր թղթակից Լ . Ա . & ա– Հրանոթների որոտը», ներՀուն տողերի մէչ նա
փէրոձէ Անգարայէն ղրկած մէկ խիստ Հետաքրք ԼաԲ—• Ա– մասը ահս Յունիս 2) : տուեց Հայրենասիրութեան անձնամոռ էութիւնը..
րական թղթակցութիւնը, որուն մէջ շաՀեկան տե Եթէ պատմականն բովանդակութիւն սլա ր ո ւ– Հայրենիքի սէրր, »երտ կաաուաձ֊ մայրութեան
ղեկութիւնն եր կան Թուբքիոյ ուա ղմ ական սլա տ — նա կող գեղարուեստական ե բ կե բ բ լո յս տեսան բարձր գաղափարի ու առՀասարակ 1լն,վ Հասկա -
րաստ ութ՜ իւննե րոլ ե լ մտայնութեան մասին ; Հա յբենական պատերազմ ի վերջին շրջանում, իսկ ցողութեան Հետ , գտաւ իր խոր ե լ օրիգինալ (ինք
Լ* Ս* Եափիրօ , որ միաժամանակ ^օւ՚էհ պատմուածքն ու մանաւանդ ակնարկը Հէս$ նատիպ) արտայայտութիւնը Ա– Կապո լա ի կե անի
ՈՇ&Ո Ի1շ^ՏթծթՇ1 Բձ\ւՅւՈ€Շի ալ թղթակիցն է Մերձա #կզրիո գրաւեցին մեր գրողների ուշադրութիւն բ, ստեղձ-ագորօ-ութեսՏս մէ^ւ
ւոր Արեւելքի մէջ, կր Հաղորդէ թէ՝ ինք վերջերս ապա չափածոյ գործն էր , որ երեւաց մեր գրակա Հայրենական պատերազմի չրի՛ն ի Հայ դրա ~
սլատեՀութիւն ունեցած է պտրտելու Պ ո լս ո յ ու նութեան Հորիզոնում անմիջապէս , պատերազմի կան ո ւթի ւնը բաղմակողմանիօրէն արտացոլեց իբ
Ան գարտ յի շրջակայքր մ օտ 40 մղոն խո ր ո ւթեամ ր Հետեւեալ օրը ե լ շաբունակուեց թափով , շռըն -. էպոխան (գարաչրլանը) : Այդ արտացոլումը մի
եւ գիտած է Հոն այնպիսի մեծ ռաղմակա\ պատ - գալից X այն անմիջական չէր , ռազմական ու աշխ աս, ան ֊
բաստոլթիւններ , ղո ր ուրիշ ո եւ է տեղ չէ տե — Օրինակ տուողը մեծ բանաստեղծ Աւետիք ի– քային Հերոսութեան նկարագրութիւն կամ վեր .
սահ֊, բասի Անղլիայէն \944ի գարնան, երր Հոն սաՀակեանն էր։ Ւր «Ռազմակոչեր թշնամուն ա- արտագրում ինչպիսիք են Գ • Գէմիբճեանի ու Ատ.
ան էլ լե լամ եր իկեան բանա կնեբ ր կր պատ ր աս — տելու խրոխտ յորդոր էր^ անվեՀ երո ւթեան ու Զօրեանի պատմուաճքները, Հր՛ •ք֊ոչաըի եւ ու֊
սւ ո ւէ ին էքլրոպա ներխուժելու : խիզախութեան Հրաւէր X բիչնեբի ակնարկները , կամ է լ Ն • Աարեանի ռազ -
՝ Թղթակցին ուշադրութիւնը գրաւած են անգ Հ ռ՛ազմակոչով» ի ս ա Հ ւս կե ա՛ն ր բարձրացրեց մաՀ բա լէր բանա սա եգձո ւթիւնները։ Այդ արատ ֊
լիական ու ամ երիկեան ղին ո ւո բ ա կան բաղմ աթիւ յանուն Հայրենիքի մղուող Հերոսական մարտի ցոլումը յաճախ անուղղակի էր՝ պա յմ անա լո բո ւահ֊
օդանաւերբ, անգլիական ո լ ամերիկեան մարզիչ դրօ շբ , ո ր եւ չվա րանեց ան միջա պէս իր Հաստատ Հայրենական պատերազմի մի չարք իւրայատուկ
ներն ու մասնագէտները , որոնք կը Վարժեցնեն ձեռքն առնել Նուիրի ՏԼարեանը ։ գծերով :
Թուրքերը արդիական զէնքերու ե լ գործիքներու Հայրենական պա տ ե ր ա ղմ ի տ ա բ ին ե բ ին Ն* թ՜շնամին
գործածութեան ։ թ՛ղթակցին վրայ մասնաւոր տը— Տէա րեանր ծաւալուեց իր ամբողջ տ եմ պե բամ էնա ով յողովուրգ մենք Հակադրեցինք դրան Հայրենի
պաւոբութիւն է ձգած թրքական ամէն տեսակ (խառնուածքով) մէկ։ Նրա Հուժկու ձայնը նոր քի պաշտպանութեան գիրքր ) «.Վարդանանքբ» ,Հա՝յ
զօրքերու բազմութիւնը թէ Պ՚>լսոյ եւ թէ Անդա - ո ւժ ս տա ցաւ^ու Հայկական լեռ նաշխա բ Հ ից Հա ս՛ա լ ժողովրդի պետական իմաստութեան աո Հա լ աւո -
բայի չա-բչբ : մինչել քիուսաստանի տափաստաններր : Ն • Զար - չեան , «Պապ թագաւորը» , մեր նախն իքն եր ի առա
Պ ատ ե ր ա ղմական ա յս արտակարգ սլ ա արաս - եանը գրեց բազմաթիւ բանաստեզծոլթիւններ քինութեան վկայականը, «.Արա Գեղեցիկը» :
տոլթեանց շարժառիթն ու նպատակը Հասկնալու տարբեր ծաւալի ու բովանդակութեան ։ (յ ր ա գրի Տատ ս/նգամ է Հայ ժողովուրդը պաշտպանէ/
Համար , Լ* Ա . Հթավ/իբօ դիմած է Թուրքի"յ վար– չը յախուռն է , շիկացած X ք՝անաստեղծը խրա - Հայրենիքս , բայց միշտ իր Հողի վրայ։ Այս ան -
չապետ & իւքրիւ Ա աբաճօղլուին , ոբ եւ տուած է խուսում էր կաբմի բ ր ան ա կա յինին , ուժգին Հար գամ նա կռուեց իր Հողից Հազարաւս ր քիլոմեթր
ի բ են շա րք մ ք բացատ ր ո ւթի՛ ւնն եր ։ Ան ըսած է ի ուած Հ ա ս ցն ո ւմ թ շնամ ուն X Հա յբենական սլ ա ւո ե - Հեռու, սակայն էլի իր Համար, ըոլորի Համար :
մՒ1Ի ա,Ա"9 ՚ բաղմ ի շբ ջան ի ՀԼարեանի չափածո յ երկերի գլուխ Հայ էԻողովուրդր միշտ Էլ Հայրենասէր է եղել,
— « Մեր քաղաքականոՆթիՆն|Թ Է մ՛էկ թիզ հող ԳոՐ&՜ոցը «Ջա յն Հայրենականն» է, որ իր սլա տոմ ա– բայց սա արդէն նոր որակի Հայրենասիրութիւն
չաալ ոչ թշնամիի եւ. ոչ ալ բարեկամի»։ կանութեամբ անմիջապէս առնչւում է «Արա Գե - էր, սովետական Հայրենասիրութիւն։ Հայ պօէտբ
ղեցիկի» Հետ X (բանաստեղծը) երգեց այգ Հայրենասիրութիւնը,
Թ՜ուրք վարչապետբ Հ ա ս կց ո ւց ած է միաժա - *1$ ա տ եր ազմի տար իներ ին մ եր պոէտներր Կողովուրդների եղբայրութիւնը, որովՀետեւ տե
մակ, որ իրենք պարզապէս կբ վախն՛ան քիուսերէն, ստեոծադոբծեցին Հարազատ մնալով իրենց խառ սաւ որ իբ Հարաղատ ժողովուրդը փրկւեց այգ եղ
ուստ ի պէտք կը զգան զին ո ւո ր ա պէ ս պատ րաստ նուածքին : *րեղամ Ա արեան բ մեղմօրէն երգեց ան բայրութեան ուժով, գիտակցեց որ դրա մէ^է նրա
րլլալու եւ յո յս ունին , թէ Ամ եբիկա եւս պիտի դաւաճան ոէբբ եւ տուեց մ ի քանի բալլադներ ասլագան : Այդ են վկայում Ղ՝ ՚ Գէմի՛բճեանի նո–
օգնէ իրենց , եթէ իրենք պատերազմի բռնուին (գեղօն) , որոնք թէ մտքի խորութեամբ եւ թէ վէլները (նորավէպ) , Գ՛ Ա արեանի երդերը, Հր՛
(1-ուսիոյ Հետ % կատարումով անպայմանօրէն նորութիւն են նրա քոչարի ակնաբկներր :
Ամ երիկեան թղթակցին այն Հարցում ին թէ* ստեղծագործութեան մէջx ՏովՀաննէս Շիբոյղը իր
ռուս — թրքական՝ պատերազմի մբ պարագա լին յայտնի բնգամէնը վեց տողից բաղկացած <Հ.Մեր Վ^աղ միջնադարից սկսած լիրիկան (քնարեր
Թոլրքերբ թնչ տեսակ օգնութիւն կբ սպասեն Ա - լեռների պէս» բանաստեղծութեան մ էջ , գտաւ գութիւնը) Հայ ողովուբդի Հարստութիւնն էր :
մեր ի կա յէն , Ա ա բաճօղլոլ անուղղակի պա տաս - այն պատկեբբ ոբ լրիւ գաղափար տուեց մեղ մեր Հայ բանաստեղծը բազմիցս երգել է սիրածի կա
խան տուած է՝ մատնանշելով Միացեալ Աղգերու վե Հ ո ւթ եան ու վերջնական յա զթան ա կի եւ ոսոխի րօտը, մօր տուայտանքը, անդատման դտռնութիւ
չարթրրը (դաշինք) եւ շեշտելով թէ Ամերիկա ո չն չին ո ւթե ան ու նրա անխուսափելի պարտութեան նը, կորստի ցաւը, գեդերման վիչաը։ Պատերազմի
եւ է պետութենէ աւելի մեծ վճռականոլթեամբ կբ մասին։ Աուրէն ՎաՀանին <&Եբգ զինուորի կօշիկնե– ս/եցոլգաբձը կոնկրետ (թանձրացեալ) դարձրեց
պաշատպանէ ու պատրաստ է պաշտ պան ելու զայն ։ բի մասին» բանաստեղծութեան մէջ ցոյց տուեց , այգ անջատումն ու դեգերումբ, կորուստն ու ցա
Այսինքն՝ Ա ա բաճօղլոլ ուզած է Հասկցնել թէ՝ թէ ինչպէս սովորական մի իր , ^0ձՒ^.ԼՀ^ %.աԲռո. Հւը, դիպաւ այգ զգայուն լա բերին ու Հայ լիրի
եթէ (իուսիա յարձակի Թուբքիոյ վրա\$ յ Ամերի դառնա լ թշնամ ու անՀ ր աժ ե շտ իսո րտակման ս իմ– կան (քնարերգութիւնը) ունեցաւ նոր ծաղկման
կա, իբրեւ Միտց • Աղգերու մէկ անդամը, զինուո— վոլ (խորՀ բ դան շան) ։ Աղալն ու են ակները» բա շբքսւն , նոր վերելք։ Այդ են ասում Գ. Ա ար Լ ա՛հ ի ,
րական օգնութիւն ալ պիտի ընէ Թուրքիոյ ։ ցայայտեցին բանաստեղծուՀոլ խոր Հումանիղմը X ժ • Շ ի ր աղի ե լ շատ ուրիչ Հասակաւոր ու երիտա
Աակայն , կ՚երեւի թէ Ա ա բաճօղլոլ նկատի Դէորգ հմ ի ն ր երգեց ճակատի ու թիկունքի միաս– սարդ բանաստեղծների գործերը :
չառներ ա յն պարագան , որ Ա իացեալ Աղգերու նութիւնր X ՛իժ ո լար է ցոյց տալ մի այլ էպոխա (գարաշրքան)
չարթրր^յ բնգՀ անուր օրէնքէ վեր կը նկատէ Հինգ երթ գրականութիւնը այդքան սերտ կապուած լի
մեծ պետութիլննե ը ը , որոնց մէջն է Ո՚ուսիան կամ Աարմէնբ գրեց Հայկական ԱԱ(հ պետական
հյորՀրգային Աիութիւնը ։ Հետեւաբար , եթէ քիու– Հիմնբ (ձօներգբ): նէր կեանքի Հետ , ինչպէս սովետական էպոխան
սիս/ պատերազմի բռնուի Թուբքիոյ Հետ, Միաց— Ա* Վշտ ունին , Ա* Տարօնցին , Վ* Գր իգոըեա– (շրջան) է, առաւելապէս Հայրենական պատերազ
ե/սլ Աղգերու չարթրրՀ7 էաիտի կրնայ օգնել իծ՝ուր– նը եւ ուրիշներ գրեցին բազմաթիւ Հայրենասիրա՛ մի տարիները։ Գա ճակատի ու թիկունքի պատ -
քի՚ոյ ստանալու Ամերիկայի զինեալ աջակցութիւնբ կան բս/նաս ա եղծութիւնն եր : մութեան մէջ չտեսնուած միասնութեան ար տա -
բնդդէմ (րուսիոյ : Մ • Մաբգարեանբ Հմայիչ նրբութեամբ ու յայտութիլննեբից մէկն է ։ Այդ միասնութեան ,
Արդ՝ Ամ եբիկա յի վճռական պատրաստակտ -. կանացիականութեամբ խօսեց պատերազմի տարի այգ սերտ կապի աղբիւրն այն է, որ մեզնից իւ -
մոլ թ ի ւնբ պաշտ պ ան ե լո ւ Մ ի՛ա ց եա լ Ազգ եր ո լ չար– ներին իր ունեցած քաղաքացիական ապրումների բաքանչիլբը, մեր ամբող՛ջ կեանքը, մեր պետա -
ւ^Լ^Ր/՛ է1՚ նշանակեր եր բեք , թէ ան ոեւէ յանձնա մասին ։ Հրաչետյ 0ովՀ աննիսեանբ , վերադառնա - կան, Հասարակական ամբողջ օրգանիզմը տոգոր -
ռութիւն կբ ստանձնէ պաշտ պան ելու Թուրքիան լով ճակատից, Հպարտանքով երգեց սիրածի՛ Հետ ուած է մի նպատակով, մի իտէալով, սոցիալիս
քիուսիոյ գէմ X Հանդիպման բեբկրանքբ ։ Առաջ եկան նոր բանաս– տական (ընքլեր վար ական) Հայրենիքի իտէալով,
Ամերիկեան թգթակիռՐ 1 ըսա եբեւո յթին , տ եղծներ , ինչպէս Համ օ Ա աՀեանը որ Հ եռուից , ոբ մենք մեր մեծ յղացումներով ո լ առօրեայ տո
ինքն ալ վստաՀ չէ) թէ Աարաճօղլոլ անկեղծօրէն ճակատից լիրիկական (քնարերգական) նուրբ եւ կուն աշխատանքով ամէն րոպէ եւ ամէն ժամ իրա
կը Հ ա ւա տ ա յ , ո բ Ամ ե ր ի կա պիտի օգնէ Թուրքիո ք ան կեղծ տողերում ե բդեց կարօտած իր Հա յրենի - կանացնում ենք քայլ առ քալ, կատարելագործում ,
ղինուոբապէս , եթէ ռուս—թրքական • պատերազմ քբ\ Հարաղատ Հայաստան ր։ կռում ու կոփում , խլում ապագայից :
բռնկի X ք՝այց թղթակից բ ստացած է այն աներկ - Ա ի շարք երիտասարդ բանաստեղծներ , որոնք Հայրենիքի թեման (նիլթը)
աՀա ա քն
բայելի տ պա ւո ր ո ւթ ի ւն բ , որ գէթ թուրք ժողո — սկսել է ին դրել դեռ 30 ա կան թ ուեր ի կէսե՜րից , մեծ
վուբդբ իրապէս կը Հ ա լա ա ւս յ թէ Ամ եր ի կա իր Հայրենական պատերազմի տարիներին ունեցան ի— նուաճումը, որ մենք ունեցանք գրականութեան
բովանդակ ուժով կեցած է այսօր Թուրքիո յ ե տեւ բենց "գալի աճը ։ Այգ բանաստեղծներից են Դուր— 25ամեայ զարգացման Հետեւանքով, թեմա(նիւթ),
ե լ ռուս -• թրքական պատերազմի մը պարադային՝ գէն ք՝ոբեանբ , Աշոտ Դրաշին , Ա ի՛լվա ^ ա պ ո ւտ ի կ– պսրատերաառզանմձիին տոաւրժիոնվերինբոցավաոռւսւեցիմաս տաւո րրԾց Հայրիենրաեկան-
նով ամբողջ
ամէն կերպով պիտի օգնէ Թուբքիոյ : եանբ ե լ ուրիշ՛ներ ։ անցած ուղին։ Հայ ժողովուրդր ծան
Լ • Ա * Հթափիրօ նկատած է , ոբ ամերիկեան ք՝որեանի ստեղծագործութեան Հիմնական ջի՛–՝ րագին է ապրել Համարեա ֆիզիքական ոչնչաց
մ I՛ ծա դո յն ռադմ տնաւերէն մ էկուն՝ վԱ իզոլ–Լ։ի՝է>փ ՝զբ նրա ան մ իջա կան ու մշտնջենական կապն ման գնով առաջին Համ ա շխա րՀ ա յին պատերազ
ծանօթ ճամ բո բ դո ւթիւն բ գէպի Պ ո լիս թրքական է մեր մը։ Բայց ինչո՞ւ այդ տարիներին չստեղծո՚-եց
դե սպանի դիակին Հ ետ միա սին մ եծապէս զօրա կեանքի առաջընթացքի Հետ։ Այգ /սոԼոՐ առաւե — դրականութիւն։ Պարզէ,, թէ ինչու։ ՈրովՀետեւ
ցուցած է Թուրքերու Հ աւատ ք գէպի Ամ եբիկա յի 1՚.ՐենՑ Կ.աԲ~*ԻքոՎ ՝• Հեռանկար չկար, ապագայի դարպասներր փակ
բարեկամ ո ւթ ի ւն ը եւ պատրաստակամ ո ւթ ի ւն ը օգ Դալով Նեղուցներու Հարցին՝ Թուրքերբ պատ էին։ Բայց Հայրենական պատերազմի օրերին մենք
նէ լու Թուրքիա յ , եթէ ռուս—թ ր ք . բախում բլլա յ ՚ րաստ են բն գո ւն ե լո լ Ա ոնթրէո յի դաշինքի « // Լ ւ է լի էինք յոյսով, մեր գրականութիւնը խօսում էր
Լ ՚ Ա * Նափիրօ նկատած է նոյնպէս , որ թր փոփոխութիւն» , պայմանով ոբ ա) քրուսերը Հոն կեանքի մասին : ինչո՞ւ։ ՈրովՀետեւ մենք Հեռա
քական թերթերը շարունակ կր կրկնեն նա խագաՀ կայաններ չստանան եւ բ ) Նեղուցները մնան նկար ունէինք, որովՀետեւ ապագայի նկատմամբ
Թրում ըն՛ի յա յա ա ր ա ր ո ւթ ի ւնն ե բ բ Մ եբձաւոր եւ Թուրքիո յ Հակակշռին տակ ռաղմապէս եւ քաղա մենք որբեր չէինք, որովՀետեւ Հաստատ ղիաէինք
Միջին Արեւելքի մասին եւ շարունակ կր խօսին ԱՀ՜ քանա պէ ս ։ ոբ ղալիքր մերն է ։
մերիկայի անսպառելի տնտեսական ու ռազմական Այո կր նշանակէ թէ՝ ի^՚Հ փոփոխութիւն ալ Հայ ժողովուրդը, պատմութեան դժոխայի՛ն
ուժի մասին ։ ինչո՛՛ւ X ՈրովՀետեւ թէ Թրումբնի ՐԱայ Մ ոնթրէո յ ի ներկայ դաշինքին մէջ, ոեւէ ճանապարՀներ անցնելով՝ միշտ է լ իր սրտում պ ՛՛՛
յա յ տ ա ր ա ր ո ւթ ի ւնն ե ր ո ւն եւ թէ ամ եր իկեան ուժ ին պատերազմ ի պարագա յին , երբ քիուս իա եւ Թուր Հեք է վառ ապագայի գաղափարը։ Հայ ժողո՚Ա՚դէ
մէջ անոնք երաշխիքներ կբ տեսնեն Թուրքիո յ քի՛ա թշնամի կողմ եր ըլլան (ինչ որ բնական է Համար այսօր բացուել է սովետական վերածնու -
ստանալիք աջակցութեան մասին, ռուս-թրքական սպասել) , Թուրքիա սլիտի կարենայ կրկին փակել թեան դարաշրջան : Այգ վերածնութեան Հետ է
պատերազմի մը պարագա յի՛ն X Նեղուցները քիուսիոյ առջեւ ։ ինքնին Հասկնալի է , կապուած այն, որ այսօր Հայ գբա կանութի^՚Ր
Լ* Ա * Հ*ափէըոյի ուշադրութիւնը գրաւած է որ Ո՚ուսիա չի կրնար այլեւս Հանդուրժել նման ղանղատի ու ան բաւա ր ա ր ուածո ւթեան ղբականու–
նաեւ այն պարագան , որ Թուրքերը շատ– քիչ կը գոյավիճակի մը, այն է՝ չի կրնար ձգել, ոբ իրեն թիւնբ չէ, այլ Համարձակ ու իր ուժերին վստաՀ
խօսին Անդլիա յէն ստանալիք օգնութեան մասին ։ Հ ամ ար կենսական նշանակութիւն ունեցող Նե - դրականութիւն է, ինքնաՀ ա ստատման , կենսա -
Ըստ եբեւո յթին , իր1*նց գլխաւոր յո յս ը անոնք ղոլցնեբու Հակակշիռը կախուած Ըէէա լ Թուրքիո յ Հաստատման գրականութիւն :
գրած են Ամերիկայի ուժին վրայ եւ Անդլիա իրենց քմաՀաճոյքէն ; ՊՐՈՖ. ԽՈՐկՆ ՍԱՐԳՍԵԱՆ
Համար երկրորդական գեր մը կրնայ կատարել ( (Խմբագրական ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ) («Սով– Հայաստան» ամսագիր)
Fonds A.R.A.M
լութիւձը,, լաղկաաուահ– եբիաասաբղ բանաստեղ
Հետաքբքոսկաճ * հ ղ ե կ ութ խէյ ԱԽ Ս Ռ - Լ Ե Տ Ա Հ Ա 8 Գ Ր Ա Կ Ա Ն Ո Ւ Թ Ի Ի Ն Ը ծի ոգեւորութեան Հևա տա Ո՛" է էֆէվտաւոր (ազ
ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՆ դու.) աբգիւ-նք։ Գ բա չու երիտասարդ քնարբ ընղ–
ԹռւբքիաքհԱ Հանուր առմամբ աբղարացրեց իրեն Հայրենական
ՊԱա՝ԱԶՍ՚հ ՏԱՐԻՆԵՐԻՆ պատերազմի օրերին : Կանխելով յաղթանակի օ֊
Մայի \0ի թիլին մէջ Տէ. Լօատ 01օե6–06աօշ«է րը, նա երգեց «Յաղթութեան լուսէ լուրը աւետող
թերթը Հրատարակած–՝ Է իր թղթակից Լ . Ա . & ա– Հրանոթների որոտը», ներՀուն տողերի մէչ նա
փէրոձէ Անգարայէն ղրկած մէկ խիստ Հետաքրք ԼաԲ—• Ա– մասը ահս Յունիս 2) : տուեց Հայրենասիրութեան անձնամոռ էութիւնը..
րական թղթակցութիւնը, որուն մէջ շաՀեկան տե Եթէ պատմականն բովանդակութիւն սլա ր ո ւ– Հայրենիքի սէրր, »երտ կաաուաձ֊ մայրութեան
ղեկութիւնն եր կան Թուբքիոյ ուա ղմ ական սլա տ — նա կող գեղարուեստական ե բ կե բ բ լո յս տեսան բարձր գաղափարի ու առՀասարակ 1լն,վ Հասկա -
րաստ ութ՜ իւննե րոլ ե լ մտայնութեան մասին ; Հա յբենական պատերազմ ի վերջին շրջանում, իսկ ցողութեան Հետ , գտաւ իր խոր ե լ օրիգինալ (ինք
Լ* Ս* Եափիրօ , որ միաժամանակ ^օւ՚էհ պատմուածքն ու մանաւանդ ակնարկը Հէս$ նատիպ) արտայայտութիւնը Ա– Կապո լա ի կե անի
ՈՇ&Ո Ի1շ^ՏթծթՇ1 Բձ\ւՅւՈ€Շի ալ թղթակիցն է Մերձա #կզրիո գրաւեցին մեր գրողների ուշադրութիւն բ, ստեղձ-ագորօ-ութեսՏս մէ^ւ
ւոր Արեւելքի մէջ, կր Հաղորդէ թէ՝ ինք վերջերս ապա չափածոյ գործն էր , որ երեւաց մեր գրակա Հայրենական պատերազմի չրի՛ն ի Հայ դրա ~
սլատեՀութիւն ունեցած է պտրտելու Պ ո լս ո յ ու նութեան Հորիզոնում անմիջապէս , պատերազմի կան ո ւթի ւնը բաղմակողմանիօրէն արտացոլեց իբ
Ան գարտ յի շրջակայքր մ օտ 40 մղոն խո ր ո ւթեամ ր Հետեւեալ օրը ե լ շաբունակուեց թափով , շռըն -. էպոխան (գարաչրլանը) : Այդ արտացոլումը մի
եւ գիտած է Հոն այնպիսի մեծ ռաղմակա\ պատ - գալից X այն անմիջական չէր , ռազմական ու աշխ աս, ան ֊
բաստոլթիւններ , ղո ր ուրիշ ո եւ է տեղ չէ տե — Օրինակ տուողը մեծ բանաստեղծ Աւետիք ի– քային Հերոսութեան նկարագրութիւն կամ վեր .
սահ֊, բասի Անղլիայէն \944ի գարնան, երր Հոն սաՀակեանն էր։ Ւր «Ռազմակոչեր թշնամուն ա- արտագրում ինչպիսիք են Գ • Գէմիբճեանի ու Ատ.
ան էլ լե լամ եր իկեան բանա կնեբ ր կր պատ ր աս — տելու խրոխտ յորդոր էր^ անվեՀ երո ւթեան ու Զօրեանի պատմուաճքները, Հր՛ •ք֊ոչաըի եւ ու֊
սւ ո ւէ ին էքլրոպա ներխուժելու : խիզախութեան Հրաւէր X բիչնեբի ակնարկները , կամ է լ Ն • Աարեանի ռազ -
՝ Թղթակցին ուշադրութիւնը գրաւած են անգ Հ ռ՛ազմակոչով» ի ս ա Հ ւս կե ա՛ն ր բարձրացրեց մաՀ բա լէր բանա սա եգձո ւթիւնները։ Այդ արատ ֊
լիական ու ամ երիկեան ղին ո ւո բ ա կան բաղմ աթիւ յանուն Հայրենիքի մղուող Հերոսական մարտի ցոլումը յաճախ անուղղակի էր՝ պա յմ անա լո բո ւահ֊
օդանաւերբ, անգլիական ո լ ամերիկեան մարզիչ դրօ շբ , ո ր եւ չվա րանեց ան միջա պէս իր Հաստատ Հայրենական պատերազմի մի չարք իւրայատուկ
ներն ու մասնագէտները , որոնք կը Վարժեցնեն ձեռքն առնել Նուիրի ՏԼարեանը ։ գծերով :
Թուրքերը արդիական զէնքերու ե լ գործիքներու Հայրենական պա տ ե ր ա ղմ ի տ ա բ ին ե բ ին Ն* թ՜շնամին
գործածութեան ։ թ՛ղթակցին վրայ մասնաւոր տը— Տէա րեանր ծաւալուեց իր ամբողջ տ եմ պե բամ էնա ով յողովուրգ մենք Հակադրեցինք դրան Հայրենի
պաւոբութիւն է ձգած թրքական ամէն տեսակ (խառնուածքով) մէկ։ Նրա Հուժկու ձայնը նոր քի պաշտպանութեան գիրքր ) «.Վարդանանքբ» ,Հա՝յ
զօրքերու բազմութիւնը թէ Պ՚>լսոյ եւ թէ Անդա - ո ւժ ս տա ցաւ^ու Հայկական լեռ նաշխա բ Հ ից Հա ս՛ա լ ժողովրդի պետական իմաստութեան աո Հա լ աւո -
բայի չա-բչբ : մինչել քիուսաստանի տափաստաններր : Ն • Զար - չեան , «Պապ թագաւորը» , մեր նախն իքն եր ի առա
Պ ատ ե ր ա ղմական ա յս արտակարգ սլ ա արաս - եանը գրեց բազմաթիւ բանաստեզծոլթիւններ քինութեան վկայականը, «.Արա Գեղեցիկը» :
տոլթեանց շարժառիթն ու նպատակը Հասկնալու տարբեր ծաւալի ու բովանդակութեան ։ (յ ր ա գրի Տատ ս/նգամ է Հայ ժողովուրդը պաշտպանէ/
Համար , Լ* Ա . Հթավ/իբօ դիմած է Թուրքի"յ վար– չը յախուռն է , շիկացած X ք՝անաստեղծը խրա - Հայրենիքս , բայց միշտ իր Հողի վրայ։ Այս ան -
չապետ & իւքրիւ Ա աբաճօղլուին , ոբ եւ տուած է խուսում էր կաբմի բ ր ան ա կա յինին , ուժգին Հար գամ նա կռուեց իր Հողից Հազարաւս ր քիլոմեթր
ի բ են շա րք մ ք բացատ ր ո ւթի՛ ւնն եր ։ Ան ըսած է ի ուած Հ ա ս ցն ո ւմ թ շնամ ուն X Հա յբենական սլ ա ւո ե - Հեռու, սակայն էլի իր Համար, ըոլորի Համար :
մՒ1Ի ա,Ա"9 ՚ բաղմ ի շբ ջան ի ՀԼարեանի չափածո յ երկերի գլուխ Հայ էԻողովուրդր միշտ Էլ Հայրենասէր է եղել,
— « Մեր քաղաքականոՆթիՆն|Թ Է մ՛էկ թիզ հող ԳոՐ&՜ոցը «Ջա յն Հայրենականն» է, որ իր սլա տոմ ա– բայց սա արդէն նոր որակի Հայրենասիրութիւն
չաալ ոչ թշնամիի եւ. ոչ ալ բարեկամի»։ կանութեամբ անմիջապէս առնչւում է «Արա Գե - էր, սովետական Հայրենասիրութիւն։ Հայ պօէտբ
ղեցիկի» Հետ X (բանաստեղծը) երգեց այգ Հայրենասիրութիւնը,
Թ՜ուրք վարչապետբ Հ ա ս կց ո ւց ած է միաժա - *1$ ա տ եր ազմի տար իներ ին մ եր պոէտներր Կողովուրդների եղբայրութիւնը, որովՀետեւ տե
մակ, որ իրենք պարզապէս կբ վախն՛ան քիուսերէն, ստեոծադոբծեցին Հարազատ մնալով իրենց խառ սաւ որ իբ Հարաղատ ժողովուրդը փրկւեց այգ եղ
ուստ ի պէտք կը զգան զին ո ւո ր ա պէ ս պատ րաստ նուածքին : *րեղամ Ա արեան բ մեղմօրէն երգեց ան բայրութեան ուժով, գիտակցեց որ դրա մէ^է նրա
րլլալու եւ յո յս ունին , թէ Ամ եբիկա եւս պիտի դաւաճան ոէբբ եւ տուեց մ ի քանի բալլադներ ասլագան : Այդ են վկայում Ղ՝ ՚ Գէմի՛բճեանի նո–
օգնէ իրենց , եթէ իրենք պատերազմի բռնուին (գեղօն) , որոնք թէ մտքի խորութեամբ եւ թէ վէլները (նորավէպ) , Գ՛ Ա արեանի երդերը, Հր՛
(1-ուսիոյ Հետ % կատարումով անպայմանօրէն նորութիւն են նրա քոչարի ակնաբկներր :
Ամ երիկեան թղթակցին այն Հարցում ին թէ* ստեղծագործութեան մէջx ՏովՀաննէս Շիբոյղը իր
ռուս — թրքական՝ պատերազմի մբ պարագա լին յայտնի բնգամէնը վեց տողից բաղկացած <Հ.Մեր Վ^աղ միջնադարից սկսած լիրիկան (քնարեր
Թոլրքերբ թնչ տեսակ օգնութիւն կբ սպասեն Ա - լեռների պէս» բանաստեղծութեան մ էջ , գտաւ գութիւնը) Հայ ողովուբդի Հարստութիւնն էր :
մեր ի կա յէն , Ա ա բաճօղլոլ անուղղակի պա տաս - այն պատկեբբ ոբ լրիւ գաղափար տուեց մեղ մեր Հայ բանաստեղծը բազմիցս երգել է սիրածի կա
խան տուած է՝ մատնանշելով Միացեալ Աղգերու վե Հ ո ւթ եան ու վերջնական յա զթան ա կի եւ ոսոխի րօտը, մօր տուայտանքը, անդատման դտռնութիւ
չարթրրը (դաշինք) եւ շեշտելով թէ Ամերիկա ո չն չին ո ւթե ան ու նրա անխուսափելի պարտութեան նը, կորստի ցաւը, գեդերման վիչաը։ Պատերազմի
եւ է պետութենէ աւելի մեծ վճռականոլթեամբ կբ մասին։ Աուրէն ՎաՀանին <&Եբգ զինուորի կօշիկնե– ս/եցոլգաբձը կոնկրետ (թանձրացեալ) դարձրեց
պաշատպանէ ու պատրաստ է պաշտ պան ելու զայն ։ բի մասին» բանաստեղծութեան մէջ ցոյց տուեց , այգ անջատումն ու դեգերումբ, կորուստն ու ցա
Այսինքն՝ Ա ա բաճօղլոլ ուզած է Հասկցնել թէ՝ թէ ինչպէս սովորական մի իր , ^0ձՒ^.ԼՀ^ %.աԲռո. Հւը, դիպաւ այգ զգայուն լա բերին ու Հայ լիրի
եթէ (իուսիա յարձակի Թուբքիոյ վրա\$ յ Ամերի դառնա լ թշնամ ու անՀ ր աժ ե շտ իսո րտակման ս իմ– կան (քնարերգութիւնը) ունեցաւ նոր ծաղկման
կա, իբրեւ Միտց • Աղգերու մէկ անդամը, զինուո— վոլ (խորՀ բ դան շան) ։ Աղալն ու են ակները» բա շբքսւն , նոր վերելք։ Այդ են ասում Գ. Ա ար Լ ա՛հ ի ,
րական օգնութիւն ալ պիտի ընէ Թուրքիոյ ։ ցայայտեցին բանաստեղծուՀոլ խոր Հումանիղմը X ժ • Շ ի ր աղի ե լ շատ ուրիչ Հասակաւոր ու երիտա
Աակայն , կ՚երեւի թէ Ա ա բաճօղլոլ նկատի Դէորգ հմ ի ն ր երգեց ճակատի ու թիկունքի միաս– սարդ բանաստեղծների գործերը :
չառներ ա յն պարագան , որ Ա իացեալ Աղգերու նութիւնր X ՛իժ ո լար է ցոյց տալ մի այլ էպոխա (գարաշրքան)
չարթրր^յ բնգՀ անուր օրէնքէ վեր կը նկատէ Հինգ երթ գրականութիւնը այդքան սերտ կապուած լի
մեծ պետութիլննե ը ը , որոնց մէջն է Ո՚ուսիան կամ Աարմէնբ գրեց Հայկական ԱԱ(հ պետական
հյորՀրգային Աիութիւնը ։ Հետեւաբար , եթէ քիու– Հիմնբ (ձօներգբ): նէր կեանքի Հետ , ինչպէս սովետական էպոխան
սիս/ պատերազմի բռնուի Թուբքիոյ Հետ, Միաց— Ա* Վշտ ունին , Ա* Տարօնցին , Վ* Գր իգոըեա– (շրջան) է, առաւելապէս Հայրենական պատերազ
ե/սլ Աղգերու չարթրրՀ7 էաիտի կրնայ օգնել իծ՝ուր– նը եւ ուրիշներ գրեցին բազմաթիւ Հայրենասիրա՛ մի տարիները։ Գա ճակատի ու թիկունքի պատ -
քի՚ոյ ստանալու Ամերիկայի զինեալ աջակցութիւնբ կան բս/նաս ա եղծութիւնն եր : մութեան մէջ չտեսնուած միասնութեան ար տա -
բնդդէմ (րուսիոյ : Մ • Մաբգարեանբ Հմայիչ նրբութեամբ ու յայտութիլննեբից մէկն է ։ Այդ միասնութեան ,
Արդ՝ Ամ եբիկա յի վճռական պատրաստակտ -. կանացիականութեամբ խօսեց պատերազմի տարի այգ սերտ կապի աղբիւրն այն է, որ մեզնից իւ -
մոլ թ ի ւնբ պաշտ պ ան ե լո ւ Մ ի՛ա ց եա լ Ազգ եր ո լ չար– ներին իր ունեցած քաղաքացիական ապրումների բաքանչիլբը, մեր ամբող՛ջ կեանքը, մեր պետա -
ւ^Լ^Ր/՛ է1՚ նշանակեր եր բեք , թէ ան ոեւէ յանձնա մասին ։ Հրաչետյ 0ովՀ աննիսեանբ , վերադառնա - կան, Հասարակական ամբողջ օրգանիզմը տոգոր -
ռութիւն կբ ստանձնէ պաշտ պան ելու Թուրքիան լով ճակատից, Հպարտանքով երգեց սիրածի՛ Հետ ուած է մի նպատակով, մի իտէալով, սոցիալիս
քիուսիոյ գէմ X Հանդիպման բեբկրանքբ ։ Առաջ եկան նոր բանաս– տական (ընքլեր վար ական) Հայրենիքի իտէալով,
Ամերիկեան թգթակիռՐ 1 ըսա եբեւո յթին , տ եղծներ , ինչպէս Համ օ Ա աՀեանը որ Հ եռուից , ոբ մենք մեր մեծ յղացումներով ո լ առօրեայ տո
ինքն ալ վստաՀ չէ) թէ Աարաճօղլոլ անկեղծօրէն ճակատից լիրիկական (քնարերգական) նուրբ եւ կուն աշխատանքով ամէն րոպէ եւ ամէն ժամ իրա
կը Հ ա ւա տ ա յ , ո բ Ամ ե ր ի կա պիտի օգնէ Թուրքիո ք ան կեղծ տողերում ե բդեց կարօտած իր Հա յրենի - կանացնում ենք քայլ առ քալ, կատարելագործում ,
ղինուոբապէս , եթէ ռուս—թրքական • պատերազմ քբ\ Հարաղատ Հայաստան ր։ կռում ու կոփում , խլում ապագայից :
բռնկի X ք՝այց թղթակից բ ստացած է այն աներկ - Ա ի շարք երիտասարդ բանաստեղծներ , որոնք Հայրենիքի թեման (նիլթը)
աՀա ա քն
բայելի տ պա ւո ր ո ւթ ի ւն բ , որ գէթ թուրք ժողո — սկսել է ին դրել դեռ 30 ա կան թ ուեր ի կէսե՜րից , մեծ
վուբդբ իրապէս կը Հ ա լա ա ւս յ թէ Ամ եր ի կա իր Հայրենական պատերազմի տարիներին ունեցան ի— նուաճումը, որ մենք ունեցանք գրականութեան
բովանդակ ուժով կեցած է այսօր Թուրքիո յ ե տեւ բենց "գալի աճը ։ Այգ բանաստեղծներից են Դուր— 25ամեայ զարգացման Հետեւանքով, թեմա(նիւթ),
ե լ ռուս -• թրքական պատերազմի մը պարադային՝ գէն ք՝ոբեանբ , Աշոտ Դրաշին , Ա ի՛լվա ^ ա պ ո ւտ ի կ– պսրատերաառզանմձիին տոաւրժիոնվերինբոցավաոռւսւեցիմաս տաւո րրԾց Հայրիենրաեկան-
նով ամբողջ
ամէն կերպով պիտի օգնէ Թուբքիոյ : եանբ ե լ ուրիշ՛ներ ։ անցած ուղին։ Հայ ժողովուրդր ծան
Լ • Ա * Հթափիրօ նկատած է , ոբ ամերիկեան ք՝որեանի ստեղծագործութեան Հիմնական ջի՛–՝ րագին է ապրել Համարեա ֆիզիքական ոչնչաց
մ I՛ ծա դո յն ռադմ տնաւերէն մ էկուն՝ վԱ իզոլ–Լ։ի՝է>փ ՝զբ նրա ան մ իջա կան ու մշտնջենական կապն ման գնով առաջին Համ ա շխա րՀ ա յին պատերազ
ծանօթ ճամ բո բ դո ւթիւն բ գէպի Պ ո լիս թրքական է մեր մը։ Բայց ինչո՞ւ այդ տարիներին չստեղծո՚-եց
դե սպանի դիակին Հ ետ միա սին մ եծապէս զօրա կեանքի առաջընթացքի Հետ։ Այգ /սոԼոՐ առաւե — դրականութիւն։ Պարզէ,, թէ ինչու։ ՈրովՀետեւ
ցուցած է Թուրքերու Հ աւատ ք գէպի Ամ եբիկա յի 1՚.ՐենՑ Կ.աԲ~*ԻքոՎ ՝• Հեռանկար չկար, ապագայի դարպասներր փակ
բարեկամ ո ւթ ի ւն ը եւ պատրաստակամ ո ւթ ի ւն ը օգ Դալով Նեղուցներու Հարցին՝ Թուրքերբ պատ էին։ Բայց Հայրենական պատերազմի օրերին մենք
նէ լու Թուրքիա յ , եթէ ռուս—թ ր ք . բախում բլլա յ ՚ րաստ են բն գո ւն ե լո լ Ա ոնթրէո յի դաշինքի « // Լ ւ է լի էինք յոյսով, մեր գրականութիւնը խօսում էր
Լ ՚ Ա * Նափիրօ նկատած է նոյնպէս , որ թր փոփոխութիւն» , պայմանով ոբ ա) քրուսերը Հոն կեանքի մասին : ինչո՞ւ։ ՈրովՀետեւ մենք Հեռա
քական թերթերը շարունակ կր կրկնեն նա խագաՀ կայաններ չստանան եւ բ ) Նեղուցները մնան նկար ունէինք, որովՀետեւ ապագայի նկատմամբ
Թրում ըն՛ի յա յա ա ր ա ր ո ւթ ի ւնն ե բ բ Մ եբձաւոր եւ Թուրքիո յ Հակակշռին տակ ռաղմապէս եւ քաղա մենք որբեր չէինք, որովՀետեւ Հաստատ ղիաէինք
Միջին Արեւելքի մասին եւ շարունակ կր խօսին ԱՀ՜ քանա պէ ս ։ ոբ ղալիքր մերն է ։
մերիկայի անսպառելի տնտեսական ու ռազմական Այո կր նշանակէ թէ՝ ի^՚Հ փոփոխութիւն ալ Հայ ժողովուրդը, պատմութեան դժոխայի՛ն
ուժի մասին ։ ինչո՛՛ւ X ՈրովՀետեւ թէ Թրումբնի ՐԱայ Մ ոնթրէո յ ի ներկայ դաշինքին մէջ, ոեւէ ճանապարՀներ անցնելով՝ միշտ է լ իր սրտում պ ՛՛՛
յա յ տ ա ր ա ր ո ւթ ի ւնն ե ր ո ւն եւ թէ ամ եր իկեան ուժ ին պատերազմ ի պարագա յին , երբ քիուս իա եւ Թուր Հեք է վառ ապագայի գաղափարը։ Հայ ժողո՚Ա՚դէ
մէջ անոնք երաշխիքներ կբ տեսնեն Թուրքիո յ քի՛ա թշնամի կողմ եր ըլլան (ինչ որ բնական է Համար այսօր բացուել է սովետական վերածնու -
ստանալիք աջակցութեան մասին, ռուս-թրքական սպասել) , Թուրքիա սլիտի կարենայ կրկին փակել թեան դարաշրջան : Այգ վերածնութեան Հետ է
պատերազմի մը պարագա յի՛ն X Նեղուցները քիուսիոյ առջեւ ։ ինքնին Հասկնալի է , կապուած այն, որ այսօր Հայ գբա կանութի^՚Ր
Լ* Ա * Հ*ափէըոյի ուշադրութիւնը գրաւած է որ Ո՚ուսիա չի կրնար այլեւս Հանդուրժել նման ղանղատի ու ան բաւա ր ա ր ուածո ւթեան ղբականու–
նաեւ այն պարագան , որ Թուրքերը շատ– քիչ կը գոյավիճակի մը, այն է՝ չի կրնար ձգել, ոբ իրեն թիւնբ չէ, այլ Համարձակ ու իր ուժերին վստաՀ
խօսին Անդլիա յէն ստանալիք օգնութեան մասին ։ Հ ամ ար կենսական նշանակութիւն ունեցող Նե - դրականութիւն է, ինքնաՀ ա ստատման , կենսա -
Ըստ եբեւո յթին , իր1*նց գլխաւոր յո յս ը անոնք ղոլցնեբու Հակակշիռը կախուած Ըէէա լ Թուրքիո յ Հաստատման գրականութիւն :
գրած են Ամերիկայի ուժին վրայ եւ Անդլիա իրենց քմաՀաճոյքէն ; ՊՐՈՖ. ԽՈՐկՆ ՍԱՐԳՍԵԱՆ
Համար երկրորդական գեր մը կրնայ կատարել ( (Խմբագրական ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ) («Սով– Հայաստան» ամսագիր)
Fonds A.R.A.M
