Page 170 - ARM_19-1946_02

6 Ա*ԱԶ

Հ. Ց. Գա ԴՐՈՒԱԳՆԵՐ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՕՐԵՐԷՆ սէ կի-նը ինծի , զարմ անք պատճ առելով . բա յց ա –
Հա սենեակի խոր էն առնական ձայն մր որուն մէջ

Պ տա ծ ա ճ ք ԽՀՈնթեաԱ կը զգացուէր ատելութիւն ու նողկանք*

«ԲԱՑ ՔԱ՚ԼԱՓԸ* Ա՛Լ* ^Ռսէ» օտարականի Համար չէ օրէնքը,

յիչեցնելով կազարգել դիմակի մեր զրկանքը ,

(ի. եւ. վերջին մաս) ինչպէ* ս չյուսաՀ ատ իլ - երբ գիտակցութիւնբ Բայց ես ձեզմէ ոչինչ կյուղեմ, ւէաւերա -

Ես * " յ ս օրինակները կուտամ , իբրեւ ապացոյց ունիս անզօր պատասխանատուութեան : Ընտանիք ՚յսէիք միայն «մամ՛անում՛ս»• • աՀա մենք Հոս են . .

թէ Հ * 3 • Դաշնակս ո ւթիւնը , պարծա՛՛նք հայու­ կազմ ած ես եւ ա պաՀ ո վո ւթե ան տնօրինութիւնը ^ * յ Գ կարեւոր չէ Հիմա,., կը պատասխանէ

թեան , յաոսա ^ապաՀներէն աւեչի յառաջապահ է՝ ուրիշներ ս տան ձնած են եւ այմմ լքուած ես բոլո­ մաբգբ ակռաներուն մ էջէն ։

ըմբռնելու Համ ար ընկերա յին յեղափոխութեան րէն X Երբ գիտես թէճ աւե լի գի է՜րին Է ^ԼՐ՝ա^էԷ Ր" "~ Այգ վայրկեանէն ՀՈԴԸ եղջիւրներն ու պո չբ

այս կամ այն ձեռնարկները, ե լ եթէ կը Հեգնէ մեր ցերէն , ալեկոծ ծովէն , փոթորկի թեւերէն խո յս տնկած , նախ կը ցցուի գէմ ս ու կը սկսի մ ա՝ յիս -

արգի թերխաշ մտա լոր ականն եր ո ւն գոգ սորված տալ քան նորագոյն անիծեալ պատերազմի գլանէն : եան ցռասլարէ, %

Լէնինեան լողունդնե ր ը , պատճառն ա յն է ոբ Հա­ Մ աբդկային Հօտեր կո ւ ղան ու 1Լ անցնին , Սակա՜յն... կինը մեկնելուս ժամանակ գաղտ­

մոզուած է թէ արտասանողները լաւ սորված չեն կարծես ա Հ ո ե լի փոթորիկէ մը մ ղու ա ծ են , ^1*Ամ նի սահեցոյց երկու, խոլոր շերտեր, «պզտիկնե -

իրենց գասը ։ վոՀմ ակներ է Հալածուած , թափանց իկ ստուեբնե - ր Ո Լ գ Համար» , մրմնջելով : Ի՜նչ լաւ պիտի ըլլար ,

Հ* Տ * Դաշնակցութիւնը , պարծա՛՛նք Հայու­ բու նման կը սաՀին, բո լո րբ նոյն ուղզութեամբ եթէ տիեզերքի մականը յանձնուէր կն՛ոջ , Մայր

թեան , երիտասարդ, բնկերնեբ ունի , որոնք կրնան սպանգանցի արջառներու պէս արեան Հոտը իրենց ըլլալէ վեր9 անշուշտ . . • : Երբեք պիտի չմոռնամ ,

գաս ուա լ Համ ա յնա վար վա բ գա պետ ո ւթե ան մա­ ռունգերուն մէջ։ տէ՛ր - կին , արուաձ շերտերը , թէեւ անոնց վրա,

սին , ա յնպէս որ մեզի ծիծաղ միա յն կբ պատճա­ Վայրկեաննեբ կան որ ճակատագրական են դրուած էր «Ամերիկեան շոքոլա, Նեսլէ՛»։ Գոլն
աառե -
ռէ ՝ երբ ճակատին ա յն կողմ բ փորձեր կ՚ընեն յա– կեանքի մէջ ։ Ակնարկս կր դամուի խոԼՈՐ մարեցիր ծխացող սրտիս մՆեղը որ կբնար Հրգե–
վւակ -
ռա^ա-պաՀ եւ յառաջադէմ ածականներով զար— րով թարմ յայտարարութեան մը վրայ Հել զիս .•:

դարուելու ւ Այս մ արգոց միակ խո րՀ ուրդս է լաւ ցոլած միզարանի թիթեղին* «Փարիզ րաց քա - X

ուս ո ւմնա սիր ել Հ ամ այնավա ր ո ւթիւնը , սչատրա ս– զաք» : Եւ ^Լոլղղոլինք գէպի փրկութեան ոստանը։ Փողոցները ընգՀանուր չքում կը տիրէ։ Տա­

տուտ ծ Հ ամ ա յնավքարն եր երե լան Բթեերերլ,ե որպէսզի Մարդկային բարակ չզթայ մը միայն կ* եր՛կարի ռապեալ ու անճարակ րեկո րնե րը պատեբուն աակր
։ Վասն
երբ իրենց գասբ Հարցնենք չպապանձին ա յ դ կողմը, անվստաՀ դեգեբումով։ ՛Բանի մբ սմքած են աղերսող նայուածքՀյերով, աւելի շատ

զի) անՀատապէս Համոզուած եմ թէ անելիքներ մամ վերջ Հասած ենք արդէն ։ Ամայի են փողոց­ կիներ ու մանուկներ : –Բաղաքր որբացած է:

ունի Հայ Համ ա յնա վար կուսակցութիւնը , ա յն քան ներ ւ ՕբինապաՀ ոլթիւնը մարգէ մարգ կբ ՛ի ո իս ո ւի Մ՛արդկային ոչնչութիւնը երբեք այսքան չեչ -

որ եթէ դոյութիւն չունենար Համայնավար կա - Րո1ոլՀքոոար\րսկաարնմսրեերւր1ոբորլբաոաղղրծաոմղսԱվիրՐնեոլւ"ւիլթՈեժԼեատեաանր*բկեIպրր֊իԼտգIաակ֊ռէնԼ/աիւ բ<ն,ւ տուած յայտնութեան մը կարելի չէր երեւակայել։
սա՜կց՛աոԻ՝լթիւնրլւ X 4մօը, Տպիէտ՜իՒ՜ լ փլափաււքէ ււիւ՞որւ ստ"ե~ղ/ա ծ*ո՝<*վ -*ւ.ր , *"«՝ա՚յ՜ ցպ^ար«ա*մգաեզնէիե» ր ։
- Տրամաբանութիւնը կատուի մը փինչէն կովս ու ած

-սակցուԾւթւիւայնոսւ էան»որՀ/>այՀաՀմ*աամրաձյնոէաբվարիսյբոր՚բե•ւ ձ-ա պըետաս«կսաւնօ, զ ո,րկոո,ւ­- յյ IԱՍVտա՛սմաս մՐսըր լեղապատառ մուկի մ ր կր նմանի։ Կը զդաս վերա–

գԴիՐրԲըՐ՝՛ ՚ վրաՀ Հաս իրականոլթիւնր , բայց դարձեալ դոՀ առ -

նին կատարելիք , ինչպէս նոյնքան մեծ ղեր ունի տ ր ո ւած է յ ո Ր ՚ Ղ Է Ա Ղ Է լ ^1.ո1՛" " ՛՜է՛ 1 ^ * * ՜ որուն տա կախեալ այդ " զ $ վայրկեանէն, կ որոճաս :

կատարելիք իբրեւ ընգղիմադիը կուսակցութիւն , գրուած °րԷ^ՔՐ պարտաւոր ենք գործադրել

Հ * 3 * Դ՛աշնակցութիւնը , պարծանք Հայութեան ։ ռացի : Անդուլ աքսորական ենք մենք , սիպերիա– «Բաց քաղաքը» վե րածուած էր բաց դե բեղմ ան -

Ւնչ որ չի կրնար կատարել Հայ Համայնավար կու­ կան «ազատ՝^ թավւառա շրջիկ ։ Ա իջին դարէն մնա­ նոցի մը եւ յաջորդ օրը միայն Հրաշքով մը խոլռ -

սակցութիւնը իր պաշտօնական Հանդամ անքին ցած օրէնք, ուր ոք երթանք մեր շուքին պէս մեղի ներամ րազմու թիւններ լեցուեցան պողոտաներուն

մ էջ երբեմն ան դա մա լո յծ , պիտի կա տա րէ մեր ընկերացող տէր - ոստիկաններուն, ստիպուած եզերքը, պատուՀաննեբն ու պատշգամները : Երբեք

կուսակցութիւնբ , եւ ինչ ոբ չ ի կրնար կատարել ենք ըս ել • ա յսքան դլոլխներու բուրդեր տեսնուած էէ է՝՛՛

մեր կուսակցութիւնբ, պիտի կատարէ ՝Հայ Հա - ԱՀա՛ մենյ* Հոս են.Ք նոյնիսկ ազգային տօնական օրերուն :

մա յնավա ր կուսակցութիւնբ : /»/// յց որպէսզի կա­ ԱյԳ իսկ նպատակով կը յառաջանանք , գէոլի թ՛շնամին քաղաք մտած է եւ կը յա յա -

րենա լ կատարել ի րմ է ս պա ս ո լած ր , Հայ Համ այ - փարթամ թաղի մը քաղաքապետարան բ , արտ օ՝ն ա— նուի մեր թազի փողոցներէն ալ, խլացուցիչ աղ -

նա վար կո ւս ա կց ո ւթ ի ւնբ պ ուր ւո աւո ր է տալ եւ ՚1 ր ի Համ ար , ին չպէ ս ան ա ս ո ւննե բ , որոնց մ ոբթի^ւ մուկով։ կատարեալ շարժանկար անվերի ու անե­

պատրաստել պաշար ունեցող Հ ա մ ա յնւսվւս բ մւււ ա - վրտ յ սեփականութեան խ ա բ ան ա դի ր բ անՀ բաժեշտ րեւակայելի : \ք առոլղիէն կ՝անցնի նախ այրուձին :

է ։ Հ/էնքին ճակատը ինչպէս մեր անձնագրին, մեղ– Զինուորականներէն մին թամբին վրայ գէպի ետ

լոր ա՛կաններ , • դմ բա իւ տ ա թա բ Համ ա յնավա րնե - ւ;Հ ու Կր կւ ատ ո ւթիւն , Եղբայրու — կը ծռի ու բերանը կը բանայ ու կը գոցէ • իր Հե­

րը , ա բտասաՀմ անի թէ Հայաստսւնի մէջ , եթէ թիւն ,Հաւասա բո ւ թ ի լ ն * բա յց մեղր ին թոյնը մ իայն տեւորդ զինուորներուն Հրաման մր կ՛՝արձակէ ան֊

նկատի չառնենք առաջին Համայնավարներու սե– վիճա կո ւած է մ եղի : ՚Հյե րս կր մտնենք ; Զղա յնա - շուշտ։ Միւսները մարդամեքենաներ ու պէս ձախ

րունդբ , ուժեր չունին եւ պարդ ք^Ա^ՅւՈ^ներ են , ո– ցուց ի չ լռ ո լ թի ւն մ ը կը տի ր է ամ էն կ ո ղմ ։ ՝Բ տ - ձեռքով փոքր Հայելի մը բռնած աշ\ով իրենց դը -

րոնք ի վիճակի չեն Հեղինակութեան մը Հմայքը ս ա կո է սի բացուածքէ մը պառաւի մ բ գլու խ բ կը լուխներր կը սանտրեն, միօրինակ ու ժպտուն : Ա–

ստեղծելու երկրին մէջ , ինչպէս անՀ ա տ ա կան ո լ - նշմար եմ , ինքնութեան բազմածալ կեղծ դեղադրի նոնց պոչը Հազիւ աւարտած , ուրիշ չՆւկատներ կը

թեան մը տպաւո րութիւնբ Ա ոսկուա յի մէջ% Այն– նմանող թուղթս իրեն 1լ երկարեմ» յաչ^որդեն, տարբեր տարաղով ու կազմածով,

պէո որ խնդալս կուղ սւ յ՝ երբ մ եծ - մ եծ կբ ջ՚յքր - - «Մէկ Հաց միայն կրնանք տալ քեՎի^ , կ՝բ– նոյնիսկ ձիերով։ Տարօրինակ բան. այս մարդիկն

դեն մարտաՀբաւէր կար զ ալով մեղի, չունին ալ ինքեաՀոս դբիչ ունին ու գուն՛աւոր բացիկներ

փորձւառութիւն ազգային կեանքի մէջ, մինչ Հ* 0* նամակ կը գրեն , Փաււի՞ս, Փառի՞ս գոչիւնով : Ա—

Դա շնա կց ո ւթի ւնբ, պարծանք Հայութեան, 56 ղա քա կր թ ո ւթ ի ւն ունին։ Մենք, Հայերս, միշտ ա– Հա ուրիշ դունգ մը ցուցամոլ, վերէն վար «տիպ֊

տաբոլան սթաժ ունի, եւ ներշնչման ան սաՀմ՛ ան ռաջին դիծերու վրայ, չենք ուզեր ետ մնալ մ շա^ լօմաթ» կը ծխեն, ա^ ու ձախ յոխորտալով։

կարելիութիւն՝ աղատ ըլլա լուէ մեր ժողովուրդին կութային յառաջխաղացութեան ասպարէզին մէջ*, Մինչ այրուձին մեքենական շարժ ո ւձեւերով

պատմութիւնը ուսումնասիրելու եւրոպական միտ– Եւ պարտք կ\իյնայ երիտասարդ Դաշնակցա - կը սաՀի , կողմնակի փողոցներէն կը խաչաձեւեն

քով % կաններուն վրա յ՝ արժանի դառնա լ մեծեբուն : Ե՜ ինքնա շա բժնե րո լ ս ր րնթա ց շա րքեր ը :

Այս պաՀ ուս միտքս կ ՚ ի յ ն ա յ սպառնալիք մր , րէկ Դաշնակցական մտաւո րականութիւնն էր, որ ԱՀա Հետեւակազօրքեր փիղերու ոտնաձայնով
պայթուցիկ աղա -
զոր երբեմն չլուացուած բերնով կվարտա յայտեն դպրոցական կամ Հանդիսական բեմերու վրայ կբ «նախ Փառիս, նախ Փառիս»
քայլերու Հ ամ ա չա -
քօղաբկեալ։ Աուլթաններու եւ ցարերու դէմ կբո֊– մնար ղեկավար եւ յաոս,ջ,սսրսՀ : Վաղն ալ "ըր­ զւսկր յարմարցնելով իրենց

ուած կուսակցութիւնբ չէր ոբ ականջ պիտի գեէր^ բազան աւանդութիւն մբ որ պէաք է յաբուի փութեան :

նման սպառնալիքներու , այս քանը միայն բսեմ Դաշնակցական մտաւո րական ր չի կրնար առաջ - Տեւական , անընդՀատ , թեւաւոր խա չ մը կբ

որ յաւիտենակա՛՛ն է Հ* 3>* Դա չնակցոլթիւն՚ը , ն ո ւթեան գըօշբ տալ ուրիշ կու՜սակցութեան տեսնուի ե լ անոր վրայէն կը սաՀին՝ կ^անցնին , ի–

պարծանք Հայութեան : 3 եւո ո յ կը ցաւիմ , որ ո– Դ ա շն ա կցական երիտասա րգ մ տ ա ւո բ ա կան ր պէտք բարու կը յաչ՝ոբգեն Համաչափ , ներդաշնակ, այ ՚
մանք կհուզեն «բաՀով րըէ՚չով շանսատակ ոբ
» ընել է մ ի շա պատրաստ ըլլա յ ճառելու եւ գրելու լա ղան , տարօրինակ ղին>ուորներ , բոլորն ալ նոր­

կուսակցութիւն մը, որ մայր կր կոչուի՝ ծնած ըլ­ նիւթին վրայ ոբ կբ փափաքին , ո՛ր վարդապետու­ ընծայ իրենց ձիերն ալ, մեքենական կազմածն ալ։

լալով Վարուժաններ , Ակնունիներ, Զաբգարեան - թեան մասին ոբ կյուղեն , առանց երբեք առա^ւու– ՛Բանի մը օրեր ալ, եւ մենք գի՚֊զի կարօտով

ներ, ԱՀարոնեաններ , Աիամանթօներ եւ նման Հոյլ թիլ^էը գի՚^ելոլ բնդգիմագիրին ։ ^բ յիչեմ տուն կը վերադառնանք։ Գարձեալ մինակ չենք,

մը ջաՀակիրներ , Հիմնած ըլլալով պետութիւն մը Աեծերբ գացին, կեցցե՛ն նորերբ։
, որ ծառի մբ կը նման­ ե լ տարրեր ՛է տրամադրութիւնը այս անգամ : Ծա­
եւ երկնած ՛ըլլալով Հոմերական դիցւսվէպ մը -֊ իիոնսարի մէկ քերթուածը
մշակոյթբ , ցընէ ֆրան սա կան ազգը , քան ի յօտեն ու կտրեն նօթներ ալ կը նշմաբենք , որոնք այս անգամ լու­
մ իշտ իր ծոց ին մէջ ո ւն են տ լո վ Հայ
բ, մեր բոլոր մեծ բանաս - ճ իւղերը , նոր ոստեր կբ բո ւսնին եւ ծա ո բ աւելի սաժպիտ Հրճուանքով կը մօտենան , կարծես ըն -
Հայ գրականութիւն
Այսպէս եւ Հ* 3* Դաշնակ - տանիքի անգամներ ըլլայինք; Աակայն քանի գիւ­
տեղծներրՀ Այն " ր Հրէէ** է "Ր կ՝"լգէ՝ սպաննել եւս կբ գեղեցկանայ։
ղը կբ պարզոլի , այնքան մեր մ տաՀ ոգո ւթ իւննե բ ր
մայր մբ այսպիսի Հրաշք — ծնունդներով փառա - ցութիւնբ, պարծանք Հայութեան , սօսի մ՛բն է
կ՚աւելնան : ՈրովՀետել մարած օճախի մը շուրթն
ւորեալ , այն ո ր աւաղակն է որ 1լ ուզէ սպաննել ան , Հսկա՚ձ , դեղուշէղ եւ ո լաց ի կ ։ Հին ճիւղերբ
ենք կարծես։ Մեր բացակայութեան ամէն ինք
մա յր մբ որ րնդուձնակ է տակաւին ծնելու ։ Ո մ անք կ՚իյնան, նոր ճիւղեր կը բարձրանան, որպէսզի
փճացած է , աէտք է վերսկսիլ Հ Վարժութիւնն ալ
կբ յ ի չեն ե ր բե մնի տ ա ր է ց Դաշնակցականի մը ծառբ մնայ իբրեւ ներշնչարան , իբրեւ առաջն ո ր -
չափ մը ունի, այս քանի երրորդ անգամն է ոբ
խօսքը* «Դաշնակցութիւնր այլեւս անելիք չունիմ % գող ս ի ւ ն ՚ ։
տուն պիտի վերաշինենք , սակայն տարագիր թ շա­
Բայց ին չո* ւ կը մոռնան որ ծերացած մարգ մ բն Արդարեւ այս ժողովուրդին բուն առաջնորդն
չունները նոյնիսկ իբենց քանդուած բոյները չեն
էր ան, նաՀանջական մը, պար պո ւած * սպառած է, ամէն ճակատի վրայ, Հ՛ 3* Դաշնակցութիւնր ,
ԼՔԵԲ ՚ Ժն մոռնար ու երգով կրկին կը Հիւսեն,
յոգնած ^որ իր ջադացքք կարծած էր կուսակցոլ - պարծանք Հայութեան ։
այնպէս ճաբտաբօրէն որ կարծես նախազգացումն
իժիւնը֊ թեք ԳԱաց,պէտք էր ոբ լո֊էր ջաղացքն ալ։ Կբ յի՚չէՐք աւանդութիւնը ։
Պարկեշտ ո ւթիւնբ կբ պաՀանջէ ր , ոբ եթէ յոգնած ունին անստոյգ գալիքին : Ուրեմն մենք չէ որ պի­
էր՝ քաշուէ րէ իրեն պիտի յաջորդէ ր անշուշտ (իս է՛ Հի՚ե Հայեր բ Աօսեաց անտառ կ՚երթային եւ
տի ընկրկէինք , եւ մանաւանդ մենք որ սերունդի
ծառերուն կբ նոլիբէին արքա յաւլունները I Հա յոց
ժառանգութիւնը ւիոխանցելոլ պարտ ա՜կանս ւթ իւ -
պէս յաք/էբդեցին^ աւելի կորովի փարէՔեեբ , թադաւոբոլթեան կործանումէն ի վեր, կ՚Ըսէ "՚ ՜ նբ ունինք ;

կեանքբ ա յսպէս է , պատմ ութ իւնր ա յսպէս է , ւան դո ւթի ւն մ ը զոր գեղօնի վերածած է բանաս -

յոդնածր կ՚երթայ, զօրաւորբ կոլգայ ։ Արո^ւն տեղծ մբ, սօսիներբ կբ սպասեն ոբ գայ Հայոց Բայց երանի՜ վերինն ըլլար : Վերադաբձր

ապրանքր որու կբ ծախէ այն որ իրմով, իր յ ո ւ – արքան, եւ ամէն մէկ աղմուկ, ամէն մէկ շրշիւն՝ «Բաց քաղաք»էն Հոգւոյս մէթ կը քամէ Հին յիչա–

սաՀատութեամբ կ՚աշխատի փակել առաքելու — սօսիներուն մէջ կ՚արթնցնէ նոյն յ ո յ ս ը * « Դո *~ աակներոլ տառապանքը սեւ.կարծես մ ատեանէ մր

թեան մը ճամբան ։ ես, արքա՛յ՝», կր Հարցնեն սօսիները երբ գիւղա­ կորսուած էչ՝երոլ փնտռուած իմաստը կր լրացնէ :

Հ * 3 * Դաշնակցութիւնը , պարծանք Հա յու - ցի մբ 1լ անցնի Աօսեաց անտառէն։ «Դո^ւ ես, ար­ Մ ինչ պատերազմը օբէ օր ծանր երկանաքարեր կր

թեան , մ ա բատ կան փառաւոր դոբծունէո լթենէ մր քա՛յ» կը Հարցնեն , երբ ստուեր մը կը մօտենայ կախէ մարդկային յառսվդիմոլթեան վիզէն

վերջ՝ աՀա կը սկսի մ շակութա յին գո բծունէու -֊ ծառերուն ։ Արէս իր արիւնոտ թաթերով անկուշտ փորը կբ

թեան շրջան մբ։ Անցաւ ֆէտայիներոլ Հրաշափառ Օր մը , ե բբ Դաշնակցական զինս ւո բները թափաՀարէ քրքջալով •

դիլցաղներզոլթեաֆ շրջանբ . այժմ կր սկսի նոր Անդրանիկ , Աոլբատ , Գէորգ Չավուշ , Աեբոբ , ի– Իրկուն է , ծանր , Հեւացող երկունք : թ՛ող ծա­

շրջան մ ր ուր սի իւ տ ի ե ր ե լին մ տ ա ւո ր ա կան տի - բենց դիւցազնատիպ ընկերներով , մտան Աօսեաց գի վա,լուան արելը , Հանգիստ ր արժանի է միայն

աաններ , զէնքի Ան գ ըա^էւ կն եր էն եւ Մ ուբատներէն՛ անտառ, դարձեալ սօսափեցին սօսիներբ ՛եւ Հաբ - մեռնողներուն : Վա՜յ անոնց որ ղ.իա\ մը կը կրեն

վերջ՝ մ շակո յթի Աէնղք անի կնճի եւ Մ ո լ բա տներ Հ ցուցին «Դո0լ ես, արքա՛յ»։ իրենց Հոգիներուն մէչ։ Մենք պատրաստ ենք դե,

ԱՀա ժողովուրդներ , ՛որոնք մշակութային պատե­ ֊Այո՛, ե՛ս եմ , ե՛ս , Հա յ Յեղափոխականնե­ տառասւ լելոլ. Ան է Որ կ՛աղնուտէ է Հոգին, գալիք
սլա տա կին Համա
րազմի մէջ են, ւԱ*Հա՚՛ թ՛ուրքեր բ որ կուրծք կբ րու Դաշնակցութիւն , պարծանք Հայութեան :

պատ ո են Եվրոպան Համոզելու Համար թէ Հին քա– Շ– ՆԱՐԳՈՒՆԻ ԽՈՍՐՈՎ ՎՇՏՈՒՆԻ

Fonds A.R.A.M