Page 142 - ARM_19-1946_02

8 ԱՌԱՋ

փայլում էր ադամանդի պէս։ Նա առանց ընկ -
ճուելոլ եւ թուլանալու
ԱԶԳԱՑԻՆ ՏՕՆԸ 4918 Մ ա յ ի ս %8խ տ օ Ա ը դժոխային պայմաններից ,

երեւաԱոնմ Հպարտութեամբ կրում էր Հանրապետութեան

Այս բախտորոշ օր Լ չ/ան , երբ. Հայաստանի (Ակ|աւսսււոեւփ ա պ ա ա բ ռ լ թ փ Ն ն ն ե ր ը ) նշանախօսքր ՄաՀ կամ Ազատութիւն ել

սաՀմաննեբուն բնգարձակման Հարցը օրակարգի նետւում թշնամու առաշ\ Հերոսաբար : Ոչ մէկ

վրայ գրուահ՜ է , «Մայիս 28»// տօնակատաբու - վՀատութիւն կամ յուսահատութիւն տարաբախտ

թիւնը մասնաւոր նշանակութիւն մը կը ստանայ հ Հայաստանը տնքում էր արիւնաքամ եղած՝ օրերից, այլ ընդհակառակն աւելի կարճրացեալ

Այգ է պատճառը, որ այս տարի ամէն կողմ բիւրաւոր վէբքերից ։ Անարգ թշնամու °Գա^Ր վճռականութիւն ու կամքի տոկունութիւն ճակա­

մեհ՜ Հ անգիսաւո բութեամբ կը տօնուի Հա յա ս տան ի սեղմել էր նրա պարանոցր ե սպառնումէսեոդամաՀ տագրական ժամերին •*•

անկախութեան 2,Տրգ տարեդարձը : Մեձ է ա յո առ­ անել բո քյւ բովին : թրքական թնգանօթների փողերն X

թ ի ւ ֊ խանգավառոլթիւնը Հայրենաբաղձ բոլոր Հա­ ուղղուած էին շեշտակի Հայաստանի սրտին։ Մի Պարզ ու գեղեցիկ Աայիսեան երեկոյ էր ;

յերու սրտին մէջ% պաՀ թուլութիւն , կամքի ու վճռա կան ո ւթ եան Մ թնաշտղբ դեռ նոր էր իւր թեւեբբ տաբահել Ե—

Հասահ է այլեւս ժամանակը, որ Հայ ժո ղո - տատանում ել անզօրութիւն՝ թշնտմոլ յաղթական րեւանի վրայ եւ շրջապատող լեռնաբլուրներից

վուըգը քաղաքական Հասունութիւն եւ գիտակցու­ վաղը պիաի Հնչէր Երեւանի փողոցներում , վերջ փչում էր մեղմիկ կենսատու ղով քամին։ Բ ա զմ ո լ -

թիւն ցոյց տայ : Մէկգի նետելով կուսակցական եւ տալով Հայութեան վերջին անկիւնին , վերջի^ թիւնները իսռնուահ ուրախ ու խանդավառ , չ^ա -

Հ ա տ ո ւա հա կան ամ էն նկատում , իմի բո լո բո ւի շունչին * * * յահ՝ ցնց ո տ ին ե ր ին , որոնց տակից պարզ նշմար–

Հ ա լաքա բար , Համ ե բա շիւ ական մթնո լո բտի մը մ էջ Զէ՛նք "*– ԴԲ-սՀԷ չա^է՚-՚եից, ռազմական խան - ւ ում էր նրանց նիՀար ու գալկաՀաբ մ արմ ինները ,

տօնելու Համար իր անկախութեան սէարեգարձբ ։ գավառ երդերի թնդումից կարհբացել Էր Եբեւանի Երեւանին շրջապատող ձորերից ու բաբձրութիւն–

Այլեւս «Աայիս 2 8 » ի ն պէտք է տալ իր իսկական մթնոլորտը*** կանայք ու "՚ղջկերք, հ՜երունի - ներից բարձրանում է ին ու իջնում գէ"ւի քազաքի

նշանակութիւնը Հ Արնիկա Հայոց «Ագգային Տօն^ն ներ ցուպերին կրթնահ՜՝ մանուկների Հետ ՀՐ ջ՛՛1՜ կեդրոնը երկրպագելու գաըեբով թաղուած՝ Տ այ

է, այս բացատրութեան միջազգային իմաստով Հ պատել Էին ռազմ ա դաշտ մ եկն ո զ մ արտի կնեբ ին , պետականութեան խորՀ րդանիշին , կ ա ււ ու ց ո ւա հ

Բո լո ր քաղաքակի րթ ժողո վո ւրգնեբն ալ ունին ի - իրենց օրՀներդը կարդալու, վերջին խօսքն ասե - յաղթական կամարին , Ա այի՝սի2–$ի օրուան առթիլ ՚

ր են ց «Ազգային Տօն%ը։ Անոնք այգ Տօնին չռէ֊Ր^ լու* • * Հա յ °Ր՚իռՐԳԱ Հ բսյվառ գէմ քով «ԱՀա եղ­ ... Եւ պտտանի ոգին ակամայից Հօր ձեռքր

ոչ մէկ պայքար կամ վէճ կը յա բո լցանէն ։ Բոլորը բայր քեզ մի գը°չ^> խ°ոքեբի տակ , երգելով , ։• եոմե լով յետ ձգեց ուժէրնութեամ բ յանկաբհ՜ ու

մէկ սիրտ մէկ Հոգի Հանգի սաւո րապէս կը տօֆեն նո լի ր ո ւմ է ժողովրդական բանակին եռագո յն կանդ առաւ Աոլրբ - Աաբդիս եկեղեցւոյ գէպի

ղա յն , մ ոռնալով սովորական մամ անտ կնեբ ո լ ի - գրօշը։ — «Մեր պատի՜՛ւը* * * մեր Թամռ՜ւ֊սը * • • քազաքի կեդրոնր տանող ճանապարհի վրայ՝ Հիա­

բենց ներքին վէճերը , որովՀետեւ այգ ժողովուրդ­ չմոռնաք^ կանչերի , գր կա խառն ո ւահ՜ արցունքի , ցած՜ ու զմայլած՜ ծ՜ի աճ ան ագո յն յաղթական կամա՛

ները , գտնուելով քաղաքակրթական բարձր մա՝ - լացի , յուղումի , ղայրոյթի , վրէժխնդրութեան , րի դիւթական տեսքից , Ազատութեան վաղոցի ան–

կարդակի մը վ ը ա յ * «Ազգային Տօն^ը գերիվեր կբ խանդավառ երգերի ու կրակոտ ճառեր ի տակ , ճա– կիւնում կառո ւց ո լած՜ :

նկատեն Հատուած՜ական ամէն շաՀեբէ ։ նապարՀ էին գնում Հայրենիքի ՀԷ^ՔԼՀ կերտող Օ՛ • • • որքան գեղեցիկ է այն, Հայրիկ ...

ւէ՚*բ ժամանակ , երբ որոշ տարրեր փուճ փաս– կտրիճներին ՚, կանգ առ մի պաՀ , ես կ՛՛ուզեմ նայել բարձրոլ -

աարկութիւններով կ՜՚ուռէին նսեմացնել «Աայիս Մ իւս կողմ ից սովի ո լ Համ աճա բակի աւերիլ թեաէն վրայից ...

28»ի աբժէքբ եւ ղա յն կը նկատէին պարզապէս ոգին սա։ սան ու մ էր եբկնակամ ա րի վրա յ , եւ իւր Գնանք, զաւակս, գնանք աւելի մօտից գի­

Գաշնակցական տօն մը։ Հյ ա տ մեհ՜ պատիլ էր այս Հ ունձքբ կատարում առատօրէն ... Հազարաւոր տելու նրան :

մեր Հակառակորդներուն կողմէ՝ ուղղուահ՜ Հ » Տ * մարդիկ դալարւում էին սովի ճիրանների մէջ եւ Ո՛չ, ո՛չ, հարյիկ, սպասիր մի վայրկեան,

Գա տնակցութեան Հասցէին; Կը յուսայինք թէ Հա­ ճանճերի պէս պատերի տակ թափուահ՜, Հիւհուա՚հ՜ ես անկարող եմ քայլել այլեւս . . . ես կ՝ուզեմ այս­

յոց «Ազգային Տօնէին դէմ կատարուած՜ խաչա - ու կիսամեռ , ձեռքներբ մեկնում անց ու դարձ տեղից ցատկել ուղղակի ու գրկել նրան . . .

կբ ո լ թ ի ւն բ ա յլեւս պատմ ութեան պիտի պատկա­ անողներին ել Հաղիլ էոելի ձայնով «Հա՜՛ց , Հա՛՛՛ց^ Գնա՛նք, ոբգի , գնա՛նք որ շուտ Հասնենք

նէ ր։ Թէ ա՝յգ ա ա յ Ք ա Ր Ա ժամանակավրէպ պէտք էր մրմնջում .». , մել ո ււի ատատ եղին * * . տես , բոլորն շտապում են ,

նկատել, ինչպէս նոյն տարրերու կողմէ ուրիշ Հա­ Ա գա ւո ր սա յլեբն իրենց ո ս կրաց ահ՜ ձիերով առանց յապաղելու Հ

մազգա յին տօնեբոլ եւ ազգ * ս բ բո լ թ ի ւնն ե ր ո ւ գէմ կրում էին անընդՀատ վտոզոցնեբից դիակներն այ­ Հիմա, Հիմա, Հայրիկ*** բայց այն ի՞նչ

մզոլած՜ Հ ին պայքաբնեբբ ։ Աւա՛՜ղ ։ լանդակուած՜ ու ան շն չա ց ահ՜ եւ թափում եղբա յ <- մութ կարմիր է մէջտեդում ընկած՝*** որ մօտը

Աշխ ա ր Հ ա գղո րդ վերջին պատերազմ ը տակա­ րական գերեզմանների մէջ* * . Հասնենք , կարո՞ղ եմ ձեռքով շօշափել նրան * * •

ւին գի տ ա կց ո ւթ եան բարձ ր ագո յն աստիճանին չէ Ագռաւնեբի երամները , քաջալերուած՜ դիակ— քԻո յլ կր տա՞ն ինձ գրկել , Համ բուրել . . . Օ՜ . • • .թե՛է

Հ աս ցուց ահ՜ ա յգ հան օթ տարրերու ա յս օրուան ների Հ ոտից , ամ էն օր , երր մթնաշտղբ վրա յ էր սիրուն է այն կարմիր դոյնը* սիրտս վառւում է

ժառանգորդները , որոնք սակայն , պէաք է ան կեղ– Հասնում , իրենց անախորժ ո լ չարագուշակ ձայ - նրան նա յե լո ւց ու Հոգիս սլանում չգիտեմ ո՛ւր * * *

հ՜օրէն խոստովանիլ , որոշ յ ա ռ ա$ գ ի մ ութիւն բրած՜ նե բով սաւառնում էին Երեւանի կենդրոնում Նա դարերով թափուած՜ մ եր նախնի քներ ի

ԸԼԷալոլ տպաց ո յց բ ց " յց տուին վերջին ատեննե րս , գտնուող այգու վրայ ու յազթականօրէն բազմում արեան դետն է , սիրելի որդիս : Նրանք են որ զէն ի

նո յնիսկ ի րենք ս տ ան ձնե լո վ նա խաձեռնո ւթ ի ւնբ ծ՜առեր ին վրայ , աՀ ու գող ներշնչելով Հայ սնո - ձեռին պա յքարեցան ու ընկան տսնմ ո ո անալի ազա­

Ապրիլեան ԱդաՀանդէսին ու քհբքաՀայ Գ ատի տապտշտ տարրերին յ տութեան ՃանապարՀին վրայ , որի պտուղներբ

պա շտ պան ո ւթ ե ան : • •*Եւ այդ օբՀ՚ասական ու ողբերգական օրե­ վա քելում ենք ա յոօր , թէ կուղ ոովի ճիրաններում

Այս յառաջդիմո ւթ իւն բ շատ ր ա ր չան է եւ րին անգամ , Հ ա ՝ յ ի աննկուն ու յուսատոլ ողին եւ սեզ ու սեղմ ուած՜ սաՀմաններում ... ր ա յ * $ ո ՜

մեհ՜ յոքսեր կբ ներշնչէ ապագային Համար : ՝Բայէ չին չ , դրանք ժամ ան ա կա ւո ր ել ան ց ո զա կի երե -

մը եւս ՝ եւ մ ենք ւէստաՀ ենք ո ր ի րենք պիտի ւո յ իժն եր են եւ մ օտ ապագայում մ եր Հ ա յրենիքք

ստանձնեն «Ազգային $՚օ5>»ի Հ ամազզային տօնա­ գա րձալ շօշափելի ի րական ո ւթիւն եւ ոչ թէ ա շ– պիտի տարահուի իւր բնական սաՀ մանն երի մէջ***
քարեց սլա յ–
կատարութեան նա՛խաձեռնութիւնը ։ խարՀագրական բացատրութիւն մբ որուն գատ՝ա–– I՛ ււ կ ինչո՞ւ Համար , Հ>այրիկ* նրանք
լի -
Ու ա յ գ °ՐՐ իսկաււ(է" Համազգային տօն պիտի պարտուահ՜ էր \ 375էն ի վեր , երբ կիլիկեան բեր­ ան զէն ի ձեռին :
Ը Լ Է ա յ Հսյ յ Ժողովուրդին
Համ ար , որ վերջապէս դերուն մ էջ ջախջախ ուեցաւ Հերցին Հ այ կա կան ՛Օրա Համար , զաւակս , որ մենք ազատ

Հասահ պիտի ը է Լ ա յ գիտակցութեան ու քագւսքա — ան կտիւ թագաւորութիւնը : նենք գերութեան կապանքներից , չլինենք ստրուկ

կան Հ ա ս ո ւն ո ւթ ե ան բա բձրստգո յն աստիճանին ։ 1920 յո ւն ո Լ-աբ ին յաղթ ակ ան գ ա շն ակիցներբ ու Հալած՜ական թշնամու ձեռքին ... նրա Համար ,

ՈրովՀետեւ, «Աայիս 28»Հ7 իսկապէս Համադ - իրաւականօրէն ճանչցան Հայաստանի Հանրապե - որպէսզի մենք այսօր քեդ Հետ միասին աղատ շունչ

գային տօն էէ Անիկա ոՀ Գաշնակցականին մենա - տոլթիլնը, որուն ներկայացուցիչը Աւետիս ԱՀա— առնենք ու զբօսնենք մեր Հորիզոնի տակ, առանց

շնորՀն Է , ո՛ չ Հնչակեանին , ո՛ չ ռամ կավարին կամ րոնեան՝ 1920 Օգոստոս \ Օին Աեվրի մէջ նոյն յաղ­ օտար մտրակներին ենթակայ լինելու* * * նրա Հա­

Համ ա յնավա րին ,ան ի կա Հա յժողովոլրդին տօնն Է Հ թական Գաշնակիղերուն եւ թուրք պատուիրակ — մար , որ տէրն ու տիրականը լինենք մեր սեփական

Այն միակ փաստբ թէ Հայ ժողովուրդը եր— սերուն Հետ ստորադրեց ծ՜անօթ գաշնագիբբ։ Ասի­ Հայրենիքին , թափած՜ քրտինքին ու վաստակին * * *

կար դա բեր անկախ կեանքէ զրկուելէ ել վա յրենա– կա գերագոյն յաղթանակն էր Հայ նաՀատակ ժո — ... Ու կարմիր դո յն բ • ազատութեան ճանա–

բա բո յ բռնա կ ալնե բու ճ ի բա ննե ր ո ւն մէջ կ եղեք — ղո վո ւր դին՚ , ո բո ւն գ ար աւոր ի բա ւո ւնքն ե րը վե ր - պարՀի վրայ թավլած՜ Հայ ղաւակնեբի Հերոսական

ուելէ վերջ, 1918 Աայիս 2&ին է որ վերադտաւ իր ջապէս կը ճանչցուէին աշիստրՀի մեհ՜երուՌ կողմէ է արեան խորՀրդանիշբ • . յալիտենապէս գամւեց

աղա տ ո ւթ ի ւնն ու ան կա խ ո ւթ ի ւն ը , բաւական է ա յ դ Առանց «Աայիս 2 8 » ի ն , մենք երբեք չէինք ու­ պատանու սրտում, Հօր խօսքերի տակ*** ք)ւ այն

թուական բ անջնջելի տառերով դրոշմելու Հայոց նենար Աեվրը X օրա ա՛հ ի ց նա սիրեց ազատութեան պայքարի ոգին

պատմութեան էջերուն մէջ ։ Մէկ գաղափարի եւ Առանց «Աայիս 28»/5> , մենք երբեք չէինք ու­ եւ ուիստեց լինել աննկուն դինուորը իւր Հայրենի­
յոլթեան
մ էկ նշանախօսքի շուրջ Համ ախմ բելոլ Հա նենար Հայաստանի Հանրապետութիւն ր , որուն քի , մինչեւ գերեզման ...

բոլոր տա ր ր երբ յ 1920 դեկտեմբեր Հի սաՀմ անները մինչեւ այսօր ալ Փա՜ռք ձեզ , դիւցազնական ոգիներ , որ ինկաք

Մեր դարաւոր դաՀիճը Ապրիլեան Եղեռնով կբ մնան անփոփոխ, կազմելով կորիղբ Միացեալ Հերոսաբար ազատութեան մեհ՜ ճամբի վրայ ւ

կյուղեր բնա^ն^ել Հայ ժողովուրդը եւ բնղմիշտ Հայաստանին , որուն կը ձգտին այսօր Հայութեան Փառք ձեր մտքին, ձեր յոյզին, իղձին որ

իժաղե/ Հայկական Հարցը, որ ուրիշ բան չէր՝ եթէ բո լոր տարրերը : անդ ուլ ա շխ ա տան քո վ ու ս եփ ակ ան ա ր եան դնո վ

ոչ Հայ ժողովուրդին ապաՀովել աղաւո ապրելու ստեղծ՜եցիք Աայիսի 28ը : Ամօ՛թ այն Հայէ^ 1

իրաւունքը իր Հայրենի , պապենական , դարաւոր, ԱՀա՛ այս ճշմարտութիւնն է որ պէտք է կրկ­ ՛եզո՛վք այն մարդուն որ քծ՜նողի , եսամոլի ու նիւ­
մ եր անկախութեան
պատմական Հողերուն վրայ հ նենք ա յոօբ , երբ կբ տօնենք թական գհուհ շաՀերից ելնելով պիտի մոռանալ ու

Հայ ժողովուրդը, գիտակցութեան Հասած՜ տաբեդարձբ : ոտնաՀարի Աայիս 28/ք շքեգաղաբգ ղւսնձրՀ

–9ըգ գարլ վերջերը, իր ծնոցէն ծնաւ յեղափոխա - Ո՛չ մէկ գէ"1Ք ^1Ր*եայ փոխել պատմական ճըշ– կեցցէ Աայիսի 28հ» ^ կեցցե՛ն նրա անխոնջ Հըս–

կան կուսակցութիւները, որոնք իրենց ԳՐ°ւէ^՛ մաըտոլթիւնները : Պատմութիւնը կը Հիմնուի շօ­ կտնեըը , որոնք իրենց ար իւն բ խառնելով գաբերու

վրայ արձանագրեցին «(/՝ ա< կամ Աղատ ութ իւն » շափելի ի րականութեանց վրայ ել «Աայիս 28»Հ* մոխիրներին, Հիմքբ գբին Հայրենիքին ել ^ ա ձ

նշանաբանը։ Այդ դրօշին տակ մեռան Հազարաւոր պատմ ա կան անժխտ ե լի ի ր ա կան ո ւթ ի ւն մ՚ըն Է : պետականութեան :

Հերոսներ ։Այգ նշանաբանին զոՀոլեցան աւելի քան ինչպէս անցեալ ամիս Ապրիլեան ԱգաՀանդէ– ՀԱՅԿԱԶՈՒՆ
պէտք է ըլ­
մէկ միլիոն Հայ նաՀատակներ : ք)լ այն պաՀոլն՝ սր , այսօր ալ «Ազգային Տօն^ը առիթ

երբ ամէն յոյս կորած՜, ամէն լոյս մա բահ– կր կար­ լա յ պա Հ ան ջե լո ւ մ եր պատմ ակտն իրաւունքները : ԱՏԱՑԱՆ-Բ

գուէր, Հայ ժողովուրդի զաւակները, ամէն դա­ Հա յ ժողով ուրգր այս տօնին առթիլ աւելի քան

սակարգէ ու ամէն դաւանութենէ , նետուեցան ան՛ երբեք բարձր պէտք է պոռայ աշիսաբՀի ճակատա­ ԿԵԱՆ՚Բ ԵՒ ԳԻՐ, գիրք - յիշատակարան Հայ

Հաւասար կռիւի ասպարէզը ել 1918^ մայիսեան գիրը կերտող մեհ Գաշնակիցնեբոլ երեսին, յիշե– երիտասարդութեան , Հրատարակիչ Գաւիթ &աՀ -

պատմական ճակատամ՛ա րտնե բուն մ Լ 9՝ իյոնարՀե– պնե լու Համար՛ անոնց իրենց Հին բարի խոստում — լամեան, Ե– Զ– եւ է . պրակ։ Հասցէ. շ ) օ Ի1սե^

ցուցին մեր պատմական թշնամին , որ պարտաւոր– ները, Ուիլսընեան սաՀմանները Հանի, Բաղէշի, ք>:^^ոէ^1^§ ք^շտտ, 14 Շհտւէ շ1 իյօսեյք Տէւ՛. Շ յ մ օ (Ըտյ՚թէշ):

ուեցաւ ձ ան շ՛ս ւս յ անկախ ու ազատ Հայաստանի մր Կաբինի ել Տրապիզոնի նաՀանգներուս կցումը ԵՐՈՒԱԱԱՄ, ամսագիր, Ա. տաբի թիւ 4 ,

գհ յութիւնը : ներկայ կորիզ Հայաստանին հ Ապրի, 1946։ Հասցէ— ք. 0. 8օճ 4042, ^ատ^ա

Ա–.1՚1 °րն էր , որ ստրուկ ել Հպատակ ժողո - Երբ իրականոլթիւն դառնան այդ խոստում -

վուրդէ մըկերտուեցալ ազատ պետութիւն ,անկախ ները, այն ատեն միայն ի րաւլ որձ ո ւահ պիտի ըլ - ՀԱ8 ԳԻՏԱԿ, շաբաթաթերթ, Ա. տարի, թիւ
8 եւ 9 (Ապրիլ 6 եւ 13) : Հասցէ— 31 1\1աա1եա
Հայրենիք , ընկերվարական - ժողովրդապետական լայ արդարութիւնը Հանդէպ Հայ ժողովուրդին
Տօ&յ, Բ. 0. 8. 102, յշատ&ւշա։
ազատամիտ սկզբունքներով։ Այգ օրն էր, որ Հայ որուն միլիոնաւոր նաՀատակներ ր ինկան աղա -

ժ ողովոլրդը աշխարՀի քարտէսին վրայ գծ՜եց տոլթեան ճանապարՀին վրայ, որպէսզի կերտուի ՀԱՅԵՐԷՆ ԵՐԳԷ, ձայնագրա ած երգարան , 28

«Հեսւյասաա|3ի ՀաՕրաւաետութ-իլւն»^, չ ա տ նեղ սահ. «Մայիս 28»ը , որպէսզի ազատ Հայրենիք ունենա յ երգ, 8ը անտիպ։ Տետրակ Ը . : իքմբագրեց եւ Հրա­

մ աններով, ճիշդ է , բայց որոնք ընդարձակուեցան տառապակոծ՜ Հայութիւնըտ տարակեց Գէորդ Աճէմեան; Գին 50 ֆրանք։ Հաս՛

հետզհետէ քանի մը ամիս վերԼ։ «Հայաստան»ը ՀՐԱՆՏ ՍԱՄՈՒԷԼ ցէ.— Հ ա յ ո ց եկեղեցի, 1Հս6 Տտսւեշ, Ճ1շթ (Տ^ոտ) :

Fonds A.R.A.M