Page 27 - ARM_19-1946_01
P. 27
ւտ ր ո ա ւ ա ց ս օ ՚ ա ա * ծ ո ւ ա տ ս Ըիյ ո ս ւ տ շ ը ԱԱդփա 6 0 մ)զ1ւո,Ա սթէղի&ի
- ք՜ՕՈճ^ 1925 - գհԱք տ ո ւ ա ծ հ Թու^իպ
Շ. .Տ 376.286
17, 8ս6 0աո6Տա6 - ԲՃ1ԱՏ (136) ՍՀ՚ԳԼԻոյ երեսփ * ժողովփն Գեկտեմբեր \ 9ի
ա՛. 008. 15-70 - 0. 0. Ր. Ր*ոտ 1678-63
ք՝6.*նԵԳՈ՚ս Տար. 750, Ցամ՚ս. 400, Յամս. 200 ֆրանք նիստին մէջ, աշխատաւորական երեսփոխան Պ*
Սաճ 15 .Խամս՛ 1946 Երեքշաբթի 15 Ցոլնուար տճօն Լիլիս Հարցուց պատերազմական նախարա
ԴՐԼ\ք–*–Խ$*ք–*՛ րին թէ ի^նչ է արժէքը պատերազմ ի ատեն թուբ
քիոյ տրուած ռազմամթերքին եւ ի^նչ պայմաննե
Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱ^ԵԱՆ ԳԻՆ՝ 3 Ֆթ րով ար ո ւեց ան :
ԺԸ • ՏԱՐԻ - 1Տ« ձոո&ք 8 ° 4Տ09֊՚եոբ շրջան թ ի ւ 238 Պատերազմական նախարարութեան ներկա յա–
լուցիչը պատասխանեց , գրաւոր* Պատերազմի
շրջանին ռազմամթերք տրամ ա գրուեցաւ թրքա
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ ՆԱՄԱԿՆԵՐ ՀԱՐԱՒ– ԱՄԵՐՒԿԱՑԷՆ կան կառավարութեան Համաձայն 1938^ եւ 1939^
Սպառազինութեանց վարկերուն, Համագումար 34
մ իլիոն ս թե բլին արժոզութեամր ; Ասկէ զատ ,
ՄԻՇՏ ՋհՌ՚ԲԻ ՎՐԱՍ ՈհՐՈհԿՈԻԱՏԻ ՀԱՑ ԳԱ՚ՀՈԻԹԸ 1943 Աարիլ \էն մինչեւ Տ ունիս 15 կարգ մր ռազ–
մ ական նիւթեր Հա յթա յ իժ ո լա ծ են մ օտաւո րապէս
՝ք*Էէ անգին պիտի կարդաք պաշտօնական էոլր 26 միլիոն ս թեր լին արժէքով, Համաձայն Փոխա
մԱ , Ա՛նգլիո յ պատերազմական նտիսա բարու Հարաւ. Ամերիկայի երեք Հանրապետութիւն– դարձ Օգնութեան պայմ աններ ո ւն , յանուն Ա իաց
թեան ներկա յացուցիչը , սլա տ ա ս խ ան ե լո ւի երես– ներոլ մէշ՝ ցբոլահ՜ Հայկական գաղո ւթներէն մէկն եալ Ազգերու ընգՀանուր շաՀերուն ։ թրքական կա
փոիւանի մ ր Հարցումին , գրաւ.ո րապէս Հաստա– 1 ալ Ըւրուկուան է , աւելի քան Հինգ Հազար Հայու ռավարութեան Հաղորդուած է թէ 1945 Յունիս
ա ա հ կ թէ բրիտանական կա ո տ վար ո ւթ ի ւն բ 60 թեամբ։ Ամէնէն կարեւորը Արժանթինէն վերջ ։ 1 եէն սկսեալ ռազմ անիւթ պիտի ճարուի մ իայն
մ ի լիան սթեր լին արժէքով գէնք եւ. ռազմ անիւթ Պէտք է աւելցնել նաել շուրջ Հազար նորեր , ո– վճարումով ։
ճարած է թուրքիս յ, պատերազմի ընթացքին։ բոնք այս օտար ափերուն վրայ ծնած ԼՀԼԼալոՎ
ալ 1լ օգնէին թէեւ բնիկներ կբ սեպուին , բայց եւ այնպէս մաս մ՚իացհաւ Ազգեաւ ժողովը
Գաղտն իք չէ ո ր Մ * ՆաՀանգներն եւ Գերմ ան իա ։ • մ բ առ ա յժմ կա րե լի եղած է Հայ կեանքին շա զ–
թուրքիո յ վերազի նմ ան ։ ք՚նչպէս //- I կապուած պաՀել։ Եթէ շատերը բնաւ տեղեակ չեն
Կարճ խօս քով , երկու կողմ ե րն ալ կը մրցէին Ա իացեալ Ազգերու բնգՀ * ժողովի ուրբաթ օր
օգտագոր– մայրենի լեզուին , այսպէս թէ այնպէս կապուած
րարոլ Հետ, սիբաշաՀելոլ եւ ի Հարկիս ուան նիստին մէջ կաբելի չեղաւ ընտրել ընգՀ *
կը մնան իրենց ծնողներուն ու ընտանեկան բարքե
ծե Լու Համար Անգաբան ։ քարտուղարը , որ պիտի պաշտօնավարէ Հինգ տա
րուն ։ Ո չ մ իա յն Հա յե րս , որ պետական եւ ա յ ք
1էյս վերջինն ալ , իր կարգին ,կբ ժ՜պտէր երկու բազմ աթ իլ ազգային րի , 9000 սթերլին տարեթոշակով։ Պայման է որ
Հնա րա ւո ր ո ւթ իւննե բ է զուրկ
կոզմերուն , մ ի ե ւն ոյն ատեն շարունակելով իր ենք, այլ նո յնիսկ Հզօրագոյն թեկնածուն միաձայնութեամբ առաջարկուի Հինգ
իշխանութեանց յա—
մանածը ներկել : Մեծերուն կողմ է , Անգլիա , Մ * ԱաՀանգ ներ , Խ .
ջորգա կան սերունդներ ը աստիճանաբար կբ Հ եռա–
Գաղտնիք չէ , դարձեալ, որ երկու կողմերն ալ նան, առօրեայ Միութիւն, 0) ր ան ս ա եւ Չինաստան ։ Այս պետ ո ւ–
կեանքի վազքին Հետ զանց քնելով
Հրապուրիչ իսայծեր կը ներկայացնէին թուբքիոյ։ իրենց ծնողներու թ իւննե րէն իւրաքանչիւր ր իրաւունք ունի վեթօ
Հայրեական փառաւո ր անցեալն
Ա ենք չորս - Հինգ տարի զրկուած՝ էինք ար~ գնելու (մերժելու^ ։ Հետեւաբար դժուար է գրտ–
ու պատմական արժէքները։ Օրուան Հեւ ի Հեւ
տաքին յա ր ա րե ր ո ւթ ի ւնն ե ր է եւ ազատ մամ ուլէն ։ տուա յտանքին նեք մէկբ որ միաձայն Հաւանութիւն վայելէ ։
զուգընթաց , ժամ ան ա կա կ ի ց սե
Բայց , ինչ որ կյւցանք իմ՛անալ զանազան առիթ– րունդը առաւելաբար Այս կացութեան մէջ, անգ լ • կառավարութիւ
ւէա յե լքի , Հ եշա ժամ անցնե–
սերով, չափէն աւելի պերճախօս է ։ նը Մ* ՆաՀանգնեըուն դիմեց, որպէսզի խնդրեն
Այ ս պէս , իր աղ եկ աղը ի ւր է կը Հաւաստէ ին % բու եւ պարասրաՀնեբու ժխորի մէջն է որ կը
ոօր • ԱյզընՀաուըրէն որ ետ առնէ իր Հրաժարա
խոստացած սպառէ իր լաւագոյն ուժը։
թէ ե ւ Ան գլի ա ե՛ ւ Գերմ անիտ Հողե ր կանը։ Բայց Պ* Պրրնզ պատասխանեց թէ զօրւսվա–
Ո ւր ո ւկո լա յ ի Հայ գաղութը , Հակառակ ի ր ո–
են Աուրիայէն, իրաքէն եւ կ ո վկաս էն ։ ր ր քէճռապէս մերժած է եւ պիտի մնայ ն ա խ ա գա Հ
բակին , իրապէս գնաՀատելի գործ մբ կատարած
թուրք ծանօթ Հ ր ա պա ր ա կագիր ը , ՀԻ1սհյի՚՚ս Մ * ՚կտՀանգներու ընգՀ * սպայակոյտին ։ Երկրորդ
է ։ Գաղթականական առաջին կարաւանին Հետ
ճաՀիտ Եալչրն , կը գրէր թէ Գերմանիա 1941//*/ թեկնածուն է Պ ՛Ւարն , Անգլիո յ նախորդ արտաքին
սկսած է զօրավիգ Հանդիսանալ ամէն այն ձեռ
բաժին խոստացած էր կովկասէն, բայց իրենք նաիսարաբը , ոբ նո յնպէս դժուարութեան մ ատ–
նարկներ ուն,, որոնք այս կամ այն ձեւով խթան
մերժեցին։ նուած է , իբբել վարիչը պաՀ պան ո զա կան կուսակ
կրցած են ըլլալ ա զգա պա Հ պան մ ան ։ Տ՛ամ անակա–
1 943// ն գերմ ան ծովակալ մ ը կբ ճգնէր « սլ ա ա - ցութեան ( ՋրրԼ\Իէ օգա փո խութ եան զա ցած է՝) *
ւոբ եկեղեցիի կողքին Հաստատուած են նաեւ ազ
մ ական փաստերով» ապացուցանել թէ թաթում ը Մ ոսկուա կլառաջարկէ Ուոշինկթընի եուկոսլաւ
գային գպրոցնեբ եւ այսօր Հինգ կրթական վա–
թուրքիո յ կը պա տ կտնէ ր 200 տարիէ ի վեր եւ դեսպանը , Պ * Ս իմի չ , որ ա յնքան ալ ծանօթ չէ
ռարաննեքբոլ սեմէն ներս շուրջ 500 Հա յ մ անուկ–
պէտք է անոր վերադարձուի ։ Միեւնոյն ատեն ա– միջազգային շրջանակներու ^էջ՛ Աւելի բախտա
ներ եթէ ոչ լիակատար ազգա յին դաստիարակու
գատօլբէն կբ գործէր Համ՝աթու բանական կազմա ւոր թեկնածու մբ կը Համարուի Պ՛ Փիբսըն, Ուո
թիւն մը կը ստանան , զոնէ մայրենի լեզուն սոր–
կերպութիւնը ։ շինկթընի քանատական դեսպանը, ոը մասնակցած
«ր ձ Լ .՛յ/լ կուտ՛աէր՛՛ր–՛՛–շ՝– անկսաատաոկավաըթոտաւ–* * ^Լեյու եւ գրել կարդա լու վարժութիւնբ Կ՝ Ի՛ լ՛՛՛՛ Հ բազմաթիւ մ իջա զգա յին »ժող ովներ ու եւ վերջերս
նախագաՀն
թիւնր Պոլիսել ւիոխագրել ցնեն ։ Բոլոր վարժարաններու մ էջ ալ պարտա էր Ս1^1ք^քՀ^/ք (Ամ երիկեան նպաստա
լէաթի ոսկորները , եւ պաշտօնապէս կր մսէսնակ– դրաբար կը դասաւանդեն նաեւ մէկ մէկ տեղացի մատոյց Եւրոպայի Օգնութեան Համար) :
ցէր անոր յիշատակարանին բացման , Պ"լսոյ մէջ ։ ուսուցիչներ, իսկ անկէ ետք երկու Հայ մանկա
Գերմանիան կոբծանեցաւ , սակայն Մեծն Բրի՜ վարժներ ։ Նոյն նիստին մէջ, ընգՀ * <^ոՂո1Լր ընտրեց եօ
տան իա եւ Մ * ՆաՀ անզներ բ կը շարունակեն Հ ո– Ինչպէս ամէն տեգ, Հոս ալ ուսուցչական կազ թը փոխ—նախագաՀներ , Հետեւեալ երկիրներու
վ անաւորել թո ւքքիան , բաբո յա պէս թէ նիւթա մը իր մակարդակէն շատ վար է, եւ դպրոցական պա տ ո ւի ր ա կո ւթ ե ան ց նա խագաՀներ էն , 5> ր ան—
պէս ։ Եւ առի իժ չեն փախցներ , իրենց Համակրանքը գասբնթացքնեբոլ աստիճանը մ իջա,կ ։ Կ ր պակս ին սա , ել* Միութիւն, Չինաստան , Հարաւ Ափրիկէէ
յայտնելու Համար ։ նաեւ միատարր գասաւանգութեան ձեւը ու դաստ– Միութիւն , Անգլիա , Ա * ՆաՀանգնեբ եւ Վենե–
Պաշտօնապէս Հաստատուեցաւ որ Ամերիկա դիրքեր ։ ՛Լ, ի ւթ ա կան մ իջոցնեբն ալ ա յնքան յուսա֊ ցուէլլա : (Հետո յ միաձա յն ո ւթե ամ ը բնտ րուեցան
ցիներ բ երեք օգակայաններ կը շինե՛ն թուբքիոյ տոլ չեն, ու Հակառակ գաղութի տնտես * բարե վ եց կա ր ե ւո բ յանձն աժ ո զո վնեբոլ նախագաՀնե ր ը •
մէջ, իւրաքանչիւր բ 20 միլիոն տոլարի։ V՝ իւս կեցութեան , դժուարութեամբ է որ կը Հ ո գա ց ուին 1, Բազաքական^ ել ԱպաՀովութեան է)ոբՀուրդ
•կոզմէ , 500 միլիոն տոլարի վարկ մ բ բացած են ։ կրթական ծախքերբ : Գ պբ ո ց ա կաննե բ ո ւ ամ սա֊ Լմէջն ըլլալով սպառազինութեանց կրճատումը) ,
«Կաղէթ տը Լօ զան» ի լաւատեղեակ թղթակի վճարներէն զատ , Հ ո գա բա րձո ւթ ի ւննե ր կամ կըր՜ Մանուէլսքի , հքորՀրգային Ուկրայնայի արտաքին
ցը, Տոքթ* Նէրին է* Կիւն ուրախութեամբ կբ ծա– թական մարմինները սա ի պո լած են թոլոը Հայրե– գործավար բ - 2 « Տնտեսական 8 ան ձն աժ ո զո ւթ
նուցանէ թէ թուրք անտեսական յանձնաժողով մբ ն ակից ն եր ո ւն գի*ք ել ե լ ա ա ր ե կ ան կ ր թ ա կան տուր ՝Բոնտէրսքի, ԼեՀասաանի ելմտական նախարարը,
կը գործէ Մ* *(,աՀ անզներ ուն մէջ ել թէ Հազար քերով Հալտստրակշռել եկամուտը ։ 3* Ըն՛կերային, Մարդասիրական եւ Մշակոյթի
թուրք ճարտարագէտներ , որոնք իրենց 1ի^էա,/՚"~ Հակառակ ալս ամէն ճիգերուն , տարուէ տա Յանձն/սժ /ւզով՝ ՀեէյԳձՐ » Նոր Զելանտտյի վարչա–
կաննեըը ստացած էին ամ եր ի կետն Համ ալս ար ան բի նուաղիլ սկսած է Հայ դպրոցներ յաճ տիւ ողնե պեաբ . 4 • Գաղթավայրերու խնամակալութեան
ներու մէջ, թուբքիա վերադարձած են։ լ՛ու թի ւը ։ Գ ժբ ախտար ար ղ ա զիժ ական ութ եան Տանձնաժոզովճ Տոքթ • Մ աք էքէրն , Ուրուկուայի
— « Պ • Աչըքալըն , ԼոԱառսի թրքական նոր սկզբնական գժ ո լա\ր ո ւթիւննե ր էն վերջ , մեր Հայ Լոնաոնի դեսպանը, ՚ 5* Վարչական եւ ելեւմուտ–
դեսպանը, կարեւոր բանակցոլրփւնսեբ կը վարէ: րենակիցներու նիւթական վերելքը մոռցնել կու քի Յանձնաժողով՝ Ֆ ՚ ՚ ՚ ր է " Խուրթ Աուբիոյ խոր–
Թրքական բսւնակո նոր լրացոլց իր գերՀարդիական տայ շատ մը բաներ , ինչպէս նաեւ նաՀապետա– Հրգարանին նախագաՀը, 6* Իրաւագիտական
սպառազինումը . մէջն Ըլլալով օդատորմիղը եւ , կան կենցաւլն ու Հայկական Գ՚գրոռլ՛ ՚*
Յանձնաժողոէթ Տոքթ* Ե իմինէս՝՝ Փանամայի նա–
նաեւ շնորհիւ իր ռազմագիտական կացութեան զ»ր իսորգ արտաքին նախագաՀը :
կր պարտի իր աշխարհագրական դիրքին, կր կար
ծուի թ է պիտի կրնայ դիմադրել հզօր հակառա ԱյսոլՀանգերձ կայ փոքրաթիւ զանգուած բյ ԱՆԱԿՆԿԱԼ ՄԸ
կորդի մ ր : Բփթ-օ եւ Միխայլովիչ ալ նոյնը
չըրի՞ն »: որ կբ շար ո ւն ակէ վա ռ պաՀ ել Հայր են ի գա զա– Շաբաթ օր անակնկւ Ղ ՄԱ
ւիաբներու կայծը։ Հայ գազութը օժտուած է նաեւ վութեան ՚գԵցլ Աս,
խո րՀ ուրդի վեց ո չ-մնայուն անդտմնե–
խոստմալի ու առաջաւոր սերունդով մը ։ \թորերէն
բուԱ ընտրութեան առթիւ՛, Խո\րՀբղային պատուի
շատերը արդէն բարձր ագո յն մ ասնագիտական
րակը առաջարկեց յետաձգել ընտրութիւնը, որ
Այս ճամ բուն վրա յ , իսկապէս յատկանշական վարժարաններ ու Համ ա լսարաններ աւարտած բլ–
պէսզի ժամանակ ունենան աւելի լայն խորՀբգակ–
է Անգժոյ գէքքը. ՝• լալով, ի բրել բժիշէլներ , իրաւաբաններ, ճարտա
ցութ իւննե ր կատարելու : Մ • ՆաՀանզներու ար
Լոնտոնի մեր աշխատակիցս ձԹայմղֆի ա ղ– րապետներ , ե ր կր ա չա փնե ր , դեղագործներ , ա–
տաքին նախարարը անմի^ապէօ ոտքի ելլելով,
ղուած նամակով մր (1944 Գեկտեմբեբ 29) գառ– աոաւԲսարո յժներ , ելայ լ մեքենական գիտութեանց
յայտարարեց թէ ո ա ի սլա ած է ընդդիմանալ այո
•նօրէն դիտել կուտայ թե անգլիական մամա լ ր ո չ– Հ Լ տեւողներ օրէ օր իրենց պատուաւոր աո եզր կը
առաջարկին : «Եթէ ի/նգէրը մասնաւոր ժողովի մբ
րտրեկամական դիրք ժ՛ր բռնած է Հ՚"յ ժողովուր գրաւեն թէ Հայ եւ թէ օտար շրջանակներս լ մէջ ։
՚ Լ Ր ա յ ԸԱ"՚Ր ) յօժարութեամբ կը Համաձայնէի։
դին վերաբերեալ Հարցերու մէԼ։ Եկեղեցական գործը, որ երբեմն էսռովյսյոյղ
Բայց Հոս 51 ազգեր ենք եւ բոլորս ալ կ՛ուզենք
— « Նախ եւ աււաջ կ ՚ ո լ զ է ի շեշտել սա իրողու վկճե բու պատճառ եղած է այս գաղութին մէ9 ,
արագօրէն յաոաԼ տանիլ մեր գ&բծը» ։ Անգլիո յ
թիւնը թ է ՝ 1923էն ի վեր, բրիտանական մ՛ամուլը այժմ կրկին վերազարթումի Տամբուն մ ԷԼ է ։ Այլ՜
արտաքին նախարարն ալ բնգգիմացալ յետաձըգ–
Հայերու հանդէպ կը վարուի ե թ է ոչ արհամար եւս տարակարծութիւն չկայ եկեղեցիի չո։՝Հ՚լ՝ 1
ման, վճռապէս յայտարարելովն թէ «վտանգաւոր
հանքով եւ թշնամութեամբ ,ւաւ նուաղն, կատարեալ եւ Մոնթէվիտէոյի Հ այ գաղութ ր այժմ մայրաքա
նախընթաց մը» ստեղծած պիտի ըլլան։ Այս ճառե
անտտրբերութեամբ : Այս ժխտական դիրքդ շա– ղաքի լաւագոյն պողոտաներէն մէկուն վրայ ծա
րուն վրայ ռուսական աո աղարկը մերժոլեցաւ ()ի
բունակուեցաւ ամբողջ պատհրատքի ընթացքին » : խու առած է րնդարձակ Հողամաս մրչ, որ աւելի
. • Հ
Գեռ կր խօսինք այո մասին; կր բաւէ արձա քան 20.000 տոլար արժողութիւն մր ունենալով
նագրել անողոք իրականա թիւնր , Հակառակ ա– նաեւ կրկնապատիկ դումաբնեբու կր կարօտի Հ Շրջանի ազգային մարմինը կը ներկայացնէ
մէն բանի , Թուրքիան միշտ կր մնայ ձեռքի վրայ, Օետագային կարելի պիտի ըլլայ թէ եկեղեցի և թէ Կեդր . Վարչական էՕոբՀուրղը, որ տարուէ տարի
գլխու վբայ ։ մասնաւոր սբաՀ ել այլ յարակից շինո ւթիւննե ր կը վերանորոզուի եւ որուն կը մասնակցին 350
Վարպետ ձեռնածու, ան յաջողած է նորէն կառուցանելով գոՀացնե լ գաղութ ի կենսական սլա֊ գործօն անգամներ : հէորՀոլրգը տարեկան չո՚–րէ\
կուրին երեսը ելլել, ցնոր տնօրինութիւն: Մինչեւ Հանիները: Բոլոր այս եկամուտները պիտի գոյա տասը Հազար փեսօ եկամուտ մը ունի, որ նոյնու
անգամ լեզու փնտռելով էյ. Միութեան Հետ, որ նան գաղութի զոՀաբերութեամբ։ Եթէ երբեմն թեամբ ազգային Հողերու կր արամագբուի : Ուրիշ
կր շարունակէ խորՀրղաւոր գիրք մր բռնել, ինչ կ՝ըլլան բացառիկ նուէրներ , մնացեալը պիտի Հո մ՚անրամ՚ասնութ՚իւններ՝ յաքորդով։
պէս պատմա՛կան Ծփինքսլւ: գայ ժողովուրդի ստուար մեծամասնութիւս^ը*^։ ՄՄԲԱՏ ԹՈՐԳՈՄԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
- ք՜ՕՈճ^ 1925 - գհԱք տ ո ւ ա ծ հ Թու^իպ
Շ. .Տ 376.286
17, 8ս6 0աո6Տա6 - ԲՃ1ԱՏ (136) ՍՀ՚ԳԼԻոյ երեսփ * ժողովփն Գեկտեմբեր \ 9ի
ա՛. 008. 15-70 - 0. 0. Ր. Ր*ոտ 1678-63
ք՝6.*նԵԳՈ՚ս Տար. 750, Ցամ՚ս. 400, Յամս. 200 ֆրանք նիստին մէջ, աշխատաւորական երեսփոխան Պ*
Սաճ 15 .Խամս՛ 1946 Երեքշաբթի 15 Ցոլնուար տճօն Լիլիս Հարցուց պատերազմական նախարա
ԴՐԼ\ք–*–Խ$*ք–*՛ րին թէ ի^նչ է արժէքը պատերազմ ի ատեն թուբ
քիոյ տրուած ռազմամթերքին եւ ի^նչ պայմաննե
Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱ^ԵԱՆ ԳԻՆ՝ 3 Ֆթ րով ար ո ւեց ան :
ԺԸ • ՏԱՐԻ - 1Տ« ձոո&ք 8 ° 4Տ09֊՚եոբ շրջան թ ի ւ 238 Պատերազմական նախարարութեան ներկա յա–
լուցիչը պատասխանեց , գրաւոր* Պատերազմի
շրջանին ռազմամթերք տրամ ա գրուեցաւ թրքա
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ ՆԱՄԱԿՆԵՐ ՀԱՐԱՒ– ԱՄԵՐՒԿԱՑԷՆ կան կառավարութեան Համաձայն 1938^ եւ 1939^
Սպառազինութեանց վարկերուն, Համագումար 34
մ իլիոն ս թե բլին արժոզութեամր ; Ասկէ զատ ,
ՄԻՇՏ ՋհՌ՚ԲԻ ՎՐԱՍ ՈհՐՈհԿՈԻԱՏԻ ՀԱՑ ԳԱ՚ՀՈԻԹԸ 1943 Աարիլ \էն մինչեւ Տ ունիս 15 կարգ մր ռազ–
մ ական նիւթեր Հա յթա յ իժ ո լա ծ են մ օտաւո րապէս
՝ք*Էէ անգին պիտի կարդաք պաշտօնական էոլր 26 միլիոն ս թեր լին արժէքով, Համաձայն Փոխա
մԱ , Ա՛նգլիո յ պատերազմական նտիսա բարու Հարաւ. Ամերիկայի երեք Հանրապետութիւն– դարձ Օգնութեան պայմ աններ ո ւն , յանուն Ա իաց
թեան ներկա յացուցիչը , սլա տ ա ս խ ան ե լո ւի երես– ներոլ մէշ՝ ցբոլահ՜ Հայկական գաղո ւթներէն մէկն եալ Ազգերու ընգՀանուր շաՀերուն ։ թրքական կա
փոիւանի մ ր Հարցումին , գրաւ.ո րապէս Հաստա– 1 ալ Ըւրուկուան է , աւելի քան Հինգ Հազար Հայու ռավարութեան Հաղորդուած է թէ 1945 Յունիս
ա ա հ կ թէ բրիտանական կա ո տ վար ո ւթ ի ւն բ 60 թեամբ։ Ամէնէն կարեւորը Արժանթինէն վերջ ։ 1 եէն սկսեալ ռազմ անիւթ պիտի ճարուի մ իայն
մ ի լիան սթեր լին արժէքով գէնք եւ. ռազմ անիւթ Պէտք է աւելցնել նաել շուրջ Հազար նորեր , ո– վճարումով ։
ճարած է թուրքիս յ, պատերազմի ընթացքին։ բոնք այս օտար ափերուն վրայ ծնած ԼՀԼԼալոՎ
ալ 1լ օգնէին թէեւ բնիկներ կբ սեպուին , բայց եւ այնպէս մաս մ՚իացհաւ Ազգեաւ ժողովը
Գաղտն իք չէ ո ր Մ * ՆաՀանգներն եւ Գերմ ան իա ։ • մ բ առ ա յժմ կա րե լի եղած է Հայ կեանքին շա զ–
թուրքիո յ վերազի նմ ան ։ ք՚նչպէս //- I կապուած պաՀել։ Եթէ շատերը բնաւ տեղեակ չեն
Կարճ խօս քով , երկու կողմ ե րն ալ կը մրցէին Ա իացեալ Ազգերու բնգՀ * ժողովի ուրբաթ օր
օգտագոր– մայրենի լեզուին , այսպէս թէ այնպէս կապուած
րարոլ Հետ, սիբաշաՀելոլ եւ ի Հարկիս ուան նիստին մէջ կաբելի չեղաւ ընտրել ընգՀ *
կը մնան իրենց ծնողներուն ու ընտանեկան բարքե
ծե Լու Համար Անգաբան ։ քարտուղարը , որ պիտի պաշտօնավարէ Հինգ տա
րուն ։ Ո չ մ իա յն Հա յե րս , որ պետական եւ ա յ ք
1էյս վերջինն ալ , իր կարգին ,կբ ժ՜պտէր երկու բազմ աթ իլ ազգային րի , 9000 սթերլին տարեթոշակով։ Պայման է որ
Հնա րա ւո ր ո ւթ իւննե բ է զուրկ
կոզմերուն , մ ի ե ւն ոյն ատեն շարունակելով իր ենք, այլ նո յնիսկ Հզօրագոյն թեկնածուն միաձայնութեամբ առաջարկուի Հինգ
իշխանութեանց յա—
մանածը ներկել : Մեծերուն կողմ է , Անգլիա , Մ * ԱաՀանգ ներ , Խ .
ջորգա կան սերունդներ ը աստիճանաբար կբ Հ եռա–
Գաղտնիք չէ , դարձեալ, որ երկու կողմերն ալ նան, առօրեայ Միութիւն, 0) ր ան ս ա եւ Չինաստան ։ Այս պետ ո ւ–
կեանքի վազքին Հետ զանց քնելով
Հրապուրիչ իսայծեր կը ներկայացնէին թուբքիոյ։ իրենց ծնողներու թ իւննե րէն իւրաքանչիւր ր իրաւունք ունի վեթօ
Հայրեական փառաւո ր անցեալն
Ա ենք չորս - Հինգ տարի զրկուած՝ էինք ար~ գնելու (մերժելու^ ։ Հետեւաբար դժուար է գրտ–
ու պատմական արժէքները։ Օրուան Հեւ ի Հեւ
տաքին յա ր ա րե ր ո ւթ ի ւնն ե ր է եւ ազատ մամ ուլէն ։ տուա յտանքին նեք մէկբ որ միաձայն Հաւանութիւն վայելէ ։
զուգընթաց , ժամ ան ա կա կ ի ց սե
Բայց , ինչ որ կյւցանք իմ՛անալ զանազան առիթ– րունդը առաւելաբար Այս կացութեան մէջ, անգ լ • կառավարութիւ
ւէա յե լքի , Հ եշա ժամ անցնե–
սերով, չափէն աւելի պերճախօս է ։ նը Մ* ՆաՀանգնեըուն դիմեց, որպէսզի խնդրեն
Այ ս պէս , իր աղ եկ աղը ի ւր է կը Հաւաստէ ին % բու եւ պարասրաՀնեբու ժխորի մէջն է որ կը
ոօր • ԱյզընՀաուըրէն որ ետ առնէ իր Հրաժարա
խոստացած սպառէ իր լաւագոյն ուժը։
թէ ե ւ Ան գլի ա ե՛ ւ Գերմ անիտ Հողե ր կանը։ Բայց Պ* Պրրնզ պատասխանեց թէ զօրւսվա–
Ո ւր ո ւկո լա յ ի Հայ գաղութը , Հակառակ ի ր ո–
են Աուրիայէն, իրաքէն եւ կ ո վկաս էն ։ ր ր քէճռապէս մերժած է եւ պիտի մնայ ն ա խ ա գա Հ
բակին , իրապէս գնաՀատելի գործ մբ կատարած
թուրք ծանօթ Հ ր ա պա ր ա կագիր ը , ՀԻ1սհյի՚՚ս Մ * ՚կտՀանգներու ընգՀ * սպայակոյտին ։ Երկրորդ
է ։ Գաղթականական առաջին կարաւանին Հետ
ճաՀիտ Եալչրն , կը գրէր թէ Գերմանիա 1941//*/ թեկնածուն է Պ ՛Ւարն , Անգլիո յ նախորդ արտաքին
սկսած է զօրավիգ Հանդիսանալ ամէն այն ձեռ
բաժին խոստացած էր կովկասէն, բայց իրենք նաիսարաբը , ոբ նո յնպէս դժուարութեան մ ատ–
նարկներ ուն,, որոնք այս կամ այն ձեւով խթան
մերժեցին։ նուած է , իբբել վարիչը պաՀ պան ո զա կան կուսակ
կրցած են ըլլալ ա զգա պա Հ պան մ ան ։ Տ՛ամ անակա–
1 943// ն գերմ ան ծովակալ մ ը կբ ճգնէր « սլ ա ա - ցութեան ( ՋրրԼ\Իէ օգա փո խութ եան զա ցած է՝) *
ւոբ եկեղեցիի կողքին Հաստատուած են նաեւ ազ
մ ական փաստերով» ապացուցանել թէ թաթում ը Մ ոսկուա կլառաջարկէ Ուոշինկթընի եուկոսլաւ
գային գպրոցնեբ եւ այսօր Հինգ կրթական վա–
թուրքիո յ կը պա տ կտնէ ր 200 տարիէ ի վեր եւ դեսպանը , Պ * Ս իմի չ , որ ա յնքան ալ ծանօթ չէ
ռարաննեքբոլ սեմէն ներս շուրջ 500 Հա յ մ անուկ–
պէտք է անոր վերադարձուի ։ Միեւնոյն ատեն ա– միջազգային շրջանակներու ^էջ՛ Աւելի բախտա
ներ եթէ ոչ լիակատար ազգա յին դաստիարակու
գատօլբէն կբ գործէր Համ՝աթու բանական կազմա ւոր թեկնածու մբ կը Համարուի Պ՛ Փիբսըն, Ուո
թիւն մը կը ստանան , զոնէ մայրենի լեզուն սոր–
կերպութիւնը ։ շինկթընի քանատական դեսպանը, ոը մասնակցած
«ր ձ Լ .՛յ/լ կուտ՛աէր՛՛ր–՛՛–շ՝– անկսաատաոկավաըթոտաւ–* * ^Լեյու եւ գրել կարդա լու վարժութիւնբ Կ՝ Ի՛ լ՛՛՛՛ Հ բազմաթիւ մ իջա զգա յին »ժող ովներ ու եւ վերջերս
նախագաՀն
թիւնր Պոլիսել ւիոխագրել ցնեն ։ Բոլոր վարժարաններու մ էջ ալ պարտա էր Ս1^1ք^քՀ^/ք (Ամ երիկեան նպաստա
լէաթի ոսկորները , եւ պաշտօնապէս կր մսէսնակ– դրաբար կը դասաւանդեն նաեւ մէկ մէկ տեղացի մատոյց Եւրոպայի Օգնութեան Համար) :
ցէր անոր յիշատակարանին բացման , Պ"լսոյ մէջ ։ ուսուցիչներ, իսկ անկէ ետք երկու Հայ մանկա
Գերմանիան կոբծանեցաւ , սակայն Մեծն Բրի՜ վարժներ ։ Նոյն նիստին մէջ, ընգՀ * <^ոՂո1Լր ընտրեց եօ
տան իա եւ Մ * ՆաՀ անզներ բ կը շարունակեն Հ ո– Ինչպէս ամէն տեգ, Հոս ալ ուսուցչական կազ թը փոխ—նախագաՀներ , Հետեւեալ երկիրներու
վ անաւորել թո ւքքիան , բաբո յա պէս թէ նիւթա մը իր մակարդակէն շատ վար է, եւ դպրոցական պա տ ո ւի ր ա կո ւթ ե ան ց նա խագաՀներ էն , 5> ր ան—
պէս ։ Եւ առի իժ չեն փախցներ , իրենց Համակրանքը գասբնթացքնեբոլ աստիճանը մ իջա,կ ։ Կ ր պակս ին սա , ել* Միութիւն, Չինաստան , Հարաւ Ափրիկէէ
յայտնելու Համար ։ նաեւ միատարր գասաւանգութեան ձեւը ու դաստ– Միութիւն , Անգլիա , Ա * ՆաՀանգնեբ եւ Վենե–
Պաշտօնապէս Հաստատուեցաւ որ Ամերիկա դիրքեր ։ ՛Լ, ի ւթ ա կան մ իջոցնեբն ալ ա յնքան յուսա֊ ցուէլլա : (Հետո յ միաձա յն ո ւթե ամ ը բնտ րուեցան
ցիներ բ երեք օգակայաններ կը շինե՛ն թուբքիոյ տոլ չեն, ու Հակառակ գաղութի տնտես * բարե վ եց կա ր ե ւո բ յանձն աժ ո զո վնեբոլ նախագաՀնե ր ը •
մէջ, իւրաքանչիւր բ 20 միլիոն տոլարի։ V՝ իւս կեցութեան , դժուարութեամբ է որ կը Հ ո գա ց ուին 1, Բազաքական^ ել ԱպաՀովութեան է)ոբՀուրդ
•կոզմէ , 500 միլիոն տոլարի վարկ մ բ բացած են ։ կրթական ծախքերբ : Գ պբ ո ց ա կաննե բ ո ւ ամ սա֊ Լմէջն ըլլալով սպառազինութեանց կրճատումը) ,
«Կաղէթ տը Լօ զան» ի լաւատեղեակ թղթակի վճարներէն զատ , Հ ո գա բա րձո ւթ ի ւննե ր կամ կըր՜ Մանուէլսքի , հքորՀրգային Ուկրայնայի արտաքին
ցը, Տոքթ* Նէրին է* Կիւն ուրախութեամբ կբ ծա– թական մարմինները սա ի պո լած են թոլոը Հայրե– գործավար բ - 2 « Տնտեսական 8 ան ձն աժ ո զո ւթ
նուցանէ թէ թուրք անտեսական յանձնաժողով մբ ն ակից ն եր ո ւն գի*ք ել ե լ ա ա ր ե կ ան կ ր թ ա կան տուր ՝Բոնտէրսքի, ԼեՀասաանի ելմտական նախարարը,
կը գործէ Մ* *(,աՀ անզներ ուն մէջ ել թէ Հազար քերով Հալտստրակշռել եկամուտը ։ 3* Ըն՛կերային, Մարդասիրական եւ Մշակոյթի
թուրք ճարտարագէտներ , որոնք իրենց 1ի^էա,/՚"~ Հակառակ ալս ամէն ճիգերուն , տարուէ տա Յանձն/սժ /ւզով՝ ՀեէյԳձՐ » Նոր Զելանտտյի վարչա–
կաննեըը ստացած էին ամ եր ի կետն Համ ալս ար ան բի նուաղիլ սկսած է Հայ դպրոցներ յաճ տիւ ողնե պեաբ . 4 • Գաղթավայրերու խնամակալութեան
ներու մէջ, թուբքիա վերադարձած են։ լ՛ու թի ւը ։ Գ ժբ ախտար ար ղ ա զիժ ական ութ եան Տանձնաժոզովճ Տոքթ • Մ աք էքէրն , Ուրուկուայի
— « Պ • Աչըքալըն , ԼոԱառսի թրքական նոր սկզբնական գժ ո լա\ր ո ւթիւննե ր էն վերջ , մեր Հայ Լոնաոնի դեսպանը, ՚ 5* Վարչական եւ ելեւմուտ–
դեսպանը, կարեւոր բանակցոլրփւնսեբ կը վարէ: րենակիցներու նիւթական վերելքը մոռցնել կու քի Յանձնաժողով՝ Ֆ ՚ ՚ ՚ ր է " Խուրթ Աուբիոյ խոր–
Թրքական բսւնակո նոր լրացոլց իր գերՀարդիական տայ շատ մը բաներ , ինչպէս նաեւ նաՀապետա– Հրգարանին նախագաՀը, 6* Իրաւագիտական
սպառազինումը . մէջն Ըլլալով օդատորմիղը եւ , կան կենցաւլն ու Հայկական Գ՚գրոռլ՛ ՚*
Յանձնաժողոէթ Տոքթ* Ե իմինէս՝՝ Փանամայի նա–
նաեւ շնորհիւ իր ռազմագիտական կացութեան զ»ր իսորգ արտաքին նախագաՀը :
կր պարտի իր աշխարհագրական դիրքին, կր կար
ծուի թ է պիտի կրնայ դիմադրել հզօր հակառա ԱյսոլՀանգերձ կայ փոքրաթիւ զանգուած բյ ԱՆԱԿՆԿԱԼ ՄԸ
կորդի մ ր : Բփթ-օ եւ Միխայլովիչ ալ նոյնը
չըրի՞ն »: որ կբ շար ո ւն ակէ վա ռ պաՀ ել Հայր են ի գա զա– Շաբաթ օր անակնկւ Ղ ՄԱ
ւիաբներու կայծը։ Հայ գազութը օժտուած է նաեւ վութեան ՚գԵցլ Աս,
խո րՀ ուրդի վեց ո չ-մնայուն անդտմնե–
խոստմալի ու առաջաւոր սերունդով մը ։ \թորերէն
բուԱ ընտրութեան առթիւ՛, Խո\րՀբղային պատուի
շատերը արդէն բարձր ագո յն մ ասնագիտական
րակը առաջարկեց յետաձգել ընտրութիւնը, որ
Այս ճամ բուն վրա յ , իսկապէս յատկանշական վարժարաններ ու Համ ա լսարաններ աւարտած բլ–
պէսզի ժամանակ ունենան աւելի լայն խորՀբգակ–
է Անգժոյ գէքքը. ՝• լալով, ի բրել բժիշէլներ , իրաւաբաններ, ճարտա
ցութ իւննե ր կատարելու : Մ • ՆաՀանզներու ար
Լոնտոնի մեր աշխատակիցս ձԹայմղֆի ա ղ– րապետներ , ե ր կր ա չա փնե ր , դեղագործներ , ա–
տաքին նախարարը անմի^ապէօ ոտքի ելլելով,
ղուած նամակով մր (1944 Գեկտեմբեբ 29) գառ– աոաւԲսարո յժներ , ելայ լ մեքենական գիտութեանց
յայտարարեց թէ ո ա ի սլա ած է ընդդիմանալ այո
•նօրէն դիտել կուտայ թե անգլիական մամա լ ր ո չ– Հ Լ տեւողներ օրէ օր իրենց պատուաւոր աո եզր կը
առաջարկին : «Եթէ ի/նգէրը մասնաւոր ժողովի մբ
րտրեկամական դիրք ժ՛ր բռնած է Հ՚"յ ժողովուր գրաւեն թէ Հայ եւ թէ օտար շրջանակներս լ մէջ ։
՚ Լ Ր ա յ ԸԱ"՚Ր ) յօժարութեամբ կը Համաձայնէի։
դին վերաբերեալ Հարցերու մէԼ։ Եկեղեցական գործը, որ երբեմն էսռովյսյոյղ
Բայց Հոս 51 ազգեր ենք եւ բոլորս ալ կ՛ուզենք
— « Նախ եւ աււաջ կ ՚ ո լ զ է ի շեշտել սա իրողու վկճե բու պատճառ եղած է այս գաղութին մէ9 ,
արագօրէն յաոաԼ տանիլ մեր գ&բծը» ։ Անգլիո յ
թիւնը թ է ՝ 1923էն ի վեր, բրիտանական մ՛ամուլը այժմ կրկին վերազարթումի Տամբուն մ ԷԼ է ։ Այլ՜
արտաքին նախարարն ալ բնգգիմացալ յետաձըգ–
Հայերու հանդէպ կը վարուի ե թ է ոչ արհամար եւս տարակարծութիւն չկայ եկեղեցիի չո։՝Հ՚լ՝ 1
ման, վճռապէս յայտարարելովն թէ «վտանգաւոր
հանքով եւ թշնամութեամբ ,ւաւ նուաղն, կատարեալ եւ Մոնթէվիտէոյի Հ այ գաղութ ր այժմ մայրաքա
նախընթաց մը» ստեղծած պիտի ըլլան։ Այս ճառե
անտտրբերութեամբ : Այս ժխտական դիրքդ շա– ղաքի լաւագոյն պողոտաներէն մէկուն վրայ ծա
րուն վրայ ռուսական աո աղարկը մերժոլեցաւ ()ի
բունակուեցաւ ամբողջ պատհրատքի ընթացքին » : խու առած է րնդարձակ Հողամաս մրչ, որ աւելի
. • Հ
Գեռ կր խօսինք այո մասին; կր բաւէ արձա քան 20.000 տոլար արժողութիւն մր ունենալով
նագրել անողոք իրականա թիւնր , Հակառակ ա– նաեւ կրկնապատիկ դումաբնեբու կր կարօտի Հ Շրջանի ազգային մարմինը կը ներկայացնէ
մէն բանի , Թուրքիան միշտ կր մնայ ձեռքի վրայ, Օետագային կարելի պիտի ըլլայ թէ եկեղեցի և թէ Կեդր . Վարչական էՕոբՀուրղը, որ տարուէ տարի
գլխու վբայ ։ մասնաւոր սբաՀ ել այլ յարակից շինո ւթիւննե ր կը վերանորոզուի եւ որուն կը մասնակցին 350
Վարպետ ձեռնածու, ան յաջողած է նորէն կառուցանելով գոՀացնե լ գաղութ ի կենսական սլա֊ գործօն անգամներ : հէորՀոլրգը տարեկան չո՚–րէ\
կուրին երեսը ելլել, ցնոր տնօրինութիւն: Մինչեւ Հանիները: Բոլոր այս եկամուտները պիտի գոյա տասը Հազար փեսօ եկամուտ մը ունի, որ նոյնու
անգամ լեզու փնտռելով էյ. Միութեան Հետ, որ նան գաղութի զոՀաբերութեամբ։ Եթէ երբեմն թեամբ ազգային Հողերու կր արամագբուի : Ուրիշ
կր շարունակէ խորՀրղաւոր գիրք մր բռնել, ինչ կ՝ըլլան բացառիկ նուէրներ , մնացեալը պիտի Հո մ՚անրամ՚ասնութ՚իւններ՝ յաքորդով։
պէս պատմա՛կան Ծփինքսլւ: գայ ժողովուրդի ստուար մեծամասնութիւս^ը*^։ ՄՄԲԱՏ ԹՈՐԳՈՄԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
