Page 23 - ARM_19-1946_01
P. 23
ՄԻԱՑԵԱԼ ԱԶԳԵՐՈԻ
Ա ԸՆԳՀ. Ժ/ՂՈՎԸ
Օեշշէօա-Բաբւ՚աէ&եշ : Տ Օ ֊ Լ աՏՏձ&1ՃԻ1 Գփւաւա Խգը՝ քւիզե–ռոՆ1$ր
17 , 1եւ6 Օ&աշտաք - Րձ1ԱՏ (13՛)
ք«.։ 008. 15-70 - 0. 0. Բ. Բյ֊ոտ 1678-63
Բ8.ԺՆԵԳԻն–– Տար. ^0, 6աս"ս. 400, Յաս՞ս. 200 ֆրանք Մ իացեալ Ազգերու կազմակերպութեան ընգհ •
Օւոսոշհէ 13 յ»ւա«ք 1946 Կիրակի 13 Յունուար ձոզուիյլ իր առածին նիստին մէՀ նախագահ ընտրեց
Պելմիոյ արտաքին
նախարարը, Պ՛ Սփաք , որ 46
Խմբագիր՝ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱ՚ե ԳԻ՜Ն՛ 3 Ֆ ք • տարեկան է եւ ընկերվարական : Ընտրութիւնը
յաջոզեցաւ 23ի գէմ 28 ձայնով։
ԺԸ • ՏԱՐԻ - 18" ՃՈՈ66 Ւյ° 4508-'Սոբ շրջան թիւ 237 (իուսերու թեկնա
ծուն էր Պ* Լի) *նոՐ1Լեկիոյ արտաքին նախարարը,
•որուն թեկնածութեան ուժ կուտային նաեւ Լե–
ՄԵՐ ԽՕՍ՝ԲԸ ԹՈԻՐՔԻԱ՚ե ԵՐԷԿ ԵԻ ԱՅՍՕՐ Հ ասա ան եւ ս կա՛ն ա ին ա ւե ան երկիրները։ Ավւաքի
միացաւ
թեկնածութիւնը գրած էր Անդլիա, որուն
ԱԶ՚Բ ԱՄԵՆԵՑՈՒՆ «ԵՐԹԱ՛* ԲԱՐՈՎ* Ֆրանսա ։ մ ասնաւոբ ն շան ա կո ւթ ի ւն մ ը կա
ք՝անգէտներ
տան ընտրական այս առաջին փորձին, ուր մ ե ծ ե–
Լոնտոնի մ եր ա շյխ ա տ ա էլի ո ր կր պատրաստուի (Մասնաւոր թղթակցութիւն ՅԱՌԱՋ/՛) բու ձա յները բաժնուեցան ։ Առ ա յժմ նպաստաւոր
նոր յուշագիր մր ներկայացնելու Լք իացեալ Աղզե– Թուրք մամուլը կը շարունակէ էը2°ըէս ԳԲագիւ կը Համ արուի մթնոլորտը , թէեւ անակնկալներ
ըու&ընդՀ * մոգով ին , որ բաց ւււեցաւ Տ ունվ * 1 Օին ։ ԹրքաՀայերու արձանագրութեան խնդրով։ Թեը– միշտ ալ կրնան պա տաՀ իլ ։ *
Աւելի ճիշդ , պիաի յիշեցնէ այն յուշագիրը Ի^երը, ամէն օր պատրուակ մը ու ձեւ մը կբ գըտ– ինչպէս գրած էինք , ըացման ճառը խօսեցաւ
զոր ն եր կա յա ց ո ւց ած էր Հ ին գ արա ար ին նա խ ա - նեն՝ շ այեբու մ ասին բան մը մրոտելու. Համ ար : Ա"Գչիոյ վարչապետը, Պ* Էլ^ւ1յ 1 "Ր մասնաւորա
րարներուն , անցեալ Աեպաեմբերին , յանուն Հ* Տ եղի անձկութիւնը զիս կը ստիսլէ ամ փ ուի ել կա– ծէ" լեշտեց *
Տ * Դաշնակցութեան
։ (Այգ յուշագրէն 3000 օրի ր ե ԼՈ ր ա գո յն Հատուածներ մ իա յն , 1. Ա ռաջին մ եծ պատերազմ էն վերջը , պետու–
նակ բաժնուած էր մամուլին, անգլիացի եւ մի՜՝ Կարսի նախկին երեսփոխան ՚էթՀէմ Ւզզէթ թիւնները Ազգերու ՛իա շնա կց ութ իւն բ կը Համա
^աղգա յին ե ր ե ւե լին ե ր ո լ. ել զանագան Հ աս տա– Պէնիճէ , որ կր խմբագրէ Հ^կէճէ Փոս թաս ր» անբուն րէին իրենց արտաքին քաղաքականութենէն
տոլթեանց ) : թերթուկ մը, կը գրէ 17 Դեկտեմբեր թուականով* դուրս ։ Ա իացեալ Աղգեբոլ կազմակերպութիւնը
ոձւսնւ
Կդիմանանք թէ ԹրքաՀայ Դատի Պաշտպանու՛ « ԳոՀունակութեամբ պէաք է պէաք է դառնայ տիրական ազդակը ամէն արտա
թեան Փարիզի Տ անձնախումրն ալ , որ ՛Ս՛րբերս գրենք, որ գործի եւ դիրքի տէբ ո չ մէկ Հայ խոր– քին քաղաքականութեան ։
Հեււազիր մր ուղղած էր Աոսկուայի խորՀրգաժո– Հ ս ՚ ծ է ՐսՂաո՜ա2– երթալ Ա ովիէթնե բու Հ բաւէ րին : 2. աԼեըջին պատերազմը պայթեցաւ անոր Հա–
ղովին , գիմ ում պիտի կատարէ նաել Ա իացեալ Մօտ 60 70 Հազար Հայ Հայրենակիցներէ՝ շն՛չին մ ար որ մենք ըաւական ուշադրութիւն չընծա յե–
Ազգերու մ՜ ո զո վին՚, յարմար առիթով մր։ թիւ մը միայն դիմած է ռուս* Հիւպատոսարան ց ինք նախա յարձա կմ ան առաջին արարքներուն ,
Ան շ ո ւ շա միւս գազութներու մ Է9 կազմ ու ան Կասկած չ^Լայ , թէ պիտի չկապենք ոոստքե ր ր մասնաւո րապէս ճափոն ական ար կա ծա խնդրու
մարմիններն ալ Հեռադիրներ սլիտի տեղացնեն , այն Հայերուն , որոնք էլ ուզեն մեկնիլ։ Մեզի կր թեան Ծայր* Արեւելքի մէջ։ հ)աղաղութ իւն ր ան
մնայ րււել*
ինչպէս ուրիշ անճար մ ո զուի ուր զն եր , որոնց ներ Երթաք բարով, ել մաղթել որ ան բաժ ան ելիւ է ։
կա յա ցուց ի շներ ր Հ ամ ախմ բո ւած են Անգլիո յ մ այ– դամ մ ըն ալ չփնտռեն ա յս երկիրը , ուր ապրեցան 3. Պուտերաղմէն խաղաղութիւն անցքը աւելի
րա քաղաքին մէՓ ։ ազատութեան , երջանկութեան եւ բարօրութեան քան ս ա ի պ ո զա կան ել կենսական խնդիր մըն է է
Գերա գոյն փորձն է որ կր կատարուի 51 ազ մէջ • Կը կարծենք , սակայն , որ դիմոզներր կբան Հիւլէական ուժին գիւտը լեցուն է ե՛ ւ վտանգնե
գերու կազմակերպութեան , որ կո չու ահ է ապա– տես են ա յն պար ադան թէ իրենք թ ր քաՀ պա տ ա կ– րով ե1 ւ առաւե լութիւններով։ Հ$*ոզովուրգներուն
Հովելու թազա զո լ թիւն ր՚, նոր Հիմերոլ վրայ, ներ են, ու ենթակայ՝ այն պատասխանատուու– կ՚իյնայ ելք մը զտնել կեանքի ել մաՀուան միջեւ։
ազատութիւն , արդարութիւն , Հաւասարութիւն . . թ՛իւննե բոլն , զորս թրքական օրէնքները կը պա ր– 4. ոռետեսներ բ ել սկեպտիկները նախ կը
Եթէ ա յս բառերը տակաւին կր պաՀեն իրենց .տադրեն : Հա յքենակցութեան օրէնքին Համ աձա յն , շեշտ են Ազգերու Դաշնակցութեան ձախողումը :
իմ աստր, ՄԱԿը (Միացեալ Ազղերու կազմ *) պի Դո րծավա րնե ր ո լ ք# որՀուրղի որոշումով՝ թուրք Անցեալի սխալները իրրեւ գաս պիտի ծառայ են :
տի զ աո նա յ իրական բարիք մր մարդկութեան Հա հայրենակցի իրաւունքը կը կորսնցնէ այն Հայրե— Պէաք է Հաւատք ունենալ նոր կազմակերպութեան
մար , Աղգեբոլ Դաշնակցութեան սնան կութ են էն նակիցը , որ օտար պետութեան մր Հպատակ կը վրայ : •
վեԲչ , ղառնայ , եւ կը Հեռանայ երկրէն : 5. կարելի չէ իսա զա զո ւթիւնը պա Հ պան ել ա–
իրա
ՄԱԿր պիտի յազողի™ գլուխ Հանել այն ինչ որ քյ * Միութիւն կամ Հայաստան մեկնելու^ վւլո ռանց ապաՀուիելու մարդուն Հիմնական
ապաՀո–
չկրցաւ իր աւլո բծել Ազգերու ՛իա շնա կց ո ւթ իւն ր , ւիս յք սնուցանող մեր Հայ Հայրենակիցներուն կբր՜ ւունքները , ազատութիւն , ընկերային
20—25 տարի քաշքշելէ ել Հանգ իււաւո ր բանաձե նանք ըսել թէ գոՀ մնացած չենք իրենց այս ըն վութիւն : Ալազակներր ել նախայաբձակներբ ի–
ւեր քուէարկելէ վեր^ : թաց քէն , որովՀետել Հարցը անՀատական Հան րենց ղին ուռ բները կը գտնեն անժառանգներուն
Փոխանակ աւետաբեր գուշակութիւններ կա գամանք չունի, ել ստացած է օտար պե՜տութեան •մէջ որոնք կորսնցնելու բան մը չունին ; Մ իացեալ
տարելու, փորձենք պարզել այն մթնոլորտ ր ուր մր Հ ր ա ւէ ր ին բացէ ի րաց ել խմրով ին րնգ առաջ Ազդեր ու կազմ ակեր պո ւթե ան Տնտ ե ս ա կան Տանձ–
ւոԼղի էլ ունենա յ յոյս պատմւսկան Համագումարը^ երթալու բնոյթ ը յ Ասիկա՝ ան ւիավւեւսնկւոտո ւ֊թե նէ ւ,աՆ ՛՛զովը նոյնքան աւլդոլ գործիք մ ըն է որքան
Ժ՚ողովը պիտի տեւէ առ նուազն երեք ամիս % աւելի ըան մրն է , ու չենք գիտեր , թէ իշխանու– Ապա Հ ո վ ո ւթ ե ան հք որ Հ ուրդը , պա Հ պան ե լո ւ Հ ամ ար
Օիոունրմ է կ ազղերու ներկա յ ա ց ո ւց ի չն ե ր ր սւմ էն թ իլննեյւ ր ինչ պիտի տնօրինեն կա ս կա ծ ե լին ե– խաղաղութիւնը։
բանէ առա ջ պիտի շան ան ամ ուր Հ իմ եր ու ՜ վրայ րոլն Հանգէպֆ : 6. Վերջապէս , անՀբաժեշտ է ժողովրդային
ոնե, նոր կազմ ա կերպո ւթիւնը : « ԲԱՐԵԿԱՄԻ ԽՐԱՏ » իսորագրին տակ , «Աօն զանգուածներու ա ջա կ ց ո ւվժ ի ւ ն ր , որպէսզի իրա
Անոե ալ ամառ, Ատն Ֆրանչիսկոյի մէջ, ընդ– Տ "՚քի քա»ի խ մ բա զ ր ա պ ե տ Հաս ան ւ*ումչ այբ ( Ա— կան ուժ մը դաոնա յ նոր կազմակերպութիւնը ՚. Ա–
Հանուր , Հիմնական սկզբունքներն էիս "/՚ ստո– սրմ Ուս գ երեսւիոխան) , կր զրէ \^)Դեկտ*ի թիլով* մէն մէկ երկրի ժողովուրդի զաւակները, այրերն
րազբուեցան , մասնաւո ր դաշինքով մր : \յւնտոնի —- « Անոնք, որ կր կարծէին՝ թէ Թուրքիս յ ու կին երր պէտք է Հասկնան թէ իրենց ճակատա
րնդՀ * ^ոԳո,ԼԱ պիտի փորձէ գործի վերածել զա Համար ոչ մէկ արտաքին վտանգ գոյութիւն ունի գիրը վտանգի, տակ է եւ թէ իւրաքանչիւրին Հ ա–
նոնք, բանեցնել այնքան բարդ եւ բազման իւ մե– ա յլեւս , զազատութիւն ու ժ ո զո վր դա պե տ ո ւթիւն մ ար ազղու պաշտպանութիւն մը պիտի դաոնա յ
ո են ւ ՛յ սււ– կ՜՛ուզենք» կը պոռային : Եթէ Իրանի դէպքերբ բա նոր կա զմա կե ը պո ւթ ի ւն ը ։
Արդ, անոնք որ լաւատես կ՝երեւան , իրենց ւական չեն այգպիսինեքոլ
աչքը ըանալոլ, ժամա
յոյսր գբաձ֊ են Երեք Մեձ֊երու սերտ գործակցու բակը եկած է որ քիչ մը մտածեն այն սլատճառնե–
թեան վբայ : րոլ մասին , որոնց Հետեւանքով Աուրիոյ մէջ Հա– ՖՐԱՆԱԱ երեք միլիառ տոլարի վարկ մր
Այգ գործակցութիւնը տեւեց մինչեւ այսօր , կտթուրք ցո քցեր տեղի կ՚ունենան , Թրակիո յ սաՀ– խնդրած է Մ * ՆաՀ անգներէն ։
դիմանալով զանազան փորձութեանց։ Եւ, ՎԿւԳն ^թ^ա^պու^ Կր
անգամ , նուի բադս բծուեցաւ Մ ոսկուսւյի մէջ
կատարուին , կամ իսորՀբղային Հիւպատոսարան
Պիաի տեւէ0 ա րւուՀ եւոեւ ալ , յաջողս ւ թեւսմր
կր դիմեն Թու^րվէիոյ Հայերը»։
լրացնելով երեք ամսուան երկունքր :
« \ճիւմՀուրիէթ» ի քրոնիկագիր եւ նա իլկին ե– ներկա յութիւնը անդորրութիւն ել ապաՀ ովո ւ–
Այստեղ է ո ր կր բաժնուին կարծիքներ ր : րեսփոխան Ապետին Տավէր կր խոբՀրդածէ * թիւն նեբշնչէ մեզի» ։
Երեք Մեծեբր, մասնաւո րապէս //՚/*ծ5/ Բրի– Հ ա * Մ իութիւնը, ցարական (հուււ իո յ նման ԼԵՀԱԱՏԱՆԻ ՀԱՑ ԱԶԴ՛ ԿՈՄԻՏ ԷԻ ՈՐՈՇՈՒՄԸ
ա ան ի ան եւ Մ * ՆաՀանզներր կր Տզնին օրակար Հայերոլ պաշտպան կանգնելով , էլ ուոէ զանոնք 27 Դեկտեմ բերի թուրք թերթեր ր կր Հ րատա–
գէն դուրս ձգել զոնէ առ ա յժմ ա յն խնդիր գործածել իբրեւ քազաքական ազդակ ։ Առանց րակեն ամ երիկեան գործակալութեանց Հ ե ւոեւեւս լ
ներ ր որ կրնան վէճ յարուցանել : թուրք կառավարութեան Հ ետ բանակցելու եւ Հ սւ Հ եռազիրը՝ Վ^արշաւայէն *
Այսպէս , եթէ Հրատարակուած լուրերր ճիշզ. մ՛աձա յնելոլ , Թուրքիո յ Հա յեբը ք# * Հ ի ւււլա ա ո ս ա– « Հայ Ազղ* Կոմիաէն առաջարկած է Մե–
են , անոնք յաջողած են Համողել իրանը եւ Թուր բանի կողմէ Հրաւիրուած ել արձանազբուած են, ծերուն՝ յԱ * Հայաստանի կցել բոլոր այն Հ"զերը,
քիան , որ րնդՀ • ժ՜ողով ին չներկայացնեն իրենց կա բծես ռուսական Հ պա տ ա կն ե ր ըլլա յին : զոր Թուրքիա բււնադբաւած է» ։
ւորտունջներր՝ /# . Մ իութեան Հանզէպ (Ասւրպա– Կ՛*ենթադրուի , թէ Ռ ուս իա աչԻ։ ար Հ՜ի չ ո բ ս ՆՈՐ ԵԼՈՅԹՆԵՐՈՒ ՆԱԽՕՐԵԱԿԻՆ •• •
ւոականի խնդիր , կարս - ԱրւուսՀան , ՜Լյեղուցներ) : կո զմ ե ր ր տարա զն ուած Հ ա յ ե՜րր էլ ո լզէ Հ այտ ս ւո ա ն Հաւանական է , որ. նոր շարժո լձեւեր ու ու
Ջարր խավւանե լու ա յս ւիորձր անշուշտ երկար Հ^րաւիրել, ոյժ տալու Համար իր ա՛յն պաՀանջին , ելոյթներոլ ականատես ըքէանք մօտ ելա , ել թուրք
չի կրնար տեւել : որով կր ձգտի ձեռք ձգել կարս , Ար տաՀ ան եւ Ա՛ ամուլի Մ իութեան եւ Ոստիկանական Տեսչու
Եթէ Մոսկոան իսկապէս իւրացուցած է , օրի Արզ ուին նաՀ անգներբ» ։ թեան ՀրաՀանգով՝ արձանագրուողներու գէմ
նակ, Հայկական եւ վրացական պաՀանջներր, րն դվզււ ւմ ի ե լո յթԱեր ունենան ազդ * մ արմ իններ ,
բնականաբար ձեւ մր ւզիւոի զ անէ զանոնք արժ ե– «ՇՈԳԵՆԱՒԻ ԿԸ ԱՊԱԱԵՆ» խորագրին տակ , դէմքեբ , եւ Հ ա յ թերթերը ։ Աարմ անալի չէ , մե–
ցնելուՀ Թերեւս միջին, ճում րա լ մբ զանէ, սակար 20 Դեկտեմբերի Հ<Աօն Վ>ոսթա»կր գբէ՛ ղադրելի ալ չէ ։ Վերջնագոյն լուրերու Համաձայն ,
կելով Նեղուցներու Հարցին Հետ; Այլապէս, իրրեւ « Օրէ օր կ՚աւելնայ թիւր այն Հայերուն , 8 1 0000/ք բարձրացաք
չոր մխիթարանք պիտի ունենանք լրագրական բա– որոնք կր գիմեն Ե * Հիւպատոսարան , ներգաղթե է արձանագրուողներու
նավէճը եւ ձայնասփիւռ 9լամա ր ար : լու Հ ամ ար Հա լաս ա ան ։ Կր կարծէ իսք 1 թէ այս թիւր : Տարօրինակ պիտի չթուի , եթէ Անգարա
Աչք ամենեցուն * * * Մենք նա– շարժումք իր Հակազդեց ո ւթիւնը պիտի ունենար , փորձէ ամէն գնով Հակափրոփականտ կատարել,
իրրեւ ազդաբարութիւններ
յիոք, փորձելով բոլոր միջոցներբ։՛՛ւ ւՈհւսչ ՛հհ եւ Հայ թեբթերբ տեւական մեկնողներու թիւր սաՀմանափակելու Համար։
թէ թէ սի/ալեր ենք
պիտի ընէին։ Կր խոստովանինք, ՄՈՍԿՈՒԱ8Ի ԺՈ%ՈՎԸ ԵՒ ԹՈՒՐՔԻԱ.֊ 27,
ճ ի ա ր ծուռ մուրացկան , այլ իբրեւ մողովուրգ մր
մեր այս ենթադրութեան մէջ։ 28, 29 եւ 30 Դեկտեմբերի բոլոր թուրք թերթերը
որ գետերովդ արիւն թափեց պատերազմի գաշտին
խմբագրականներ նուի բահ՜ են Մոսկուայի Հ^ոգո–
վրայ։ Եւ իր ումէն շատ աւելի։ Ր^էՐոՐԴ կարեւոր կէտ մը եւս կայ ։ կ^բսուի ,
Այս անդամ անզէն եւ նահատակ ազգ մր չէ որ թէ մ ասնաւոբ շոգենաւ մր պիտի գա յ , ա րձանա- վին : Տոռետեսութեան եւ ընգհ • յուսախաբու
կր ներկայանայ միջազգային ատեանին , այլ ռազ դբուոզներբ փոխագրելու Համար։ Ի^նչ պիտի պա թեան մը շունչը կը ռ՜աւալի այղ խմբագրականնե
միկ մ֊ոզովուրդ մր, որ փայլեցաւ բոլոր ռազմա տահի, սակայն, եթէ ուշանա յ ա յ դ շոգեն աւր։ րուն մէչ : «Թասվիր» , ՀՎաթանֆ , «Թանին» ել
դաշտերուն վրայ , 300000 բազուկներով՝ կար Արձանագրուող Հայըենակիցնեբր՚, որոնք բացէ ի « ճիւմհուրիէթ» , կուտան հետեւեալ խորադիրնե
՛քիր, 20 25000ոՀ ամերիկեան ել ուրիշ հազարնե բաց յայտն ած են թէ գոՀ չեն մեզմէ, պիտի շա րը.— « ծ ւ Ննալ մուկն չնչին», զՐ՚ուսիա շահեցաւ
րով՝ ֆրանսական , անգլիական բանակներոլ մէշ1։ րունակեն ապրիլ մեզի Հետ։ իսկ ասիկա՝ ան Հան խաղը» , «Անդլիա եւ Մ ՚ Նահանգները կը համա
դուրժելի է, ոբովՀետեւ անկարելի է, որ անոնց կերպին» , եւա/լն։ Մ՛
Fonds A.R.A.M
Ա ԸՆԳՀ. Ժ/ՂՈՎԸ
Օեշշէօա-Բաբւ՚աէ&եշ : Տ Օ ֊ Լ աՏՏձ&1ՃԻ1 Գփւաւա Խգը՝ քւիզե–ռոՆ1$ր
17 , 1եւ6 Օ&աշտաք - Րձ1ԱՏ (13՛)
ք«.։ 008. 15-70 - 0. 0. Բ. Բյ֊ոտ 1678-63
Բ8.ԺՆԵԳԻն–– Տար. ^0, 6աս"ս. 400, Յաս՞ս. 200 ֆրանք Մ իացեալ Ազգերու կազմակերպութեան ընգհ •
Օւոսոշհէ 13 յ»ւա«ք 1946 Կիրակի 13 Յունուար ձոզուիյլ իր առածին նիստին մէՀ նախագահ ընտրեց
Պելմիոյ արտաքին
նախարարը, Պ՛ Սփաք , որ 46
Խմբագիր՝ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱ՚ե ԳԻ՜Ն՛ 3 Ֆ ք • տարեկան է եւ ընկերվարական : Ընտրութիւնը
յաջոզեցաւ 23ի գէմ 28 ձայնով։
ԺԸ • ՏԱՐԻ - 18" ՃՈՈ66 Ւյ° 4508-'Սոբ շրջան թիւ 237 (իուսերու թեկնա
ծուն էր Պ* Լի) *նոՐ1Լեկիոյ արտաքին նախարարը,
•որուն թեկնածութեան ուժ կուտային նաեւ Լե–
ՄԵՐ ԽՕՍ՝ԲԸ ԹՈԻՐՔԻԱ՚ե ԵՐԷԿ ԵԻ ԱՅՍՕՐ Հ ասա ան եւ ս կա՛ն ա ին ա ւե ան երկիրները։ Ավւաքի
միացաւ
թեկնածութիւնը գրած էր Անդլիա, որուն
ԱԶ՚Բ ԱՄԵՆԵՑՈՒՆ «ԵՐԹԱ՛* ԲԱՐՈՎ* Ֆրանսա ։ մ ասնաւոբ ն շան ա կո ւթ ի ւն մ ը կա
ք՝անգէտներ
տան ընտրական այս առաջին փորձին, ուր մ ե ծ ե–
Լոնտոնի մ եր ա շյխ ա տ ա էլի ո ր կր պատրաստուի (Մասնաւոր թղթակցութիւն ՅԱՌԱՋ/՛) բու ձա յները բաժնուեցան ։ Առ ա յժմ նպաստաւոր
նոր յուշագիր մր ներկայացնելու Լք իացեալ Աղզե– Թուրք մամուլը կը շարունակէ էը2°ըէս ԳԲագիւ կը Համ արուի մթնոլորտը , թէեւ անակնկալներ
ըու&ընդՀ * մոգով ին , որ բաց ւււեցաւ Տ ունվ * 1 Օին ։ ԹրքաՀայերու արձանագրութեան խնդրով։ Թեը– միշտ ալ կրնան պա տաՀ իլ ։ *
Աւելի ճիշդ , պիաի յիշեցնէ այն յուշագիրը Ի^երը, ամէն օր պատրուակ մը ու ձեւ մը կբ գըտ– ինչպէս գրած էինք , ըացման ճառը խօսեցաւ
զոր ն եր կա յա ց ո ւց ած էր Հ ին գ արա ար ին նա խ ա - նեն՝ շ այեբու մ ասին բան մը մրոտելու. Համ ար : Ա"Գչիոյ վարչապետը, Պ* Էլ^ւ1յ 1 "Ր մասնաւորա
րարներուն , անցեալ Աեպաեմբերին , յանուն Հ* Տ եղի անձկութիւնը զիս կը ստիսլէ ամ փ ուի ել կա– ծէ" լեշտեց *
Տ * Դաշնակցութեան
։ (Այգ յուշագրէն 3000 օրի ր ե ԼՈ ր ա գո յն Հատուածներ մ իա յն , 1. Ա ռաջին մ եծ պատերազմ էն վերջը , պետու–
նակ բաժնուած էր մամուլին, անգլիացի եւ մի՜՝ Կարսի նախկին երեսփոխան ՚էթՀէմ Ւզզէթ թիւնները Ազգերու ՛իա շնա կց ութ իւն բ կը Համա
^աղգա յին ե ր ե ւե լին ե ր ո լ. ել զանագան Հ աս տա– Պէնիճէ , որ կր խմբագրէ Հ^կէճէ Փոս թաս ր» անբուն րէին իրենց արտաքին քաղաքականութենէն
տոլթեանց ) : թերթուկ մը, կը գրէ 17 Դեկտեմբեր թուականով* դուրս ։ Ա իացեալ Աղգեբոլ կազմակերպութիւնը
ոձւսնւ
Կդիմանանք թէ ԹրքաՀայ Դատի Պաշտպանու՛ « ԳոՀունակութեամբ պէաք է պէաք է դառնայ տիրական ազդակը ամէն արտա
թեան Փարիզի Տ անձնախումրն ալ , որ ՛Ս՛րբերս գրենք, որ գործի եւ դիրքի տէբ ո չ մէկ Հայ խոր– քին քաղաքականութեան ։
Հեււազիր մր ուղղած էր Աոսկուայի խորՀրգաժո– Հ ս ՚ ծ է ՐսՂաո՜ա2– երթալ Ա ովիէթնե բու Հ բաւէ րին : 2. աԼեըջին պատերազմը պայթեցաւ անոր Հա–
ղովին , գիմ ում պիտի կատարէ նաել Ա իացեալ Մօտ 60 70 Հազար Հայ Հայրենակիցներէ՝ շն՛չին մ ար որ մենք ըաւական ուշադրութիւն չընծա յե–
Ազգերու մ՜ ո զո վին՚, յարմար առիթով մր։ թիւ մը միայն դիմած է ռուս* Հիւպատոսարան ց ինք նախա յարձա կմ ան առաջին արարքներուն ,
Ան շ ո ւ շա միւս գազութներու մ Է9 կազմ ու ան Կասկած չ^Լայ , թէ պիտի չկապենք ոոստքե ր ր մասնաւո րապէս ճափոն ական ար կա ծա խնդրու
մարմիններն ալ Հեռադիրներ սլիտի տեղացնեն , այն Հայերուն , որոնք էլ ուզեն մեկնիլ։ Մեզի կր թեան Ծայր* Արեւելքի մէջ։ հ)աղաղութ իւն ր ան
մնայ րււել*
ինչպէս ուրիշ անճար մ ո զուի ուր զն եր , որոնց ներ Երթաք բարով, ել մաղթել որ ան բաժ ան ելիւ է ։
կա յա ցուց ի շներ ր Հ ամ ախմ բո ւած են Անգլիո յ մ այ– դամ մ ըն ալ չփնտռեն ա յս երկիրը , ուր ապրեցան 3. Պուտերաղմէն խաղաղութիւն անցքը աւելի
րա քաղաքին մէՓ ։ ազատութեան , երջանկութեան եւ բարօրութեան քան ս ա ի պ ո զա կան ել կենսական խնդիր մըն է է
Գերա գոյն փորձն է որ կր կատարուի 51 ազ մէջ • Կը կարծենք , սակայն , որ դիմոզներր կբան Հիւլէական ուժին գիւտը լեցուն է ե՛ ւ վտանգնե
գերու կազմակերպութեան , որ կո չու ահ է ապա– տես են ա յն պար ադան թէ իրենք թ ր քաՀ պա տ ա կ– րով ե1 ւ առաւե լութիւններով։ Հ$*ոզովուրգներուն
Հովելու թազա զո լ թիւն ր՚, նոր Հիմերոլ վրայ, ներ են, ու ենթակայ՝ այն պատասխանատուու– կ՚իյնայ ելք մը զտնել կեանքի ել մաՀուան միջեւ։
ազատութիւն , արդարութիւն , Հաւասարութիւն . . թ՛իւննե բոլն , զորս թրքական օրէնքները կը պա ր– 4. ոռետեսներ բ ել սկեպտիկները նախ կը
Եթէ ա յս բառերը տակաւին կր պաՀեն իրենց .տադրեն : Հա յքենակցութեան օրէնքին Համ աձա յն , շեշտ են Ազգերու Դաշնակցութեան ձախողումը :
իմ աստր, ՄԱԿը (Միացեալ Ազղերու կազմ *) պի Դո րծավա րնե ր ո լ ք# որՀուրղի որոշումով՝ թուրք Անցեալի սխալները իրրեւ գաս պիտի ծառայ են :
տի զ աո նա յ իրական բարիք մր մարդկութեան Հա հայրենակցի իրաւունքը կը կորսնցնէ այն Հայրե— Պէաք է Հաւատք ունենալ նոր կազմակերպութեան
մար , Աղգեբոլ Դաշնակցութեան սնան կութ են էն նակիցը , որ օտար պետութեան մր Հպատակ կը վրայ : •
վեԲչ , ղառնայ , եւ կը Հեռանայ երկրէն : 5. կարելի չէ իսա զա զո ւթիւնը պա Հ պան ել ա–
իրա
ՄԱԿր պիտի յազողի™ գլուխ Հանել այն ինչ որ քյ * Միութիւն կամ Հայաստան մեկնելու^ վւլո ռանց ապաՀուիելու մարդուն Հիմնական
ապաՀո–
չկրցաւ իր աւլո բծել Ազգերու ՛իա շնա կց ո ւթ իւն ր , ւիս յք սնուցանող մեր Հայ Հայրենակիցներուն կբր՜ ւունքները , ազատութիւն , ընկերային
20—25 տարի քաշքշելէ ել Հանգ իււաւո ր բանաձե նանք ըսել թէ գոՀ մնացած չենք իրենց այս ըն վութիւն : Ալազակներր ել նախայաբձակներբ ի–
ւեր քուէարկելէ վեր^ : թաց քէն , որովՀետել Հարցը անՀատական Հան րենց ղին ուռ բները կը գտնեն անժառանգներուն
Փոխանակ աւետաբեր գուշակութիւններ կա գամանք չունի, ել ստացած է օտար պե՜տութեան •մէջ որոնք կորսնցնելու բան մը չունին ; Մ իացեալ
տարելու, փորձենք պարզել այն մթնոլորտ ր ուր մր Հ ր ա ւէ ր ին բացէ ի րաց ել խմրով ին րնգ առաջ Ազդեր ու կազմ ակեր պո ւթե ան Տնտ ե ս ա կան Տանձ–
ւոԼղի էլ ունենա յ յոյս պատմւսկան Համագումարը^ երթալու բնոյթ ը յ Ասիկա՝ ան ւիավւեւսնկւոտո ւ֊թե նէ ւ,աՆ ՛՛զովը նոյնքան աւլդոլ գործիք մ ըն է որքան
Ժ՚ողովը պիտի տեւէ առ նուազն երեք ամիս % աւելի ըան մրն է , ու չենք գիտեր , թէ իշխանու– Ապա Հ ո վ ո ւթ ե ան հք որ Հ ուրդը , պա Հ պան ե լո ւ Հ ամ ար
Օիոունրմ է կ ազղերու ներկա յ ա ց ո ւց ի չն ե ր ր սւմ էն թ իլննեյւ ր ինչ պիտի տնօրինեն կա ս կա ծ ե լին ե– խաղաղութիւնը։
բանէ առա ջ պիտի շան ան ամ ուր Հ իմ եր ու ՜ վրայ րոլն Հանգէպֆ : 6. Վերջապէս , անՀբաժեշտ է ժողովրդային
ոնե, նոր կազմ ա կերպո ւթիւնը : « ԲԱՐԵԿԱՄԻ ԽՐԱՏ » իսորագրին տակ , «Աօն զանգուածներու ա ջա կ ց ո ւվժ ի ւ ն ր , որպէսզի իրա
Անոե ալ ամառ, Ատն Ֆրանչիսկոյի մէջ, ընդ– Տ "՚քի քա»ի խ մ բա զ ր ա պ ե տ Հաս ան ւ*ումչ այբ ( Ա— կան ուժ մը դաոնա յ նոր կազմակերպութիւնը ՚. Ա–
Հանուր , Հիմնական սկզբունքներն էիս "/՚ ստո– սրմ Ուս գ երեսւիոխան) , կր զրէ \^)Դեկտ*ի թիլով* մէն մէկ երկրի ժողովուրդի զաւակները, այրերն
րազբուեցան , մասնաւո ր դաշինքով մր : \յւնտոնի —- « Անոնք, որ կր կարծէին՝ թէ Թուրքիս յ ու կին երր պէտք է Հասկնան թէ իրենց ճակատա
րնդՀ * ^ոԳո,ԼԱ պիտի փորձէ գործի վերածել զա Համար ոչ մէկ արտաքին վտանգ գոյութիւն ունի գիրը վտանգի, տակ է եւ թէ իւրաքանչիւրին Հ ա–
նոնք, բանեցնել այնքան բարդ եւ բազման իւ մե– ա յլեւս , զազատութիւն ու ժ ո զո վր դա պե տ ո ւթիւն մ ար ազղու պաշտպանութիւն մը պիտի դաոնա յ
ո են ւ ՛յ սււ– կ՜՛ուզենք» կը պոռային : Եթէ Իրանի դէպքերբ բա նոր կա զմա կե ը պո ւթ ի ւն ը ։
Արդ, անոնք որ լաւատես կ՝երեւան , իրենց ւական չեն այգպիսինեքոլ
աչքը ըանալոլ, ժամա
յոյսր գբաձ֊ են Երեք Մեձ֊երու սերտ գործակցու բակը եկած է որ քիչ մը մտածեն այն սլատճառնե–
թեան վբայ : րոլ մասին , որոնց Հետեւանքով Աուրիոյ մէջ Հա– ՖՐԱՆԱԱ երեք միլիառ տոլարի վարկ մր
Այգ գործակցութիւնը տեւեց մինչեւ այսօր , կտթուրք ցո քցեր տեղի կ՚ունենան , Թրակիո յ սաՀ– խնդրած է Մ * ՆաՀ անգներէն ։
դիմանալով զանազան փորձութեանց։ Եւ, ՎԿւԳն ^թ^ա^պու^ Կր
անգամ , նուի բադս բծուեցաւ Մ ոսկուսւյի մէջ
կատարուին , կամ իսորՀբղային Հիւպատոսարան
Պիաի տեւէ0 ա րւուՀ եւոեւ ալ , յաջողս ւ թեւսմր
կր դիմեն Թու^րվէիոյ Հայերը»։
լրացնելով երեք ամսուան երկունքր :
« \ճիւմՀուրիէթ» ի քրոնիկագիր եւ նա իլկին ե– ներկա յութիւնը անդորրութիւն ել ապաՀ ովո ւ–
Այստեղ է ո ր կր բաժնուին կարծիքներ ր : րեսփոխան Ապետին Տավէր կր խոբՀրդածէ * թիւն նեբշնչէ մեզի» ։
Երեք Մեծեբր, մասնաւո րապէս //՚/*ծ5/ Բրի– Հ ա * Մ իութիւնը, ցարական (հուււ իո յ նման ԼԵՀԱԱՏԱՆԻ ՀԱՑ ԱԶԴ՛ ԿՈՄԻՏ ԷԻ ՈՐՈՇՈՒՄԸ
ա ան ի ան եւ Մ * ՆաՀանզներր կր Տզնին օրակար Հայերոլ պաշտպան կանգնելով , էլ ուոէ զանոնք 27 Դեկտեմ բերի թուրք թերթեր ր կր Հ րատա–
գէն դուրս ձգել զոնէ առ ա յժմ ա յն խնդիր գործածել իբրեւ քազաքական ազդակ ։ Առանց րակեն ամ երիկեան գործակալութեանց Հ ե ւոեւեւս լ
ներ ր որ կրնան վէճ յարուցանել : թուրք կառավարութեան Հ ետ բանակցելու եւ Հ սւ Հ եռազիրը՝ Վ^արշաւայէն *
Այսպէս , եթէ Հրատարակուած լուրերր ճիշզ. մ՛աձա յնելոլ , Թուրքիո յ Հա յեբը ք# * Հ ի ւււլա ա ո ս ա– « Հայ Ազղ* Կոմիաէն առաջարկած է Մե–
են , անոնք յաջողած են Համողել իրանը եւ Թուր բանի կողմէ Հրաւիրուած ել արձանազբուած են, ծերուն՝ յԱ * Հայաստանի կցել բոլոր այն Հ"զերը,
քիան , որ րնդՀ • ժ՜ողով ին չներկայացնեն իրենց կա բծես ռուսական Հ պա տ ա կն ե ր ըլլա յին : զոր Թուրքիա բււնադբաւած է» ։
ւորտունջներր՝ /# . Մ իութեան Հանզէպ (Ասւրպա– Կ՛*ենթադրուի , թէ Ռ ուս իա աչԻ։ ար Հ՜ի չ ո բ ս ՆՈՐ ԵԼՈՅԹՆԵՐՈՒ ՆԱԽՕՐԵԱԿԻՆ •• •
ւոականի խնդիր , կարս - ԱրւուսՀան , ՜Լյեղուցներ) : կո զմ ե ր ր տարա զն ուած Հ ա յ ե՜րր էլ ո լզէ Հ այտ ս ւո ա ն Հաւանական է , որ. նոր շարժո լձեւեր ու ու
Ջարր խավւանե լու ա յս ւիորձր անշուշտ երկար Հ^րաւիրել, ոյժ տալու Համար իր ա՛յն պաՀանջին , ելոյթներոլ ականատես ըքէանք մօտ ելա , ել թուրք
չի կրնար տեւել : որով կր ձգտի ձեռք ձգել կարս , Ար տաՀ ան եւ Ա՛ ամուլի Մ իութեան եւ Ոստիկանական Տեսչու
Եթէ Մոսկոան իսկապէս իւրացուցած է , օրի Արզ ուին նաՀ անգներբ» ։ թեան ՀրաՀանգով՝ արձանագրուողներու գէմ
նակ, Հայկական եւ վրացական պաՀանջներր, րն դվզււ ւմ ի ե լո յթԱեր ունենան ազդ * մ արմ իններ ,
բնականաբար ձեւ մր ւզիւոի զ անէ զանոնք արժ ե– «ՇՈԳԵՆԱՒԻ ԿԸ ԱՊԱԱԵՆ» խորագրին տակ , դէմքեբ , եւ Հ ա յ թերթերը ։ Աարմ անալի չէ , մե–
ցնելուՀ Թերեւս միջին, ճում րա լ մբ զանէ, սակար 20 Դեկտեմբերի Հ<Աօն Վ>ոսթա»կր գբէ՛ ղադրելի ալ չէ ։ Վերջնագոյն լուրերու Համաձայն ,
կելով Նեղուցներու Հարցին Հետ; Այլապէս, իրրեւ « Օրէ օր կ՚աւելնայ թիւր այն Հայերուն , 8 1 0000/ք բարձրացաք
չոր մխիթարանք պիտի ունենանք լրագրական բա– որոնք կր գիմեն Ե * Հիւպատոսարան , ներգաղթե է արձանագրուողներու
նավէճը եւ ձայնասփիւռ 9լամա ր ար : լու Հ ամ ար Հա լաս ա ան ։ Կր կարծէ իսք 1 թէ այս թիւր : Տարօրինակ պիտի չթուի , եթէ Անգարա
Աչք ամենեցուն * * * Մենք նա– շարժումք իր Հակազդեց ո ւթիւնը պիտի ունենար , փորձէ ամէն գնով Հակափրոփականտ կատարել,
իրրեւ ազդաբարութիւններ
յիոք, փորձելով բոլոր միջոցներբ։՛՛ւ ւՈհւսչ ՛հհ եւ Հայ թեբթերբ տեւական մեկնողներու թիւր սաՀմանափակելու Համար։
թէ թէ սի/ալեր ենք
պիտի ընէին։ Կր խոստովանինք, ՄՈՍԿՈՒԱ8Ի ԺՈ%ՈՎԸ ԵՒ ԹՈՒՐՔԻԱ.֊ 27,
ճ ի ա ր ծուռ մուրացկան , այլ իբրեւ մողովուրգ մր
մեր այս ենթադրութեան մէջ։ 28, 29 եւ 30 Դեկտեմբերի բոլոր թուրք թերթերը
որ գետերովդ արիւն թափեց պատերազմի գաշտին
խմբագրականներ նուի բահ՜ են Մոսկուայի Հ^ոգո–
վրայ։ Եւ իր ումէն շատ աւելի։ Ր^էՐոՐԴ կարեւոր կէտ մը եւս կայ ։ կ^բսուի ,
Այս անդամ անզէն եւ նահատակ ազգ մր չէ որ թէ մ ասնաւոբ շոգենաւ մր պիտի գա յ , ա րձանա- վին : Տոռետեսութեան եւ ընգհ • յուսախաբու
կր ներկայանայ միջազգային ատեանին , այլ ռազ դբուոզներբ փոխագրելու Համար։ Ի^նչ պիտի պա թեան մը շունչը կը ռ՜աւալի այղ խմբագրականնե
միկ մ֊ոզովուրդ մր, որ փայլեցաւ բոլոր ռազմա տահի, սակայն, եթէ ուշանա յ ա յ դ շոգեն աւր։ րուն մէչ : «Թասվիր» , ՀՎաթանֆ , «Թանին» ել
դաշտերուն վրայ , 300000 բազուկներով՝ կար Արձանագրուող Հայըենակիցնեբր՚, որոնք բացէ ի « ճիւմհուրիէթ» , կուտան հետեւեալ խորադիրնե
՛քիր, 20 25000ոՀ ամերիկեան ել ուրիշ հազարնե բաց յայտն ած են թէ գոՀ չեն մեզմէ, պիտի շա րը.— « ծ ւ Ննալ մուկն չնչին», զՐ՚ուսիա շահեցաւ
րով՝ ֆրանսական , անգլիական բանակներոլ մէշ1։ րունակեն ապրիլ մեզի Հետ։ իսկ ասիկա՝ ան Հան խաղը» , «Անդլիա եւ Մ ՚ Նահանգները կը համա
դուրժելի է, ոբովՀետեւ անկարելի է, որ անոնց կերպին» , եւա/լն։ Մ՛
Fonds A.R.A.M
