Page 160 - ARM_19-1946_01

ԱՐՈՒԵՍՏԱԳԷՏ ՄԸ ԴՐՈՒԱԳՆԵՐ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՕՐԵՐԷՆ ծ. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ

Ար ամ Անառնեան , ԱարեՀ Գազաղեան եւ այս Փ Ո %Կ Ա Պ Ը ԿՈՍ՜հՏԱՍ

աո քշերբ սաո րագրողբ գեղարուեստ ական Վա 3^ԼՔ

մբ ունեցան , այցելելովդ ս^Լաբիչ Մելքոն ՚Բէսլասլ - Մ թ չե՛ւ վերքն աչ, մնաց Հո՛ն։ ալ քոս՛ոտ Դոլք ոիլսւղսե՚ր, սԹոլած կայքովն Եըլդըղի,
ճեանի աշխատանոց բ ։ Անշուշտ ճիշդ չէ բսել ա շ– Հովը Հետը կը խաղա ո՝, ես երբեմն Դուք օձասուն արեան ծարաւ անապատ,

խատանոցբ , քանի ո ր նկարիչին աշխատութեան կատու մը, ճանկերը սրելու Համար՝ վե՛ր, անոր Ջեմալ փաշա, ԷնվԷր ր է յ Ու Թալաաթ ,
Դահհապետնե՜ր մեր դարաւոր երազի :
յատկացուած՝ սենեակէն ղատ , մենք աչքէ անցու֊ մօա կր մագլցէր, եւ կը ղէաէր զարմանքով, աե ֊
Դո՜ւք իեղդեցիք կատաղութեամբ յովազի՝
ցինք անոր բոլոր նկարներբ, որոնք գրաւած էին ր ե ւե շա ը ճօճ ե լով անոր անիմ աստ , ու Հ ոզմ ավար Ս՛ի ողջ սերունդ, որ դիր ունէր եւ ապատ •
Դո՜ւք փշրեցիք կոմիտաս - երդն ադամանդ՝
իր բնակարանին երեք սենեակներուն պատերը ։ շարժումին Հետ % Դէր էլ Զորի մրրիկներում աւադի. ;

Նկարներ մ էկբ մ իւս ին քով տեղաւոբուած * ա յն– Ընդարձակ բակին վքայ՝ խարխուլ պատշգամ Սիրտրս սեղմած, ղսպած արցունք ու հաւսոչ7

քան բագմաթիւ , որոնց կբ պակսի անՀրաժեշտ օգն մը, եւ տակը փայտէ գերաններ դրուած էին իբ­

ու տարածութիւնը, աւելի ցայտուն գեղեցկու– րեւ նեցուկ : Անքատաբար կախ աղան ի տպաւորու­

թեամբ , եւ ամէն մէկն իր Հարազատ մթնոլորտին թիւն կբ թողուին մէքքը կոտրած մարգոց նման

մէք գիտելու Համար։ Գէուխը գէաի առաք երկարած , աՀա՛ անոնցմէ

Նկարիչ Ա՝ . ՝Բէպապճեան ան խոն ք ել յամառ , մէկէն էր որ կա խ ուած մնաց մինչեւ վերք Ես կ՚ոլզէի մաեի նման սանձարձակ ,

աշխատաւոր մըն է, որ չի սիրեր աղմուկը։ ՛հաշ­ «Մերդ բակբ դուռ չունէր, «Աստուծոյ տանդ Վրէժի պէս մի օր կանդնել ձեր աւաւջ .

ուած իր պատեանին մէք, որ ապաՀ ո վա բա ր փղոս­ պէս ո եւ է անցորդ ներս կրնար մտնել, նման

կրէ աշտարակի արուեստագէտներուն յատուկ է , Հնավաճառներու Հրապարակին ։ $եխի մէք թա - էս կ ՚ ո լ ղ է ի լինել աստուած ոլ կայ ծակ,

իրեն սեփական փիլիսոփայութեամբ եւ ըմբբռ ՛գ­ թ ա խ ո ւե մանուկներու, մշտատեւ խաղարանն էր Վայր շանթ-էի ինչպէս անհուն, մի շառաչ
Ել մոխրացնել ձեր Եըլդըզր ծադէ ծադ ;
նումներով , տարիներու ընթացքին անիկա արտա­ Հոն , ու դեռ շան ու կատուի կռիւ, Հաւ ու Հաւբալ,

գրած է գործ մը, որ անկախ իր որակէն եւ գեղար­ իրարանցում , խռովարար աղմուկով , կբ լեցնէին ԱՈ\ՈՄՈՆ ՏԱՐԱՆՑԻ

ուեստական բարձր աբմէքէն , քանակով իսկ յս՚Լ՛ ՜՜­ միք\ոցբ օրն ի բուն, մինչեւ, ուշ գիշեր։ Եւ Հոգ էր

գանք կբ պար տագր է Հ զարմանալին ։ Մէկը չմտածեց վար առնել զայն

Տա ր իներ առաք ա յցելեր էի ՝ի՝առթ ի է Լաթէնի իր կա իւ ա ը ան էն ւ տ ե ց իր ծանր վերարկուն որուն գրպանէն ինկաւ

մէք կազմակերպած իր ց ո ւց աՀ անգէս բ : Անկէ ի Նո յնիսկ մ անուկները այլեւս չէ ին Հետա - պանիրի կլոր տուփ մը ու մէքէն կտոր մը Հաց ո–
րոնք չգիացայ
վեր պատեՀ ութ իւն ը չէ ի ունեցեր ա չքէ անց ընելու քրքրուեր անով , եթէ չՀաշուենք գնչու կայթանի Հ ետացան ; թէ ինչպէս մէկ վայրկեանէն ան–

նկարնեըու իր ճոխ Հաւաքածոն ։ ԼՂ՝րեթէ 2 տարի պզտիկները , որնցմէ մ է կը Հացը կը թաթխէր բա­

առաք նոր ց ո ւց ա Հ ան գէ ս մբ կաղմակերպեցարուես– կին մ է քէն անցնող ցեխոտ քուրին մէք ել կրծելէ Մինչ մարդբ անտարբեր իր շուբքին , գէ՚^քԻ
վզէն ,
՚յգէտը , որուն Օ՜րագիրը ւնեցեր էր պւ առաք այդ պատառիկը՝ վեր կը նայէր • ու ճարպիկ աՀեղ ծամածռութիւնով մը քաշեց փողկապը թեւին :
մբ
տերաղմէն առաք: Ուրեմն նոր պատեՀութիւն շարժում ով վփզէն խեզդակապ անցնել կը ձեւա - եւ կաիսեց գլվսուն վրայ երկարող սիւնի

կ ո ւա ա ր իր արուեստին * Լ ր ա յ Հիացողներուն , եւ ցնէ բճ լեզուն արմ ատ էն դուրս կախելով ցեղա - Հին սովորութիւն ;

անոնց ուրախութեան ինքն ալ մասնակից կ՝բլլաբ) ՝ յին ա րՀ եսա եւ ցախ մ տալերով ղլուխը ա յն - Երբ ան այսպէս կը Հ ան ո լէ ր մտամոլոր , ա -

Արդար ուրախութիւն , զոր կբ զգան ճշմարիտ քան կը ցնցէր՝ –.ին կ՝իյնւ ռ աքի ն ան գա մ զի նք դի մա ւո րեց Ջեխ - ս լօվաք -

ա րուկստագէտնե րը : ՝^ոյՐՐ կիսամերկ , վրայ կը Հա սեկ ր ու կը սկսէին չիթուանացի - ռուս - գերման - ռուս Մ եր Զըմ–

Առտքին ց ո ւց աՀ ան գէ ս էն մ ին չեւ ա յս Հերքին գղոլըաիլ լպրծուն ցեխերուն մէչ, անհոգ ու լըք– մօն , որուն ամ ո ւս ին բ չէ ր գիաեբ թէ՝ ո^ ր անձա­

այցելութիւնս սակայն , ես Հաճոյքով թերթատեր ուած– : Անոնք յանկարծ ոտքի կը կանգնէին զսպա– գի րը պէտք է կրէ գրպանին մէչ։

էի բոլոր արուեստի եւ գրականութեան այն գիր— նակէ մը մզուածի նման գէմ գիմաց , ու կը կչլա ա ւս— Տզաքս Զըմմօ խաթուն կը կանչէին , ոբովՀե­

քերբ) որոնք առանձնաշնորՀումն ունեցեր էին կէ ին Շնորհաւ* տեւ ոչ միայն իրենք ՀԱՏ մնացին ա յս արտակարգ

Վ* է պա պճ եան ի վրձինին ու մատ իա ին ար տազ րու - 1ր տարի, մանամ (մատամ) , բակին մէք մեծնալով միասին, այլ եւ ի մէքի այ­

թիւններովը զարդարուելու ; կը յիչեմ մ ասն աւո - կտոր մը շաքար կուտա" ս : Ու վաղահաս շարժ ո լ– լոց Հայ անունով մ կրտեցին այդ սապատով պա­
ձեւերով կ՚երթային խառնոլիլ ապագայ ամբո -
բարաբ /Յ՝ . Աղա ր եան ի «.Աղբիւր ԱնմաՀոլթեանդ ե– ռաւը՝ Հայ կնոք մը նմանելուն Համար ։ Զըմմօն
խին, անհոգ ու անտէր
բեք Հատորներուն կողքեր բ, մանաւանդ պատ­ Մեծ հանրապետութիւն մ րն էր մեր բակը, չէ ր գիաեբ ա յ դ պարագան եւ շատ անգամ կռիւ
նկարներբ,
մուածներու Հատորին , ՝ք՝աւլԱ1Անւսկի մրջիւններու Հանրապետոլթենէն աւելի ներ - կ՚ընէր Հետս , կարծելով թէ իրեն կը ՀայՀոյեն։

Ն • Պ է շի կթա շչեան ի Սիդոննա ու Ռապպին իրենց դաշնակ։ կենդանիները կը սիրէին խաղընկեր այդ ի*ա յց ա յս միքոցիս իր մ իա կ մ տաՀ ո դո ւթ իւն ը

բազմ աթիլ նկարներովբ ։ Այս յ ի շո լածն ե ր բ արդէն մանուկները, ու փոխադարձաբար կ՝օգտուէին զինուորին վերարկուն էր* Եթէ ներկուի՛ ... . :

տպուած գործեր էին։ Այցելութեանս օրբ մեծ Հա­ իրենց բերնէն աւելցած ոլտեԱյքներով , գետ ինը Աակա յն զին ո ւո րբ քղա յին աճապարանքով կբ
բզաւէր .
ճոյքով թերթատեցի & . Նարդունիի ԵբՈԼԱՈւղէ՚մ , ցեխերուն մէչՀ անճանաչելի այդ սնունդով :

Եյաւսաղէ՜օք վեպեբգութեան նկարներբ, եւ քանի իռնչսլէս կլուզէք որ դեռ ժ՜ամանակ ունենային •—• Ի՛ սէր Աստուծոյլ, Հագուստ տուէք ինծի ,

մբ օրեր առաք ա/ բանաստեղծ * Թաթուլի Հին եւ Հետաքրքրոլելոլ կախոլած փողկապով : դրացի , թոզ ճեղի բլլան ա յս բոլորը* ԱՀա՛ յ առէք, ի^^է
կանուխ
Թոր ՏաղերՈէԹ քանի մը զարդանկարները։ ՚ Փոզկա0սլը , ես առաջինն էի որ դործէս։ էք կեցեր կը գիտէք, առէք, առէք։ Ու կոճակնեբր

Մելքոն Բէպապճեան ինքնատիպ արուեստա - գործաւոր , իրիկուն մր տղամարգոցմէ կը թռէին օգին մէք Լ°գիկէս ու տաբատէն *Լ^Բւ\

դէտ մ ըն է , այս բառին ամէնէն խոր եւ ճշմարիտ Հետիոտն վերադարձած էի հեռաւոր մինչեւ Լ**աիկը %

առում ո վը : Նկար չական արուեստ ին բերած իր Գնացքը գրաւուած էր ղինուորներու վա խաղ րու– Մինչ այգ, Ապանիացիին կինն ու աղքիկն
^մ օ ա ե ց ա էի ր ՜վ.Ա Ա յ ն ո ր Այս կի%Հ ՝ դեռ
նոր բմբռնումներով , իր ն կա րնե ր ո ւն քննութիւնն ղա մասքո

ու վտյելքբ աչքի վայելք չէ միայն ։ Պէտք է քու թեամբ, ու յոգնած գոնէ օդ կը ծծէի իրրռլ ն%որ ոո վերստացա.ծ..ՒԱ...Xէ–րՀ–ի֊ր Լֆր֊անսուՀի* ՛ըլլւալու ի՚րա­
սնունդ,
երեւակայութիւնդ ոլ միտքդ ալ գործեն այնպէս , նստած պատշգամին վրայ* երբ յանկարծ ւունքը եւ շատ պարծենկոտ դարձած մեր գլխուն :

ինչպէս արուեստա գէտ ինբ ։ Նկարչական տրուես - Հալածուած գայլի մբ նման զինուորի Հագուստով ԱՀա՛ վերէն Փորթուկալց իին ֆրանսուՀ իՔ կի­

տի սովորական ու դասական բմ բռնումներով ու Հ ուժկու մարգ մ բ, ներս ինկաւ բակին մ էք ։ նը , գլուխը կախեց վար եւ մ ոռցաւ պոռալ իբ

տարազներով դմուար է ըն տ ե լան ա լ անոր նկար - Ղ՚ետէն անցնիլ ուզողի մբ կբ նմանէր։ Աճա - թզուկ ամ ո ւս ին ին ,

նե բուն մթն ո լորտին , լո յս ին ու ս տ ո ւե րն ե բ ո լն , ո– պաբանքով սկսաւ մ եր կանալ ։ Նախ մ էկ կողմ նե– (իադէ՚ն , §ոբԼՕ՛ * արլօ՛ , տըլօ՛ , որ թաբգմա–

րոնք տարբեր իմաստ ու լեզու ունին, տարբեր ե– նի «գինի բեր մառան էն դ :

րաժ շտութ իւն ու նե ր դա շն ա կո ւթ ի ւն ։ Առա քին Այո՛ , վայելք մբ եղաւ նկարիչ Մ ելքոն ՝Բէ - Աք կողմէն լեՀ կինն ալ, ան ոբ ամէն օր կը
նայուածքով գուբս ինկաւ իր .դոյնղդոյն
ցատրելիին անծանօթին , տարօրինակին , անբա­ պապճեանի նկարնեբուն տուած մեր այցելութիւ–
: Հիթլէբին
առք ել կը զդաս ինքզինքդ ։ Կ՛ուզես ի– նբ ։ Աւելորդ է Համրել արուեստագէտին կտաւնե­ լՀաայչՀաոկյոէվր

մ աստ մը, մ եկնութիւն մը տալ եւ կը դմուարա - րուն անունները , որոնք վերացական բառերսւ Հրեայ տանտէրը խոշոր սագի մը պէս աք -

Սաս , մինչեւ որ արուեստագէտը օգնութեան Հաս­ տ պա ւո ր ո ւթ ի ւն բ պիտի ձգեն , եթէ ա յ դ ան ո ւնն ե - ձախ ինկաւ տեսարանին չր^ագիծին մ էք ։ Տեսնենք

նի , եւ նկարին անունը տայ, եւ անունները բազ — ԲԲ ներկա յացնող նկարները ա չքէ անցընելու պա - ան ինչպէս պիտի խառնշտկէ ։ ՈբովՀետեւ մեր

մութիւ նկաբներու, որոնց ամէն մէկը գիւտ մ ըն տեՀ ոլթենէն զրկուած էք ՚ Նկարներէն զատ Մ * Հրեայ (հումէն տանտիրուՀին , տարիներու ըն–

է , բանաստեղծութիւն մը , պէաք է չեշտել , խոր– վՀէպապճեան ծանօթ է նաեւ իր մանրանկարչական թ ացքի ն ուր իշ բ ան չո ւնէր բնելիք բաց ի՝ իր

Հ րգա պաշտ բանա ս տ եղծ ո ւթիւն մբ , ի/որՀ րգա– նուրբ աշխատութիլններով, որոնց մէք^ Հայ ման— վա րձակա լներ ըի րա բու գէմ լար ելէ ւ,լՀարտա րօր էն ,

պաշտ նկաբչոլթիւնբ բացատրող , եթէ բացատրել բանկաբչական արուեստը արդիական եւ նուրբ գի– իր միակ արՀեստն է այդ, ել մեծ Հաճոյք կը զգայ

բառբ ի վիճակի ըԱայ, կամ ումն ունենա յ քակե­ ծեբով կը ներկայանայ , լոյս ի նրբերանգներով, ո– երբ իր նետած Քարբ տեղը կը Հասնի ,Հազար ու

լու առե գծուածը ։ րոնք սովորական աչքերով դժուար է զանազանել, մէկ վէճեբ ստեղծելով անոնց մէք։ Այդպիսով

Առեղծուածք կը քակուի , կը լուծուի ՀետզՀե– եւ որոնք ուշադրութիւնդ կը գրաւեն , զո ւա րթո ւ– կ՛ուզէ յիմարանոց ի մէք մեռած ամուսնոյն վյրէ^՝ԷՀ

տէ , երբ նկարին անունին Հ ետ կբ մտերմանաս ու թիւն կը պատճառեն , եւ նայուածքդ կը գգուեն ։ լուծել։ Ամուսինը տարիներ առաք, քառորդ ժամ

Կբ բացատրես նկարն իր ամ բո զքո ւթեան մէք։ ՛է/ատ Արուեստագէտ բ մանաւանդ Հպարտ է, ե ալ ելի վառուած լոյս ի պատմութեան մը առթիւ
ստապած
անգամ տրուած անունն իսկ խորՀ րդաւո բ ու ցոյ& կուտայ այն նկարբ, որ զինքբ կբ ներկայա– <խ կողմը բնակող ւհրանսուա յէն խելքն
է\ա
անբացատրելի պիտի թուի քեղի , բայց , ՀետզՀետէ ցընէ , աւելի ճիշդ՝ անկախ եւ աշխաբՀային բոլոր բռու.ւնցքէն՝ նախ Համր, եւ յամրաբար

իա ր Հ ուրդբ պիտի բացատրես ու ընտանի պիտի կապերէ ձերբազատ ուած ւեսւ յդէտբ , վբայ տալով յիմարանոցին մէչ մեռած էր֊

դառնաս նկարին։ կ՛ապրի եւ կը ստեզծագործէ իր հաճոյքին համար։ Աակայն ոչ տեսնող, ոչ լսող, միայն (էրան -

իմաստի եւ բացատրութեան , ուրիշ խօսքով Այս ն կ ա ր ը փոզոսկրէ աշտարակիւ ալ չէ , այ լ Հ րս– սուտն երր բակէն կ՛՛անցնի քիթը մաքրելով, գէպի

նկարբ Հասկնալու եւ կարդաալք ու ա ւս ւժո ւաոու– կա յ բա ր ձ ր ո ւթ ի ւն ունեցող ժա յռի զանգուած մ բ , ռումէնին պատը կը նետէ ու կը Հազայ :

թենէն ազատ են սակայն այն նկարներբ, ինչպէս սեպաձեւ, որուն կա տա րր ամպե բուն կր Հասնի , եւ ^ Զինուորը կը մերկանար , ել այնպէս Հրամա -

քիչ առաք յիշեցի , որոնք կբ զարդարեն ծանօթ ո բուն ՛էրա յ կբ նշմ ար ես ա ր ո ւե ս տ ա զէ տ ին անա - յական էր անոր խնդրանքը, որքան ացբաասրաճրձակ էր

գիրքերուն է քերբ, ամէն մէկ նկար կամ պատկեր կը , Հ եռոլ մ արդ կա յին ժխորէ , կտրուած ա շիսա ր– իր տառապյպաանԱք.ը

իր պատկանած նիւթին ու է քին Հետ մէկ շր քանակ , Հային բոլոր կապերէն , երկնամատոյց եւ աստղ և– Փոխեցէք Հագուստներս , ձեզի թո ւսւան
ւզ
մէկ ամբոզքոլթիւն կազմած բ լ լալով : Ընթերցոլ - բուն ղրացի ։
չէԲք ղաներ, յ ո – ինչ որ ունիմ , առէք, աՀա , կը խնդրեմ , փոխարկ–
միդ պիտի բնկերանայ նկարբ, կամ նկարին պիտի Այս նկարբ քիչ մբ յոռետես մր կամ ցնցոտիներ , միթէ չեն
մ բ , որ ա ր ո ւե ս տ ա գէ տ ին մ էք միս նը տուէք տաբատ
բն կեր անա յ նիւթբ գրքին , մ էկբ մ իւս ով բացատ - ռետե սո ւթիւն միայն, արժ՛ե՛՛՛ր, դեռ երեք ամիս Հազիւ Հագած եմ : Առէք

րուած , լրացած , ամ բոգքացած ։ Ա յս է պատճառբ , ու արիւն դարձեր է, եւ ընտանի է անոնց շապիկս , քսակս ալ, ինչ որ ունիմ :

՜ք ր փ էպա պճ եան ի նկւքրներր ՚֊ելի անթափանց ելի որոնք զինքը մօտ էն կը ճանչնան ։ Աղէկ որ մեր սենեակներուն տակ բնակող

պիտի թուին , երբ անոնք պատի մբ մէկ անկիւնբ ՄԿՐՏԻՉ ՊԱՐԱԱՄԵԱՆ Շատախօսենք բացակայ էին։ կին մը չորս աղջիկ՛­
պէ"
գա րգա բեն , շր քանակի մբ մէք , առանց տիտզոսի ԽՄԲ Շնորհակալութեամբ ստացած ենք <1). ներով, թթու ազգայնամոլ խաւրրծիլի
գոգ -
կամ ո ր եւ է անունի : Անոնց Հետ շարունակական Քէպապնեանի գործհրուն լուսանկարուած հաւա - (ւքհսե&ւ՚եշ) : Մայրր քանի մր տարի ճերմակ Հան ՜

մտերմութիւն մր սակայն, յաճախակի զննութիւն քածռն: ՚Նմոյշնեբ ղրկուած են նաեւ Հայաստան, նոց կապած րլլալով սւո 0/.ւ ր իբրեւ

մբ կամ քննութիւն մբ, աւելի պիտի գի՚֊րացնէ ուր կ՛ուզէ հաստատուիլ , միասին տանելով իր ար–

գիտողին աչքեբուն եւ մտքին աշխատանքը : Այս­ տադբոլթիւնները : Ուրիշ վաստակաւոր նկարիյ դերձ ազնուականի մը տունը, մեր գլխուն

պէս չէ՛* արդէն իսորՀրդապաշտ բանասաեղծու - մ ը , Ֆէթվասեան, ա յ ժ մ 80 տարեկան, նոյնպէս փորձանք դարձած է ել ինքզինք իշխանոլՀի կը

թեան կամ երաժշտութեան Հետ մ տերմ անա լու , կ՛ուզէ Հայաստան վախադրոլիլ Ամերիկայէն , կարծէ։ Իր պարտէզին մէչ ծիրանի ծառ մը ունի,

ղանոնք կար՛ենալ Հա՛սկնալու աշխատանքն ալ։ իր ղհզարոլհստական ղանձերով : պտուղներր այնքան կը շո յէ թալիշի պէս, որ եր­

բեք չեն Հասուննար , եւ դետին կր թափին պար -

Fonds A.R.A.M