Page 155 - ARM_19-1946_01
P. 155
ստ բւտ&ատ ց ա ՚ ա ա տ ձ ա ա տ ւ ո էաոօ& ԿԱՐՄԻՐ ԲԱՆԱԿԸ
ԳկՊԻ
ԹԷՀՐԱՆ
17, 11ո6 Օտաւ«*ա« - ՐՃՒԱՏ (136) ռւ՚ամա ե սւ&սաոըԼսէ/՚բ
ա.։ Շ08. 15-70 - Շ. Շ. ք. Ր&հտ 1678-63 Զ01\ ԲԱ%ՐԱՄանԻ.
ՐլժնեԳի՚Ն.– Տար. 750, 6ա<քս. 400, Յամն. 200 ֆրանք
V^I1ա•^ճ^ 15 1ստ 1946 Ուրոայյ– 15 Մարտ Թոս՚քիա՚Ա աղ վտաԱղոնած
• ՏԱքՓ - 18* ձո*6« 4560–՚նոր շրշաՕ ր֊խ.289 հսրս^գեր՝ X»– Մ>8&#%տ* >Ի%՛ Տ * Չորեքշաբթի իբիկուան եւ ՀիսԳԼարթի ՜աո ՜
տուան թերթերբ շռնգալից լուրեր կը Հաղորդէին
Իրանի կացութեան մ ասին , մ եծ մ ասով ամ եբիկ -
ՄԵՐ Խ 0 Ս * Ը եան ազյբիւբէ ։ կՀեբապաՀ էին միայն քանի մլՀ
ՍեւաԱա) \ճիԱ թերթեր , սպասելով ԷԲԱյՅոլս111 տեղեկութեանց
աբձաԱագա ւթիւԱԱԽը իսկ Համայնավար %իւմանիթէ^% կը ծաղրէբ լրա
ՎՏԱԱԳԱԻՌՐ ՃԵ%՝Բ ՄԸ տուները , իրը եւ գրգռութիւն սերմանող։ Իր միակ
0 աղբիւրն այն էր թէ Իրանի վարչապետը բան մբ չի
1906/& եւ. \Գ32ի% Աեւանայ լճին ափերուն մօա գիտեր կարմիր բանակի յառաէխաղացութեան
գանուած Էին արամերէն ՚ւռերով եր/լք /ձու - մասին ։ Իսկ Մ ո ս կո ւան լուռ է :
Ապահովաբար չատեր զարմացան , երբ կր թ ի , րոնցն ա գ ր ո լ մասին յի չա տա կո ւթիւննե ր Ատոբեւ կ՝ամփոփենք Հրատարակուած տեղե
ննեբ Ո
կարգային, երէկուան թերթին մէէ կան բացի ԽորՀրգային Հայաստանի Հրատարա - կութիւնն ե բ բ , յիշե լով ի ւ բաքանչի ւբ ին աղբիւր ը :
՚ճՈէ-ոչինկթրնէն կր Հեռագրեն թէ ռուսա կութիւններէն , Հանգուցեալ Ա– Գիւլխանգանեանի Ամ էն սլաբադա յի մ էէ , կա ց ո ւթ ի ւն ը ծանր է եւ
կան կարեւոր գօրամասեր կր յ առա\ նաասնա ԳԷ՚ՂԻ «Կովկաս»ին (էջ 23) եւ Պ– Ե ալ ար չ Աիոաքեանի կրնայ աւելի բարդանալ, եթէ ելք մբ չգտնուի ։
բացատ
Թեհբան, անցնելով թաւբիզէն : Ամերիկա «Հայկաչէն»ին (Բ . էչ 59) մէչ, Առա էին լուրը Հաղոբդեց Մ• ՚ՕաՀանդնեբու
րութիւն պահան^ած՜ Է» : Այս արձանագբութիւննե բ բ մասամբ միայն արտաքին ն ա խար ա բ ո ւթ ի ւն բ , Մ արտ | 2 թուակիր
Լուրր լուսաբանութեան կր կարօաի ուա կա - կարդացուած էին մինչեւ Հիմա։ քիուս աբամագէտ դեկոյցով մը որ կ՚ըսէր* Արտաքին գո րծ ե ր ո ւ
լին։ ք՛ա յց եւ այնպէս , տարակոյս չկայ թէ կր վւրոֆէսէօր Պօռիսօֆ յաէողած էր կարդալ Արաա ն ա խ ա բ ա ր ո ւթ ի ւն ը անցեալ շաբթոլ իմ տցաւ թէ
մըթ–
գտնուինք չւ, սլիս անակնկ չներու Վեւ։ շէս թագաւոր որդի ՀԼաբեՀի բառերը, բայց ոչ խորՀրգային նոր զօրքեր գէաի Հարաւ կը յաոա–
Անհրւ ,մե. չէր մարգարէ աաոանւ. արձանագրութեան շա ր ո ւն ա կո ւթ ի ւն բ , որու լե էանան ծանր զէնքերով ։ Ասոնք Թաւբիզէն անցնե
նենաչ , գուշակելու Համար եչքր ա յն աղա ո ր զուն կը կարծէր թէ նախագրական Հայերէն կամ լով կ՚ուղղուին գէաի ԹէՀրան եւ իրանի արեւմըտ–
ն ո լո րա ին որ կլ։ թանձրանա ր շաբաթնեբէ ի վեր : պաՀ լա ւե բ էն է : եան սաՀմ տնագլուխը; Մ * ՚ՆաՀանգներու կառա -
Երկու կողմերն ալ , թէեւ գգոյշ դիւանագի– խորՀրգային Հայաստանէն վեբէեբս ստաց - Վաբութիւնը Հարցուց խորՀրգային կառավարու -
աա կան տ ես ա կէ տ ով , ի ր են ո թաքուն մ տածում - ուած պատմական աշխատութեանց մէէ, այս աբ - թեան թէ իսկապէս այդաիսի շարժումնեբ տեղի
ները, մաավախութիւններն ու փոխագարձ կաս - ձանագբութեանց մասին տրուած տեղեկութիւն - ունեցա^ծ են , եւ եթէ ա յո , իԲնչ են պատճառները :,
կահներ ր 1լ արաա յա յաէին մ ամ ո ւ լուի եւ անթ ե լով ։ ները ան բա լա բա բ գտնել ով, Պ՛ Հայկ Պէրպէրեան Իսկ ամեբիկեան ^էսօշիէյթըտ Փրէս՝5> գործա
կատարեալ էլամ արտ մր սարքուած էր , Մ ո ս կո ւա - ա յգ արձանագրութեանց լուսանկարները Հանեք կալութիւնը կը Հաղորդէ Հետեւեալ տեղեկութիւն–
յէն Լոնտոն եւ ի\ւո չփնկթոն : Բեմ ին վրա յ յ բուն տուած եւ յանձնած էր ֆրանսացի աբամագէտ Պ• ներ բ * Կ ր թուի թէ խորՀ րդա յին նոր զօրքի ժա–
•վարիչներէն աւելի կ՚երեւային կողմնակի մարդիկ, ճ. ՕսթՕՈէ ՏօաաՇէի , որպէսզի կար գա յ , եթէ կաբե մ անումը ի րան պա տ ը ա ս տ ո ւած էր օրեր առաէ ։
Ն տիւ կին վար չասլետ , ա կագեմ ական , ծերակու լի է՛ Այս ՛թ՛րէին ը յաէողած է ԿԱՐԳաէ երկու աբ– Առեցեալ շարթուընէ իսկ , ՛Լա զո լին էն Գ է Լերանց
տական , աչխարՀաՀռչակ Հ րասլա րակագիր կամ ձանագր ութ ի ւենեբն ալ : կառա խումբ մ բ կը Հասնէր ՝Բա բաճ ի ռուսա կասնա
ղօրակայնբ,
ղան աղան նախարարութեանս րանբերներր ։ Առա էին ը արամերէն լեղուով կը կարդացուի. որ ամէնէն մօտն է ԹէՀրանի։ Այգ
Շաբաթներ առաէ, Մեծն Բրիտանիոյ եւ Ա • Արաախշասայ մէլէք բաբզի. Զ արիաար, նունա քան կառա իս ում բը կը փո խադբէր երեք ամ երիկեան
խալաց : ինչ որ կբ նշանակէ ^Արաաշէս թագաւոր ,
ՆաՀանդնե բու արտաքին նախարարներն ալ սլա բաք Հրասայլեր , երեք զրաՀասլատ կառքեր , վեց բեռ–
սեպեցին Հրապարակ իէնել, լուսաբանելու Հա - որդի ԶաբեՀի, ձուկ այստեղ քաշեցի։ նակառքեբ եւ երեք պաշարաբարձ կառքեր , ինչպէս
մար Հանրային կարծիքբ։ Երկուքն ալ բարեկամա Եբկրոբդբ՝ Արաախշասայ մէլէք րարզի Զա՚– եւ տասը Հրետաձիգ սպաներ % ՚Բառասունեւութ
կան Հաւաստիքներ ընծայելով Հանդերձ , էլուղխին րիաաի, իալաց քան պինիր֊այ ՛որուն թարգմանու ժամ վեր էր , դարձեալ գիշերանց կը Հասնէր զօ -
իմանալ թէ ի վերէոյ ո՛ւր կանգ պիտի առնէ 1$ * թիւնն է +<ձԱրտաշէս թագաւոր որդի ՏէարեՀի քաշեց ր ա մա ս մ բ ։ Այս / ւ՛ ւ ր է՛ ր ր պաշտօնապէս չՀաստատ–
Միութիւնր : այստեղ իշխանաձուկ : ԼՏառագաբձութիւններր ո ւեց ան , բայց ես օդանաւով թռիչք մր կատարեց ի
Յետոյ լսես ինք Չըրչիլի ճառը Մ * Նա Հ անգն ե– արեւելաՀայ բարբառին աբաասանու թեամբ են) ։ փարաճի խոբՀրդային զօրակայանին *Լրայ եւ
ընթեր
բուն մէէ, ի ներկայութեան նա խագաՀ Թրում բնի ։ Պ՛ ՕսթՕՈէ ՏօաաՇք Մարտ &ին իր այս Համ րեցի ) 4 ձՇէ րմ անֆ ( ամ երիկեան ) Հ բաստ յլեբ
ճառ մբ որ ամէն բանէ առաէ աՀ ա կո չ մ բն էբ, ե - ցումի մասին զեկուցում մր տուաւ Արձանագրու եւ շատ մը ուրիշ կառքեր , մեծ մասով ծածկուած ւ
թէ ոչ մարտակոչ մբ (5 Մ արտ) : թեանց եւ Գեզեցիկ Դպրութեանց ակադեմիային , Լ ա ւա տեղ եա կ ա ղբի *֊րէ կը Հա զո բգ են թէ ռուսա
է/ախկին վարչապետը մատնանշելով զանսաՀ– որուն բոլոր տեղեկութիւննե ր ը բացի բԳւ թեր ցում էն կան Հ եծելագունդեբ Ի բան կը մ անեն սաՀմ անա -
ման ծաւալումը խ * Մ ի ո ւթեան ուժին եւ վարղա - տ ա զո բ դո ւա օ՜ էին Պ՛ Հայկ Պէրպէրեանի կողմկ , մերձ Աստաբա քաղաքէն , Կասպից ծովուն վրայ յ
պետութեանցն , էլ ազդարարէր թէ «&ր կաթեա յ ինչպէս յիշեց իր զեկուցման մէէ։ Ակադեմական - քիաղմունակ ղինուո բներ , –լոմէն կերպով կազմ եւ
վարագոյր մբ իէած է ւյամտքայինԵւ֊բոպայի վբայ, ները ընթերցումը ճիշդ գտան ել կարդ մը նկա - պատ բաստ , մտած են Մ իանէ , Թաւբիզէն 150 քի
Եթէթինէն Թրիէսթէ» : ծ*–, իբրեւ ապաՀովութեան ղուիԺ իւններ րրիսգ զեկուցման Հետ կապ ո ւնե– լոմեթր դէսլի Հարաւ - արեւելք եւ ԹէՀրան էն 375
միէոց , էլառաէտբկէբ սերտ , եղբայրական գոր — ցող Հաբցեբո մ ասին % քիլոմեթր Հեռու , ինչպէս եւ Ա ար աղա ՝ Թաւբիզփ
ծ ա կց ս ւթ ի ւն անգլիախօս ժողովուրդներու միէեւ ։ Այս զեկուցումէն վերէ երիտասարդ Հիթ իթ ա - > ւս ոաւա կոկզո մբ եւ Միանպատ , ոբ 110 քիլոմեթր
իսկ եւ իսկ զինակցութիւն , առանց ա յ գ Րաո՜ւՂ դիր մբ Պ • 1\4տաՈԸ6 \^16>Դծ , որ Թուրքիա յէ նոր վե Հեռու է Թուբքիո յ , ի բաքի եւ ի բանի սա՛Հմ անա -
գո բծած ելու յ րադարձած էգ թարգմանեց Մ ա լա թիոյ մօտ, Աս - դլուիսներու Հանգոյցէն։ Զինուորական մասնա -
Մ թն ոլորտը աւելի թունաւորուեցաւ, երբ, լան Թէփէի մէէ գտնուած Հի թի թական աբձանա - դէտներ կորսեն թէ խո րՀ րդա յին ղինուո բնեբբ անց–*
Մարտ Հին , Հաստատուեցաւ թէ կարմիր զօր ամա– գրութիւն մը, զարդարուած քանդակով մբ, ուր. եալ տարի խբաւՐնեբ փորեց ին , ճամբաներ շինեց ին
սերբ չեն Հեռացած Ատբպատականէն , եւ պարզա ներկայացուածէ Հիթէթակաս Հայելաւոր դիցու֊ եւ յետպատերազմեան լայն ռազմափորձեր կատա
պէս կարգ մբ տեզափոխութիւններ կատարած են։ Հին, եւ աստուած մը առիւծի մը վրայ կանգնսփ ։ րեցին թուր քելի բան եան սաՀմ անագլուխին վրա յ ։
Լոնտոն եւ Ըւոշինկթըն խո րապէս վրդովուած , ԴիցուՀիին անունն էխումպեպէ ,աստուածին անու Մ իանէ խճուղիով ել երկաթուղիով կապուած է
փութացին ծանուցագի րնե բ ուղղել եւ բացատրու նը անընթեռնելի է, դիրերու ե գծման պատճառով։ Ղ^տզուինի ռուսական բանակի կեդրոնին Հետ ,
թիւն պաՀանէել Մոս կ ո * – ա յ էն Ակադեմականներէն մին գիտել տուաւ թէ խում - ԹէՀբանի ճիշդ Հիւսիս - արեւելեան կոզմբ ։ իրա
, ւ ակաւաս իկ պ ատ աս խանբ , Զինուորական պեպէ - Թէշո֊ւպ եւ առիւծի վրայ կանգնած աստ զեկներ կբ Հաւստեն թէ քիուսեբու ներկայ ւլ որ -
խորՀբգաւոբ շարժումներ եւ ի րա ր անց ո ւմ ։ Մ իել– ուածը կը Համ ա պատասխանեն Հ ել լէնական դիմա ծ ո ւնէ ո ւթ ե ան նպատակն է ՀՀանՀանգստութիւն եւ
նոյն ատեն , նոբէն էլա մարտ , անթելով եւ թեր բանութեան Զեւս Հերա Դիոնիսիոս երրեակին , ոս ս ււ ււ ա ո ւթիւն» ստեղծել թ֊ԷՀրանի մէչ֊.
թերով , ձազկե լու Համար ոչ միայն Զ ՐՐ չի ԷՐ 1 ա ձ Լ որուն ծագում բ կեդրոնական Աս իա է, ուրկէ տա– Ո՞՛ՒՐ ԿԸ ԳՏՆՈՒԻ ԶՕՐ. ԲԱ%ՐԱՄԵԱՆ
եւ աշխաաաւոբական կառավարութիւնը ։ րածուած է մինչեւ Եգէականի ափերր։
,Այլեւս երկրորդական են փո խագաըձ մ ե– ԱՐՏԱՒԱԶԴ– ԱՆՏՈՆԵԱՆ Բոլոր թերթերուն մէէ ալ կբ յ ի շուի մառէ շա լ
ղադրանքներբ , քանի որ կողմ եբէն մէկբ *Ս*բ ի Լկաբդալ զօրավար) Բաղրամ եան ի անունը , իբրեւ
վա յբ կբ շրէէ կաց"՛ւթիւնը ։ Ան շուշտ միւսնեբն ալ Հրամանատար գէաի ԹէՀ րան կամ թրքական սաՀ–
վճռական միէոցնեբ ձեռք պիտի առնեն , եթէ գո ԻՐԱ-ԲԻ պետական երամլտանոցին մէչ 1945^ մ տնագլուխը յառաէացող կարմ իբ բանակին Հ
հացուցիչ պատ ա ս խ ան չստանան իրենց նոր ծա - ի վեր իբրեւ երաժշտութեան ո ւս ո ւց ի չ կը պաշտօ Թերթ մբ կը գրէ թէ Բ՛Ա զրամ Լան Թաւբիզ կը գըտ–
նուցագիրնեբուն ։ նավարէ Պ • Նու պար Մալխասեան , որ էերմապէս նուի այժմ, իբրեւ մասնագէտ զրաՀապատ ուժե -
ղնաՀ ատուած է • յանձնախում
Օրուան լուրեր բ կը Հաստատեն որ կացութիւ բու։ Ուրիշ մբ 1լըսէ թէ Հոն գրկուած է իքՐ^1–
երկու ան գլ ԼԻԲԱՆԱՆԻ արտաքին դոբծեբու
նը խոր մ տաՀոգութիւն կը պատճառէ Հայ : Բշլոտ– 1\/1&էա երէկ Հետեւեալ խորադիրը դրած
ելս աքս ոն մայրաքաղաքներուն միէեւ։ բին նա խագաՀ բ յա յտ արարեց թէ ձախողած են էր Ա՛ էէէո վես սիւնակներուն գլուխբ* ՄԱՌԷ՜
իսկապէս , մռայլ է Հ եռանկարը երկուքին Հա– Փարիզի մ էէ կատարուած բանա կց ո ւթ ի ւնն ե բ ը օ– ՇԱԼ ԲԱ՚ԼՐԱՄԵԱՆ ԹԷՀՐԱՆԷՆ 30 –ԲԻԼՈՄԵԹՐ
մար ալ։ խորՀրգային ելոյթը չի սաՀմանափակ - տար ղին ո ւո բն ե բո ւ պարպում ի մ աս ին : ՀԵՌՈԻ : Յետոյ, «կարմիր բանակին ղրաՀապատ
ուիր մ իա յն Իրանով , ա յլեւ կրնա յ անդրադառնա լ աղԱ-ՐԱՑԻԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՄԸ վախերր ուժերու մասնագէտբ կը Հրամայէ ղինուո բական
թուբքիո յ եւ ի բաքի վբայ։ կ՚աւելնան 3ո ւնա ս տ ան ի մէէ , յառտէիկայ ընտրու շարժումներուն Իրանի մէէ$> ։ Այս առթիւ կբ յիշէր
Եթէ նոյն իսկ Մ ոսկուա դոՀանայ իրեն Հա - թեանց առթիւ ։ Արքա յականնեբն ու ձախեր բ Հ տ– իժէ Բաղրամ եանն էր որ \ *)4(4(ի ամ առը ճեղքեց
մ ա կի ր կառավարութիւն մբ Հաստատել տալով ւասարապէս զինուած են ։ Համ ա յնավաբնե ր ր կբ գերմանական գիժերը Պալթիկի ճակատին վրայ։
ԹէՀրանի մէէ, խնդիրը ոչ թէ փակուած , ա յ.չ ա– սպառնան դործադուլնեբ սարքել ամ բողէ երկ - ՄՏԱՀՈԳՈՒԹԻՒՆ ԹՈՒՐ-ԲԻՈՅ ՄԱՍԻՆ
՚-ելի բարդացած պիտի ըԱայ : Այդ պարագային րին մ էէ եւա լլն ։ Աւելորդ է ըոել թէ կարմիր բանակին խորՀբբ–
կարմ իր բանակբ գեռ երկար պիտի մնա յ իրանի ՄԱՀՈՒԱՆ ԴԱՏԱՊԱՐՏՈՒԵՑԱՒ Փէթէնի -դ ա ղաւոբ շա րմ ո լ մն երբ խոր մւասՀ ալ ո ւթեան մատ
մէէ–) նոյն իսկ նոր կառավարութեան Հ ա ւան ո լ - տակտն նախարաբր, կապօլտ , որ Ա սլան իա կբ նած են Անգլիան , ոբ բացատրութիւն պաՀանէած
թեամբ ինչպէս բրիտանական բանակբ 0ունաս– գտնուի : Տղան աշխատեցաւ յետաձղել տալ դատը , է ս տ ի պո գա բա ր ։ Լոնտոն ի կ ա բծի քով , ա յ դ
տանի մէէ։ բայց անօգուտ : Ամբաստանութիւնները շատ շարժումներբ կբ սպառնան ոչ միայն իրանի մայ
Լաւ է կարճ կապել ենթաղրութիւննեբր եւ ծան ր են ; րաքաղաքին, այլեւ Թուբքիոյ եւ Իրաքի։ Արտա
Համբերութեամբ սպասել դէպքերու բնթացքին , ՄԱՄՈՒԼԻ ԱԶԱՏՈՒԹԵԱՆ մասին բուռն վի - քին նախարաբր շարունակ Հաղորդակցութեան մէէ
Դէպքեր որոնք սերտ կապ ռլքփն նաեւ հայկական ճաբանոլթիւններ տեղի ունեցան Դշ՝ օր , Ա աՀ - է Մ * ՆաՀանզներու իր պաշտօնակցին Հետ, Հե -
իրակաէնութեան հետ : մ անագի ր ժողով ին մէէ, դրաւելով ամ բողէ նիստ բ% ս աձայնով ։
կացութիւնը կրկնասլէս պղտոր (լերեւայ , երբ Միէադէսլեր ալ ծագեցան ։ Մանրամասնութիւն - Անգլիո յ նախարարական խո րՀուրգբ բացառիկ
Եր^ք Մ եծեբէն մէկըՏ Ա պարապետ Ա թալին բացէ ները յաէորգով ։ նիստ գումարեց երէկ առտու։ Լոնաոնի ել Ուո–
ի բաց Հիթլէրի կըն մանցնէ իր նա/սկին սլաշտօ - ՄԱՐԱկՅԼԻ Հին նաւաՀանգստին մնացեալ թա շինթբնի մ էէ սրտնեղած են մ անաւ ան ղ անոր Հ ա -
նակիցբ , Ջըրչիլն ու բարեկամները , ուրիշ աղի - գերն ալ պիտի քանդուին քանի մբ օրէն եւ արդիա մ ար որ Մ ոււկուա Հէ պ ասՎտ Ա իւ ան ած ոչ ամ եբիկ -
լեղի ակնարկներով : կան տուներ պիտի շինուին ամ բողէ րա լոսւիին եր–
կայնքր :
Fonds A.R.A.M
ԳկՊԻ
ԹԷՀՐԱՆ
17, 11ո6 Օտաւ«*ա« - ՐՃՒԱՏ (136) ռւ՚ամա ե սւ&սաոըԼսէ/՚բ
ա.։ Շ08. 15-70 - Շ. Շ. ք. Ր&հտ 1678-63 Զ01\ ԲԱ%ՐԱՄանԻ.
ՐլժնեԳի՚Ն.– Տար. 750, 6ա<քս. 400, Յամն. 200 ֆրանք
V^I1ա•^ճ^ 15 1ստ 1946 Ուրոայյ– 15 Մարտ Թոս՚քիա՚Ա աղ վտաԱղոնած
• ՏԱքՓ - 18* ձո*6« 4560–՚նոր շրշաՕ ր֊խ.289 հսրս^գեր՝ X»– Մ>8&#%տ* >Ի%՛ Տ * Չորեքշաբթի իբիկուան եւ ՀիսԳԼարթի ՜աո ՜
տուան թերթերբ շռնգալից լուրեր կը Հաղորդէին
Իրանի կացութեան մ ասին , մ եծ մ ասով ամ եբիկ -
ՄԵՐ Խ 0 Ս * Ը եան ազյբիւբէ ։ կՀեբապաՀ էին միայն քանի մլՀ
ՍեւաԱա) \ճիԱ թերթեր , սպասելով ԷԲԱյՅոլս111 տեղեկութեանց
աբձաԱագա ւթիւԱԱԽը իսկ Համայնավար %իւմանիթէ^% կը ծաղրէբ լրա
ՎՏԱԱԳԱԻՌՐ ՃԵ%՝Բ ՄԸ տուները , իրը եւ գրգռութիւն սերմանող։ Իր միակ
0 աղբիւրն այն էր թէ Իրանի վարչապետը բան մբ չի
1906/& եւ. \Գ32ի% Աեւանայ լճին ափերուն մօա գիտեր կարմիր բանակի յառաէխաղացութեան
գանուած Էին արամերէն ՚ւռերով եր/լք /ձու - մասին ։ Իսկ Մ ո ս կո ւան լուռ է :
Ապահովաբար չատեր զարմացան , երբ կր թ ի , րոնցն ա գ ր ո լ մասին յի չա տա կո ւթիւննե ր Ատոբեւ կ՝ամփոփենք Հրատարակուած տեղե
ննեբ Ո
կարգային, երէկուան թերթին մէէ կան բացի ԽորՀրգային Հայաստանի Հրատարա - կութիւնն ե բ բ , յիշե լով ի ւ բաքանչի ւբ ին աղբիւր ը :
՚ճՈէ-ոչինկթրնէն կր Հեռագրեն թէ ռուսա կութիւններէն , Հանգուցեալ Ա– Գիւլխանգանեանի Ամ էն սլաբադա յի մ էէ , կա ց ո ւթ ի ւն ը ծանր է եւ
կան կարեւոր գօրամասեր կր յ առա\ նաասնա ԳԷ՚ՂԻ «Կովկաս»ին (էջ 23) եւ Պ– Ե ալ ար չ Աիոաքեանի կրնայ աւելի բարդանալ, եթէ ելք մբ չգտնուի ։
բացատ
Թեհբան, անցնելով թաւբիզէն : Ամերիկա «Հայկաչէն»ին (Բ . էչ 59) մէչ, Առա էին լուրը Հաղոբդեց Մ• ՚ՕաՀանդնեբու
րութիւն պահան^ած՜ Է» : Այս արձանագբութիւննե բ բ մասամբ միայն արտաքին ն ա խար ա բ ո ւթ ի ւն բ , Մ արտ | 2 թուակիր
Լուրր լուսաբանութեան կր կարօաի ուա կա - կարդացուած էին մինչեւ Հիմա։ քիուս աբամագէտ դեկոյցով մը որ կ՚ըսէր* Արտաքին գո րծ ե ր ո ւ
լին։ ք՛ա յց եւ այնպէս , տարակոյս չկայ թէ կր վւրոֆէսէօր Պօռիսօֆ յաէողած էր կարդալ Արաա ն ա խ ա բ ա ր ո ւթ ի ւն ը անցեալ շաբթոլ իմ տցաւ թէ
մըթ–
գտնուինք չւ, սլիս անակնկ չներու Վեւ։ շէս թագաւոր որդի ՀԼաբեՀի բառերը, բայց ոչ խորՀրգային նոր զօրքեր գէաի Հարաւ կը յաոա–
Անհրւ ,մե. չէր մարգարէ աաոանւ. արձանագրութեան շա ր ո ւն ա կո ւթ ի ւն բ , որու լե էանան ծանր զէնքերով ։ Ասոնք Թաւբիզէն անցնե
նենաչ , գուշակելու Համար եչքր ա յն աղա ո ր զուն կը կարծէր թէ նախագրական Հայերէն կամ լով կ՚ուղղուին գէաի ԹէՀրան եւ իրանի արեւմըտ–
ն ո լո րա ին որ կլ։ թանձրանա ր շաբաթնեբէ ի վեր : պաՀ լա ւե բ էն է : եան սաՀմ տնագլուխը; Մ * ՚ՆաՀանգներու կառա -
Երկու կողմերն ալ , թէեւ գգոյշ դիւանագի– խորՀրգային Հայաստանէն վեբէեբս ստաց - Վաբութիւնը Հարցուց խորՀրգային կառավարու -
աա կան տ ես ա կէ տ ով , ի ր են ո թաքուն մ տածում - ուած պատմական աշխատութեանց մէէ, այս աբ - թեան թէ իսկապէս այդաիսի շարժումնեբ տեղի
ները, մաավախութիւններն ու փոխագարձ կաս - ձանագբութեանց մասին տրուած տեղեկութիւն - ունեցա^ծ են , եւ եթէ ա յո , իԲնչ են պատճառները :,
կահներ ր 1լ արաա յա յաէին մ ամ ո ւ լուի եւ անթ ե լով ։ ները ան բա լա բա բ գտնել ով, Պ՛ Հայկ Պէրպէրեան Իսկ ամեբիկեան ^էսօշիէյթըտ Փրէս՝5> գործա
կատարեալ էլամ արտ մր սարքուած էր , Մ ո ս կո ւա - ա յգ արձանագրութեանց լուսանկարները Հանեք կալութիւնը կը Հաղորդէ Հետեւեալ տեղեկութիւն–
յէն Լոնտոն եւ ի\ւո չփնկթոն : Բեմ ին վրա յ յ բուն տուած եւ յանձնած էր ֆրանսացի աբամագէտ Պ• ներ բ * Կ ր թուի թէ խորՀ րդա յին նոր զօրքի ժա–
•վարիչներէն աւելի կ՚երեւային կողմնակի մարդիկ, ճ. ՕսթՕՈէ ՏօաաՇէի , որպէսզի կար գա յ , եթէ կաբե մ անումը ի րան պա տ ը ա ս տ ո ւած էր օրեր առաէ ։
Ն տիւ կին վար չասլետ , ա կագեմ ական , ծերակու լի է՛ Այս ՛թ՛րէին ը յաէողած է ԿԱՐԳաէ երկու աբ– Առեցեալ շարթուընէ իսկ , ՛Լա զո լին էն Գ է Լերանց
տական , աչխարՀաՀռչակ Հ րասլա րակագիր կամ ձանագր ութ ի ւենեբն ալ : կառա խումբ մ բ կը Հասնէր ՝Բա բաճ ի ռուսա կասնա
ղօրակայնբ,
ղան աղան նախարարութեանս րանբերներր ։ Առա էին ը արամերէն լեղուով կը կարդացուի. որ ամէնէն մօտն է ԹէՀրանի։ Այգ
Շաբաթներ առաէ, Մեծն Բրիտանիոյ եւ Ա • Արաախշասայ մէլէք բաբզի. Զ արիաար, նունա քան կառա իս ում բը կը փո խադբէր երեք ամ երիկեան
խալաց : ինչ որ կբ նշանակէ ^Արաաշէս թագաւոր ,
ՆաՀանդնե բու արտաքին նախարարներն ալ սլա բաք Հրասայլեր , երեք զրաՀասլատ կառքեր , վեց բեռ–
սեպեցին Հրապարակ իէնել, լուսաբանելու Հա - որդի ԶաբեՀի, ձուկ այստեղ քաշեցի։ նակառքեբ եւ երեք պաշարաբարձ կառքեր , ինչպէս
մար Հանրային կարծիքբ։ Երկուքն ալ բարեկամա Եբկրոբդբ՝ Արաախշասայ մէլէք րարզի Զա՚– եւ տասը Հրետաձիգ սպաներ % ՚Բառասունեւութ
կան Հաւաստիքներ ընծայելով Հանդերձ , էլուղխին րիաաի, իալաց քան պինիր֊այ ՛որուն թարգմանու ժամ վեր էր , դարձեալ գիշերանց կը Հասնէր զօ -
իմանալ թէ ի վերէոյ ո՛ւր կանգ պիտի առնէ 1$ * թիւնն է +<ձԱրտաշէս թագաւոր որդի ՏէարեՀի քաշեց ր ա մա ս մ բ ։ Այս / ւ՛ ւ ր է՛ ր ր պաշտօնապէս չՀաստատ–
Միութիւնր : այստեղ իշխանաձուկ : ԼՏառագաբձութիւններր ո ւեց ան , բայց ես օդանաւով թռիչք մր կատարեց ի
Յետոյ լսես ինք Չըրչիլի ճառը Մ * Նա Հ անգն ե– արեւելաՀայ բարբառին աբաասանու թեամբ են) ։ փարաճի խոբՀրդային զօրակայանին *Լրայ եւ
ընթեր
բուն մէէ, ի ներկայութեան նա խագաՀ Թրում բնի ։ Պ՛ ՕսթՕՈէ ՏօաաՇք Մարտ &ին իր այս Համ րեցի ) 4 ձՇէ րմ անֆ ( ամ երիկեան ) Հ բաստ յլեբ
ճառ մբ որ ամէն բանէ առաէ աՀ ա կո չ մ բն էբ, ե - ցումի մասին զեկուցում մր տուաւ Արձանագրու եւ շատ մը ուրիշ կառքեր , մեծ մասով ծածկուած ւ
թէ ոչ մարտակոչ մբ (5 Մ արտ) : թեանց եւ Գեզեցիկ Դպրութեանց ակադեմիային , Լ ա ւա տեղ եա կ ա ղբի *֊րէ կը Հա զո բգ են թէ ռուսա
է/ախկին վարչապետը մատնանշելով զանսաՀ– որուն բոլոր տեղեկութիւննե ր ը բացի բԳւ թեր ցում էն կան Հ եծելագունդեբ Ի բան կը մ անեն սաՀմ անա -
ման ծաւալումը խ * Մ ի ո ւթեան ուժին եւ վարղա - տ ա զո բ դո ւա օ՜ էին Պ՛ Հայկ Պէրպէրեանի կողմկ , մերձ Աստաբա քաղաքէն , Կասպից ծովուն վրայ յ
պետութեանցն , էլ ազդարարէր թէ «&ր կաթեա յ ինչպէս յիշեց իր զեկուցման մէէ։ Ակադեմական - քիաղմունակ ղինուո բներ , –լոմէն կերպով կազմ եւ
վարագոյր մբ իէած է ւյամտքայինԵւ֊բոպայի վբայ, ները ընթերցումը ճիշդ գտան ել կարդ մը նկա - պատ բաստ , մտած են Մ իանէ , Թաւբիզէն 150 քի
Եթէթինէն Թրիէսթէ» : ծ*–, իբրեւ ապաՀովութեան ղուիԺ իւններ րրիսգ զեկուցման Հետ կապ ո ւնե– լոմեթր դէսլի Հարաւ - արեւելք եւ ԹէՀրան էն 375
միէոց , էլառաէտբկէբ սերտ , եղբայրական գոր — ցող Հաբցեբո մ ասին % քիլոմեթր Հեռու , ինչպէս եւ Ա ար աղա ՝ Թաւբիզփ
ծ ա կց ս ւթ ի ւն անգլիախօս ժողովուրդներու միէեւ ։ Այս զեկուցումէն վերէ երիտասարդ Հիթ իթ ա - > ւս ոաւա կոկզո մբ եւ Միանպատ , ոբ 110 քիլոմեթր
իսկ եւ իսկ զինակցութիւն , առանց ա յ գ Րաո՜ւՂ դիր մբ Պ • 1\4տաՈԸ6 \^16>Դծ , որ Թուրքիա յէ նոր վե Հեռու է Թուբքիո յ , ի բաքի եւ ի բանի սա՛Հմ անա -
գո բծած ելու յ րադարձած էգ թարգմանեց Մ ա լա թիոյ մօտ, Աս - դլուիսներու Հանգոյցէն։ Զինուորական մասնա -
Մ թն ոլորտը աւելի թունաւորուեցաւ, երբ, լան Թէփէի մէէ գտնուած Հի թի թական աբձանա - դէտներ կորսեն թէ խո րՀ րդա յին ղինուո բնեբբ անց–*
Մարտ Հին , Հաստատուեցաւ թէ կարմիր զօր ամա– գրութիւն մը, զարդարուած քանդակով մբ, ուր. եալ տարի խբաւՐնեբ փորեց ին , ճամբաներ շինեց ին
սերբ չեն Հեռացած Ատբպատականէն , եւ պարզա ներկայացուածէ Հիթէթակաս Հայելաւոր դիցու֊ եւ յետպատերազմեան լայն ռազմափորձեր կատա
պէս կարգ մբ տեզափոխութիւններ կատարած են։ Հին, եւ աստուած մը առիւծի մը վրայ կանգնսփ ։ րեցին թուր քելի բան եան սաՀմ անագլուխին վրա յ ։
Լոնտոն եւ Ըւոշինկթըն խո րապէս վրդովուած , ԴիցուՀիին անունն էխումպեպէ ,աստուածին անու Մ իանէ խճուղիով ել երկաթուղիով կապուած է
փութացին ծանուցագի րնե բ ուղղել եւ բացատրու նը անընթեռնելի է, դիրերու ե գծման պատճառով։ Ղ^տզուինի ռուսական բանակի կեդրոնին Հետ ,
թիւն պաՀանէել Մոս կ ո * – ա յ էն Ակադեմականներէն մին գիտել տուաւ թէ խում - ԹէՀբանի ճիշդ Հիւսիս - արեւելեան կոզմբ ։ իրա
, ւ ակաւաս իկ պ ատ աս խանբ , Զինուորական պեպէ - Թէշո֊ւպ եւ առիւծի վրայ կանգնած աստ զեկներ կբ Հաւստեն թէ քիուսեբու ներկայ ւլ որ -
խորՀբգաւոբ շարժումներ եւ ի րա ր անց ո ւմ ։ Մ իել– ուածը կը Համ ա պատասխանեն Հ ել լէնական դիմա ծ ո ւնէ ո ւթ ե ան նպատակն է ՀՀանՀանգստութիւն եւ
նոյն ատեն , նոբէն էլա մարտ , անթելով եւ թեր բանութեան Զեւս Հերա Դիոնիսիոս երրեակին , ոս ս ււ ււ ա ո ւթիւն» ստեղծել թ֊ԷՀրանի մէչ֊.
թերով , ձազկե լու Համար ոչ միայն Զ ՐՐ չի ԷՐ 1 ա ձ Լ որուն ծագում բ կեդրոնական Աս իա է, ուրկէ տա– Ո՞՛ՒՐ ԿԸ ԳՏՆՈՒԻ ԶՕՐ. ԲԱ%ՐԱՄԵԱՆ
եւ աշխաաաւոբական կառավարութիւնը ։ րածուած է մինչեւ Եգէականի ափերր։
,Այլեւս երկրորդական են փո խագաըձ մ ե– ԱՐՏԱՒԱԶԴ– ԱՆՏՈՆԵԱՆ Բոլոր թերթերուն մէէ ալ կբ յ ի շուի մառէ շա լ
ղադրանքներբ , քանի որ կողմ եբէն մէկբ *Ս*բ ի Լկաբդալ զօրավար) Բաղրամ եան ի անունը , իբրեւ
վա յբ կբ շրէէ կաց"՛ւթիւնը ։ Ան շուշտ միւսնեբն ալ Հրամանատար գէաի ԹէՀ րան կամ թրքական սաՀ–
վճռական միէոցնեբ ձեռք պիտի առնեն , եթէ գո ԻՐԱ-ԲԻ պետական երամլտանոցին մէչ 1945^ մ տնագլուխը յառաէացող կարմ իբ բանակին Հ
հացուցիչ պատ ա ս խ ան չստանան իրենց նոր ծա - ի վեր իբրեւ երաժշտութեան ո ւս ո ւց ի չ կը պաշտօ Թերթ մբ կը գրէ թէ Բ՛Ա զրամ Լան Թաւբիզ կը գըտ–
նուցագիրնեբուն ։ նավարէ Պ • Նու պար Մալխասեան , որ էերմապէս նուի այժմ, իբրեւ մասնագէտ զրաՀապատ ուժե -
ղնաՀ ատուած է • յանձնախում
Օրուան լուրեր բ կը Հաստատեն որ կացութիւ բու։ Ուրիշ մբ 1լըսէ թէ Հոն գրկուած է իքՐ^1–
երկու ան գլ ԼԻԲԱՆԱՆԻ արտաքին դոբծեբու
նը խոր մ տաՀոգութիւն կը պատճառէ Հայ : Բշլոտ– 1\/1&էա երէկ Հետեւեալ խորադիրը դրած
ելս աքս ոն մայրաքաղաքներուն միէեւ։ բին նա խագաՀ բ յա յտ արարեց թէ ձախողած են էր Ա՛ էէէո վես սիւնակներուն գլուխբ* ՄԱՌԷ՜
իսկապէս , մռայլ է Հ եռանկարը երկուքին Հա– Փարիզի մ էէ կատարուած բանա կց ո ւթ ի ւնն ե բ ը օ– ՇԱԼ ԲԱ՚ԼՐԱՄԵԱՆ ԹԷՀՐԱՆԷՆ 30 –ԲԻԼՈՄԵԹՐ
մար ալ։ խորՀրգային ելոյթը չի սաՀմանափակ - տար ղին ո ւո բն ե բո ւ պարպում ի մ աս ին : ՀԵՌՈԻ : Յետոյ, «կարմիր բանակին ղրաՀապատ
ուիր մ իա յն Իրանով , ա յլեւ կրնա յ անդրադառնա լ աղԱ-ՐԱՑԻԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՄԸ վախերր ուժերու մասնագէտբ կը Հրամայէ ղինուո բական
թուբքիո յ եւ ի բաքի վբայ։ կ՚աւելնան 3ո ւնա ս տ ան ի մէէ , յառտէիկայ ընտրու շարժումներուն Իրանի մէէ$> ։ Այս առթիւ կբ յիշէր
Եթէ նոյն իսկ Մ ոսկուա դոՀանայ իրեն Հա - թեանց առթիւ ։ Արքա յականնեբն ու ձախեր բ Հ տ– իժէ Բաղրամ եանն էր որ \ *)4(4(ի ամ առը ճեղքեց
մ ա կի ր կառավարութիւն մբ Հաստատել տալով ւասարապէս զինուած են ։ Համ ա յնավաբնե ր ր կբ գերմանական գիժերը Պալթիկի ճակատին վրայ։
ԹէՀրանի մէէ, խնդիրը ոչ թէ փակուած , ա յ.չ ա– սպառնան դործադուլնեբ սարքել ամ բողէ երկ - ՄՏԱՀՈԳՈՒԹԻՒՆ ԹՈՒՐ-ԲԻՈՅ ՄԱՍԻՆ
՚-ելի բարդացած պիտի ըԱայ : Այդ պարագային րին մ էէ եւա լլն ։ Աւելորդ է ըոել թէ կարմիր բանակին խորՀբբ–
կարմ իր բանակբ գեռ երկար պիտի մնա յ իրանի ՄԱՀՈՒԱՆ ԴԱՏԱՊԱՐՏՈՒԵՑԱՒ Փէթէնի -դ ա ղաւոբ շա րմ ո լ մն երբ խոր մւասՀ ալ ո ւթեան մատ
մէէ–) նոյն իսկ նոր կառավարութեան Հ ա ւան ո լ - տակտն նախարաբր, կապօլտ , որ Ա սլան իա կբ նած են Անգլիան , ոբ բացատրութիւն պաՀանէած
թեամբ ինչպէս բրիտանական բանակբ 0ունաս– գտնուի : Տղան աշխատեցաւ յետաձղել տալ դատը , է ս տ ի պո գա բա ր ։ Լոնտոն ի կ ա բծի քով , ա յ դ
տանի մէէ։ բայց անօգուտ : Ամբաստանութիւնները շատ շարժումներբ կբ սպառնան ոչ միայն իրանի մայ
Լաւ է կարճ կապել ենթաղրութիւննեբր եւ ծան ր են ; րաքաղաքին, այլեւ Թուբքիոյ եւ Իրաքի։ Արտա
Համբերութեամբ սպասել դէպքերու բնթացքին , ՄԱՄՈՒԼԻ ԱԶԱՏՈՒԹԵԱՆ մասին բուռն վի - քին նախարաբր շարունակ Հաղորդակցութեան մէէ
Դէպքեր որոնք սերտ կապ ռլքփն նաեւ հայկական ճաբանոլթիւններ տեղի ունեցան Դշ՝ օր , Ա աՀ - է Մ * ՆաՀանզներու իր պաշտօնակցին Հետ, Հե -
իրակաէնութեան հետ : մ անագի ր ժողով ին մէէ, դրաւելով ամ բողէ նիստ բ% ս աձայնով ։
կացութիւնը կրկնասլէս պղտոր (լերեւայ , երբ Միէադէսլեր ալ ծագեցան ։ Մանրամասնութիւն - Անգլիո յ նախարարական խո րՀուրգբ բացառիկ
Եր^ք Մ եծեբէն մէկըՏ Ա պարապետ Ա թալին բացէ ները յաէորգով ։ նիստ գումարեց երէկ առտու։ Լոնաոնի ել Ուո–
ի բաց Հիթլէրի կըն մանցնէ իր նա/սկին սլաշտօ - ՄԱՐԱկՅԼԻ Հին նաւաՀանգստին մնացեալ թա շինթբնի մ էէ սրտնեղած են մ անաւ ան ղ անոր Հ ա -
նակիցբ , Ջըրչիլն ու բարեկամները , ուրիշ աղի - գերն ալ պիտի քանդուին քանի մբ օրէն եւ արդիա մ ար որ Մ ոււկուա Հէ պ ասՎտ Ա իւ ան ած ոչ ամ եբիկ -
լեղի ակնարկներով : կան տուներ պիտի շինուին ամ բողէ րա լոսւիին եր–
կայնքր :
Fonds A.R.A.M
