Page 10 - ARM_19-1946_01
P. 10
*****
ԶարեՀ Մութաֆեան զյլ ցուցադրէ 45 կտաւ։
ՊԱՏ ԵՐԷՆ ՛ՆԵՐՍ Նկաէիլ ԶաւՎւ/ւ Մոդա<քԽսեԱ Ըեծ մասը՝ բնանկարներ : 0՛, բնանկարներու եր
(իր ցուցահանդէսին սսւթիւ) կար այգ չարքին աւվէլ՝ հաճելի է վքէ^խնգրօըէն
ԱՐՅՈՒՆ* զուարճանալ անանց հետ, որոնք մէկ բն ան կարէն
միւսր տողանցք կյլ կատարեն միօրինակ ճօճումով
Սէ բ1ՇէԱ1& բՕՏՏւ» ^բանաստեղծութիւնը տեսակ եւ նոր տեսարան մը չգտնողի զարմանքով։ Որով
Տատ արցունքներ տեսած եմ կեանքիս մէԼ* - մը նկարչութիւն է) , երեք բառեր, Որաաիոսի հետեւ, այստեղ հարցը կը վերաբերի նիւթի
աւ կեանքս ապրած՛ տարիներուս քառապատիկն է% Արուհսա քհբթալական^ծ առնուած, որոնք կր ընտրութեան , Ա՚ութաֆեան կը մերժէ առար
Բայց այն մէկը "ՐՐ&Ք* սլէսւէ չմոռնամ երբեք՛. խտացնեն ամրողշ^ վարդապետութիւն մը։ ինծի կը կաներու որսորդութիւն կատարել : Միսչ լու
Ս՛նունդի գիշեր մըն էր : թուի թէ Ս՚արմոնիքէչ, ֆրանսացի միշՀակ մտաւո սանկարիչը կը փնտռէ գեղեցիկ տեսարան , բնու
. Լար ո լած֊ է\իղեԲ"Վ* ինքնամոռաց էլ%աշխա֊ րական մը, կ՛աշի/ատի զարգացնել այս կարճ խօս– թեան սքանչելի անկիւններ , ապառաժի մը դիցա
աինքւ Անասունն Է որ կը տիրապետէ մեր մ ԷԼ ։ քը , երբ կը գրէ • (^Բանաստեղծութիւնը նկարչու բանական սպառնալիքը կամ Լուրի խճանկարային
Պարտաւոր ենք սնուցանել քանի մը Հնոցներ ։ Բազ թիւն մըն է՝ որ կր խօսի , կամ լեզու մը որ կր խաղեր, արուեստագէտ նկարիչը կանգ կ՚առնէ՛
մաթիւ մեքենաներս*, երակները կ՝երկարին գէպի ՛եկա րէ։ Այսպէս կամ այնպէս , գեղեցիկ վկայու այն օրհնեալ պա հուն՝ որ ներշնչումը կը յիչեցնէ
այգ Հձօցներլւ, ինչպէս նաեւ լոք**ի ալի^^ԸԱ Կ*^ թիւն մը՝ հաստատելու համար արուեստներու Հա՛ իրեն, կը բանայ սիրտ շ իբրեւ երանգապնակ ու կը
խում ունին նոյն Հսկայ վառարաններու, ներդաշ զռրգակցութեէսն .տեսութիւնը (ՇօՈ0«բՕՈ<1&Ո06 <Խտ նկա րէ քարը , չէւ֊ղԼՀ, ճամբան, ծխնելոյղը , ամ
նակ Հուրէն ։ Սձներելի է ո եւ է թուլութիւն , րա/ց /\քէտ): Աատանա՚ն տանի, բառաքննական մոլուցք պը, թռչունըւ էւ մի՛ զարմանաք, եթէ ըսեմ որ
աւելորդ է Հսկողութիւնը , մարակի գիտութիւնն է մը դարձեալ կը բռնէ ղիս ու կր կեցնէ , այստեղ, Ե ութաֆեան ինքն է այգ քարը , ՚ չիւղը , ճամբան ,
փոխարինած անոր ու եկած֊ բազմած է մեր աշխա ըսելու համար թէ հայերէն հաղորդակցութիւն ծխնելոյղը, ամպը, . թռչունը։ Նկարիչը, այն որ
տանոցի գլխուն ։ Մեքենան ճշգրիտ ուղղութեամբ բառը չի համապատասխաներ տեսութեան, 1՚՚*յՀ՜ աստուածային արուեստին , խմորն ունի, կը նկա–
մեր աշխատանքի ամ են աչն չին արտագ րութիւնր , պէս ել ֆրանսերէնը , ահա թէ ինչո՛լ Ա՝օրիս րէ ինքզի՛նք միայն։ Հին արուեստագէտները, քիչ
աւելի
սխալը, պակասը, ե®րր, ո՞ւր 1լ արձանագրէ Հա֊ Սվւրոնք կր նախընտրէ էք&ՈՏբՕՏ1է10Ո բառը, մը ձեւապաշտ ել արարողական , կը սիրէին ՜իրենց
ւատարմօրէն ծախուած գերիի մր պէ** * %ախա– անյաջող, մինչ ուրիշ քննադատներ կ՛առաջարկեն նիւթ ընտրել պերճ առարկաներ միայն, բայց ար
սաՀմանուաձ֊ են պատիժ՜ները ել պատերազմական Տյ՚ՈէեշՏՇ , ՚ որ ճիշդ չէ, ՇՕոքսՏւՕՈ , որ ծիծաղելի է, ուեստագէտները կ՚ընգունին որ ամէնէն հասա
՚Լիճակի Համաձայն կբկնապատկուած , որովՀետեւ կամ 6ԳԱ^ձ1շՈՇ6 Ժշտ ճւէՏ , որ թուաբանական տա րակ , , չավւազանց սովորական նիւթն անգամ կրր–
ամէն կողմէ պատերազմի Հոտ /լուգայ ; Վա՛՛յ ան րազ կը յիշեցնէ։ Լաւագոյնն է բացատրել տեսու նայ իր մ ԷԼ ցոլաց նել արուեստին սրբութիւնը կամ
սաստողներուն : ՈրոԲ*–ն Հոգը թէ յոգնած՜ ես ու թիւնը՛—֊ Ամէն արուեստի մէշ^, այժ՜մ գոյութիւն վեհութրւնը, իմաստը կամ խորհուրդը, ինչպէս
Հիւանդ յ անօթի կամ ծիւրած , ծաԱէ րոԼոր խոր– ունի ձգտում մը դրացի արուեստին կալուածին տերեւի մը վրայ ինկած Լուրի աչքի մը մէԼ՝ եր
Հրգածութիւններգ ու Հոգերգ փողոց նետէ ^ ներս մէչՀ մտնելու, անոր արտայայտութեան եղանակ կինքի անհուն կապոյտը կամ արեւէն ծիածանը։
մտնելէ առաԼ \ Արիւնախառն քրտինք ու ո եւ է ները օգտագործելու՝ նմանօրէն տպաւորութիւն– Այսպէս եւ Մ ութաֆեան ի բնակարներուն մէԼ
նիւ
միս պէաք է յագեցնելու Համար Աըէսըյ որ թե ներ ստեղծելու նպատակով : Ա առի - Անթուանէթ կր տեսնեմ տաղանդաւոր1 արհամարհանք մը մէԼ
ու
րեւս մօտ է ւ Հյէքս , որ գեղեցիկ ուսումնասիրութիւն մը ունի՝ թին դէմ, բնութեան ամէն մէկ պատառիկին
Ամէն ազգի օտարներ ենք , ԼՔա31ս^ԼէՔ Ի"^"Բ^ այս ձգտումին հոգեբանական վերլուծման նոլիր– Իր""է թրթռացում մը գտնելու զգայնութենէն
սակայն ընկեր մը ունիմ Հետս , Հտեղացի՚ֆ ան ալ , ււլած , կր սխալի՝ երբ կը կարծէ թէ ձգտումը նոր րախ : .
Հան բա յին էքնամ ատարութենէն , անանուն , օգին է, կամ գէթ կոլԳ֊այ ռոմանթիզմէն վերՀ։ Ղ^կա՛ ք Բնանկարներու այդ շարքին կողքին՝ քանի մր
մէ^Հ Համակերպող^ իր մուժիկի քթին տակ ան Որատիոսը։ Բայց միայն Որատիո®սը ։ՀԼերգիլիոսի պաստառներ , որոնք այլապէս հետաքրքրական են՝
փոյթ ժպիտ մը գամուած կէՀ մնայ յ եւ թերեւս ա– ականջին նուիրուած ուս ո ւ մնաս իբութիւն մը , որովհետեւ ցոյց կուտան Աութաֆեանի տաղան
վերջերս
նոր ալ շնորՀիւ եկած Հասած է մինչեւ Հոս։ Մը– րած է , կը հաստատէր թէ ի՛նչ մեծ նպաստ բե դին բազմազանութիւնը։ Հարսնիքի խաղը կտալր
նացեա լներ ը օտարներ են ։ Երկու ազգի ^ելմեր ^ , երաժշտական զգայարանքը Ս՝շակա1լանքի Վկայութիւն մըն է թէ երիտասարդ արուեստագէ
մէկ «աղգԸ» գինի կէՀ Ի՛մէ եւ ֆրանսերէն կը խօսի , վարպետին ստեղծագործութեան : տը գիտող սուր աչք մը ունի, որ գիտէ թափան
միւսը գարեջուր , եւ կարծես թշնամիներ են իրա Այս տեսութեամբ, արուեստ ր տուն մըն է, ցել մանուկներու հոգիին մէԼ, հսա01Մ ել փիլիսո
րու։ էքս մինակ Հայն եմ այս րաղմո\ւթեան մէ^ յ ւրեմն , որուն մ է^ իրենց սեփական սենեակներն փայութիւն գնել անոնց մանկունակ անմեղութեան
եւ իմ ա աժ անձ լի ներս ու գուրս աշխատանքէս ունին բանաստեղծութիւնը ^ եր ամ շտ ո լիէ ի ւն ը ^ ել չափահաս լրԼոլթեան մ է Լ։
զատ՝ պարտաւոր եմ շաքարախառն սառ ^ուրի նկարչութիւնը յ ճարտարապետութիւնը : Այն օրը յ Տալու համար նկարագիրը Ա ութաֆեան ի ար
նկարիչը
զո յչը մ ի շտ լեցուն պաՀել գրան շէմքին սարսռա երբ արուեստի տան այս բնակիչները տեսան թէ ուեստին, պէտք է ըսել թէ երիտասարդ փիլիսո
լի Հոսանքին մէ^։ Մարզիկ ծարաւ են , Համայնա կարելի չէ անկախ ա սլր իլ ^ ծակեցին անջատող բանաստեղծ է բնանկարներուն մէԼ, ել մէի
կան մատռուակը մաշած է Հազացող կողերու պատերը , գուռն եր բաց ին ել Հ ազո րգակց ո ւթեան փայ՝ տնական ներքին կեանքի կտաւներուն
պէս տ Ո^վ չի Հազար այս դժ՜ոխքին մէ^է մէ^ մտան իրարու Հետ : ՏաԼորղով՝ իր դոյներուն ել կտաւներուն
վեր լուծում ը :
Ղ*սւրս ը ածուխ ի բլուրներուն մ Է^ ալ աշյիյա– Եւ աՀա բանաստեղծութիւնը տուաւ նուագ եւ
տոզներ կանէ անոնք են որ մեզի միշտ ածուխ կը գունախաղ , ն կա ր չութ իւն ը գունաւոր սէնֆոնի– Տ. ՆԱՐԳՈՒՆԻ
Հասցնեն ։ ներ, եր ամշտութիւնը ձայնեղ բնանկարներ ւ է–*–*
Հսկող մեքենան
մինչեւ Հոն չի կրնար տիր «շ/–> էյւ աՀա քննագատները սկսան խօսիլ նոր լեզու
պետել եւ Հ ոն է որ Հ րամ ա յո զներ ու֊ խայտա բղէտ մը ) - երաժշտութեան վերս ^բերեւ սնագիւ ճ ՛ւ ս լ ա <յալ
խումը մը կայ , ձեռքերը կռնակին կամ գրպանը Հ կան բառեր՝ բացատրելու Համար նկարչական
Երկար ատեն է կ՚աշխատիմ եւ զանոնք ալ կը ճանչ– ստեղծագործութիւն մը : ։՛/ը յիշէք անշուշտ Ռէմ–
նամ յ Հոն ալ ԼեՀ մը ինծի էա ս միս մինակ մնացեր պոյի Ձայնաւորներու հնչեակը, Բաբե՛՛լ, ինտո*ր ես, ո՛՛ւր այգպէս . . .
է ։ *հոնէ ես խօսիլ գիտեմ, խե՛ղճ մարգ , ինքզինք ղո Ր Հոգե բ՜նախօ Բարեկամս կանգ առաւ, շրթունքները խօսե
պաշտպանէ լու միակ միջոցը քրտնաթոր աշխա սութեան ուս մ ան մտերիմ քննա գա տներ կը կապեն լու պէս շարժելով, բայց բան մըն ալ չըսալ :
տանքն է ւ Անոր Համար կարծես սիպեր ի ական Հգունաւոը լսողութեանդ երեւոյթին։ ինչպէս նա Անցած ըլլայ, հիւա՞նդ ես. սանկ, տեսակ
ցուրտը գոյութիւն չունենար է Ւր Հերաթափ գըլ՜ եւ Պօալէտը )Որ ականէի ել աչքի փոխանակութիւն մը երե յթ ունիս :
խով ճակատը աւելի լայնցած է եւ ելեկտրական կր կատարէ ճտրտարօրէն , եւ նուրբ ճաշակողէ , Հ/"֊ա՞նգ, հիւ եմ խենթենամ
:
լոյսին տակ կը փայլի քրտնաթոր։ Ածուխը կեր ի՛նչ փո յթ թէ բ՚ք՜ իշկներբ արուեստագէտ ի ա յգ պիտի
պարանափոխած է զայն ։ Ոսկրացած արմուկները խազին , մանաւանդ անոր բոյրերու սէնֆոնիին մէ^ —• Ի՜նչ կ՚ըսես , ցա՞լգ ինչ է . բժիշկի մը
սլա աո ած շապիկէն գուբս ինկած են , խոշոր թի մը կը փնտռեն Հ ո գէ ա խտ ա բան ա կան փիճա կի մբ չե րթառս :
ունի եւ պարտաւոր է ածուխ լեցնել մեր երկաթէ գաղտնիքը % Բժի՞շկ , ցաւս հասկցողի հասցէ մը տա
քեղի : մս
յոպնակներուն մէֆ։ Այժմ Հասկնալի է^ կը կարծեմ , &Ի&Է ար– նէ, ֊երախտապարտ պիտի ըլլամ նայիմ,
Պատասխանատուութիւնը ընգՀ անուր է եւ ուեստներու Հաղորդակցութեան ա յս Համ առօտ Յալդ ի՞նչ է որ, ըսէ
սխալ մը անդարմանելի : թործարանը շաքար կ1 ար տեսութիւնբ կբ գրուի , իբրեւ^^երածական 1 գրա՛ գէս
տագրէ եւ ինչպէս սկսած է այնպէս ալ պարտաւոր գէտ ի մը նկա ր չական քննադատութեան ել նկա 8ա՚*ւս» ա՜՛խ յ ճառացաւի բռնուած եմ •
է լրացնել։ Մէկ մամուան ընդմիջումը ՀամաՀա– ր/՛չի մը ստեղծագործութեանց ուսումնասիրու խենգենալս բան մը չէ X
ւասար է վե ր Օն ական գագար ի , ել վերսկսելու Հա* թեան "Կիգբը՝ ծառացա՜՛ւ յ ա յգ ի՞նչ տեսակ Հ ի լանդոս՛
է - ես նոր կր լսեմ :
մ ար ամ իսներու բաղմ ածախս աշխատանք է Հար X թիւն
կաւոր , ատոր Համար չէ որ ութ ք ՚ ս բո գի շն եր դ ո ր ֊ Նո^ր ք իմ գիտնալովս շատ ալ նոր Հիւան
ծագուլր լքեցին սակայն , այլ որովՀետեւ իրենք ծելուէ , շէֆ^Ր^1 է111 կ(Լ մասնակցին ծեծին , խեղճ դութիւն չէ; Աս Հիւանդութեան միքրոպըյ կ՚ըսեն
գազան ի գոՀացում ստացան • • « : մարգը մինակ է ու գետին կ ՚ ի յ ն ա յ Հ Աեւ ըլուրնե– Ալեքսանդրապօլ ( Հ իմ ա Լենինական , աաենօք
Այսպէս Ծնունդի գիշեր չկա յ մեզի Համար ։ բուն ետին ոԲւԼ պիտի տեսնէ եթէ նոյնիսկ մեռնի , կիւմրի) ծնած էգ որ բաժակաճառ կը կս^՚-էր՚է ռւ
Մենք ենթակայ շաՀագործման աֆէն ու ձախէն , արդարացուցիչ պատճառներ շատ։ թամադաները (սեղանապետ) վարակած էր՛* Ց ե–
մեր զաւակներ ը կրնան գլխիկոր սպասել իրենց Ա՜Ւ," ա աոտոտ օտարբները , մանաւանդ Փռ" աո յ վարմ՜ապետնեբուն փոխանց ուելով% Հ անգիսա–
մտաւորա–
Հ*°/7 » զրկուիլ մանկական բոլոր Հաճոյքներէն յ բա Հա֊Հներըգ գո՜՛ւբս երկրէնէ Եթէ մենք *էագը պատե– ճառ գարձաձ– էր •• Ցաւը զարգանալով՝ գաղթաշ
ւական է որ ուրիշներ քաղցրաՀամ կա ր կանգս։ էլս ե ր բագմի ե ը թանք , նաիա այս շուները պիտի մաք կանները վարակած է, անոնց միիցով համաճարակ
եւ գեռ ի^նչ անուշեղէններ ունեցան Ծնունդի ի– րենք • . . : խարհ փոխադրուած է , ել հիմա տ ե ս ս լկէն
րենց սեղանին ւԼյրայ մեր գառն քրտինքէն ստեղ– Կը մօտենամ * վերջապէս՝ ես ալ Հշուն՝^ եմ , դարձած՝ ամէնքս կը վարակէ , Գէ,
ծ ուած յ խեղճ մ ա ր դո ւն շասւԻ^ԼՐ բգքաուած է , չորս կոգմը բ,ւնուած եմ . ազատելիք չունիմ
Հոս իրաւունք չունինք նոյնիսկ այս տեսակ արիւնլուայ– Հ քաշուած ածուխի ըչքւրի մը եաեւ\ Բարեկամիս վիճակը շ^զայնութեան վերա՛
րաներու վրայ մտածելու։ քՕօսիլր նոյնիսկ հայհո կուլայ , եղան պէս կը բառաչէ ւ գրելով՝ խորհուրդ մը տալու համար ըսի*
յութեան փսխուած է : Բայց այս ամէնքը պատճառ Փոէո/նգ փոլոյԱ ( ԼեՀաստան) * * . Բարեկամս, սանկ, քիչ մը ինքղինքդ զբա
չեն որ ես եւ Լեհը երր է(1աՐ տեսնենք , ի– (Բանուկը երբ կուլայ իր մայրը կը կանչէ* եւ ղեցնելու համարհայկական հալաքոյթներեբու եր
րարոլ չնայինք, չմ-պտինք : ՛Աո յն իսկ ես 1լր սպա իր յուսահատութեան մէ^ միայն Հ ա յ ր ը կը փնւոռէ : թալու ես. թէ ազգային մշակոյթի ճրագին կաթիլ
սեմ որ ան ժպտի առաք , մանուկի պէս , եւ չելլէ Ս՛այր մը լացած ատեն իր բախտին էլապաւինի* մ ր իւղ աւելցուցած ) թէ * * *
իր մտքովը րսէ ՀԱրմիեանսկին ած խա պա տ կեր մուրացիկը գթութեան , վիրաւոր ը թմրութեան , Հայկական հաւաքոՀյթ, ճիշդ ատոր երե–
սէն հիւանդացած հաւաքս յթ
պարանքս կր ծաղրէդ : Բախտակից ու տառապեալ կինը օրէնքին Հ մամիկը՝ Աստուծոյ ; եմ: ՛հասա խօսական
հայրենազուրկներ % Տաճախ նկատած– էր որ իրեն Ւսկ ա յ " մարդը իր արցունքներուն մէ^ իր կ՚երթաս նախաբան ,վերջաբան ճառթատըո՞ն-նա–
խևրղանք,
հետ եղողները աւելի կը զուարճանան քան թէ Հայրենիքը կը կանչէ օգնութեան , իր գերագոյն հՀաննդդէէ՛՛ս ս միչՊւարար, վերջաբան ճառ։ Պարա
չխօսինք՛թէ
կ՚աշխատին –Զարմանալի չէ , անոնք«վեբի արտէն* տառապանքին միակ ապաւէնը իր Հայրենիքն էյ սակցական - ՚ճձաէւ։ Ցուզարկաւորութիուն - ճառ, ա)
ս ին , ճառ
են ,բայց ահա այսօր պատահեցալ անխուսափելին; դերադոյն ուէ/՜ը : յասեղաններու , գինեձօներու, //«
Լուծքը կեցաւ, մշտատեւ արօրը քաշող եզր ... Ու/ որ լալ դիաէ իր Հայրենիքին Համար յ ել աղդային տօնակատարութեանց մս
սամին կոտրեց, մէկ կողմ կեցած է Լեհը եւ կր անն ո է֊ աճ Է անոր տգատութեան սէ ր ը , որովՀ ետ ել ու ճառ ::
բողոքէ , էս մինակ կ՚աշխատիմ , երկար ատենէ մոն յլ արց է ւնքով ււ ն ս» ծ սիրւ ՛ը կուս կա եղբայր , եթէ խօսքդ մեր ճառախօսներուն
վ բէժ՜ով Համ ար է , ես քեղի հակառակ
ի վեր ա լ չեմ կրնար բոլորին գործը մինակս քա գրոՀ պիտի տայ բռնագրաւող եւ իրեն եմ : Եթէ
անԱողնաք
շել , կը բաւէ , չեմ կրնար , չեմ կրնար : պէս թշուառութեանց պատասխանատու թ շնա– չրթային մենք ո՞ւրկէ պ ի ա ի գովէինք
Կարգ մը մարդիկ կարծես ազդանշանի մր կը միին դէմ ... : նւայէն ,Ջլ,հեղեղէն Ո լ Նոյեան Տապակն, Հայ.
Ասքաոէր՚սՀ կր յարձակին անոր ։կրս։յ անդթօրէն ծե՛ ԽՈԱՒէՒԼ ՆՇԵՆԻ կէն ու Արամէն Ակսեաէ մեր փառալռր պասէմոՆ
Fonds A.R.A.M
ԶարեՀ Մութաֆեան զյլ ցուցադրէ 45 կտաւ։
ՊԱՏ ԵՐԷՆ ՛ՆԵՐՍ Նկաէիլ ԶաւՎւ/ւ Մոդա<քԽսեԱ Ըեծ մասը՝ բնանկարներ : 0՛, բնանկարներու եր
(իր ցուցահանդէսին սսւթիւ) կար այգ չարքին աւվէլ՝ հաճելի է վքէ^խնգրօըէն
ԱՐՅՈՒՆ* զուարճանալ անանց հետ, որոնք մէկ բն ան կարէն
միւսր տողանցք կյլ կատարեն միօրինակ ճօճումով
Սէ բ1ՇէԱ1& բՕՏՏւ» ^բանաստեղծութիւնը տեսակ եւ նոր տեսարան մը չգտնողի զարմանքով։ Որով
Տատ արցունքներ տեսած եմ կեանքիս մէԼ* - մը նկարչութիւն է) , երեք բառեր, Որաաիոսի հետեւ, այստեղ հարցը կը վերաբերի նիւթի
աւ կեանքս ապրած՛ տարիներուս քառապատիկն է% Արուհսա քհբթալական^ծ առնուած, որոնք կր ընտրութեան , Ա՚ութաֆեան կը մերժէ առար
Բայց այն մէկը "ՐՐ&Ք* սլէսւէ չմոռնամ երբեք՛. խտացնեն ամրողշ^ վարդապետութիւն մը։ ինծի կը կաներու որսորդութիւն կատարել : Միսչ լու
Ս՛նունդի գիշեր մըն էր : թուի թէ Ս՚արմոնիքէչ, ֆրանսացի միշՀակ մտաւո սանկարիչը կը փնտռէ գեղեցիկ տեսարան , բնու
. Լար ո լած֊ է\իղեԲ"Վ* ինքնամոռաց էլ%աշխա֊ րական մը, կ՛աշի/ատի զարգացնել այս կարճ խօս– թեան սքանչելի անկիւններ , ապառաժի մը դիցա
աինքւ Անասունն Է որ կը տիրապետէ մեր մ ԷԼ ։ քը , երբ կը գրէ • (^Բանաստեղծութիւնը նկարչու բանական սպառնալիքը կամ Լուրի խճանկարային
Պարտաւոր ենք սնուցանել քանի մը Հնոցներ ։ Բազ թիւն մըն է՝ որ կր խօսի , կամ լեզու մը որ կր խաղեր, արուեստագէտ նկարիչը կանգ կ՚առնէ՛
մաթիւ մեքենաներս*, երակները կ՝երկարին գէպի ՛եկա րէ։ Այսպէս կամ այնպէս , գեղեցիկ վկայու այն օրհնեալ պա հուն՝ որ ներշնչումը կը յիչեցնէ
այգ Հձօցներլւ, ինչպէս նաեւ լոք**ի ալի^^ԸԱ Կ*^ թիւն մը՝ հաստատելու համար արուեստներու Հա՛ իրեն, կը բանայ սիրտ շ իբրեւ երանգապնակ ու կը
խում ունին նոյն Հսկայ վառարաններու, ներդաշ զռրգակցութեէսն .տեսութիւնը (ՇօՈ0«բՕՈ<1&Ո06 <Խտ նկա րէ քարը , չէւ֊ղԼՀ, ճամբան, ծխնելոյղը , ամ
նակ Հուրէն ։ Սձներելի է ո եւ է թուլութիւն , րա/ց /\քէտ): Աատանա՚ն տանի, բառաքննական մոլուցք պը, թռչունըւ էւ մի՛ զարմանաք, եթէ ըսեմ որ
աւելորդ է Հսկողութիւնը , մարակի գիտութիւնն է մը դարձեալ կը բռնէ ղիս ու կր կեցնէ , այստեղ, Ե ութաֆեան ինքն է այգ քարը , ՚ չիւղը , ճամբան ,
փոխարինած անոր ու եկած֊ բազմած է մեր աշխա ըսելու համար թէ հայերէն հաղորդակցութիւն ծխնելոյղը, ամպը, . թռչունը։ Նկարիչը, այն որ
տանոցի գլխուն ։ Մեքենան ճշգրիտ ուղղութեամբ բառը չի համապատասխաներ տեսութեան, 1՚՚*յՀ՜ աստուածային արուեստին , խմորն ունի, կը նկա–
մեր աշխատանքի ամ են աչն չին արտագ րութիւնր , պէս ել ֆրանսերէնը , ահա թէ ինչո՛լ Ա՝օրիս րէ ինքզի՛նք միայն։ Հին արուեստագէտները, քիչ
աւելի
սխալը, պակասը, ե®րր, ո՞ւր 1լ արձանագրէ Հա֊ Սվւրոնք կր նախընտրէ էք&ՈՏբՕՏ1է10Ո բառը, մը ձեւապաշտ ել արարողական , կը սիրէին ՜իրենց
ւատարմօրէն ծախուած գերիի մր պէ** * %ախա– անյաջող, մինչ ուրիշ քննադատներ կ՛առաջարկեն նիւթ ընտրել պերճ առարկաներ միայն, բայց ար
սաՀմանուաձ֊ են պատիժ՜ները ել պատերազմական Տյ՚ՈէեշՏՇ , ՚ որ ճիշդ չէ, ՇՕոքսՏւՕՈ , որ ծիծաղելի է, ուեստագէտները կ՚ընգունին որ ամէնէն հասա
՚Լիճակի Համաձայն կբկնապատկուած , որովՀետեւ կամ 6ԳԱ^ձ1շՈՇ6 Ժշտ ճւէՏ , որ թուաբանական տա րակ , , չավւազանց սովորական նիւթն անգամ կրր–
ամէն կողմէ պատերազմի Հոտ /լուգայ ; Վա՛՛յ ան րազ կը յիշեցնէ։ Լաւագոյնն է բացատրել տեսու նայ իր մ ԷԼ ցոլաց նել արուեստին սրբութիւնը կամ
սաստողներուն : ՈրոԲ*–ն Հոգը թէ յոգնած՜ ես ու թիւնը՛—֊ Ամէն արուեստի մէշ^, այժ՜մ գոյութիւն վեհութրւնը, իմաստը կամ խորհուրդը, ինչպէս
Հիւանդ յ անօթի կամ ծիւրած , ծաԱէ րոԼոր խոր– ունի ձգտում մը դրացի արուեստին կալուածին տերեւի մը վրայ ինկած Լուրի աչքի մը մէԼ՝ եր
Հրգածութիւններգ ու Հոգերգ փողոց նետէ ^ ներս մէչՀ մտնելու, անոր արտայայտութեան եղանակ կինքի անհուն կապոյտը կամ արեւէն ծիածանը։
մտնելէ առաԼ \ Արիւնախառն քրտինք ու ո եւ է ները օգտագործելու՝ նմանօրէն տպաւորութիւն– Այսպէս եւ Մ ութաֆեան ի բնակարներուն մէԼ
նիւ
միս պէաք է յագեցնելու Համար Աըէսըյ որ թե ներ ստեղծելու նպատակով : Ա առի - Անթուանէթ կր տեսնեմ տաղանդաւոր1 արհամարհանք մը մէԼ
ու
րեւս մօտ է ւ Հյէքս , որ գեղեցիկ ուսումնասիրութիւն մը ունի՝ թին դէմ, բնութեան ամէն մէկ պատառիկին
Ամէն ազգի օտարներ ենք , ԼՔա31ս^ԼէՔ Ի"^"Բ^ այս ձգտումին հոգեբանական վերլուծման նոլիր– Իր""է թրթռացում մը գտնելու զգայնութենէն
սակայն ընկեր մը ունիմ Հետս , Հտեղացի՚ֆ ան ալ , ււլած , կր սխալի՝ երբ կը կարծէ թէ ձգտումը նոր րախ : .
Հան բա յին էքնամ ատարութենէն , անանուն , օգին է, կամ գէթ կոլԳ֊այ ռոմանթիզմէն վերՀ։ Ղ^կա՛ ք Բնանկարներու այդ շարքին կողքին՝ քանի մր
մէ^Հ Համակերպող^ իր մուժիկի քթին տակ ան Որատիոսը։ Բայց միայն Որատիո®սը ։ՀԼերգիլիոսի պաստառներ , որոնք այլապէս հետաքրքրական են՝
փոյթ ժպիտ մը գամուած կէՀ մնայ յ եւ թերեւս ա– ականջին նուիրուած ուս ո ւ մնաս իբութիւն մը , որովհետեւ ցոյց կուտան Աութաֆեանի տաղան
վերջերս
նոր ալ շնորՀիւ եկած Հասած է մինչեւ Հոս։ Մը– րած է , կը հաստատէր թէ ի՛նչ մեծ նպաստ բե դին բազմազանութիւնը։ Հարսնիքի խաղը կտալր
նացեա լներ ը օտարներ են ։ Երկու ազգի ^ելմեր ^ , երաժշտական զգայարանքը Ս՝շակա1լանքի Վկայութիւն մըն է թէ երիտասարդ արուեստագէ
մէկ «աղգԸ» գինի կէՀ Ի՛մէ եւ ֆրանսերէն կը խօսի , վարպետին ստեղծագործութեան : տը գիտող սուր աչք մը ունի, որ գիտէ թափան
միւսը գարեջուր , եւ կարծես թշնամիներ են իրա Այս տեսութեամբ, արուեստ ր տուն մըն է, ցել մանուկներու հոգիին մէԼ, հսա01Մ ել փիլիսո
րու։ էքս մինակ Հայն եմ այս րաղմո\ւթեան մէ^ յ ւրեմն , որուն մ է^ իրենց սեփական սենեակներն փայութիւն գնել անոնց մանկունակ անմեղութեան
եւ իմ ա աժ անձ լի ներս ու գուրս աշխատանքէս ունին բանաստեղծութիւնը ^ եր ամ շտ ո լիէ ի ւն ը ^ ել չափահաս լրԼոլթեան մ է Լ։
զատ՝ պարտաւոր եմ շաքարախառն սառ ^ուրի նկարչութիւնը յ ճարտարապետութիւնը : Այն օրը յ Տալու համար նկարագիրը Ա ութաֆեան ի ար
նկարիչը
զո յչը մ ի շտ լեցուն պաՀել գրան շէմքին սարսռա երբ արուեստի տան այս բնակիչները տեսան թէ ուեստին, պէտք է ըսել թէ երիտասարդ փիլիսո
լի Հոսանքին մէ^։ Մարզիկ ծարաւ են , Համայնա կարելի չէ անկախ ա սլր իլ ^ ծակեցին անջատող բանաստեղծ է բնանկարներուն մէԼ, ել մէի
կան մատռուակը մաշած է Հազացող կողերու պատերը , գուռն եր բաց ին ել Հ ազո րգակց ո ւթեան փայ՝ տնական ներքին կեանքի կտաւներուն
պէս տ Ո^վ չի Հազար այս դժ՜ոխքին մէ^է մէ^ մտան իրարու Հետ : ՏաԼորղով՝ իր դոյներուն ել կտաւներուն
վեր լուծում ը :
Ղ*սւրս ը ածուխ ի բլուրներուն մ Է^ ալ աշյիյա– Եւ աՀա բանաստեղծութիւնը տուաւ նուագ եւ
տոզներ կանէ անոնք են որ մեզի միշտ ածուխ կը գունախաղ , ն կա ր չութ իւն ը գունաւոր սէնֆոնի– Տ. ՆԱՐԳՈՒՆԻ
Հասցնեն ։ ներ, եր ամշտութիւնը ձայնեղ բնանկարներ ւ է–*–*
Հսկող մեքենան
մինչեւ Հոն չի կրնար տիր «շ/–> էյւ աՀա քննագատները սկսան խօսիլ նոր լեզու
պետել եւ Հ ոն է որ Հ րամ ա յո զներ ու֊ խայտա բղէտ մը ) - երաժշտութեան վերս ^բերեւ սնագիւ ճ ՛ւ ս լ ա <յալ
խումը մը կայ , ձեռքերը կռնակին կամ գրպանը Հ կան բառեր՝ բացատրելու Համար նկարչական
Երկար ատեն է կ՚աշխատիմ եւ զանոնք ալ կը ճանչ– ստեղծագործութիւն մը : ։՛/ը յիշէք անշուշտ Ռէմ–
նամ յ Հոն ալ ԼեՀ մը ինծի էա ս միս մինակ մնացեր պոյի Ձայնաւորներու հնչեակը, Բաբե՛՛լ, ինտո*ր ես, ո՛՛ւր այգպէս . . .
է ։ *հոնէ ես խօսիլ գիտեմ, խե՛ղճ մարգ , ինքզինք ղո Ր Հոգե բ՜նախօ Բարեկամս կանգ առաւ, շրթունքները խօսե
պաշտպանէ լու միակ միջոցը քրտնաթոր աշխա սութեան ուս մ ան մտերիմ քննա գա տներ կը կապեն լու պէս շարժելով, բայց բան մըն ալ չըսալ :
տանքն է ւ Անոր Համար կարծես սիպեր ի ական Հգունաւոը լսողութեանդ երեւոյթին։ ինչպէս նա Անցած ըլլայ, հիւա՞նդ ես. սանկ, տեսակ
ցուրտը գոյութիւն չունենար է Ւր Հերաթափ գըլ՜ եւ Պօալէտը )Որ ականէի ել աչքի փոխանակութիւն մը երե յթ ունիս :
խով ճակատը աւելի լայնցած է եւ ելեկտրական կր կատարէ ճտրտարօրէն , եւ նուրբ ճաշակողէ , Հ/"֊ա՞նգ, հիւ եմ խենթենամ
:
լոյսին տակ կը փայլի քրտնաթոր։ Ածուխը կեր ի՛նչ փո յթ թէ բ՚ք՜ իշկներբ արուեստագէտ ի ա յգ պիտի
պարանափոխած է զայն ։ Ոսկրացած արմուկները խազին , մանաւանդ անոր բոյրերու սէնֆոնիին մէ^ —• Ի՜նչ կ՚ըսես , ցա՞լգ ինչ է . բժիշկի մը
սլա աո ած շապիկէն գուբս ինկած են , խոշոր թի մը կը փնտռեն Հ ո գէ ա խտ ա բան ա կան փիճա կի մբ չե րթառս :
ունի եւ պարտաւոր է ածուխ լեցնել մեր երկաթէ գաղտնիքը % Բժի՞շկ , ցաւս հասկցողի հասցէ մը տա
քեղի : մս
յոպնակներուն մէֆ։ Այժմ Հասկնալի է^ կը կարծեմ , &Ի&Է ար– նէ, ֊երախտապարտ պիտի ըլլամ նայիմ,
Պատասխանատուութիւնը ընգՀ անուր է եւ ուեստներու Հաղորդակցութեան ա յս Համ առօտ Յալդ ի՞նչ է որ, ըսէ
սխալ մը անդարմանելի : թործարանը շաքար կ1 ար տեսութիւնբ կբ գրուի , իբրեւ^^երածական 1 գրա՛ գէս
տագրէ եւ ինչպէս սկսած է այնպէս ալ պարտաւոր գէտ ի մը նկա ր չական քննադատութեան ել նկա 8ա՚*ւս» ա՜՛խ յ ճառացաւի բռնուած եմ •
է լրացնել։ Մէկ մամուան ընդմիջումը ՀամաՀա– ր/՛չի մը ստեղծագործութեանց ուսումնասիրու խենգենալս բան մը չէ X
ւասար է վե ր Օն ական գագար ի , ել վերսկսելու Հա* թեան "Կիգբը՝ ծառացա՜՛ւ յ ա յգ ի՞նչ տեսակ Հ ի լանդոս՛
է - ես նոր կր լսեմ :
մ ար ամ իսներու բաղմ ածախս աշխատանք է Հար X թիւն
կաւոր , ատոր Համար չէ որ ութ ք ՚ ս բո գի շն եր դ ո ր ֊ Նո^ր ք իմ գիտնալովս շատ ալ նոր Հիւան
ծագուլր լքեցին սակայն , այլ որովՀետեւ իրենք ծելուէ , շէֆ^Ր^1 է111 կ(Լ մասնակցին ծեծին , խեղճ դութիւն չէ; Աս Հիւանդութեան միքրոպըյ կ՚ըսեն
գազան ի գոՀացում ստացան • • « : մարգը մինակ է ու գետին կ ՚ ի յ ն ա յ Հ Աեւ ըլուրնե– Ալեքսանդրապօլ ( Հ իմ ա Լենինական , աաենօք
Այսպէս Ծնունդի գիշեր չկա յ մեզի Համար ։ բուն ետին ոԲւԼ պիտի տեսնէ եթէ նոյնիսկ մեռնի , կիւմրի) ծնած էգ որ բաժակաճառ կը կս^՚-էր՚է ռւ
Մենք ենթակայ շաՀագործման աֆէն ու ձախէն , արդարացուցիչ պատճառներ շատ։ թամադաները (սեղանապետ) վարակած էր՛* Ց ե–
մեր զաւակներ ը կրնան գլխիկոր սպասել իրենց Ա՜Ւ," ա աոտոտ օտարբները , մանաւանդ Փռ" աո յ վարմ՜ապետնեբուն փոխանց ուելով% Հ անգիսա–
մտաւորա–
Հ*°/7 » զրկուիլ մանկական բոլոր Հաճոյքներէն յ բա Հա֊Հներըգ գո՜՛ւբս երկրէնէ Եթէ մենք *էագը պատե– ճառ գարձաձ– էր •• Ցաւը զարգանալով՝ գաղթաշ
ւական է որ ուրիշներ քաղցրաՀամ կա ր կանգս։ էլս ե ր բագմի ե ը թանք , նաիա այս շուները պիտի մաք կանները վարակած է, անոնց միիցով համաճարակ
եւ գեռ ի^նչ անուշեղէններ ունեցան Ծնունդի ի– րենք • . . : խարհ փոխադրուած է , ել հիմա տ ե ս ս լկէն
րենց սեղանին ւԼյրայ մեր գառն քրտինքէն ստեղ– Կը մօտենամ * վերջապէս՝ ես ալ Հշուն՝^ եմ , դարձած՝ ամէնքս կը վարակէ , Գէ,
ծ ուած յ խեղճ մ ա ր դո ւն շասւԻ^ԼՐ բգքաուած է , չորս կոգմը բ,ւնուած եմ . ազատելիք չունիմ
Հոս իրաւունք չունինք նոյնիսկ այս տեսակ արիւնլուայ– Հ քաշուած ածուխի ըչքւրի մը եաեւ\ Բարեկամիս վիճակը շ^զայնութեան վերա՛
րաներու վրայ մտածելու։ քՕօսիլր նոյնիսկ հայհո կուլայ , եղան պէս կը բառաչէ ւ գրելով՝ խորհուրդ մը տալու համար ըսի*
յութեան փսխուած է : Բայց այս ամէնքը պատճառ Փոէո/նգ փոլոյԱ ( ԼեՀաստան) * * . Բարեկամս, սանկ, քիչ մը ինքղինքդ զբա
չեն որ ես եւ Լեհը երր է(1աՐ տեսնենք , ի– (Բանուկը երբ կուլայ իր մայրը կը կանչէ* եւ ղեցնելու համարհայկական հալաքոյթներեբու եր
րարոլ չնայինք, չմ-պտինք : ՛Աո յն իսկ ես 1լր սպա իր յուսահատութեան մէ^ միայն Հ ա յ ր ը կը փնւոռէ : թալու ես. թէ ազգային մշակոյթի ճրագին կաթիլ
սեմ որ ան ժպտի առաք , մանուկի պէս , եւ չելլէ Ս՛այր մը լացած ատեն իր բախտին էլապաւինի* մ ր իւղ աւելցուցած ) թէ * * *
իր մտքովը րսէ ՀԱրմիեանսկին ած խա պա տ կեր մուրացիկը գթութեան , վիրաւոր ը թմրութեան , Հայկական հաւաքոՀյթ, ճիշդ ատոր երե–
սէն հիւանդացած հաւաքս յթ
պարանքս կր ծաղրէդ : Բախտակից ու տառապեալ կինը օրէնքին Հ մամիկը՝ Աստուծոյ ; եմ: ՛հասա խօսական
հայրենազուրկներ % Տաճախ նկատած– էր որ իրեն Ւսկ ա յ " մարդը իր արցունքներուն մէ^ իր կ՚երթաս նախաբան ,վերջաբան ճառթատըո՞ն-նա–
խևրղանք,
հետ եղողները աւելի կը զուարճանան քան թէ Հայրենիքը կը կանչէ օգնութեան , իր գերագոյն հՀաննդդէէ՛՛ս ս միչՊւարար, վերջաբան ճառ։ Պարա
չխօսինք՛թէ
կ՚աշխատին –Զարմանալի չէ , անոնք«վեբի արտէն* տառապանքին միակ ապաւէնը իր Հայրենիքն էյ սակցական - ՚ճձաէւ։ Ցուզարկաւորութիուն - ճառ, ա)
ս ին , ճառ
են ,բայց ահա այսօր պատահեցալ անխուսափելին; դերադոյն ուէ/՜ը : յասեղաններու , գինեձօներու, //«
Լուծքը կեցաւ, մշտատեւ արօրը քաշող եզր ... Ու/ որ լալ դիաէ իր Հայրենիքին Համար յ ել աղդային տօնակատարութեանց մս
սամին կոտրեց, մէկ կողմ կեցած է Լեհը եւ կր անն ո է֊ աճ Է անոր տգատութեան սէ ր ը , որովՀ ետ ել ու ճառ ::
բողոքէ , էս մինակ կ՚աշխատիմ , երկար ատենէ մոն յլ արց է ւնքով ււ ն ս» ծ սիրւ ՛ը կուս կա եղբայր , եթէ խօսքդ մեր ճառախօսներուն
վ բէժ՜ով Համ ար է , ես քեղի հակառակ
ի վեր ա լ չեմ կրնար բոլորին գործը մինակս քա գրոՀ պիտի տայ բռնագրաւող եւ իրեն եմ : Եթէ
անԱողնաք
շել , կը բաւէ , չեմ կրնար , չեմ կրնար : պէս թշուառութեանց պատասխանատու թ շնա– չրթային մենք ո՞ւրկէ պ ի ա ի գովէինք
Կարգ մը մարդիկ կարծես ազդանշանի մր կը միին դէմ ... : նւայէն ,Ջլ,հեղեղէն Ո լ Նոյեան Տապակն, Հայ.
Ասքաոէր՚սՀ կր յարձակին անոր ։կրս։յ անդթօրէն ծե՛ ԽՈԱՒէՒԼ ՆՇԵՆԻ կէն ու Արամէն Ակսեաէ մեր փառալռր պասէմոՆ
Fonds A.R.A.M
