Page 7 - ARM_19-1946_01

տաա ւՕսօօէշսէ-Բքօրոէէ&ււ» : տՏՏձ&Լ\Ի1

17, 8ս6 Օտաւտտատ - Բ–\1ԱՏ (13՛) Նի՚-քԷնաԷբկի դատավարութեան վեր9ին նիս­
եգան
7շԼ։ Շ08. 15-70 - Շ. 0. V. Րյոտ 1678-63 տին մէ^, ղաբհուրելի յայտնութիւններ

ՐԱժԼեԴԻ՚Ս- Տար– ™ , Ցաւքս. 40&, Յա.քս. 200 ֆրան» հրէական չՆսրղերու եւ ուրիշ դէպքերու մասին է

Կարդացուած՜ Փաստաթուղթերէն կ՛՛երել այ որ ,
էր
&ֆ 0Տ $Ղ 9* է* յ59^ Տտսաա 5 մտսատո 1946 . Շաբաթ 5 Յունուար Տիէփի արշաւանքէն վեբլ՝, Հիթլէը հրամայած

անխնայ «կարգել մինչեւ վերջին մարգը», ըչլան

ԺԸ • ՏԱՐԻ - 186 ձոՈ66 8 ° 4501-Նոբ շրջան թիւ֊ 230 Խմբագիր՝ Շ– ՄԻՍԱՔԷԱ՚Ս ԳԻ՛Ն՝ 3 Ֆր համազգեստով, զինուած– կամ ոչ, կռիւի մէշ\ կամ

ոչ։ Տարբերութիւն չըներ թէ անոնք ցամաք ե յած­

են նաւերով կամ օդանաւերով, կամ իչ^ած՜ ան­

կարգելներով : ՚Օոյնիսկ եթէ անոնք անձնատուր

ԹՈՒՐ-ԲԻԱՆ ԵՐԷԿ ԵՒ ԱՅՍՕՐ յ եղա շլվում , մըն Էր , որուն անդրադարձումն ու ըլլան, ոչ ՛մէկ ներում» :

տարողութիւնը եւս՝ դատապարտուած Էին մնալ Այս գաղտնի հրամանը, որմէ միայն 12 օրի՛
գքոման–
արուեստական յեղաչյւէութեան մը սաՀմ՝ աններ ուն սակ պատրաստուած֊ էր , կը պահանջէ ր

ԹԶԵՆԻՆ ԱՆՊՏււԻ՚Լ ու կար ելի ո ւթե անց մէ^Հ սէօֆ զինոլորները կամ օդաչուները անմ՛իրապէս
յանձնել Հիմլէբի ոստիկանս ւթեան
Պատմութիւն , աշէսա րՀագրութիւն եւ քաղա՛՛­ (Կէսթափօ) տ

քական ութ իւն ուզեցին , սակայն , , որ\Գ23էասգին , Արգիլուած էր զանոնք բանտարկել զինուորական

՜Ծանօթ խօսք Է ւ—- ճ&՚ուրքն եր անցաւ, խոտ I . • . Թուրքիա «զարթումիդ արագ շրշան մը ապրի գ Հ ս կո զո ւթ ե ա մբ կամ ար գե լա փա կե լ գեր ինե բու

չի բուսնիրդ . . . ; Վիկտոր ՀիւէլՕ իրաւունք ունէր ք• եւ անցնի ի շարս քաղաքակիրթ– ազգեբու ։ Անգա– կայաններուն մէԼ։ Հէ՚թէէր անձամբ կը Հրամա–
ոչ միայն յանուն
այս բնորոշումը ընելու՝ մարդ­ րա , իր կողմէ ճիգ չխնայեց , Հ բան իւ ել գործովդ յէր * • <ձՋ,են ո լո ր ա կան օրէնքով պատասխանատու
յանուն մշակոյթի
կութեան յ ա յլ մանաւանդ մը՝ թուրք եւ իր կառքին լծելու Համ ար օտար մամ ուլի ներկ ա– պիտի բռնեմ բոլոր այն Հրամանատարները եւ

պաամ՚ՈՆթեաԱ ; Պատուհաս ժողովուր– I յացոլցիչներ , լեզուաբաններ եւ գիտուններ , մ ի՜ սպաները որ 1լը թերանան ա յս Հ րամ անին գործ ա–

ԴԱ) ՈԸ <$՝Ե * դարու փաուքի իր օրերէն մինչեւ Ժ1ք * . ոով ու ոսկորով աշխարՀաՀռչակ մարդիկ ալ , • գրութեան մէի :

գարու քայքայման ԼԸ^անը միմիայն արիւն ու եւ աՀա՛ Համանուագ մը, որ Հին ու Նոր ԱշխարՀ» Միեւնոյն նիստին ժ՛ԷՓ, դատախազը կարգաց

թշուառութիւն սերմանեց : ները մատնեց Հիացումի : ինչեւ այսօր , անգլ • չարք մր ւիաստա թուղթեր կէսթափո յի վարիչին՝

Ֆրանսացին առանձին չէ իր անող ոք դատաս­ մ ամ ուլը կը շարունակէ դափնի Հ իւսե լ թրքական ՛Բ ա լ թ էն պ ր ո ւնն է ր ի ոճիրներու մ ասին : Այս ամ»

տանին մէ^ , եւ սլատմութիւններ՝ պատկերազարդ՛ • քաղաքակրթութեան , «Թ՛ոյմզԴի թ՚՜զթ՛՛ա՚կի՛ցը՝ բաստանեալը ուղեղային արիւնաՀոսութիւն ունե–

իր րոլոր վճիռներուն մէ^, (Թուրքիան կը ներ­ Անգարայի մէ^, ՝Բարփիչի եւ Բ ե ր ա֊Փ ա լա ս ի յան» ց /,՝֊/՛Շ՜ըլլալով , Հ ի ւան դան ո ց փոխագրուած է:

կայացնեն միշտ իբրեւ երկիր եւ ժողովուրդ, ոչ կուց ի չ անկիւններէն, կր շարունակէ խունկ ծխել Պ ա շա պան փաստաբանը խնդրեց յետաձգել դատը ,

^ՂԳ յ "է քաղաքակրթութիւն , Ո՛չ ո դ ի > ո՛չ ալ ^քաղաքակիրթդ քՒուրքին ։ Արտաքին Նախարար բայց ատեանը մէկ ժամ խորՀրդակցելէ վեր^ որո»

մշակոյթ ; Ա՝ինչեւ Հանրապեաութեան Հաստատու­ Պեվինր չէ՛՛ր, որ 28 Հոկտեմբերի Թո լեց լսել բոլոր վկա յո ւթ իւննե ր ը։ Ամերիկեան դա»

մը Թուրքիս յ մէ^, նախկին կայսրութեան մոխիր­ պե տ ո ւթեան §օնրն , քչչա շարաղանէր Լոնաոնէ տա խազը յա յտարարեց թէ ամբաստանեալը , որ

ներուն վրայ , ոչ ոք լոյսի կամ գաղափարի մբ թուրք դեսսլանատան մէչ^* Աւա ր ի ա ց ի է , ոչ մ իա յն գիտէր ա ր գե լա բանն եր ո լ

ոգեկան անդրադարձում ր փո րձած է տեսնել , կամ —«Թուրքիա՝ օրրանն է քաղաքակբթոլթ1յան, մէէ անցած-դարձածը , այլեւ ինքն էր որ կը Հրա»՝

Հաստաաել թուրք ժողովուրդի պատմո ւթե աս հւ Անդլիա պիտի չթոյլատրէ, որ արգելք հանդի­ մա յէ ր զո Հ եր ուն ոչնչացումը : *իեբմ անաց ի մը

մ է 2^ : • Ջմոռնանք , . * . բացի թուրքերէն ; Որով– սանան իր յաււաջդիմութեան , Մերձաւոր Արեւելքի վկա յեց թէ պատերազմին վերջերը ամբաստանեա­

Հետեւ , Համ աձայն նորագո յն Հ ե տ ա զօ տ ո ւթ ի ւնն ե» մ է ջ » ։ («Վաթան», 2 Նոյեմբեր 1945)։–– լը այնքան զօրաւոր դարձած էր որ, նո յնիսկ Հիմ–

բու եւ պատմական վաւերական ազբիւրներու • «| Պատմ ութիւնը պիտի ր ս է , ուշ՛ կամ կանուխ , լէր կբ վախնար իրմէ : Ուրիշ Գ՛երմանացի մը,
քաղաքակրթութեան ժքԼ էին անոնք Կէրտէս , անդամ Տ. Տներու կազմակերպութեան ,
ալֆան ու օմեղան թուրք թէ որքան աղուէս կամ որքան միամիտ
վեայեց թէ ծրադիր մը կար օդանաւերով ոչըն–
ղովուրդն է ,որ «Հ ո սելով Աս իա յէն , լո յո ով ու. իր ^բարեշրջութեանդ մը կրկներեւոյթը ուզե­
չացնելու Տախաուի արգելարանը եւ Հրէական աշ–
գիտութեամբ ողողեց բոլոր Հին ազգերըԴ Տո յ» ցին տեսնել թուրք ժողովուրդի կեանքին ՚^է^ *
խաաանքի կայանները , երբ ՛դաշնակիցները յառա^
ները, Փ իւնիկեցիները, \յ գիպտաց ինե ր ր ել ուրիշ– ԱյսօՐ , Քիչ էէ թԻ՚֊Ը.. Թ ՞ ՚ ֊ ը ք ի ՞ յ *քէ1՝ այն թուրք
կը խաղային ; Այո վկան պատմեց թէ Հրեաները
նեը • . • տ Աթաթիւբքի կբ պարտինք , այս առիթով ^ մտաւորականներուն , որոնք անդրադարձավ– են
կը գնգակաՀարուէին խումբ խումբ, իւբաքանչիւ»
զո լից եր իաց ի Փրոֆ * Փիթ առներու եւ ուրիշ Հա» ինքնախաբութեան աՀաւոբ թմբիրին , եւ աՀա–
Րբ քանի մը Հարիւր Հոգիէ բաղկացած ։ ՛կախ կյա
մաշխարՀային ղէմքերու վւայլուն վկայութիւն– ղանդ կը Հնչեցնեն գա Հա վիժումը ս աՀ մ ան ա փակե­
Հրամայէին Հանուիլ, Հագուստները եւ ճերմակե»
ները թուրք ժողովուրդի բարիքներու մասին։ լու Համար :
դէնները ասդին , կ°չիկսռ^ըը անգին գնելով, Տ. .Տ ™
Բայց , ա յ գ բո լո ր ր այնքան տոկուն փաստեր են յ Շ եշտելէ վերք^ , թէ ճարտա բա րո ւեստական եւ ներ ո ւ առֆեւ որոնք խարազաններ
ունէին : $ ետ ո յ
որ կը շարժեն նոյն ինքն թ-Ոլըք դասախօսներու ծի­ զինուորական մ ւսրզեբու վրա յ «ւ/ եծդ յա ո աԳգի– խում ր խումբ կր շարուէին
ընտանիքի անդամնե–
ծաղը։ Պատմութեան ականաւոր ^^ մ ութիւն արձանագրեց քհուբք Հ անրապետութիւ– ր^վ \ ամ՝ բո գթովին մերկ — այրեր , կլիներ , ծերու*
առա
Դոլսոյ մէ^, իւրաքանչիւր գասախօսութենէ 5/« , թու-բք . լրագրութեան ել . մ.աաձ– գրականութեան նիներ , մանուկներ , մասնաւոր փոսի մը առ^ել :

Հարկ կը տեսնէր ընելու ճշդում մը խոեարՀած ո։, ամէնէն աւելի թուրք ել աղգայնամոլ ՂԼոէ՜էս1Լ
ՓԷյամի Աաֆա , կը գրէ Հթ՝ասվիր»ի 29 Հ ո կտեմ-
ամօթապարտ աչքերով։ • « Ձեր դիրքր կ՚րսէ բերի թիլին մէչ. Հ.Աււանց լալու կամ պոռալու , այս ակալլաաննա լորներ ը
,
թ՜է՛» • • ՛տ Համաձայն ձեր գրքին–––։ Զեր պատմու– ո զ^յսգո ւրո ւե լով եւ իրարմէ Հ րաժեշտ առնելով կը

թ-եան գրքէն կր տեղեկանանք րէ...»։ « Պ ա լքան ե ան պատերազմ ի ել Օսմ * կա յս– կը ս պա ս է ին Տ. Տ.նե ր ու Հ բամ անին ; Վ^եր^ապ էս

« Երիտասարդ Թուրքերու, պետութիւնը» Հա­ քայքա յում ի օրերուն , մ ինչեւ սպաննուէին Համազարկներով Հ Տա^որգ խումբերը
րութեան Համ աշ» •կուգային
տորին ՑՕերորդ է ջին վյրայ , Ա • Աանտէլշթամ , անցնելով տակաւին տաք դիակներու
իւարՀային Ա - պատերազմ , Թուրք մշակոյթր Հա» մէ^էն եւ նոյն ճակատագրին
Արեւելեան Հարցի քաջածանօթ գրիչներէն մին, կ՝՝ են թ ա ր կո լէ ին ՚, ՚հ՚ս՜
մեմատաբար աւելի շարժուն վիճակ կր պարզէր յ Հիճերը շարուած
տասնեւվեց տարի ապրելէ վեբ^ Օսմ • կա յս բու– էին փոսին ափը եւ կը ծխէին
Հանրապետութեան Հռչակում էն վերք^, տխուր ու­ մ իեւնո յն ատեն կրակ տեղալով : ՏէոՀեբլէ մ ին չեւ
թեան մէ^, դիտել կուտաբ |916^5#։ «Թուրք ժո­
մ՛ ա յ ո ւթ ի ւն մ ը սկսաւ յանկարծ : *հրական եւ ոչ վհր^ր իրարու քով կը մնային , խօսելով կամ ՛սաղ­
ղովուրդի ողբերգութիւնը այնտեղ է, որ ան՝ այն մէկ ձեռնարկ ապրեցաւ , ոչ մէկ Հ անդէս կրցաւ մոս երգելով : & հ րմ ակ մ աղե րով պառաւ մը երա~

օրէն ի վե ր որ ե ր ե ւան ե լած է Համ ա շխա բՀա-լին շնչել։ Փակուեցան, մէկիկ մէկիկ, «Թիւրք Օճա– խայ մը գրկած, գնաց փոսին առֆեւ ուր երկուքն

բեմի վրայ, ոչինչ ըրած է մշակութային իմաււ– ԳԼՀ^^ՐԼՀ 1 Ր ՔՈ Ո Ո քէ՚Հ *^ Ր թարմութիւն կր բերէ ին ալ մեռան։ Հայր մը որ իր թեւերուն մէ^ գրկած
սա-վ , արդարացնելու համար իր գոյութիւնը : Ան,
մեր իմացական կեանքին։ «Հալքդ կուսակցութեան էր տասը տարեկան տղայ մը, մատով Սհէ՝՝*՛ՔԼ\

այլ ժողովուրդներու կեանքին մէ^ է մտած մի մ իֆամ տութիւնը գրական ~մ շակութա քին մ եր ցոյց տուաւ անոր եւ ինկաւ գնդակներուն տակդ ւ

մ ի այն արցունքի եւ արեան Հ եղ եզներով եւ ստրր» կեանքէն ներս , խափանեց անՀ ա ա ա կան ամ էն նա– Չկային յա յա աո ար ո ւթ ե ան Հ ամ աձա յն , ամ՛ Էն

կութեամբ ։ Տ իրապետե լով Հին մշակոյթի ՚ոէր իոաձեոնութիւն : 1925 1938, մինչեւ մահը Աթա– օր մօտ 1500 Հոգի կը սպաննուէին երեք մեծ փոսե­

ցեղերուն , Յոյներուն, Արարներուն , "լալ ժոզդ– թի՚֊ըքի 1 ի1*՝ացական բոլոր շարժումները Թուր–՝ րու առշեւ։ Ւոք Հասած ատեն տակաւին 5000 Հոգի

վուրդնեբուն , գրաւելով սքանչելի քաղաքը՝ քիո յ մ էջ , պաշտօնական (պետական) գոյն առին : կը մնային , ենթակայ հ^մաքրուելուդ ։ Երկու

ԱշխարՀի Մայրաքաղաքը (Պոլիս, Ա– Ա .) , թ " * ֊ ը ք յ՚սկ 1 93ՑՀն ասդին , թարգմ ան ա կան գրականու­ ֆրանսացի սպաներ ալ պատմեցին թէ շատ մը գե­

ժոզովուրգր ճաՀճացած կ Աղես տաւորուելով թեան մր «ն ո բ ո ւթ եանդ ականատես եղանք * Տ ո՛ ~ րիներ սպաննուած են կազարձակ սենեակներու

արաբական մ աքի ւիաււաՀ եզ Հագուստով , զա բ՛­ սաՀատական ամայութիւն , ու նոյնքան յուսաՀա– մէչ թխուելով ։

ղար ո ւե լով սլա ր ս կա կան բանաստեղծութենէ զ ող– տական ամլութիւն ։ԹուրքՀ ան րա պետ ութիւն րքան– X Լոնտոնի թերթերը կը գրեն թէ 53.000 Նա­
ութ
ցու ահ թանկագին քարերով , թուրք ժողովուրդը ղ եց մ ի^նադարեան բարքերը , եւ րնկերա յին նոր ցիներ բանտարկուած են, անգլիական չր^անի փո­

չկրցաւ սա կա յն ծնիլ ոչ մ էկ մ եծ գաղափար ւ Աշ­ կարգեր Հաստատեց : ՚Բազաքնեբ բարեզարդեց , արգելարաններու մէՀէ եւ 2000 ^ոգի եւս պիտի

խարՀ նոր ձայն կամ երգ չլսեց իբմէ , չտեսաւ եւ ճա րտա րա րուեստ Հիմնեց , ճամ բաներ ել նայ ա» խագրուին Հ

ոչ մէկ նոր դէմք կամ ձ ե ւ ։ Թուրք ժողովուրդը , Հանգիստներ շինեց՛, ի ա յ ց , քաոորդ դարու սա

յետնորդ սերունզներոլ չկտակեց ո՛ չ ժ՚էկ ան ան հսկայական միջոցին մէջ , ոչի՛նչ կրցաւ տալ իթ–
րեւ ո դեկան արժէք, եւ մշակոյթ–։ Երբ կը խոլւ–
բանաստեղծի , նկարչի , քանդակագործի , երաժշ– հինք այս մասին, ՉԵՆ^ ԿՐ\ւԱՐ ԵՐԿՈԻ Զ Ե Ռ Ե ­ ՖՐԱՆՍԱԿԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆԸ պատաս­
ՐՈՎ ՉՓԱԿԵԼ ՄԵՐ Գ Է Մ ^ Ը – – – » ։ աոթիւ
տադէտի կամ գիտնականի , որուն անունր սիրով խանելով Աոսկուայի խորհրդաժողովին
լոլսաբանոլ–
եւ Հիացումով կրկնէր մարդկութիւնը : Ան , եղաւ հաղորդուած՛ զեկոյցին, կարգ մը լուսա–

դատարկադոյն ժողովուրդ մր եւ իրպատմական ա– թիլններ պահանջեց : Ա՛ինչեւ որ ճշգրիտ

ռաքե լութ իւն ը եղաւ միայն աւերելէ Եսկ աւերելու Ւ^նչ աւելցնել : բանութ իւննե ր չստանա յ, Ֆրանսա պիտի զլանա յ

Համ ար ոգի չի պաՀ անֆյւ լի բ ; Աղգային կեանքի ԱՐՄԷՆ ԱՄԱՏԵԱՆ իր աջակցութիւնը Երեք Մեծ՜երոլ ծ՜րագրին : Զ°ր -

խարիսխներ ստեղծելու Համար ոգի անՀրաժեշւո տը Կօլ միշտ կը յիշեցնէ թէ 3)րանսա չի կրնար

Է, ու ճիչգ ա յ գ Է "Ը չունի Թուրքիադ : ԶԵԽՈԱԼՈՀԱք-ԻՈՑ Գերմաններ ուն արտաք­ դուրս ձգուիլ Ե՚֊րոպայի վերակաղմութեան վերա­

,ճիՀատ Պապան , որ ամիսէ մբ ի վեր «.մարդու սումր քեաաձդուեցաւ դարնան , նկատելով որ բերեալ խորհրդակցութիւներէ , իսկ արտաքին

պակասդ կ՚ողբայ ՀհԹասվիրդի մ է&,. թերեւս կա­ Գ՛երմանիոյ դաշնակից իշխանութիւնները ձմեռ ա– նախարարը, Պ– Պիտօ այն տեսակէտն ունի թէ

րենայ լուծել Թուրքի ցամ ա քո ւթե ան գաղտնիքը տեն չեն կրնար զբաղիլ ղանղուածային տեղավա– սլէտք է րնդունին Ա՝ոսկուայի մէ^ մշակուած՜ բա–

եթէ իրեն ներկայացնենք նաեւ աւելի բաբա խուն խ ութ իւննե ր ուի : Ա կ զբնա կան ծրագրին Հ ամ աձա քն , նաձելր , որպէսզի չմեղադրուին թէ կը խանգարեն

եւ թարմ վկայութիւն մը,– 1945^ ՈւՀպսթըբի 250.000 Գերմաններ պիտի արտաքսուէին 1945 Երեք Մ երերուն ներդաշնակութիւնը :

վճիռը։— «Թուրքր հաւասար է մոլեոանղ., րոնա– Գեկտեմբերին , 125.000 հոգի 1946 Յունուարին , ՌՐՒՄԱՆԻՐՅ կառավարութեան կազմը է՛"յն-

կալ , ագէտ, անգութ– մարդու». (Ովպսթըըի բա– եւ ամ բողէէ տեղափոխութիւնը պիտի վերկանար ոնե լու համար, երեք մեծ՜ պետութեանց ներկայա­

ռար ան, 1945, Մ– Ն մ ինչեւ Օգոստոս : ցուցիչները երկար խորհրդակցութիւն մը ունե­

աՀ անգն եր ) : • ԻՐԱՆԻ ՏԱԳՆԱՊԸ լուծելու համար, Անդլիա֊ ցան Ա՚իհալ թագաւորին հետ։ Կբ յուսան մինչեւ

Աթաթիւբքի երեւում բ՝ թուրք
կեանքին մկշ, ճիլգ է թէ «/, հիմանէ» կր փոխէր րանի անզլ» դե սպան ը պիտի Հանայ Համոզել իրան– ձայնասփիւռ ճառ մբ խօսելով Նոր Տարուան առ­

կեանքբ այդ էեողովուրգին : Ա՛տայնութեան , բար֊ հան կաոավ՝ ա բութ ի ւն բ որ րն դ ո ւն ի այս քնն ու» թիւ, միութեան յորդոր կարդաց :

քեբու, մանաւանգ տնւոեսական կեանքե փռփոիաւ- թիւնբ։ Լոնտոնի մէ9 կր յուսան թէ այն ատեն կա­ ՊԷ8ՐՈՒԹԷՆ կբ հեռագրեն թէ հականգլիա–

թիւն, որ կ՚ենթադրէր տեսակ մր արթնութիւն– րելի պիտի րլլա ք Համոզել նաեւ 13 * Միութիլնը , կան ել հակաֆրանսական ցոյցեր տեղի ունեցան

գարթօնք։ Բայց, այգ « ծ ա ղ կումեր ոչ մէկ Համա­ "բ Մոսկուայի մէ^ մերժած էր քննութեան յա ս քաղաքին ել Գամասկոսի մէչ՝Հ Աուրիոյ կառավա­

մարդկային նկարագիր ունէր, որովհետեւ թորքի ^ըագիրը X րութիւնը միջոցներ ձեռք առաւ, որպէսզի ֆրան­

մը ձեւափոխութիւնբ էէր : Զելի ել միջոցներու սական օղ անաւեր չկար՛ենան 11 ուր իա իքնել -,

Fonds A.R.A.M