Page 97 - ARM_19-1945_04
P. 97
աճ ա տ » ցսօւաաս ^ատ^ււո է-ատտտ սԳաշԱակցաթհաՐւ 0/՚»ը
ճճ^է.ա\յՐ% I ^ / Ս Տ..83.8. Տ76.2*<6 Մաախիոյ մհջ
| 17, & • « »սա«»ա« - Բ ճ ա Տ (13՛) ԻԱ՚ՆԳԱՎԱՌՈՒԹԵԱՄԲ եւ ժո՚լովբգական
ՑՆԾՈՒԹԵԱՄԲ
Ւ**Ժ՞եեԳԻ1ւ Տար. 750. Ցաւքս) 400, Յամս. 200 ֆրանք ,Մարսիլիոյ մեր թղթակիցբ կր Հեռաղրէ , թէ
ատս֊է1ւ 20 Ո օ ^ ա ե ո 1945 Ե ր ե ք շ ա բ թ ի 2 0 Ն ո յ ե մ բ ե ր
« 9 * « ՛ շեակցութեան Օբ^ր Ա՝ իջերկրականեան ւ՛* յս
օրռԹհՐ/տՒ մեձ՜ քաղաքինմէջ տօնուած է մեծաշուք եւ փս. ^ա–
յեղ ԱրաՀր լեցուած խուռներամ բազմութեամբ ,
ՏԱՐԻ ֊ 17՛ & » * 4 4 8 2 ^ ր 2 ր * ս ա թի. 191, Խմբագիր՛ Շ ՄԻԵԱ՚^ԵԱ1ւ . ԳԻՆ՛ աւեէի քան 2500 Հոգի։ Հ - (8* Գաշնակցութեան
I սէ / հ ա խօ սն ե ր Է ն զատ ՝ բեմ բա ր ձրաց ած եւ խօսած
են . ինգ ֆրանսացի ծանօթ գէմքեր։ Ս՝ ան րամ աս -
նութիւեներբ յաջորդով :
ՀԱ8ԵՐԷՆ ԼԵԶՈԻԻ ՀԱՐՑԵՐ ԳԱՀԼԻՃԻ ՏԱԳՆԱՊԻՆ ՛աք՛. . ^ . * ^ « Հ ^ ^ յ ^ ^ ^ա^*>՚^81^
ւոա : անոր , ո սա ի կանո
ԼՈԻԾՈԻՄԸ Եթէ այսպէս չշարժէի ւթ իւն ր ^ որ կր պաշտպանէ Հ
, կարելի
պի^ի 1Ը11աՐ
ՀԼրգովիձ է ԼՈ1՜ՐԷՀ "Ր ^ ա ր Հ ա գ ա * * * գ Է Պ ո ւ.լկա - պաՀ պանել Հերանսայի քաղաքական Հ ա լա սար/ո -
ր հա յէն : հՊ ուլկա բ աՀ ա յ առժամ՝ եայ կոմիա Էն վա 4 Երէել , 1յրկուշաբթի՛ , ԱաՀմանագիր քք*ոդովին կչո– ՚թի^սբ՚ւ այսւ։քէս1՛ պա^Ոէ– ՛՛՛բ 1 ոբ կբ զուզա -
է ե ր ա ց ու ւյ ե բ Է Ո ւս ո ւց չա կան Համ ա գույք արին որո - ււոդուաձ– կր ամբող^ քք)րանսայի ո ւշադբ ո ւթ ի ւե ր , դիպի քա զաքա կ ան երկու մեծ ուժերու յա բաբե ֊
շոլմր ՊուլկարաՀայ գաղութին մէջ ալ որդեգբե - ՝ ինչպէս ել բոլոր երկիրներու մամուլին Հ ե ուա - ր ո ւթ հանց ամ Էն Էն տագնապալի շյւ ջանին : Ա աՀ -
լու. Հայերէն լեզուի նոր Ո Լ դ ղ ա գ ր ո ւ թ փ ւ ն ը » , այս ՔՐՔՐ՚՚վ^ի՚-նբ : մա՝/՝ադքւր ժոզոՎին էլէւյնալ այժմ ո1,ոէեէ թէ կ՛՛ու՛
ինքն ս խ ա լ ս ւ դ բ Ո լ թ ի ւ ն ը % ինչպէս որակեց Հայերէն Գրաձ՜ էինք թէ երբ Տբ Կւղ մեբժեց կազմեք զէ •՚ՀԼբյ՚շ ՚^է^^ւր հ,ասլք*Լ ԱտաՀ**ւնեչու Համար ՚-ա
նր, այդ պարագային պիտի քաշ -
լեզուի Հեղինակաւ.որ մշակ– մ ր՝ արեգին Արք * Ղա՚՝1Ի^Ը, ԱաՀմանադիբ ՀիոդողԴ կուսակցական ււավսւլ ղեկավա րու. - %
ուիս, չ առանց դառնութեան
էՕ ա չա սւ ուր ե ան հ - ի/մ բակցութիւններ ր անմ ի ջա պ է ս խոբՀ րդակցոլ - եք^Լով
Այս որոշումր ՚ա.\\\ոնղ\ւ ե ւ ա ն ն ե ր ե լ ի անհեթե թե ան մտան լուծում մր գտնելով Համար տագ - թիւնր զոր տարեր իմ Պատմութեան ւսմէն էն դժրն–
թութիւն մր՛ի Է , բազմա՜տեսակ սլատճաոնե բուէ։ նառլին ,՜ րայց շուտով տեսնուեցաւ որ գրեթէ ան դա.՛ օրերուն , Հինդ տարի եւ Հինդ ամիս ։ ք^է է
Պիաի քննենք զանոնք , վանելով ա յն նախա - կարելի է լուծումբ՝ քանի Ե րեք Մ եծերր ւսնդրդ– բնգՀակաոակն , ինծի կբ յանձնէ դարձեալ նոյն
ւզաշարումր՝ ո լաւն Հ ւսմաձա յն Հա յա սա ան ի ւէե - ուելի կր մնան իրենց տեսակէտներուն վրայ ։ ՜սլա^ աօնր , որպէսդի շարունակեմ միշտ ի նկատի
րա բերող ն՛իւթ՛ի մ ր չՈէ֊ր2ր ո՛ ր եւ Է քննադատ ո լ - Շաբաթ երեկո յ , Տբ ԿՈԼ ՚ ^ ա յնա սփիւռով ճառ ուն՛ենալով զերանսայի պատ ի ւ ր եւ շաՀ եբր՝& ։
թիւն՝ կր մեկնոլի իրր Հ,ՀակաՀայասաանեան՝ֆ ե - մ լշ խօսեցաւ եւ պարդեց ւս յն պատճառներ ր , ոբ ՀյխԱ-ւս ճառէն դատ, Տբ Կ"է ե^Ր^ՐոՐԳ նամակ մյւ
լոյթ է զինք մ ղեցին ԱաՀմ անագի ր (իողովին վերաղար - եւս ո լղզեց ԱաՀմ անագի ր Ժ՛ող՛ովի նա էսա գա Հ ին ։
Ւրր Հ յ/յյ ^"Ղ^Հբէ-Րդհ™ ^այբենիքր հայաս ձնելու իրեն տրուած ււլաշաօնր։ Ղ՚աՀլիճր կազմե - Այգ նամակով կր Հարցնէ թէ ԱաՀւքանագիբ Ժո–
տանի նուիրականութեանր դէմ շարժում չէ եր - լու պաշտօն ստացած միաձայնութեամբ , Հձինծի դովքք վերջնապէս իբմէ կ՚առնէ0 կառավարութիւն
բեք՝ անոր մէկ ծուռ կոզմր ք՛ննադատել, երբ մա - կ՚իյնար նախարարս ւթիւննե ր ր քաժնել Հ ամաձա յն կազմելու պաշտոնր թէ դարձեալ իրեն կր յանձնէ հ
նաւանգ նիւթր առնչութիւն չունի ւսնոր պետական իւրաքանչիւրին յարմարութեան ։ Այլապէս է***"Հ Այս ձեւով, օրակարգի Հարց, մբ կր դառնայ
կազմի ձեւին Հետ , այլ կր ՀՕչափէ լոկ մշակութա կր նշանակէ կառավարութեան մր պետն ԷՀ1ԼաԼ ՝ նաի՛ ճշդել այս պարագան , ոբովՀետեւ Տբ Կոլ
յին Հարցի էջ մր։ Հա յա սա ան ր սիրել եւ անոր վե Արդ , դէմ յւսնդիման գտնուեցայ երեք գլխաւոր պա ՚տօնապէս թեկնածու կլք ներկայանայ , յետոյ
րելքին ծառայել չէ երբեք՝ ՛կո յր մ ո լեռանդու - կուսակցութիւնն եր էն մէկուն պաՀանջկուոո ւթե ան միւ ՝յն դնել ուրէ/շ թեկնածուներ :
թիւնով կո*֊Լ Լայձյ ե՜ւ մարսել՝ ի՛նչ որ անկէ կբ երբ ինծի պայման գրուեցաւ իրենց մասնակցու. - Ել՛եք կուսակցռւթ՚եանց խմ բակցոլթիւն -
րիւի : Ողջամիտ քաղաքացիութեան նշան չէ ամէն .թի ւնր բերելու Հ ամար կառավարութեան կազմ ո ւ - ներ ո շարունակեցին իրենց խորՀրգակ -
պատգամի Հնազանդ երկրպագութիւնով խոնար - թեան, իրենց յանէճնեյ 4լամ արտաքին , կամ պա ,- ցու Գիւննե ր ր , Համ ա յնավաբներ ր ո բո շեցին այլ
<հ ՚ ւ ւոերաւլմական ել կամ նեբքին նախարարութիւնր : եւս քուէ չտալ Տր ՚/՛7//՛ » Հանրապետական էԻուլո–
Այո ոգիով է որ՝ Պու֊լկարիայի կոմիտէին նոր Տրամադիր էի այդ կուսակցութեան ներկայացու - վրզ ականներլլ՝– վերստին Տր ^1"ԷՐ Րաէ–էր^*լ կա -
Քայլէս մ ո լաւբութիւն բ ւիասւոել Հայ ժողովուրդին ց իչներուն յանձն ել կառ ավար ո ւթե ան տնտեսական ռավ արու թեան գլուխ ր , էս^Լ ինկեր վար ականն երբ
կենսական մէկ իրաւունքր պաշտպանելոլ ձաՓ $ եւ րն կերա յին աշխատանքներոլ. տնօր ինութ իւնր , կր յայտարարեն թէ դէմ են ոբ ել է կառավարու
Հայաստանի ծառայեէ կր դաւանինք : բայց ոչ երբեք երեք լծակներր , որոնք կր վարեն թեան , որ կր կազմուի երկու Հմեծ՚ֆերու գործակ
ԷԱորՀբգային յեղավւո էսութեան. Հրաբորբոք երկրին արտաքին քաղաքականութիւն ր , դիւա– ցութեամբ միայն ;
շրջանին, Հայաստանի մէջ նոր կարգերու. Հիմն ո լ՜ նագիտ ութիւնր , ոբ կվարտա յա յաէ երկրին արտա– Հսհքայնավարներր , ուրեմն , մերժելէ ետքր
էք էն չլացած միտքեր՝ նոր սերունդ ին դադափւսբա –.՛՛ , քին քաղաքականութիւներ , բանակ ր , որ ուժ կու Տր ՛ ւ " / / ՛ թեկնածութէււնր, կր յայտնեն թէ իրենց
կան կապր անցեալին Հետ իւղելու անիմաստ քաղա քա Հ,ն պիտի տան %հէլիքս կոլէնի , րնկերվարա -
քականութիւնով՝ եբբկր Հնարէին նոր ուղղա - յանգիլ մինչեւ կատարեալ եւ ամբողջական վերա կա՛ւ :
գրութիւն ր (ստիպուած կր գործածենք իմաստին դարձ՝ դէպի նախկին ուղղութիւնդ իբր աբամա - ք*սկ անգ ին ցո քցեբտեզի ունեցան ի նպաստ
Հակասող դասական րա ո ր ) յ կա՝ մ տգ էտ լեզ ո լա - ^ բանական եւ Հ ե տեւողական ան խուսաւիելի վաիւ - Տր Հււլր . Փ՛արիզի Հ՛Հ շ « ո ՛չագ ն ի.՚ ֊է–*վ.՝.-. ֊, ••-..ձ-Հյ
բաններ միա յն կրնա յին ՐԱալ , կա՛ մ իրենց Հ ամո ճան ո կ գբնալորու թե։ կազմ ու եցան պաՀ ան ջե լուէ որ Տբ Կոլի յ ան ձն ո լի
^Իրական այն միտքեր բ՝ ո րոնք
ւլումբ ա կամ այ ն ա Հ՛ա տ ա կո զ գործիչներ : Անոր կբ ծաղկե - կառա վար ութ իւնր : Աւելի մեծ էիս 3ո մ&ե՜ԲՐ
գլխաւոր ս տ եղծ ի չր՝ Ա* անուկ Աբեղեան , քաղս/ - ցնեն Հա յաս ա ան ի ա յս օրուան զբականութիւնր , Աթբազպուրկի , Տիժոն ի եւ Ա* արս ի լիոյ մէ9 , րո -
քական մթնոլորտ՛ին աքցանէն խածնուած յ լար - լեցուն շքեզ էջերով, (տատասկներր անտեսուած) , //՛ՐՐ է նսլասա Տր Կոլի ՚. .,
ուած մեքենային իբր ԳոՐ^՚էք ծ՜առայելու Համար՝ մինչեւ մխրճուելու աստիճան ՚Լթարեկացինեբու եւ « Փոփիւլէռ՝^ կր տեղեկանա յ թէ կարդ մր
երբ պարտադրաբար Հեղինակ կր դառնար լեզուա- քՍ որենացինե րու րնդարձակ ուսումնասիրութեան մ արգիկ թռոլց իէլնեբ ց բո լ ած են ժ ո ւլո վո լր դր
բանական ամէնէն այլանդակ բարբարոսութեան , խոբութիւննեբուն մէջ, %էին կքնաբ չյափշւոակ - Հ րաւիրե լով ՝Է^ոնքորտի Հ բ ա պա ր ակին վրայ ցո յ -
•չի կրնար Հաւատացուիլ որ Հաչա էր իր խղճմբ - ուիլ Հին եւ նոր Հայերէնի փառապանծ դեդեց - ցի, ւ ս յ ս պաՀունգ երբ ԱաՀմանագիր Ժողովր եր
ւոանքին Հ ետ : Աբեղեան ուղդագբութիւնր 1X1 .րա •» կութ իւննե ր ո լ Հմայքէն, դէաի ա ս իրենց ւսնդիմ՚լս– կունքի նստած Է , նոր ^.Փետրուար վեք° ց& մ ր կր
ցուլքն Է իր լեզուաբանի Հեղինակութեան եւ Ժրխ– պատրաստեն , կր Հարցնէ :
ա ո ւ մ ը գի տա կան լեզուաբանութեան Րո > եւ է գ բելի փա ր ում էն մզուած , ե րես չ գ ա բ ձնե լու Հ ա - Արտաքին աշէսարՀլւ եւս կր Հ հտեւի ֆրան սա ֊
պաշտպանելի տեսութեան : ՈբովՀետեւ . մար խութի պէս իրենց դէմ ցցուող ուղղագրական կան դ աՀ լիճի ւսյս տագնապին : Մ ո ս կո լա յի մա -
Ա* ԱշխարՀի վրայ չ կ ա յ գրաւոր լեզու (բա ա ։լանդակ խոբթութիւննեբուն ։ Անոնք կրնալիքն , մ ուլր բացէ ի բաց 1չամ բա սա անէ Հ.Մ իւնիխէւ մւսր–
ցի է ս փ է ր ա ն թ ո յէն , Վ^ո լա փ ի ւքէն եա֊ սղա դրութե յե զա ւի ո էս ական փ ո թ ո ր ի կին խաղաղած ներկա ք զիկրֆ եւ ճիշդ կբ գտնէ Համա յնաւէար կո ւս ա կ -
նէն՛՝ որոնք գրագիտական օրէնքներով լեզու չեն^ շ ր ջանին , չգրւսւու ի լ Հայ Հ ին մ ատ են աղ բո ւթե ան ցութեան դէ՚րքր– Ա"Գե1՚ա^1ա" մամոԼԱԼ կր զզուշա–
որ հ ի մ ն ո ւ ա ծ ը լ լ ա յ հ ն չ ա ր ա ն ո լ ր - հ ա ն վրայ, մինչ Հ ս կան ե ր ո ւն զո բծեր ո ւն մ եծավա յելչութ ենէն , եւ նայ մեկնութիւննեբէ :
Աբեղեան ուղղագրութիւներ (լեզուէ տարս/մեր*/ օ ՜ Րաֆֆիի , Արծրուն ի ի , Լէօի դարրնած ա րեւելա - 1*սկ անգէւն ԱաՀմանադիբ ւիոդովէ/ն մէՓ եւ
բէն հ ի մ ն ո ւ ա ծ Է հնչարաէաւթ-եան վրայ, ա ռ ա ն ց Հ սկլ բար բառին տիրական ի շէս ան ռ ւթ են էն , լամա– Ա աՀ մ անաղի ր ժ ողով էն գութս կր շարունակս լին
ռելու Հ ամ ար յսււե րժսւցնե լ ծուռ Հ իմ ե բու *Լրա I վ իճա բան ո ւթ իւննե ր բ , տենգագին եւ յուզումնա -
լեզուի ծ^ագումէւ օրէնքներու, կամ սաուգաբանոլ. - կանգնուած ուդղագրութեան մր մացառաստանր ,
թեան ամփոփոխելի եւ. ա ս ա յ Լ ա յ ՚ Լ ^ * Լ է Հիմ եր ու ո բուն վրա յ եկած է ին աւելնալ նաեւ օտաբատա - լից* ե՜լք մր վւնտռելու կամ մ՛իջին ճամբայ մբ
նկատառման : Այդ տեսութիւն ր կարելի է Հիմնա - բազ ա յլակերպուած բառե ր ո լ անՀ բապո յր թուփե– . գտնելու Համար։
ւռրել ուրիշ լեզուներ է քաղուած անՀամ ար օրի - րր , լեզուակտն ք^աբե լռնի խառնաշւիոթու թ իւն մ բ Անդամ մր եւս Տր Կոլի ւոա լ կառավարութիւն
նակներոլ Փաստերով , որոնց վերլուծական թր^ ՜ ստեգծելով : Ո՛ չ յ Հակազզե ցո ւթ իւն ր անխուսափե կազմ ե լու պա շ տօն ր աւանդական ս ո վո բութիւն
ւռւմին նեղ են լրագրական այս սիւնակներր : Կր լի կե րպո վ պիտի Հա սնէր : էքւ ան սկսած էր լուռ մ րն է եւ կարծես Հ անր ւս յին կարծիքին, մէկ թե լա -
բաւէ միայն յիշել այն շալո յատկանշական գէպ– քս՚յլերով Հասնիր, - դրանքր յ անշուշտ Հաշտեցնելով նաեւ Համա յնա -
քր որ՝ ո ւ ր ի շ ո ՛ ր ե ւ Է լ ե զ ո ւ ի վրայ կատարել հ ն ա ր ՚Լ՚^Ր^^ՐՐ » Ր^յՅ էո՚՜&մսյն պիտի յանգի® աագնա -
լ ե զ ո ւ լ լեզուաբան ական վ ի րա բուժ ութիւն մ ր ան - •ճիշդ ա յգ պաՀուն է աՀսւ՝ որ պուլկ արա Հ այ պԲ ատով, երբ կալպր դա յ դարձեալ նաէսարա -
աՀաճութեամբ դ ո րծա
պատասխանատու *էբայ : գրուած է ՀՀառժամեայ՝& կոմիտէն տսնիմասա քայլր կ՚առնէ րութիւններր բաժնելու կ
Հայերէն լեզուին ՚ որոշելու որ՝ պուլկարաՀայ գաղութին մէջ որգե–
Բ Աբեղեան ուդզ ւսդրոլթեան ^՚րկբոՐԳ հա»" զբու ի նոր ո ւղղադբ ո ւթ ի ւն ր : ^էբոքյ՛ աէՔՐ աԱե՜ Թբիս1ւաբսստաԱ մ ի ա Խ ղ կ՛ո ւ ղհ
կ ա լ ե զ ո ւ ա ր ա ն ա կ ա ն անՀեիքեթ ու թիւնր կր կազմէ՝ լու Համար ստրկամիտ ծաոայի վարնոց փութկո -
տ ութ են Էն ու րի շ շալռ/ աււիթ չուն ի այս տիւ մ ար Իոք&❁ ՄխււթեաԱ
վ» ո խան գրեք - կարւլալր դ ի ւ ր ա ց ն ե լ ո ւ (ինչ որ նոր որոշումրգ ոբ դուր կ Է իլաւլուկւսն հ ի մ է եւ իրր
լ /. զուի ստեղծում ին ի րր պա արու ակ կբ ծառա յե - նպատակ պ ա շ տ պ ա ն ե լ ի կ ՚ ա ն ո ւ ա ն է ։ թ՝Է ինչո՛ւ։
ցոլէր, մինչդեռ իրական նպատակր ոէ֊բիշ բան Ա—— « Առժամեայ» կոմիտէ մր ձեռնՀաս եւ Այս խորագրին տակ, «Փարի - Աաթէֆ» կր
Էր) դ ժ ո ւ ա ր ո ւ ր ֊ ի ւ ն սսւեդծող ի ր ր ն ո յ թ ր : %իլթին իրաւասու չ է ՝ գաղութի մ ր մշակութային կե ան - Հրատարակէ՝ թ՚զթակց ութ իւն մր Լոնտոնէն -—
այս Էջն ալ կրնայ վւասաուիլ պերճաբարբառ օրի - քին Հիմնական մէկ Հարցին մասին այդքան Հապ - ՀտԹբքաՀայաստան ) այսինքն Փ՝ուրքիոլ այն Հողա
^էակներով հ ճեպ եւ թեթեւ որոշում մր տալու։ Ղ»աղութին ամ - մաս ր, զոր քիուսիա կբ սլաՀանջէ , Հայ Ազգային
Այս երկու Հիմնական տեսակէտներուն ճշդու– բողջութեան Հաւաքական կամքբ ներկայացնող կոմիտէին միջոցով փափաք յա յան ած է Մ ո ս կո ւ ա -
թեանր տեսական եւ գործնական ի՛՛նչ աւելի Հուժ մարմին մր անդամ՝ չէր կրնար լիազօրուած բլլաք յի թէ 1լուղէ կցուիլ հքորՀ . Միութեան։ Այս տե
կու փաստ կուզուի, քան այն անկեղծ եւ խիզախ այդքան կենսական նիւթի մր չո*֊րԼ\ր ինքնագլուխ ղեկութիւն ր այսօր ձա յնա սփիւռով Հ բա պա բակ՛֊
«դարձար կամ «նաՀանջ^ր՝ զոր Հայաստանի դրա բայլ .առնել, երր ան կր կազմէ մէկ մ աս ր Ար տա - ուեցալ Աոսկուայի ձայնասվւիւռի կայանէն՝^։
կան ղեկավա բութիւնր կբ գործէ ^ Հին սխալներբ սաՀմանի կամ Ափիւռքի Հսկայական զանգուածին ,
թօթափել փորձելով : Այդ դարձր թէ՛ Հ)\Շ$ճ%շի ուր պահանջ չ ի զ գ ա ց ո լ ի ր ո ւ ր ա ն ա լ ո ւ Հա յ ժողո - ՊՈՒԼԿԱՐԻՈՑ մէջ ոնտրոլթիւններր տեղի ու–
եւ. թէ՛ էշշհազսշ/՛ պատճառներով անշուշտ չէր վուրդին մ եծագոյն Հ աբստութիւնր եղող լեզուա - նեցան կիրակի, առանց րնդգիմադիրնեբու մաս -
Համար
կրնար մէկ անդամէն արմատական րԱԱդ՛ 1՝աձ$ կան օրէնսգրութիւնր , անոր տեղր դնելու նակցութեան : ^Հայրենիքի չՀակատնֆ է որ տարած
ԱՐՄԷՆ
ս կ զ բ ո ւ ն ք ի ն ո ր դ ե գ ր ո ւ մ ը ՝ նախան 9 ան եւ Հա լաս - խորթ ու քմածին այլակերպութիւն մրլւ է յաղթ ան ակր , բայց ամերիկեան կառաւէտ բու -
•"իք է "ր՝, " ի յ ս յ լ ը պաշտօնապէս ըմբո,նոսսծ , ԵՆՈՎ-Բ թիւնր կր յայտարարէ թէ չի ճսւնչնար այգ «յաղ -
քւսաչցա.աօ– ե ւ ի ւ ր ա ց ո ւ ա ծ է եւ յանդուգն քայլր (Վհրյը յաջորդով) թանակր^չ •
աււեուահ : Այգ ճամբան՝ յ ամ ան ա քչով՝ կրնար -
Fonds A.R.A.M
ճճ^է.ա\յՐ% I ^ / Ս Տ..83.8. Տ76.2*<6 Մաախիոյ մհջ
| 17, & • « »սա«»ա« - Բ ճ ա Տ (13՛) ԻԱ՚ՆԳԱՎԱՌՈՒԹԵԱՄԲ եւ ժո՚լովբգական
ՑՆԾՈՒԹԵԱՄԲ
Ւ**Ժ՞եեԳԻ1ւ Տար. 750. Ցաւքս) 400, Յամս. 200 ֆրանք ,Մարսիլիոյ մեր թղթակիցբ կր Հեռաղրէ , թէ
ատս֊է1ւ 20 Ո օ ^ ա ե ո 1945 Ե ր ե ք շ ա բ թ ի 2 0 Ն ո յ ե մ բ ե ր
« 9 * « ՛ շեակցութեան Օբ^ր Ա՝ իջերկրականեան ւ՛* յս
օրռԹհՐ/տՒ մեձ՜ քաղաքինմէջ տօնուած է մեծաշուք եւ փս. ^ա–
յեղ ԱրաՀր լեցուած խուռներամ բազմութեամբ ,
ՏԱՐԻ ֊ 17՛ & » * 4 4 8 2 ^ ր 2 ր * ս ա թի. 191, Խմբագիր՛ Շ ՄԻԵԱ՚^ԵԱ1ւ . ԳԻՆ՛ աւեէի քան 2500 Հոգի։ Հ - (8* Գաշնակցութեան
I սէ / հ ա խօ սն ե ր Է ն զատ ՝ բեմ բա ր ձրաց ած եւ խօսած
են . ինգ ֆրանսացի ծանօթ գէմքեր։ Ս՝ ան րամ աս -
նութիւեներբ յաջորդով :
ՀԱ8ԵՐԷՆ ԼԵԶՈԻԻ ՀԱՐՑԵՐ ԳԱՀԼԻՃԻ ՏԱԳՆԱՊԻՆ ՛աք՛. . ^ . * ^ « Հ ^ ^ յ ^ ^ ^ա^*>՚^81^
ւոա : անոր , ո սա ի կանո
ԼՈԻԾՈԻՄԸ Եթէ այսպէս չշարժէի ւթ իւն ր ^ որ կր պաշտպանէ Հ
, կարելի
պի^ի 1Ը11աՐ
ՀԼրգովիձ է ԼՈ1՜ՐԷՀ "Ր ^ ա ր Հ ա գ ա * * * գ Է Պ ո ւ.լկա - պաՀ պանել Հերանսայի քաղաքական Հ ա լա սար/ո -
ր հա յէն : հՊ ուլկա բ աՀ ա յ առժամ՝ եայ կոմիա Էն վա 4 Երէել , 1յրկուշաբթի՛ , ԱաՀմանագիր քք*ոդովին կչո– ՚թի^սբ՚ւ այսւ։քէս1՛ պա^Ոէ– ՛՛՛բ 1 ոբ կբ զուզա -
է ե ր ա ց ու ւյ ե բ Է Ո ւս ո ւց չա կան Համ ա գույք արին որո - ււոդուաձ– կր ամբող^ քք)րանսայի ո ւշադբ ո ւթ ի ւե ր , դիպի քա զաքա կ ան երկու մեծ ուժերու յա բաբե ֊
շոլմր ՊուլկարաՀայ գաղութին մէջ ալ որդեգբե - ՝ ինչպէս ել բոլոր երկիրներու մամուլին Հ ե ուա - ր ո ւթ հանց ամ Էն Էն տագնապալի շյւ ջանին : Ա աՀ -
լու. Հայերէն լեզուի նոր Ո Լ դ ղ ա գ ր ո ւ թ փ ւ ն ը » , այս ՔՐՔՐ՚՚վ^ի՚-նբ : մա՝/՝ադքւր ժոզոՎին էլէւյնալ այժմ ո1,ոէեէ թէ կ՛՛ու՛
ինքն ս խ ա լ ս ւ դ բ Ո լ թ ի ւ ն ը % ինչպէս որակեց Հայերէն Գրաձ՜ էինք թէ երբ Տբ Կւղ մեբժեց կազմեք զէ •՚ՀԼբյ՚շ ՚^է^^ւր հ,ասլք*Լ ԱտաՀ**ւնեչու Համար ՚-ա
նր, այդ պարագային պիտի քաշ -
լեզուի Հեղինակաւ.որ մշակ– մ ր՝ արեգին Արք * Ղա՚՝1Ի^Ը, ԱաՀմանադիբ ՀիոդողԴ կուսակցական ււավսւլ ղեկավա րու. - %
ուիս, չ առանց դառնութեան
էՕ ա չա սւ ուր ե ան հ - ի/մ բակցութիւններ ր անմ ի ջա պ է ս խոբՀ րդակցոլ - եք^Լով
Այս որոշումր ՚ա.\\\ոնղ\ւ ե ւ ա ն ն ե ր ե լ ի անհեթե թե ան մտան լուծում մր գտնելով Համար տագ - թիւնր զոր տարեր իմ Պատմութեան ւսմէն էն դժրն–
թութիւն մր՛ի Է , բազմա՜տեսակ սլատճաոնե բուէ։ նառլին ,՜ րայց շուտով տեսնուեցաւ որ գրեթէ ան դա.՛ օրերուն , Հինդ տարի եւ Հինդ ամիս ։ ք^է է
Պիաի քննենք զանոնք , վանելով ա յն նախա - կարելի է լուծումբ՝ քանի Ե րեք Մ եծերր ւսնդրդ– բնգՀակաոակն , ինծի կբ յանձնէ դարձեալ նոյն
ւզաշարումր՝ ո լաւն Հ ւսմաձա յն Հա յա սա ան ի ւէե - ուելի կր մնան իրենց տեսակէտներուն վրայ ։ ՜սլա^ աօնր , որպէսդի շարունակեմ միշտ ի նկատի
րա բերող ն՛իւթ՛ի մ ր չՈէ֊ր2ր ո՛ ր եւ Է քննադատ ո լ - Շաբաթ երեկո յ , Տբ ԿՈԼ ՚ ^ ա յնա սփիւռով ճառ ուն՛ենալով զերանսայի պատ ի ւ ր եւ շաՀ եբր՝& ։
թիւն՝ կր մեկնոլի իրր Հ,ՀակաՀայասաանեան՝ֆ ե - մ լշ խօսեցաւ եւ պարդեց ւս յն պատճառներ ր , ոբ ՀյխԱ-ւս ճառէն դատ, Տբ Կ"է ե^Ր^ՐոՐԳ նամակ մյւ
լոյթ է զինք մ ղեցին ԱաՀմ անագի ր (իողովին վերաղար - եւս ո լղզեց ԱաՀմ անագի ր Ժ՛ող՛ովի նա էսա գա Հ ին ։
Ւրր Հ յ/յյ ^"Ղ^Հբէ-Րդհ™ ^այբենիքր հայաս ձնելու իրեն տրուած ււլաշաօնր։ Ղ՚աՀլիճր կազմե - Այգ նամակով կր Հարցնէ թէ ԱաՀւքանագիբ Ժո–
տանի նուիրականութեանր դէմ շարժում չէ եր - լու պաշտօն ստացած միաձայնութեամբ , Հձինծի դովքք վերջնապէս իբմէ կ՚առնէ0 կառավարութիւն
բեք՝ անոր մէկ ծուռ կոզմր ք՛ննադատել, երբ մա - կ՚իյնար նախարարս ւթիւննե ր ր քաժնել Հ ամաձա յն կազմելու պաշտոնր թէ դարձեալ իրեն կր յանձնէ հ
նաւանգ նիւթր առնչութիւն չունի ւսնոր պետական իւրաքանչիւրին յարմարութեան ։ Այլապէս է***"Հ Այս ձեւով, օրակարգի Հարց, մբ կր դառնայ
կազմի ձեւին Հետ , այլ կր ՀՕչափէ լոկ մշակութա կր նշանակէ կառավարութեան մր պետն ԷՀ1ԼաԼ ՝ նաի՛ ճշդել այս պարագան , ոբովՀետեւ Տբ Կոլ
յին Հարցի էջ մր։ Հա յա սա ան ր սիրել եւ անոր վե Արդ , դէմ յւսնդիման գտնուեցայ երեք գլխաւոր պա ՚տօնապէս թեկնածու կլք ներկայանայ , յետոյ
րելքին ծառայել չէ երբեք՝ ՛կո յր մ ո լեռանդու - կուսակցութիւնն եր էն մէկուն պաՀանջկուոո ւթե ան միւ ՝յն դնել ուրէ/շ թեկնածուներ :
թիւնով կո*֊Լ Լայձյ ե՜ւ մարսել՝ ի՛նչ որ անկէ կբ երբ ինծի պայման գրուեցաւ իրենց մասնակցու. - Ել՛եք կուսակցռւթ՚եանց խմ բակցոլթիւն -
րիւի : Ողջամիտ քաղաքացիութեան նշան չէ ամէն .թի ւնր բերելու Հ ամար կառավարութեան կազմ ո ւ - ներ ո շարունակեցին իրենց խորՀրգակ -
պատգամի Հնազանդ երկրպագութիւնով խոնար - թեան, իրենց յանէճնեյ 4լամ արտաքին , կամ պա ,- ցու Գիւննե ր ր , Համ ա յնավաբներ ր ո բո շեցին այլ
<հ ՚ ւ ւոերաւլմական ել կամ նեբքին նախարարութիւնր : եւս քուէ չտալ Տր ՚/՛7//՛ » Հանրապետական էԻուլո–
Այո ոգիով է որ՝ Պու֊լկարիայի կոմիտէին նոր Տրամադիր էի այդ կուսակցութեան ներկայացու - վրզ ականներլլ՝– վերստին Տր ^1"ԷՐ Րաէ–էր^*լ կա -
Քայլէս մ ո լաւբութիւն բ ւիասւոել Հայ ժողովուրդին ց իչներուն յանձն ել կառ ավար ո ւթե ան տնտեսական ռավ արու թեան գլուխ ր , էս^Լ ինկեր վար ականն երբ
կենսական մէկ իրաւունքր պաշտպանելոլ ձաՓ $ եւ րն կերա յին աշխատանքներոլ. տնօր ինութ իւնր , կր յայտարարեն թէ դէմ են ոբ ել է կառավարու
Հայաստանի ծառայեէ կր դաւանինք : բայց ոչ երբեք երեք լծակներր , որոնք կր վարեն թեան , որ կր կազմուի երկու Հմեծ՚ֆերու գործակ
ԷԱորՀբգային յեղավւո էսութեան. Հրաբորբոք երկրին արտաքին քաղաքականութիւն ր , դիւա– ցութեամբ միայն ;
շրջանին, Հայաստանի մէջ նոր կարգերու. Հիմն ո լ՜ նագիտ ութիւնր , ոբ կվարտա յա յաէ երկրին արտա– Հսհքայնավարներր , ուրեմն , մերժելէ ետքր
էք էն չլացած միտքեր՝ նոր սերունդ ին դադափւսբա –.՛՛ , քին քաղաքականութիւներ , բանակ ր , որ ուժ կու Տր ՛ ւ " / / ՛ թեկնածութէււնր, կր յայտնեն թէ իրենց
կան կապր անցեալին Հետ իւղելու անիմաստ քաղա քա Հ,ն պիտի տան %հէլիքս կոլէնի , րնկերվարա -
քականութիւնով՝ եբբկր Հնարէին նոր ուղղա - յանգիլ մինչեւ կատարեալ եւ ամբողջական վերա կա՛ւ :
գրութիւն ր (ստիպուած կր գործածենք իմաստին դարձ՝ դէպի նախկին ուղղութիւնդ իբր աբամա - ք*սկ անգ ին ցո քցեբտեզի ունեցան ի նպաստ
Հակասող դասական րա ո ր ) յ կա՝ մ տգ էտ լեզ ո լա - ^ բանական եւ Հ ե տեւողական ան խուսաւիելի վաիւ - Տր Հււլր . Փ՛արիզի Հ՛Հ շ « ո ՛չագ ն ի.՚ ֊է–*վ.՝.-. ֊, ••-..ձ-Հյ
բաններ միա յն կրնա յին ՐԱալ , կա՛ մ իրենց Հ ամո ճան ո կ գբնալորու թե։ կազմ ու եցան պաՀ ան ջե լուէ որ Տբ Կոլի յ ան ձն ո լի
^Իրական այն միտքեր բ՝ ո րոնք
ւլումբ ա կամ այ ն ա Հ՛ա տ ա կո զ գործիչներ : Անոր կբ ծաղկե - կառա վար ութ իւնր : Աւելի մեծ էիս 3ո մ&ե՜ԲՐ
գլխաւոր ս տ եղծ ի չր՝ Ա* անուկ Աբեղեան , քաղս/ - ցնեն Հա յաս ա ան ի ա յս օրուան զբականութիւնր , Աթբազպուրկի , Տիժոն ի եւ Ա* արս ի լիոյ մէ9 , րո -
քական մթնոլորտ՛ին աքցանէն խածնուած յ լար - լեցուն շքեզ էջերով, (տատասկներր անտեսուած) , //՛ՐՐ է նսլասա Տր Կոլի ՚. .,
ուած մեքենային իբր ԳոՐ^՚էք ծ՜առայելու Համար՝ մինչեւ մխրճուելու աստիճան ՚Լթարեկացինեբու եւ « Փոփիւլէռ՝^ կր տեղեկանա յ թէ կարդ մր
երբ պարտադրաբար Հեղինակ կր դառնար լեզուա- քՍ որենացինե րու րնդարձակ ուսումնասիրութեան մ արգիկ թռոլց իէլնեբ ց բո լ ած են ժ ո ւլո վո լր դր
բանական ամէնէն այլանդակ բարբարոսութեան , խոբութիւննեբուն մէջ, %էին կքնաբ չյափշւոակ - Հ րաւիրե լով ՝Է^ոնքորտի Հ բ ա պա ր ակին վրայ ցո յ -
•չի կրնար Հաւատացուիլ որ Հաչա էր իր խղճմբ - ուիլ Հին եւ նոր Հայերէնի փառապանծ դեդեց - ցի, ւ ս յ ս պաՀունգ երբ ԱաՀմանագիր Ժողովր եր
ւոանքին Հ ետ : Աբեղեան ուղդագբութիւնր 1X1 .րա •» կութ իւննե ր ո լ Հմայքէն, դէաի ա ս իրենց ւսնդիմ՚լս– կունքի նստած Է , նոր ^.Փետրուար վեք° ց& մ ր կր
ցուլքն Է իր լեզուաբանի Հեղինակութեան եւ Ժրխ– պատրաստեն , կր Հարցնէ :
ա ո ւ մ ը գի տա կան լեզուաբանութեան Րո > եւ է գ բելի փա ր ում էն մզուած , ե րես չ գ ա բ ձնե լու Հ ա - Արտաքին աշէսարՀլւ եւս կր Հ հտեւի ֆրան սա ֊
պաշտպանելի տեսութեան : ՈբովՀետեւ . մար խութի պէս իրենց դէմ ցցուող ուղղագրական կան դ աՀ լիճի ւսյս տագնապին : Մ ո ս կո լա յի մա -
Ա* ԱշխարՀի վրայ չ կ ա յ գրաւոր լեզու (բա ա ։լանդակ խոբթութիւննեբուն ։ Անոնք կրնալիքն , մ ուլր բացէ ի բաց 1չամ բա սա անէ Հ.Մ իւնիխէւ մւսր–
ցի է ս փ է ր ա ն թ ո յէն , Վ^ո լա փ ի ւքէն եա֊ սղա դրութե յե զա ւի ո էս ական փ ո թ ո ր ի կին խաղաղած ներկա ք զիկրֆ եւ ճիշդ կբ գտնէ Համա յնաւէար կո ւս ա կ -
նէն՛՝ որոնք գրագիտական օրէնքներով լեզու չեն^ շ ր ջանին , չգրւսւու ի լ Հայ Հ ին մ ատ են աղ բո ւթե ան ցութեան դէ՚րքր– Ա"Գե1՚ա^1ա" մամոԼԱԼ կր զզուշա–
որ հ ի մ ն ո ւ ա ծ ը լ լ ա յ հ ն չ ա ր ա ն ո լ ր - հ ա ն վրայ, մինչ Հ ս կան ե ր ո ւն զո բծեր ո ւն մ եծավա յելչութ ենէն , եւ նայ մեկնութիւննեբէ :
Աբեղեան ուղղագրութիւներ (լեզուէ տարս/մեր*/ օ ՜ Րաֆֆիի , Արծրուն ի ի , Լէօի դարրնած ա րեւելա - 1*սկ անգէւն ԱաՀմանադիբ ւիոդովէ/ն մէՓ եւ
բէն հ ի մ ն ո ւ ա ծ Է հնչարաէաւթ-եան վրայ, ա ռ ա ն ց Հ սկլ բար բառին տիրական ի շէս ան ռ ւթ են էն , լամա– Ա աՀ մ անաղի ր ժ ողով էն գութս կր շարունակս լին
ռելու Հ ամ ար յսււե րժսւցնե լ ծուռ Հ իմ ե բու *Լրա I վ իճա բան ո ւթ իւննե ր բ , տենգագին եւ յուզումնա -
լեզուի ծ^ագումէւ օրէնքներու, կամ սաուգաբանոլ. - կանգնուած ուդղագրութեան մր մացառաստանր ,
թեան ամփոփոխելի եւ. ա ս ա յ Լ ա յ ՚ Լ ^ * Լ է Հիմ եր ու ո բուն վրա յ եկած է ին աւելնալ նաեւ օտաբատա - լից* ե՜լք մր վւնտռելու կամ մ՛իջին ճամբայ մբ
նկատառման : Այդ տեսութիւն ր կարելի է Հիմնա - բազ ա յլակերպուած բառե ր ո լ անՀ բապո յր թուփե– . գտնելու Համար։
ւռրել ուրիշ լեզուներ է քաղուած անՀամ ար օրի - րր , լեզուակտն ք^աբե լռնի խառնաշւիոթու թ իւն մ բ Անդամ մր եւս Տր Կոլի ւոա լ կառավարութիւն
նակներոլ Փաստերով , որոնց վերլուծական թր^ ՜ ստեգծելով : Ո՛ չ յ Հակազզե ցո ւթ իւն ր անխուսափե կազմ ե լու պա շ տօն ր աւանդական ս ո վո բութիւն
ւռւմին նեղ են լրագրական այս սիւնակներր : Կր լի կե րպո վ պիտի Հա սնէր : էքւ ան սկսած էր լուռ մ րն է եւ կարծես Հ անր ւս յին կարծիքին, մէկ թե լա -
բաւէ միայն յիշել այն շալո յատկանշական գէպ– քս՚յլերով Հասնիր, - դրանքր յ անշուշտ Հաշտեցնելով նաեւ Համա յնա -
քր որ՝ ո ւ ր ի շ ո ՛ ր ե ւ Է լ ե զ ո ւ ի վրայ կատարել հ ն ա ր ՚Լ՚^Ր^^ՐՐ » Ր^յՅ էո՚՜&մսյն պիտի յանգի® աագնա -
լ ե զ ո ւ լ լեզուաբան ական վ ի րա բուժ ութիւն մ ր ան - •ճիշդ ա յգ պաՀուն է աՀսւ՝ որ պուլկ արա Հ այ պԲ ատով, երբ կալպր դա յ դարձեալ նաէսարա -
աՀաճութեամբ դ ո րծա
պատասխանատու *էբայ : գրուած է ՀՀառժամեայ՝& կոմիտէն տսնիմասա քայլր կ՚առնէ րութիւններր բաժնելու կ
Հայերէն լեզուին ՚ որոշելու որ՝ պուլկարաՀայ գաղութին մէջ որգե–
Բ Աբեղեան ուդզ ւսդրոլթեան ^՚րկբոՐԳ հա»" զբու ի նոր ո ւղղադբ ո ւթ ի ւն ր : ^էբոքյ՛ աէՔՐ աԱե՜ Թբիս1ւաբսստաԱ մ ի ա Խ ղ կ՛ո ւ ղհ
կ ա լ ե զ ո ւ ա ր ա ն ա կ ա ն անՀեիքեթ ու թիւնր կր կազմէ՝ լու Համար ստրկամիտ ծաոայի վարնոց փութկո -
տ ութ են Էն ու րի շ շալռ/ աււիթ չուն ի այս տիւ մ ար Իոք&❁ ՄխււթեաԱ
վ» ո խան գրեք - կարւլալր դ ի ւ ր ա ց ն ե լ ո ւ (ինչ որ նոր որոշումրգ ոբ դուր կ Է իլաւլուկւսն հ ի մ է եւ իրր
լ /. զուի ստեղծում ին ի րր պա արու ակ կբ ծառա յե - նպատակ պ ա շ տ պ ա ն ե լ ի կ ՚ ա ն ո ւ ա ն է ։ թ՝Է ինչո՛ւ։
ցոլէր, մինչդեռ իրական նպատակր ոէ֊բիշ բան Ա—— « Առժամեայ» կոմիտէ մր ձեռնՀաս եւ Այս խորագրին տակ, «Փարի - Աաթէֆ» կր
Էր) դ ժ ո ւ ա ր ո ւ ր ֊ ի ւ ն սսւեդծող ի ր ր ն ո յ թ ր : %իլթին իրաւասու չ է ՝ գաղութի մ ր մշակութային կե ան - Հրատարակէ՝ թ՚զթակց ութ իւն մր Լոնտոնէն -—
այս Էջն ալ կրնայ վւասաուիլ պերճաբարբառ օրի - քին Հիմնական մէկ Հարցին մասին այդքան Հապ - ՀտԹբքաՀայաստան ) այսինքն Փ՝ուրքիոլ այն Հողա
^էակներով հ ճեպ եւ թեթեւ որոշում մր տալու։ Ղ»աղութին ամ - մաս ր, զոր քիուսիա կբ սլաՀանջէ , Հայ Ազգային
Այս երկու Հիմնական տեսակէտներուն ճշդու– բողջութեան Հաւաքական կամքբ ներկայացնող կոմիտէին միջոցով փափաք յա յան ած է Մ ո ս կո ւ ա -
թեանր տեսական եւ գործնական ի՛՛նչ աւելի Հուժ մարմին մր անդամ՝ չէր կրնար լիազօրուած բլլաք յի թէ 1լուղէ կցուիլ հքորՀ . Միութեան։ Այս տե
կու փաստ կուզուի, քան այն անկեղծ եւ խիզախ այդքան կենսական նիւթի մր չո*֊րԼ\ր ինքնագլուխ ղեկութիւն ր այսօր ձա յնա սփիւռով Հ բա պա բակ՛֊
«դարձար կամ «նաՀանջ^ր՝ զոր Հայաստանի դրա բայլ .առնել, երր ան կր կազմէ մէկ մ աս ր Ար տա - ուեցալ Աոսկուայի ձայնասվւիւռի կայանէն՝^։
կան ղեկավա բութիւնր կբ գործէ ^ Հին սխալներբ սաՀմանի կամ Ափիւռքի Հսկայական զանգուածին ,
թօթափել փորձելով : Այդ դարձր թէ՛ Հ)\Շ$ճ%շի ուր պահանջ չ ի զ գ ա ց ո լ ի ր ո ւ ր ա ն ա լ ո ւ Հա յ ժողո - ՊՈՒԼԿԱՐԻՈՑ մէջ ոնտրոլթիւններր տեղի ու–
եւ. թէ՛ էշշհազսշ/՛ պատճառներով անշուշտ չէր վուրդին մ եծագոյն Հ աբստութիւնր եղող լեզուա - նեցան կիրակի, առանց րնդգիմադիրնեբու մաս -
Համար
կրնար մէկ անդամէն արմատական րԱԱդ՛ 1՝աձ$ կան օրէնսգրութիւնր , անոր տեղր դնելու նակցութեան : ^Հայրենիքի չՀակատնֆ է որ տարած
ԱՐՄԷՆ
ս կ զ բ ո ւ ն ք ի ն ո ր դ ե գ ր ո ւ մ ը ՝ նախան 9 ան եւ Հա լաս - խորթ ու քմածին այլակերպութիւն մրլւ է յաղթ ան ակր , բայց ամերիկեան կառաւէտ բու -
•"իք է "ր՝, " ի յ ս յ լ ը պաշտօնապէս ըմբո,նոսսծ , ԵՆՈՎ-Բ թիւնր կր յայտարարէ թէ չի ճսւնչնար այգ «յաղ -
քւսաչցա.աօ– ե ւ ի ւ ր ա ց ո ւ ա ծ է եւ յանդուգն քայլր (Վհրյը յաջորդով) թանակր^չ •
աււեուահ : Այգ ճամբան՝ յ ամ ան ա քչով՝ կրնար -
Fonds A.R.A.M
