Page 95 - ARM_19-1945_04
P. 95
.0 Ա 1է Ա #
ահա յիշատակբ , որ կ՚երեւի նորէն իրի/չուան հետ,, Պ Ո Ի Տ ՚ Մ Ծ Ի Ծ Ա Ղ ԻօասկցաթխՕ մբ Օ կ ւ ա փ չ ի Ա
յ ի չաս, ակր՝ քնքոյշ ձեւ Լ բո ւ. գեղեո կո ւթ եաս ու.
նուաղած– սիրոյն։ Բաոեըր կր գունաւորուին երկ եւ փ ի ւ ի ս ո փ ա յ ի ն միջել
նաձիր լոյսով եւ կ՝ ոգեկոչեն արձանա յին պատ էԱկտւիի մեծ կաոսսիԱ^*
կերներ որոնց մ էջէն խաղաղ վերացում մր կ՝երե–
լայ գէպի Հոգեգինացած սէրը։ Մինչ քայլերգը կը Ընկերնե՛ր , ժողովր բացուած է՚ Այսոր– Գրեց՝ ԶԱՐԵՀ ՄՈԻԹԱՖԵԱՆ
լսուի նորէն եւ զանգակներու մահասարսուռ ղօ - ուան օրակարգն է նախընթաց ժոգովներու շարու Երբ Ս ոկբատ նկարիչ Փար բասիս սին կը Հաբ–
ղանջին մէջէն կարծես կը վեբերեւի սիբուած էա նակութիւնը՝ ^օրավար ին արձան արա ցում ին առ ցբնէ թէ ինչո՛լ մ իա յն տ ե ս ան ե լի առարկաներ կբ
կին սառած դէմքը։ Սարսափ եւ վհատում , նորէն թիւ , գրօշակի խսգիբը։ Համակրութեան եւ Հպա նկար է եւ չի Հեասլքր քրուիր բաբո յա կան կեանքով
բնգվղում եւ նզովք, նորէն գան գա ա ու խղճահա տակութեան փասաբ, որ ոոյց պիտի տանք մեր ու՜ վե բացական ղ ա զա ՛իա րն ե ր ո լ պատ կե րաւո բու
րութիւն ։ Հ այ բեն իքի Հ անդէպ՝ կր կա յանա յ գր°շակի մ ասին մով , նկարիչը կր պատասխանէ փիլիսոփային՛ •
է1ՈՅւ\շր կը գնէ մեզ « լինել թէ չլինել »///. ա– մեր բռնելիք ղիբքկն ... ՀձՊէաք չէ շվ՚ոթել սկսյրիչբ ԳԻ^ա \ շինողներու
ռեգծու֊ածիս առջեւ : Հողաթում րը գ ո ո ու ա ծ է ու առաջարկեմ անմ իջա պէս գուբս ձգեէ օ - Հետ։ Գիմակներբ գէմքի ծամածռո ւթիլննե ր ով
լքուած , յուղարկաւոր թափօրը սրուած, զանգակ բակարգէն ա յ դ խնդի բ ր : Ղ՚րօշակին ճ ա կա տ ա գի ր ր 1լարտայայտեն Հոգեվիճակներ . մինչդեռ նկարիչր
ները կը լռեն , կեանքը կը ստանա յ իր աււօրեա յ շատոնց որո շա ած է * » « կր Հ ետաքբքրուի մ իա յն ն կ ա բ չ ո ւթ ե ա մ բ ։ Մ ՛սա -
րնթսյոքր • Սգաւ որ սիրտը իր մ որմ ոքն ունի մ ի– ֊ — (իոգով ս ու րի շ ԳԲագհ(Իք նիւթ չունի առ ծ ում ի ա բ ա ա յայտութիւնր չէ ոբ նկարիչը կբ
ա յն իբր ընկեր ու կբ մնայ ղ էմ գիմ աղ կեանքին ա յժ մ : փնտռէ , ա յլ արատ յա յտութիւնբ ն կա բ չա կան ար–
Հետ , միս մինակ իբրեւ թիրախ , ենթակայ անոր Աս դիտոգուիժիւն ունիմ այդ մասին ։ ժէքներոլ »;
փորձութիւննեբուն հ Հողմերուն խաղալիկ տերեւի •—• Ընկեբ Գլէսաւոբ, կարգի Հրաւիրեցէք X Դի Ասիկա առաջին Հանդիպումն է , առաջին իւ Օ -
^Ը. ԻՐ Հոգիս է որ կր փոթոբկի ու կը տագ տողութիւն ընելը ե լո յթ է Հ ս ա կց ո ւթ ի ւն ը նկա՛բիչին ու փիլիսովւա յին , որ կր
նապի։ ի0նչ ընել։ Պարունակեալ կեանքի ճամբան։ • Կբ բողոքեմ Պ * նախագաՀ ։ կրէ ամբոզջ գաբերու նկարչութեան տեսակէտը ։
յ՚նչո^ւ եւ ի0սչ նպատակով։ ՛Աո բ փո՞սի մը յանգե - Մ ս ս ք խօսքի ա գա ւո ո ւթ ի ւն ր կը յաԲՂ^՚սՔ » ք*ա յց Աոկբատ չի Համոզուիր, ցոյց տալէ
լու Համար։ է1՚չ։ Աւելի լաւ է մեռնիլ, մնալ Հաւա լիւկե՛ր, բայց « ՐոԴոքհէը » եւ « գիտողութիւն » վորջ *է*կա՛Ր ք՛Հ ի" թէ ի՚ԱՀլէ(Լ " մարդուն մ տածելու
տարիմ անցեալին ու անով պարուրուած՝ գամ բա բսելբ , ուր ի շԳւե բո ւ՛ն խօսքր ու գագալիարբ կասկա– կերպբ կբ կազմուի բնութեան օրէնքներր գիտելով
նի մ բ մէջ ղ եղեց կօրէն արձանանալ իր կա ր գին ։ հ ի տակ գնել , եւ անոնց ազատութիւնը կա պա ե ք ու անոր երեւոյթներ բ վերլուծելով , 1լեզրակւսցր–
Սի բաբ սակայն ոստում մբ էլ ունենա յ յանկարծ , ղ ր նչա նակէ : նէ * « ՚^յւկա՛լ՛ի՛չր աշխատաւորն է գեղեցիկին , Հե
ի Լուր նաւաստիներու մէկ մեղեդիին՝ « Ո՞րս է գիւ Այո՛ > " V ՛ ՛ ՛ ււ ւ ււ ա ւ/ւ Էք խ օս ռ ւու րայց տեւա՛բար , պէտք է ծառայէ Գ^՚Գ^՚յԻ^ԼԻ թագոլ–
Կտոզու թիւն րնե լու . . . Հիին որ փիլիսոփայութիւնն է »:
անուն բ այն կզզի/՚ս ուր ծառեր ր 1լ երղեն . • . » :
Ա Հ ո՛չ X Պէաք է կռուիլ իբ մէջ տրթնցոգ այգ նեն–
ղաւոր ցանկութեան ղէմ ։ Ա ա ր ս ա փ ա Հ ա ր օղնու– —- Ընկերնե՛ ր , նկատելով որ Հալոց լղաշաօ - Աոկբատի այս Հտմողումր, որ ս եվւա կասու
թեան կը կանչէ իրեն Հովերն ու աս տուածները եւ նակտն զր0շւ"կր ղոյու թիւն չունի, նկատելով, որ թիւն ր պիտի դառնա ր (ԻԸ . ղ արու գեր մ ան ւի ի լ է–
կը պաղատի անոնց փրսոել կուրծքէն իր նզռվեաք զ րօշակբ լաթէ ու կոթն ալ փայաէ շինուած են, սուիաներուն , Լ\^1Բոալ– Լ^՚Գ^՚Է սկարիչեերը բնու
սիրտը ։ Տ ուսաՀ ատօբէն կբ պա քքաբի ո վկէ անն ե - նկատելով, ոբ եռագոյն (ներողութիւնէ դրօշակբ թեան ա յ լա ղան ներշնչումներով միա յն գ ե ղ ե ց ի կ ը
րու եւ փարոսներու տեսիլքներուն Հետ որոնք նացիոՕալիաոա - շռվինիսաա. - բոլրժոլազիսւկան. ստեղծելու իրենց կո չում էն ։ ք*ա յց Աո կբատ կր
վախն ի փաիւ զինք կբ կանչեն ։ ք* ղու բ սակայն , մի սիւքվոլ էգ ելոյթ՚ի Հանգամանք ունի, նկատե շարունակէ Համոզել՛ ՚ « կերպաւոր արուեստ՛–
ուժերէն վեր է պա յքար ը , կեանքը կր պա ր տ ա զ ր է լով որ այգ դրօշակին պատճառով * •• ն եր ր իրենց ա ռ. աք ել ո ւթ՛ի *֊նր պէտք է փնտռ են ի ֊
իսքղինք , ա յղպէս է °րէսքր յ ամ էն բան ճում բա յ կարճ կապեց էք, բարեկա՛մ։ ակ ա լական անտեսանելի իրականա թետն մէ9,
մբ ունի կտրելիք • • . : կ՚ուղղուի լուսաւոր առա - --— Ընկեր Գլխաւոր , կարգի Հրաւիրեցէք մի– այ լա պէս կր մնան միշ՚ո իրռ՚"° ծագում ր՜շաբու -
զ ապ– նա կո զ նմանութեան արուեստներ »:
ւլ աստները պարզտէ– նաւուն որ կբ սուրա լ միշտ ջամտողը, իրաւունք չունի IIաIղո ատ ու իժիւն.
գէպի նոր Հորիզոններ ։ Տ աւագին եւ քոբձանուտ , տելու : \էկտտելով որ ... Ո՛չ մէկ գարու մէջ ո՛ չ մէկ ժոգովուբգ ընղու–
֊» ուժ կ ու. եւ անգիմագրելի , կարճ լռութ իւննե րով • կարճ կապէ1 րսինք։ նեց փիլիսոփային ալս տռաջարկբ : \, կար չութ իւնր
ո լ բա ց ա գան չռ ւթի ւնն ե ր ո վ բնգմիջուած , աո ղեր ը ՚ ^ Ր. ԲՈՂ.Ո՚քհմ , պատիւ կը պ ա Հ ան ջեմ ... Հեռու մնազ միշտ իմացականութեան ծառայ ու–
կը յաջորգեն մերթ ցասկոտ պոռթկումներովդ ոլ • քօնզրեմ , Հանգաբտեցէք ՐսկռԲ) եզրակա– թենէն , որուն շնորՀիւ ունեցանք իտալական , ֆր՜
մերթ ղսպոլած Հեծկլտանքներով ։ Հեռուէն Հեռու ղուղէք կարճ կերպով .. . լամ սւն , ս պան ի ա կան ու ֆրանսական գեղեցիկ^///-
լո յս ի նշո յւլ մը կբ շոԳաՀի) նա իւ վարանոտ , բա յց յ&օսքիս թելը ւիսւիւցուցի * • • Այո , պէաք բու բուրումնաւէտ ծաղկեփունջբ : ()ւ եթէ Ղ*եբ–
ի ՚Ս՚Ր^յոյ յաղ թականօբէն կբ լուսաւորէ ամբողջ չէ որ եւ է գբօշակ լղարզուի, ա Հ ա բսելիքս ։ մ ան ի ան մ իա յն զա յն րնղունեց , պատճառը ա յն էր
Հորիզոնը։ . Հա յբենասէ ր մեծ Զօ ր ա վա բ ին արձանա բա ո բ ֊, մ տածում ի ու ե ր աժ շա ո ւթ ե ան Հ ա յրէ՛ն իքը
ցումին զր°շակ չպարսելու մասին Հտմամի^տ էք... դարձած Էր , ՎինքԷ լ մ անի գլխաւոր ո լ թե ամ բ , գե -
X (լ^ուԷւպւկոլլ>իՆքլ՝ աասը « ա յ ո » , աասը « ո չ » ՛ ղազ իտ ո ւթեան ղ աղա վւա ր սալա շա տես ու թի ւննե–
Աովոբտբար տրուած բանա ս ա Լ զծ ու1 թե ան մբ Ս ա ր ո թ ա ժ կ ա ՜ յ բնկերներ . ... բուն կեգրոնբ, ուր, կերպաւոր աբուեստր, ստո
նիւթն Է ո բ ներ շնչման ւսզբիւր կբ հառաչէ երգա– • Պ ալան նախագաՀ , ա յս գոբծբ սկիզբէն րադաս ո լ ե լո վ գա զա փ ա ր ին , մնաց բո լո բով ին Հե
Հաններուն, երբեմն նոյն էս կ դոււո նուագական կսւզմ ակերսլոզը մ եր Հա յ ր են ա կց ա կան Մ ի ո ւթ ի ւնն ռու մոզով ուր զ նե բուն բն ա սլա շա զեղեց ի կէն ,
ստեղծագործութեանց Համար–։ 1'սկ " եւ֊ Է մեներգ - է ՜, մեն ք ալ մեր ձա յն բ ունինք ա յս իւնզր ին մ էջ մ, ինչել արգի աղա տա բար ձգտ ւմներբ ։
կամ իյմբերդ յօրինուած Է անպայման գրական ՚լը ՚Ղլ ; անքեն ք որ Այս եբեկո յ թ բ *ք*եբմ ան ի ո յ Համար բնական
ք*րաւ ունք չունիք
բնագրի մբ վրայ՛, կարելի Է ՐսռԼ "Ր Հ"լ՝րի Ւվ՚Էք– « պաՀանջել » բա ո ր գոր էր , բնական էր որ Հոն տիբապետէր Սոկրաաի ի–
ե ան Հակադիր աշխատանք մ րն Է որ կբ կատարէ ծածելու , զու ք ձեր ազատ կամքով ր մեր Հովա ւոյւ էաաւլաապւսա >ա ս տաօ՜ոծոււ.մ ր
այս անգամ , երաժ՜շտական յայտնի գործէ մբ քա նիին տակ մ տաք , որմ եծ պատիլ է ձեզի Հ ամ ար : Գերմանիա Հայրենիքն է բարձրագոյն տե -
ղելով եթէ ո շ նիլթբ, գոնէ իր ներ շն չում բ, առ– էյըախտասլարտ պէտք է ՐէէաՔ ո 1 Հնաւլանդիք մե՜ր սութիւններու եւ գերբնական Հարցերու* աբուես
նուագն անոր մէք գտնելուէ իր առաջադրած նիւ ո կզբո ւնքնեբուն • •• տր այդ մտաւոր միջավայրին մէջ չէր կրնար չեն
թին ատաղձն ու րնգլայնումբ : (ճիշտ ինչպէս ոեւէ • Մենք զինուորականներ ենք, սլէտք է որ թարկուիլ իմացական ծառայութեան ; « Կեր պա–
նուագական գործ՝ կրնայ իբրեւ նիւթ ծառայել մեր ո րօշակբ ունենսւնք , առանզ անոր, անիմաստ ւոր արուեստները իրենց նիւթերր պէտք է աիըն–
ոլարային յօրինուածքի մբ որուն զո րծո զո ւթիւնբ է մեր ներկայութիւնր ։ տրռեն մարղուն ներքին կեանքին մէջ՛, (յկար չու–
իր կշռոյթով թէ ձեւական Լբ\տւՏճզԱշ) կազմու Աս 1լ՝՛առաջարկեմ , բնկերներ , զ րօշակ թիւնբ եղած է , ոբպէսզի մարզը տեսնէ իր անտե
իք եամբ կր բխի երաժշտութեան իմաստէն կամ ա– սլա բղա ե լու պարագային, անոր դոյներր նկատի սանելի մասր , յոյգերուն եւ ապրումներուն պատ
նոբ թե լագբ ո ւթ են էն : սանե լ : կեր բ », կբ պատգամէ Հերա էր՝ Վինքէ լմանէ
Այս մտքով եթէ րազզատերււ րլլանք , սլիտի ( Ե ր կ ո ւ հ ո գ ի , բ ն ա կ ա ն ն ե ղ ո ւ թ ի ւ ն լքը բ > ե թ ե ւ – *1յ*Րւ\ ՚՛ Այ՛* խօսքերով , Գեր մ ան ի ո յ մ էջ նկար չու–
բսենք ուրեմն որ Օր՛ Ւփէքեանի գործբ խմբերգ ցընելա. հալքար դ ո ւ ր ս կ ՚ ե լ լ ե ն ) : թ իւնը միջոց մր կր գ առեա յ մ տ ած ո ւմ բ ձեււսկե ը -
մբ կամ խմբապար մբ չէ , այլ մեներգ մբ կամ մի Ղ՚րօշակի ներկա լութիւնր արգիլուած է ր– ւղերոլ մէջ թանձրացնելու եւ արուեստ բ սիոաէմ–
այնակ սլար մբ, ներկադ լղարագւսյին մենախօսու սինք։ կ՚ուզէ^ք կրկին քուէարկենք։ ՚հր0շսյկ կ՝ու– ներոլ ո լ դա դա փա րնե բու արուեստ ի մբ վեր ածե
թիւն մբ կամ ուրիշ բառով տրամախօսութիւն մր, Գէ ՔՀ (Տասր Հողի « ո՛չ », ութ Հողի « այո՛ »): լու , ինչպէս լիի լիսո փա յութիւնր X
միակ դերակատարով , որուն Համար Հեզինակբ Խնղիբբ վւտկուած է , զբօշակնեբր կոթեբուն վրտք
յղացած է իւիա՛յատուկ բեմագբութիւԱ մբ՛. Ջ"յգ փւս իժթո ւա պիւո ի մնան իրենց տեղր ։ Գ՛երմանացին , բոլոր ժամանակնեչաւ մէջ ալ
վարագոյրներու բացուածքի մբ մէԳէն բեմին խոր– ՚ Աս կ^առաջարկեմ , ծւսղկեպստկնելաւ եւ ունեցած է Հողե կան ան յագելի վւափաք մր, երե -
քբ ցոյց կոլտայ աստիճանաւոր դտւիթ մբ՛. Օա– վ ր ՚ ս յ ի ժապաւէններուն դոյներն ալ նկատի առնեք ւո յթէն անեբեւ ո յթը տեսնելու , ֆաուսսւ ե ան ներ–
ս տքամ աս ին աՓ կոզմբ՝ տաւիղ մբ իբրեւ ս՛իրոյ Հսկել ւր նտրնջազոյն չզտնուի անոնց վրւ շը1ւչումին անՀուեութեան թափանցելու–, ու աշ–
իւորՀրգանիշ, ձախ կոզմբ թափուր բազկաթոռ մր վօ՛ խքսրՀի գաղափարական բոլոր երեւոյթներուն մէջ
որուն մէկ թելին վրայ լքուած կր տեսնուի բացա Թաբւք ա ղ ա ն դ ա ւ ո ր լքր • — Նոյնիսկ պէտք է իսքդինքբ արտւսցոլացած տեսնելու բնազդը։ Պէտք
կային ծիրանի պւսրեգօտր : Այս բեմազ բու թիւնբ ա բդի լե լ չկեդեւած նա րինջ ու տելով նե րս մ ւոնե - չէ.զարմանալ ուրեմն, եթէ նկարչական արուեստն
որ սլատկերաւոր շրջանակ ի մբ մէք կր դնէ զործո- լը . . . (Կեցցէ՜ , ձայներ) Հ ալ մտածում ին ենթարկուելով կր ծառայէ տիեզե
զութիւնր, գիտմամբ ժուժկալ է իր գիծերուն իժէ (Գերաղանդաւոբ մր ք ովնաի , Ա՛խ , ե թ է ինծի րական ղ ա ււ ն ա լու գերմ ան յա ւա կն ո ւթ եան :
յարդարանքին մէք, բայց շնորՀիւ լոյսերու ստեղ ձցեն , բոլոր նարինջի ծսաերր կը չորցնեմ •/*-)8 Գեր՛մանացի զրեթէ բոլոր նկարի չնե բ բ փիլի"
ծած յա9ող Հակադրութեան եւ երաժշտութեան Մ ի ա մ ի տ ժ ո ղ ո վ ա կ ա ն մ ը – — ինչո^ւ Ժամանա •ոովւանեբ են, կբ նկարեն նիւթեր փիլիսոփա յա -
բերած նպաստին , սքանշելի կերպով կբ սատարէ կին քԼօրավարին մ արմ ին բ Հա յա սա ան փոխագըր - էլան կամ գա զա փա բա կան ։ Գիտեցէ՛ք մասնաւորա
ուժեղացնելու ապաւորու թիւններբ եւ ստեղծելու ուած չէ , քանի որ Հայաստանի բարեկամ էր եւ իր
ս լզուած մթնոլորտր։ ւս ո ւրն ալ Հհն զ րկա ծ էր էլ բս Է ք ։ Ան՝ թ ա ղ ո ւ մէն
Գործ մբ որուն ներկայացում ր սկիզբէն մին թեան էր որ Օր՛ իվւէքեան կրցաւ իր ունկնդիրնե վե՞բջբ բարեկամ եղած Կ թԿ առով ։
չեւ ետք կր ծանրանա յ միակ դերակատարի մբ ու– րը Հ բտսլուրել ա յնպիսի նիւթով մ բ որ իր իմ աս - Ընկե՚րՀ, պարզապէս պրովսւքւսցիա է ձեր
սերուն վրտյ 1 յանդգնութիւն մր պիտի համար տաս ի րական իա րութեամբ , մաքի տեւական ու. Հա բ ցու մբ; ՛հիւթէն կր լեղիք։ Եթէ ո զքո ւթեան ր
ուէր ստանձնուա տեսնել նոյնիսկ վարձ արուես լսւբուած &իգ մր կը պարւոագրէ եւ այղ իսկ պատ Հ-ամակիր բլյալու •պարագան, այսինքն թէ, Ի^Հ՜
տագէտի մր կողմէ, բայց ՀոլրԻ Իփէքևան չրն– ճառով թերեւս մատչելի չբյ/այ Հասարակ ու թե •պէս որ . • • Ուրիչ խօսք ուզող կա0յ :
կրրկիր այղ ղժոլարութեան աո $1.1 : Ան որքան թեւ զուարճ ո ւթի ւննե ր սպասողներու ։ ^կար մէկր • Կ՝առա^արկեմ , գոնէ միայն դրօշակներու
զգայուն եւ նուրբ բանաստեղծ՝ որքան Հանճարեղ սակայն ունկնդիրներոլն մէջ, րագկացած մեծ մա Հկոթ ե բ բ բերել Հանզէսին ... . .
եւ իսկատիպ բեմադրող, նոյնքան եւ վարժ ու օժ սամբ Պելճիքացիներէ , որ խո րապէս աղգուած (իամանակբ ուշ է, կրնաք յաՉորդ նիստին
տուած գերասանուՀի է , Հաւասարապէս իր ձայ չըլլա ր գոնէ խաղարկութեան եւ բեմ ագբութեան բերել ձեր այգ առաչՆս րկբ : (իոզովբ ւի ակ ո լած է • • •
նով, դիմա/սաղերով, շարժոլձեւերով եւ իր բնա ուշագրաւ ճարտարութենէն ։ Աւելորդ է րսել, այգ Կ՜՝երգեն խմբովին՝
կան ու տպաւորիչ խաղարկութիւնով։ Այս ձիրքե– տպաւորութիւն բ աւելի լրի՛– էր անոնց Հ ամ ար որ Ակավփ մեծ կարասին բոլորտիքն են բսպմհր,
րբ րնգոծին են իր մէչ, երկնատուր են եւ կբ նախապէս ծանօթացած էիս գրքի" 1 ԱնՀրամեշտ է Աւագ իշխանք, ծեր պարմսւնիք ժողովք են հոն
թուին ժառանգաբար ստացուած նախ իր ծնողնե այդ , որովՀետեւ ներկայ գրութիւնը իբ սեդմ գի– կազմեր :
րէն (մայրբ՝ ՀռիփսիմԷ, ծանօթ իբրեւ ղերուսոյց ծերուն մէջ չի կրնար ճշգրիտ գաղափար մր տալ Սաստիկ է վ է ս ն , մ ե ծ է ի ն դ ի բ ն զ ո ր հան կ ը ծ ե
ու դերակատար , Հայրբ՝ կ՚ասպար , տրիբուն, թա այս գործի մասին որ ինչպէս կբ լսեմ, մօտեբս՛ ծեն • • •
տերագիր եւ նոյնպէս դերասան) ապա իր Հօրեզ– պիտի ներկա յա ց ուի նաեւ Փարիզի մէ1՚. Թ է ինչ կ ե ր պ ո վ դ ա ր մ ա ն տանին դ ր օ շ ա կ ի կնսոին...
րօրմէն Հանրածանօթ իր բեմական անունով՝ Ար Պբիւսէլ Վ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ կ. ՊԵՏՈՒՄ
մէն Արմէնեան :
Շնորհիւ իր անթերի եւ սրաայոյզ խաղարկու–
Fonds A.R.A.M
ահա յիշատակբ , որ կ՚երեւի նորէն իրի/չուան հետ,, Պ Ո Ի Տ ՚ Մ Ծ Ի Ծ Ա Ղ ԻօասկցաթխՕ մբ Օ կ ւ ա փ չ ի Ա
յ ի չաս, ակր՝ քնքոյշ ձեւ Լ բո ւ. գեղեո կո ւթ եաս ու.
նուաղած– սիրոյն։ Բաոեըր կր գունաւորուին երկ եւ փ ի ւ ի ս ո փ ա յ ի ն միջել
նաձիր լոյսով եւ կ՝ ոգեկոչեն արձանա յին պատ էԱկտւիի մեծ կաոսսիԱ^*
կերներ որոնց մ էջէն խաղաղ վերացում մր կ՝երե–
լայ գէպի Հոգեգինացած սէրը։ Մինչ քայլերգը կը Ընկերնե՛ր , ժողովր բացուած է՚ Այսոր– Գրեց՝ ԶԱՐԵՀ ՄՈԻԹԱՖԵԱՆ
լսուի նորէն եւ զանգակներու մահասարսուռ ղօ - ուան օրակարգն է նախընթաց ժոգովներու շարու Երբ Ս ոկբատ նկարիչ Փար բասիս սին կը Հաբ–
ղանջին մէջէն կարծես կը վեբերեւի սիբուած էա նակութիւնը՝ ^օրավար ին արձան արա ցում ին առ ցբնէ թէ ինչո՛լ մ իա յն տ ե ս ան ե լի առարկաներ կբ
կին սառած դէմքը։ Սարսափ եւ վհատում , նորէն թիւ , գրօշակի խսգիբը։ Համակրութեան եւ Հպա նկար է եւ չի Հեասլքր քրուիր բաբո յա կան կեանքով
բնգվղում եւ նզովք, նորէն գան գա ա ու խղճահա տակութեան փասաբ, որ ոոյց պիտի տանք մեր ու՜ վե բացական ղ ա զա ՛իա րն ե ր ո լ պատ կե րաւո բու
րութիւն ։ Հ այ բեն իքի Հ անդէպ՝ կր կա յանա յ գր°շակի մ ասին մով , նկարիչը կր պատասխանէ փիլիսոփային՛ •
է1ՈՅւ\շր կը գնէ մեզ « լինել թէ չլինել »///. ա– մեր բռնելիք ղիբքկն ... ՀձՊէաք չէ շվ՚ոթել սկսյրիչբ ԳԻ^ա \ շինողներու
ռեգծու֊ածիս առջեւ : Հողաթում րը գ ո ո ու ա ծ է ու առաջարկեմ անմ իջա պէս գուբս ձգեէ օ - Հետ։ Գիմակներբ գէմքի ծամածռո ւթիլննե ր ով
լքուած , յուղարկաւոր թափօրը սրուած, զանգակ բակարգէն ա յ դ խնդի բ ր : Ղ՚րօշակին ճ ա կա տ ա գի ր ր 1լարտայայտեն Հոգեվիճակներ . մինչդեռ նկարիչր
ները կը լռեն , կեանքը կը ստանա յ իր աււօրեա յ շատոնց որո շա ած է * » « կր Հ ետաքբքրուի մ իա յն ն կ ա բ չ ո ւթ ե ա մ բ ։ Մ ՛սա -
րնթսյոքր • Սգաւ որ սիրտը իր մ որմ ոքն ունի մ ի– ֊ — (իոգով ս ու րի շ ԳԲագհ(Իք նիւթ չունի առ ծ ում ի ա բ ա ա յայտութիւնր չէ ոբ նկարիչը կբ
ա յն իբր ընկեր ու կբ մնայ ղ էմ գիմ աղ կեանքին ա յժ մ : փնտռէ , ա յլ արատ յա յտութիւնբ ն կա բ չա կան ար–
Հետ , միս մինակ իբրեւ թիրախ , ենթակայ անոր Աս դիտոգուիժիւն ունիմ այդ մասին ։ ժէքներոլ »;
փորձութիւննեբուն հ Հողմերուն խաղալիկ տերեւի •—• Ընկեբ Գլէսաւոբ, կարգի Հրաւիրեցէք X Դի Ասիկա առաջին Հանդիպումն է , առաջին իւ Օ -
^Ը. ԻՐ Հոգիս է որ կր փոթոբկի ու կը տագ տողութիւն ընելը ե լո յթ է Հ ս ա կց ո ւթ ի ւն ը նկա՛բիչին ու փիլիսովւա յին , որ կր
նապի։ ի0նչ ընել։ Պարունակեալ կեանքի ճամբան։ • Կբ բողոքեմ Պ * նախագաՀ ։ կրէ ամբոզջ գաբերու նկարչութեան տեսակէտը ։
յ՚նչո^ւ եւ ի0սչ նպատակով։ ՛Աո բ փո՞սի մը յանգե - Մ ս ս ք խօսքի ա գա ւո ո ւթ ի ւն ր կը յաԲՂ^՚սՔ » ք*ա յց Աոկբատ չի Համոզուիր, ցոյց տալէ
լու Համար։ է1՚չ։ Աւելի լաւ է մեռնիլ, մնալ Հաւա լիւկե՛ր, բայց « ՐոԴոքհէը » եւ « գիտողութիւն » վորջ *է*կա՛Ր ք՛Հ ի" թէ ի՚ԱՀլէ(Լ " մարդուն մ տածելու
տարիմ անցեալին ու անով պարուրուած՝ գամ բա բսելբ , ուր ի շԳւե բո ւ՛ն խօսքր ու գագալիարբ կասկա– կերպբ կբ կազմուի բնութեան օրէնքներր գիտելով
նի մ բ մէջ ղ եղեց կօրէն արձանանալ իր կա ր գին ։ հ ի տակ գնել , եւ անոնց ազատութիւնը կա պա ե ք ու անոր երեւոյթներ բ վերլուծելով , 1լեզրակւսցր–
Սի բաբ սակայն ոստում մբ էլ ունենա յ յանկարծ , ղ ր նչա նակէ : նէ * « ՚^յւկա՛լ՛ի՛չր աշխատաւորն է գեղեցիկին , Հե
ի Լուր նաւաստիներու մէկ մեղեդիին՝ « Ո՞րս է գիւ Այո՛ > " V ՛ ՛ ՛ ււ ւ ււ ա ւ/ւ Էք խ օս ռ ւու րայց տեւա՛բար , պէտք է ծառայէ Գ^՚Գ^՚յԻ^ԼԻ թագոլ–
Կտոզու թիւն րնե լու . . . Հիին որ փիլիսոփայութիւնն է »:
անուն բ այն կզզի/՚ս ուր ծառեր ր 1լ երղեն . • . » :
Ա Հ ո՛չ X Պէաք է կռուիլ իբ մէջ տրթնցոգ այգ նեն–
ղաւոր ցանկութեան ղէմ ։ Ա ա ր ս ա փ ա Հ ա ր օղնու– —- Ընկերնե՛ ր , նկատելով որ Հալոց լղաշաօ - Աոկբատի այս Հտմողումր, որ ս եվւա կասու
թեան կը կանչէ իրեն Հովերն ու աս տուածները եւ նակտն զր0շւ"կր ղոյու թիւն չունի, նկատելով, որ թիւն ր պիտի դառնա ր (ԻԸ . ղ արու գեր մ ան ւի ի լ է–
կը պաղատի անոնց փրսոել կուրծքէն իր նզռվեաք զ րօշակբ լաթէ ու կոթն ալ փայաէ շինուած են, սուիաներուն , Լ\^1Բոալ– Լ^՚Գ^՚Է սկարիչեերը բնու
սիրտը ։ Տ ուսաՀ ատօբէն կբ պա քքաբի ո վկէ անն ե - նկատելով, ոբ եռագոյն (ներողութիւնէ դրօշակբ թեան ա յ լա ղան ներշնչումներով միա յն գ ե ղ ե ց ի կ ը
րու եւ փարոսներու տեսիլքներուն Հետ որոնք նացիոՕալիաոա - շռվինիսաա. - բոլրժոլազիսւկան. ստեղծելու իրենց կո չում էն ։ ք*ա յց Աո կբատ կր
վախն ի փաիւ զինք կբ կանչեն ։ ք* ղու բ սակայն , մի սիւքվոլ էգ ելոյթ՚ի Հանգամանք ունի, նկատե շարունակէ Համոզել՛ ՚ « կերպաւոր արուեստ՛–
ուժերէն վեր է պա յքար ը , կեանքը կր պա ր տ ա զ ր է լով որ այգ դրօշակին պատճառով * •• ն եր ր իրենց ա ռ. աք ել ո ւթ՛ի *֊նր պէտք է փնտռ են ի ֊
իսքղինք , ա յղպէս է °րէսքր յ ամ էն բան ճում բա յ կարճ կապեց էք, բարեկա՛մ։ ակ ա լական անտեսանելի իրականա թետն մէ9,
մբ ունի կտրելիք • • . : կ՚ուղղուի լուսաւոր առա - --— Ընկեր Գլխաւոր , կարգի Հրաւիրեցէք մի– այ լա պէս կր մնան միշ՚ո իրռ՚"° ծագում ր՜շաբու -
զ ապ– նա կո զ նմանութեան արուեստներ »:
ւլ աստները պարզտէ– նաւուն որ կբ սուրա լ միշտ ջամտողը, իրաւունք չունի IIաIղո ատ ու իժիւն.
գէպի նոր Հորիզոններ ։ Տ աւագին եւ քոբձանուտ , տելու : \էկտտելով որ ... Ո՛չ մէկ գարու մէջ ո՛ չ մէկ ժոգովուբգ ընղու–
֊» ուժ կ ու. եւ անգիմագրելի , կարճ լռութ իւննե րով • կարճ կապէ1 րսինք։ նեց փիլիսոփային ալս տռաջարկբ : \, կար չութ իւնր
ո լ բա ց ա գան չռ ւթի ւնն ե ր ո վ բնգմիջուած , աո ղեր ը ՚ ^ Ր. ԲՈՂ.Ո՚քհմ , պատիւ կը պ ա Հ ան ջեմ ... Հեռու մնազ միշտ իմացականութեան ծառայ ու–
կը յաջորգեն մերթ ցասկոտ պոռթկումներովդ ոլ • քօնզրեմ , Հանգաբտեցէք ՐսկռԲ) եզրակա– թենէն , որուն շնորՀիւ ունեցանք իտալական , ֆր՜
մերթ ղսպոլած Հեծկլտանքներով ։ Հեռուէն Հեռու ղուղէք կարճ կերպով .. . լամ սւն , ս պան ի ա կան ու ֆրանսական գեղեցիկ^///-
լո յս ի նշո յւլ մը կբ շոԳաՀի) նա իւ վարանոտ , բա յց յ&օսքիս թելը ւիսւիւցուցի * • • Այո , պէաք բու բուրումնաւէտ ծաղկեփունջբ : ()ւ եթէ Ղ*եբ–
ի ՚Ս՚Ր^յոյ յաղ թականօբէն կբ լուսաւորէ ամբողջ չէ որ եւ է գբօշակ լղարզուի, ա Հ ա բսելիքս ։ մ ան ի ան մ իա յն զա յն րնղունեց , պատճառը ա յն էր
Հորիզոնը։ . Հա յբենասէ ր մեծ Զօ ր ա վա բ ին արձանա բա ո բ ֊, մ տածում ի ու ե ր աժ շա ո ւթ ե ան Հ ա յրէ՛ն իքը
ցումին զր°շակ չպարսելու մասին Հտմամի^տ էք... դարձած Էր , ՎինքԷ լ մ անի գլխաւոր ո լ թե ամ բ , գե -
X (լ^ուԷւպւկոլլ>իՆքլ՝ աասը « ա յ ո » , աասը « ո չ » ՛ ղազ իտ ո ւթեան ղ աղա վւա ր սալա շա տես ու թի ւննե–
Աովոբտբար տրուած բանա ս ա Լ զծ ու1 թե ան մբ Ս ա ր ո թ ա ժ կ ա ՜ յ բնկերներ . ... բուն կեգրոնբ, ուր, կերպաւոր աբուեստր, ստո
նիւթն Է ո բ ներ շնչման ւսզբիւր կբ հառաչէ երգա– • Պ ալան նախագաՀ , ա յս գոբծբ սկիզբէն րադաս ո լ ե լո վ գա զա փ ա ր ին , մնաց բո լո բով ին Հե
Հաններուն, երբեմն նոյն էս կ դոււո նուագական կսւզմ ակերսլոզը մ եր Հա յ ր են ա կց ա կան Մ ի ո ւթ ի ւնն ռու մոզով ուր զ նե բուն բն ա սլա շա զեղեց ի կէն ,
ստեղծագործութեանց Համար–։ 1'սկ " եւ֊ Է մեներգ - է ՜, մեն ք ալ մեր ձա յն բ ունինք ա յս իւնզր ին մ էջ մ, ինչել արգի աղա տա բար ձգտ ւմներբ ։
կամ իյմբերդ յօրինուած Է անպայման գրական ՚լը ՚Ղլ ; անքեն ք որ Այս եբեկո յ թ բ *ք*եբմ ան ի ո յ Համար բնական
ք*րաւ ունք չունիք
բնագրի մբ վրայ՛, կարելի Է ՐսռԼ "Ր Հ"լ՝րի Ւվ՚Էք– « պաՀանջել » բա ո ր գոր էր , բնական էր որ Հոն տիբապետէր Սոկրաաի ի–
ե ան Հակադիր աշխատանք մ րն Է որ կբ կատարէ ծածելու , զու ք ձեր ազատ կամքով ր մեր Հովա ւոյւ էաաւլաապւսա >ա ս տաօ՜ոծոււ.մ ր
այս անգամ , երաժ՜շտական յայտնի գործէ մբ քա նիին տակ մ տաք , որմ եծ պատիլ է ձեզի Հ ամ ար : Գերմանիա Հայրենիքն է բարձրագոյն տե -
ղելով եթէ ո շ նիլթբ, գոնէ իր ներ շն չում բ, առ– էյըախտասլարտ պէտք է ՐէէաՔ ո 1 Հնաւլանդիք մե՜ր սութիւններու եւ գերբնական Հարցերու* աբուես
նուագն անոր մէք գտնելուէ իր առաջադրած նիւ ո կզբո ւնքնեբուն • •• տր այդ մտաւոր միջավայրին մէջ չէր կրնար չեն
թին ատաղձն ու րնգլայնումբ : (ճիշտ ինչպէս ոեւէ • Մենք զինուորականներ ենք, սլէտք է որ թարկուիլ իմացական ծառայութեան ; « Կեր պա–
նուագական գործ՝ կրնայ իբրեւ նիւթ ծառայել մեր ո րօշակբ ունենսւնք , առանզ անոր, անիմաստ ւոր արուեստները իրենց նիւթերր պէտք է աիըն–
ոլարային յօրինուածքի մբ որուն զո րծո զո ւթիւնբ է մեր ներկայութիւնր ։ տրռեն մարղուն ներքին կեանքին մէջ՛, (յկար չու–
իր կշռոյթով թէ ձեւական Լբ\տւՏճզԱշ) կազմու Աս 1լ՝՛առաջարկեմ , բնկերներ , զ րօշակ թիւնբ եղած է , ոբպէսզի մարզը տեսնէ իր անտե
իք եամբ կր բխի երաժշտութեան իմաստէն կամ ա– սլա բղա ե լու պարագային, անոր դոյներր նկատի սանելի մասր , յոյգերուն եւ ապրումներուն պատ
նոբ թե լագբ ո ւթ են էն : սանե լ : կեր բ », կբ պատգամէ Հերա էր՝ Վինքէ լմանէ
Այս մտքով եթէ րազզատերււ րլլանք , սլիտի ( Ե ր կ ո ւ հ ո գ ի , բ ն ա կ ա ն ն ե ղ ո ւ թ ի ւ ն լքը բ > ե թ ե ւ – *1յ*Րւ\ ՚՛ Այ՛* խօսքերով , Գեր մ ան ի ո յ մ էջ նկար չու–
բսենք ուրեմն որ Օր՛ Ւփէքեանի գործբ խմբերգ ցընելա. հալքար դ ո ւ ր ս կ ՚ ե լ լ ե ն ) : թ իւնը միջոց մր կր գ առեա յ մ տ ած ո ւմ բ ձեււսկե ը -
մբ կամ խմբապար մբ չէ , այլ մեներգ մբ կամ մի Ղ՚րօշակի ներկա լութիւնր արգիլուած է ր– ւղերոլ մէջ թանձրացնելու եւ արուեստ բ սիոաէմ–
այնակ սլար մբ, ներկադ լղարագւսյին մենախօսու սինք։ կ՚ուզէ^ք կրկին քուէարկենք։ ՚հր0շսյկ կ՝ու– ներոլ ո լ դա դա փա րնե բու արուեստ ի մբ վեր ածե
թիւն մբ կամ ուրիշ բառով տրամախօսութիւն մր, Գէ ՔՀ (Տասր Հողի « ո՛չ », ութ Հողի « այո՛ »): լու , ինչպէս լիի լիսո փա յութիւնր X
միակ դերակատարով , որուն Համար Հեզինակբ Խնղիբբ վւտկուած է , զբօշակնեբր կոթեբուն վրտք
յղացած է իւիա՛յատուկ բեմագբութիւԱ մբ՛. Ջ"յգ փւս իժթո ւա պիւո ի մնան իրենց տեղր ։ Գ՛երմանացին , բոլոր ժամանակնեչաւ մէջ ալ
վարագոյրներու բացուածքի մբ մէԳէն բեմին խոր– ՚ Աս կ^առաջարկեմ , ծւսղկեպստկնելաւ եւ ունեցած է Հողե կան ան յագելի վւափաք մր, երե -
քբ ցոյց կոլտայ աստիճանաւոր դտւիթ մբ՛. Օա– վ ր ՚ ս յ ի ժապաւէններուն դոյներն ալ նկատի առնեք ւո յթէն անեբեւ ո յթը տեսնելու , ֆաուսսւ ե ան ներ–
ս տքամ աս ին աՓ կոզմբ՝ տաւիղ մբ իբրեւ ս՛իրոյ Հսկել ւր նտրնջազոյն չզտնուի անոնց վրւ շը1ւչումին անՀուեութեան թափանցելու–, ու աշ–
իւորՀրգանիշ, ձախ կոզմբ թափուր բազկաթոռ մր վօ՛ խքսրՀի գաղափարական բոլոր երեւոյթներուն մէջ
որուն մէկ թելին վրայ լքուած կր տեսնուի բացա Թաբւք ա ղ ա ն դ ա ւ ո ր լքր • — Նոյնիսկ պէտք է իսքդինքբ արտւսցոլացած տեսնելու բնազդը։ Պէտք
կային ծիրանի պւսրեգօտր : Այս բեմազ բու թիւնբ ա բդի լե լ չկեդեւած նա րինջ ու տելով նե րս մ ւոնե - չէ.զարմանալ ուրեմն, եթէ նկարչական արուեստն
որ սլատկերաւոր շրջանակ ի մբ մէք կր դնէ զործո- լը . . . (Կեցցէ՜ , ձայներ) Հ ալ մտածում ին ենթարկուելով կր ծառայէ տիեզե
զութիւնր, գիտմամբ ժուժկալ է իր գիծերուն իժէ (Գերաղանդաւոբ մր ք ովնաի , Ա՛խ , ե թ է ինծի րական ղ ա ււ ն ա լու գերմ ան յա ւա կն ո ւթ եան :
յարդարանքին մէք, բայց շնորՀիւ լոյսերու ստեղ ձցեն , բոլոր նարինջի ծսաերր կը չորցնեմ •/*-)8 Գեր՛մանացի զրեթէ բոլոր նկարի չնե բ բ փիլի"
ծած յա9ող Հակադրութեան եւ երաժշտութեան Մ ի ա մ ի տ ժ ո ղ ո վ ա կ ա ն մ ը – — ինչո^ւ Ժամանա •ոովւանեբ են, կբ նկարեն նիւթեր փիլիսոփա յա -
բերած նպաստին , սքանշելի կերպով կբ սատարէ կին քԼօրավարին մ արմ ին բ Հա յա սա ան փոխագըր - էլան կամ գա զա փա բա կան ։ Գիտեցէ՛ք մասնաւորա
ուժեղացնելու ապաւորու թիւններբ եւ ստեղծելու ուած չէ , քանի որ Հայաստանի բարեկամ էր եւ իր
ս լզուած մթնոլորտր։ ւս ո ւրն ալ Հհն զ րկա ծ էր էլ բս Է ք ։ Ան՝ թ ա ղ ո ւ մէն
Գործ մբ որուն ներկայացում ր սկիզբէն մին թեան էր որ Օր՛ իվւէքեան կրցաւ իր ունկնդիրնե վե՞բջբ բարեկամ եղած Կ թԿ առով ։
չեւ ետք կր ծանրանա յ միակ դերակատարի մբ ու– րը Հ բտսլուրել ա յնպիսի նիւթով մ բ որ իր իմ աս - Ընկե՚րՀ, պարզապէս պրովսւքւսցիա է ձեր
սերուն վրտյ 1 յանդգնութիւն մր պիտի համար տաս ի րական իա րութեամբ , մաքի տեւական ու. Հա բ ցու մբ; ՛հիւթէն կր լեղիք։ Եթէ ո զքո ւթեան ր
ուէր ստանձնուա տեսնել նոյնիսկ վարձ արուես լսւբուած &իգ մր կը պարւոագրէ եւ այղ իսկ պատ Հ-ամակիր բլյալու •պարագան, այսինքն թէ, Ի^Հ՜
տագէտի մր կողմէ, բայց ՀոլրԻ Իփէքևան չրն– ճառով թերեւս մատչելի չբյ/այ Հասարակ ու թե •պէս որ . • • Ուրիչ խօսք ուզող կա0յ :
կրրկիր այղ ղժոլարութեան աո $1.1 : Ան որքան թեւ զուարճ ո ւթի ւննե ր սպասողներու ։ ^կար մէկր • Կ՝առա^արկեմ , գոնէ միայն դրօշակներու
զգայուն եւ նուրբ բանաստեղծ՝ որքան Հանճարեղ սակայն ունկնդիրներոլն մէջ, րագկացած մեծ մա Հկոթ ե բ բ բերել Հանզէսին ... . .
եւ իսկատիպ բեմադրող, նոյնքան եւ վարժ ու օժ սամբ Պելճիքացիներէ , որ խո րապէս աղգուած (իամանակբ ուշ է, կրնաք յաՉորդ նիստին
տուած գերասանուՀի է , Հաւասարապէս իր ձայ չըլլա ր գոնէ խաղարկութեան եւ բեմ ագբութեան բերել ձեր այգ առաչՆս րկբ : (իոզովբ ւի ակ ո լած է • • •
նով, դիմա/սաղերով, շարժոլձեւերով եւ իր բնա ուշագրաւ ճարտարութենէն ։ Աւելորդ է րսել, այգ Կ՜՝երգեն խմբովին՝
կան ու տպաւորիչ խաղարկութիւնով։ Այս ձիրքե– տպաւորութիւն բ աւելի լրի՛– էր անոնց Հ ամ ար որ Ակավփ մեծ կարասին բոլորտիքն են բսպմհր,
րբ րնգոծին են իր մէչ, երկնատուր են եւ կբ նախապէս ծանօթացած էիս գրքի" 1 ԱնՀրամեշտ է Աւագ իշխանք, ծեր պարմսւնիք ժողովք են հոն
թուին ժառանգաբար ստացուած նախ իր ծնողնե այդ , որովՀետեւ ներկայ գրութիւնը իբ սեդմ գի– կազմեր :
րէն (մայրբ՝ ՀռիփսիմԷ, ծանօթ իբրեւ ղերուսոյց ծերուն մէջ չի կրնար ճշգրիտ գաղափար մր տալ Սաստիկ է վ է ս ն , մ ե ծ է ի ն դ ի բ ն զ ո ր հան կ ը ծ ե
ու դերակատար , Հայրբ՝ կ՚ասպար , տրիբուն, թա այս գործի մասին որ ինչպէս կբ լսեմ, մօտեբս՛ ծեն • • •
տերագիր եւ նոյնպէս դերասան) ապա իր Հօրեզ– պիտի ներկա յա ց ուի նաեւ Փարիզի մէ1՚. Թ է ինչ կ ե ր պ ո վ դ ա ր մ ա ն տանին դ ր օ շ ա կ ի կնսոին...
րօրմէն Հանրածանօթ իր բեմական անունով՝ Ար Պբիւսէլ Վ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ կ. ՊԵՏՈՒՄ
մէն Արմէնեան :
Շնորհիւ իր անթերի եւ սրաայոյզ խաղարկու–
Fonds A.R.A.M