Page 65 - ARM_19-1945_04
P. 65
ս ձ ռ X որր՚ս »օոճ* 6ո 1921
Ո/\.է\/\ I Լ ՜ Ո 8.0.8. 376.286
17 . 8 ս « Օտատտտտ - ք ձ1ԱՏ (13՛)
Ոն : ն08. 15-70 - Շ. Շ. ք. Բ « » 157843
^ԱԺՂւեԳւ՚՚Ն.- Տար. ՜50. «ամ՛ս. 400, Յամ՛ս. 200 ֆրանք;
ՕՐԱԹԵՐԹ Օհոտոշհօ 4 Ո<ոռաԽ–6 1945 Կիրակի 4 ՛ ն ո յ ե մ բ ե ր
&կ– Տ Ա Ր Ի - 17° ձ ո ո « » ° 4 5 4 9 – * ն ո բ շ ր յ ա ն թիւ 178 Խմբագիր՛ Շ– ՄԻՄԱ^ԵԱ՚ն ԳԻ՞Ն՛ 3 * ^
ՄԵՐ Խ0ՍՔԸ ԱՆԳԲԱՆԻԿ
ԻԲՐԵԻ ԱՐԾԻԻ • • • Բախտաւոր ու զարմանալի մարգ էր Անգ–
րանիկ : / ՚ ր կենզ անութ ե ան ի սկ ի ր կե ան ք ր ւ1 ի
քք րքան պատկերալից են եւ սարսռուն ժ ո գո Հմայիչ աո ասպե լ էր , ինշպէս Դա ր ի բա լգ իի կեան
վք դա կան երգերը, իրենց պարզութեամբ եւ ա - քը , որին նա այնքան նման էր : Ա տ ա ւո բա կան թէ
նարուեստ Հ ի ւս ո ւածքո վ : Ա անաւ անդ երբ կը խօ– ռամիկ , յեղափոխական թէ սովորական ո եւ է
Է11 ս քաքերու , ռազմ իկներու , Հ ե ր ո սն եր ո ւ մ ասին : անձ նրա մասին խօսելիս փնտռում էին միշտ ար
(իոդովուրդր շատ իյորունկ շի մտածեր՛. Ջի տայայտութեան տարբեր , աւելի անուշ , աւելի
ի՛ր Իր մանուածապատ խորՀ բդած ո ւթեանց մէք՛. մտերիմ ձեւեր , ինչպէս մայրր կռանէր իր զաւակի
Ան կր պատկերացնէ պարզապէս : կ՚առնէ Հանդէպ; Անդրանիկի թ ե ր ո ւթ իւննե րն ու փր է ՜
զէպք մր, երեւոյթ մր, դէմք մր կամ վայրկեան պա մնե բ ր քաք ած անօթ են . բա յց ոչ ոք , բացար՜
մր, /./ կ^երդէ՛ * թռիչք տալով իր երեւակայու ձակասլէս ոչ ոք չէ ր անզ բաղ առնում նրա կեանքի
թեան % Եւ երգր րերնէ րերան թռչելով , կր վարա ու զ ործունէութե ան ա յզ բացասական վւաստերին ,
կէ անՀ ամար րազմ ո ւթ իւննեբ ; Այն աստիճան որ , " Հ ոք չէր քննադատում նրա երբեմն քմաՀան* ու իսք զրուցելով.։ կա լուռ քայլում էր եւ յ աե կա ր ծ
ի Վերքոյ դժուար էլ՝ր՛լ լա՛յ գտնել, ճանչնաչ Հեզի– I ա իւ ո ւ ո ն րնթացքբ եւ սքանչացումով, գուրգոլ -
բան քով վւարում է բ նրա ալեծուփ , փ ո թ ո ր կալի բռնեց ու 1լաեդ
նակները : — Տեսնո^ւմ ես ատս անտառ I՛ ւա՛ " ւ/ ո •֊.ասա
ինչո^ լ զարմ անա լ , եթէ չափազանց ո ւթ իւննե ր գ ո յա թե ա ն ա ն ն մտ ն գրո ւ֊ ա դ ներին։
յլ կ երեւան ա 1դ երգերուն մէք Դազափարր՝ ՛՛րի մարմնացումն էր Անգրա - ոերր՛ ա՛խ, եթէ մեր Սասանի անտաոնեյւյւ այս
Ամէն տեղ ալ , ժողովուրդը կր սիրէ խտտցնել սիկ > այնքան Հարուստ էր ու ա յնքան Թովիչ , որ պէս խիտ լի"էին եւ ծառերն այս աստիճան Հաս -
գո յներր , պատկերներ ր լօր ինե լ Համաձա/ Իւ– մեղք էր թւում , գրեթէ յանցանք՝ պատկերի դե՛ տատան , մենք անյազթելի կր լինէինք մ՛իշտէ
զգացումներ ուն եւ պարզուկ տրամաբանութեան Հ գեցկու թիւնր խտիԺարել թ է կո ւ զ թեթեւ քննազ ա– - Ջեմ Հասկանում , ասացի :
Ատով իսկ* յաճախ աւելի Հարազատ է ու անկեղծդ տութետմբ : Ա եր ժ ո զ ո վ բ ղ ի բո լո ր խ ա ւե ր ի Հ ա - Ւ^նչ կա յ չՀ աս կանալս ւ , ասաց քրքքալով
քան "վսեմ , նրբաբուեստ քերթուած մր ։ մար Անդրանիկ գարձած էր անքննադատելի եւ իմ տղիտութետն վրա յ արծաթ աՀն շուն ձ՚՜իձ աղով .
.^արտասանական սնամէք մարզանք մ ր չէ ոբ լուսաւոր մ ի դէմք, որ աբեւի պէս ճառազա քթում Ասանս յ ձառ երր լ՛արակ են, յետեւը չես կարող
երգել կուտայ • է ր արզ արա թեան եւ ազատութեան ծարաւի Հոգի պա շա պան ո ւե լ , կռիւ ների ժ՜ամանակ, մինշզեռ
Իրրեւ ա ր ծ ի ւ սսս.աոնում ես լեււ ու ձոր . — ներում : սրանք , ա յ , ա յաղէս ///. նա անցաւ առքեւի ծա՝–
լի յեւ կանգնիր , կուրծքգ դէմ տուր ծառի
Թնդացնում* ես երկինք - երկիր անդադար • • • X բնին , կրակիր , Հա կրակիր , գԻձ^Բ Հասաւ ,
Արդարեւ, Անդրանիկ եզտւ աբծիւ մր, ոբ կր * • » (Լնդրանիկ սոսկական յեզտփոխական մութն ինկաւ, անտառի խորքեբր քաշուիք, ա՛՛խ,
թռչէր սարէ սար , Հայրենիքի ամէնէն դժբախտ , մարտիկ չէր՛ նա Լա յոց աշխարՀ ի րմ բո ստացա մ ն թէ Աասնոյ ծառերր այսպէս Հաստ լինէին, վեբքա–
արիւնազանգ շր քանին մէք : էր , Հ՚սյ տրորու ած , անարգուած Հոգի վիթխարի ցրեց նա ռաչելով ...
/* ծնէ յեզտփո խաէլան , երբ առաքին զասր կու աղաղակը , թէ « է ՛ լ չեմ կարող , չեմ կարող տո - X
աար իր ծննդավայրին մէք, Անդրանիկ մնաց միշտ կալ » : * * * Անդրանիկ չէր սիրում իր Հայրենապաշտ
րմ ր ււ ս ա եւ խիզախ; Արի ել աՀաբկոլ % Ատով իսկ՝ Ո չ մ ի յեղ ա վւ ո խ ա կ ան ՔաՐողիչ Րս ա զուռր չի ղզազմունքբ Հ ր ապա ր ակն ե ր ում փռե լ . նա միայն
յարգանք պարտագրելով– թշնամիներուն : Մ ինչեւ բացել. Դարիբտլղիի ան ուեր՛ չգիտէ եւ ոչ կար լ պատմ ո ւմ էր ՛ե՛րբեմն աննման դրուագներ իր ար
անգամ գովասանական երգեր Հիւսել տալով : Ա ար քո ի , Բ ր ի ս տ ո ս ի ց դժ գոՀ է . նա շատ է Հ եզ ու կածալից կեանքի ց Հէքեաթների պէս անա շ ու կա՛
Ա արմնա ց ած զա յ ր ո յթ , Անդրանիկ միեւնո յն խոնարՀ : խարդիչ , ել այգ ժամանակ մեր ժողով բդի Համակ
տա են առիւծ մ րն էր որ կր մռնչէր , արատ յայտ ե* կքձ՚նքր , նիւսս ու. կ՚ոցր * նրա աո աքին ութ ի ւննե -
աելու. Համար տաոապանքբ Հալածական, արիւ - X
նա քամ ժոգովուրզ ի մր : . . . Աոաքնորզ , շէֆ էր ձնած Անդրանիկ : րր , իր խստաբարո յ կենցտդր իրար էին յաք որ -
/՚ վերքոյ * Ի՝^^* Լ է Հերոս մր, եթէ ոչ խտացեալ ք1 լւ ձեռքի շարժումր լայն էր, տիրական * Հ ա յ– գ ո ւմ ի նչսլ է ս շարժ տ պ ա տ կ եր ե / - սլ ատ մ ո զ ր ի ն քը
ա ր ա ա յա յտիչր տ ր որ ո ւ բագ մի թեւ եացքր անխարգախ ու կախարզիչ՝ 1սօսՔՐ անկաշ Անդրանիկ յավւշաակւում, ասես • յոլզլում էր իր
զի*–֊ արթնցած1
լեզու կբ փնտռեն , փրկարար բա - կանդ ու մ ի շա Հ բամ ա յա կան . ձա յն ր ի շխ ան ակ ան ն/լաբազբած պա տկերն եք ի Հետ ; Նրան Հ"՛՛//՛"
զոլկին կր սպասեն ։ ու ան ւիա թօրէն Հզօր , Հակառսէկ իր թովիչ քազ– մարզ զգում էր որ Համայն Հայ մոզով ա րդր այս
Անդրանիկ եղաւ ե՛ւ լեզու ե՛ ւ բազուկ : Լեզու ց ր ո ւթե ան ; Դեղ քու կ Էր իր ապրուստի եղանակով , անգու զ ական մ արդու կրծ՜քի տակ է ամ ւիոփ–
մր Հատու , Հրամայական; Եւ բազուկ մր քաքա - իր նիւստուզաց ո է՚ ՚ / > ԻԷ .տեք - խմելով , իր Հոգե ուած , իսչաէս –.ճ ուտերը թուխսի թ ե ւե ր ի տակ ;
է
կան սլաբզութետմ բ , իր բաբո յա կան եւ քազաքա Ա. ԱՀԱՐՈՆԵԱՆ
յաղթ, ինչպէս Դաշնակցութեան բոլոր ռադ -
միկնեբր, ։ կան րմ բոն ո ւմն ե ր ո վ , բա յց ի սպառ զերծ էյ եղ ք կա–
Անշուշտ աո աքին ր չ է ին ք , իբրեւ յեղափոխա կան զձու ձ ն ի ւ թ ա սլա շա ո ւթ ի ւն ի ց եւ մ անաւանդ , ԹՈՒՐԲԻԱ ՎՃՌԱՊԷՍ
ԿԸ ՄԵՐԺԷ...
կան , իբրեւ ռազմիկ , իբրեւ Հերոս ; ժոզովբզի քծնոդ սար կամտ ո ւթ իւն ից , նրա Համ -
Եթէ տարագիր ժողովուրդը , այսօր , ղոց է բերատաբ ոզ ուց ; Ա քան չե լի մ տնկական ծիծազի
ր ր ա ձ՜ Ան գ ր ա սի էլի" անունը , չի նշտնակե բ թ է կր Հ եա ան Հնարին ց տ ս ո ւմն ունէ բ , ո րպէս ամբո պա
մոռնայ միւսներբ , ս քան չ ե լի , անն մ ան ւիազան– յին Ար ամ ազդ : Տ ա խուռն եւ յանդուգն իր վճիռ -
զ ը Դէորղ Զավուշներոլ , Ա ոլրաանե րա , Լ, ի կո լնե– ն ե յւ ի մ է ք , նաե,. խ ք. ւլախ էր իր գործերի եւ շար - Անքրսրւսյէն կր հեոադրեն նոյեմրեր 1 թուա
բու , Աերոբներու ; Բոլոր անոնց որ իրենց արիւ - մամների մԱ։ կանով իսմէթ ինէօնիլ Ազդ. Մեծ Ժողովի ա–
նով մաքրեցին ստրկութեան , վախկոտութեան , ... Ե^նչ ունէր այս անօրինակ մարգր յա ս ոաքին նոտա շր քանին բացման աո թիլ խօսք առնե
ներշնչելու
գետնաքարշ Համակերպութեան աբատր այս ժո - աստիճան մոգական ազդեց ութ ի՛ւն ՝ լով , յայտարարեց իքէ Թու րքիա կբ մերմէ որ եւ է
զովուրգի ճակտէն : Հ ամ ար իր զինակիցներին ; Հոգ ձգել ուրիշին Լլամ Հրաժարիլ իր իրաւունք -
ՀԻ ո ղո վո ւր ղի մտ քի ն մէք՝ Ան զ բանիկը խ տա - Ո՛– մի անգամ Հարցրի Ա ուր ատին թէ ինչո^վն ներէն։ «Կը յայտարարենք բացէ ի րաց թէ պարտք
արանս սերունդին Հ քՕորՀրդա րնկեբներր եւ
։9՚ ւմն է ՚ . 1 Գ ՚յրի յեղավւո է Անդրանիկ շէ՜Փ 9 ք՚՜ԲՐ իսՔս ո լ Իր միւս չունինք ո եւ է մէկուն՝ Թուրքիս լ Հալերուն
ն չան ր ռազմական իյութեան իբրեւ
նրանից ոթւչով պակաս չեն ; իրաւունքներուն վրայ : Ա ենք 1լ ապրինք իբրեւ
Ան միեւնոյն ատեն Հաչքշ֊ն կ մեր (Ւամանակա– Հարցս Հաճելի չեզաւ նրան, ել նա խոյս տա պատուաւոր մարդիկ եւ պիտի մեռնինք
էեիւյ ւգատմութեան
, ոբ տա1լաւին չէ գրուահ՝՛. լով ի վեր քո յ պատասխանեց * պատուաւոր մարդիկ » ;
Եւ այդ ա<քր , Փարիզի ամէնէն շքեղ գերեզ Անդրանիկ «աչք ունի», մենք չունինք . • . Թերթ երր այս յայտարարութենէն կր Հետեւ -
մանատան մէք, մկկ բան կ՝րսէ , ինչւգէո 1904/-5/ . Հա՛ , սար ու ձորով կնանցն ինք խմ բով , Հրացան - ցնեն թէ Թուրքիա կբ մ երմէ բանակցիլ կարս ի եւ
— ՚ «Մի՛ վհատիր, մինչեւ վերջը, հայ ժողո - ներն ուսերիս , եւ ամէն մէկս իր ճամբան կր ԱրտաՀ անի , ինչսլէ ս եւ Նեղոււլնե րու մ էք ո աւլմ տ–
վւււրդ։ Ցոյգ տուր քո յանդգնութիւնդ եւ տոկու
նութիւնդ : քալէ . իսկ Անգ յւանի կ ամէնքիս ճամ բան - մենք կան կա յաննեբ տրամադրելու մասին :
անՀոզ կ՚երթանք , ան կր տեսնէ , կլւ գիտէ , կր ԵՒ ԱԱԿԱՅՆ ՄՏԱՀՈԳ է
... Թ ա յ մ ե ն ք ս տ ր ո ւ կ չ ը լ լ ա ն ք » ։ ոլրսլտէ ամէն քար ու գաբ , ամէն ժայռ ու բյբակ ,
Ո՛ բբան կարոտ ենբ ա րլ յորդորին, այսօր գար ո՛ւ վւսս , մացառ ու սլա բակ ւՈչինչ չի վ Ր ի **( ի Ր // ոսկուա յի լաւատեղեակ շրքանակնե բու ՚1ւ մէք
իսկ , այս տզաա պողոտաներուն վրայ։ նրա տեսոզսւթ իւնից ; Եւ ին չ մի անգամ տեսաւ, կբ Տա լ ա ստեն թէ Հ ա ւան ա կան չէ ո ր ան մ ի ք ա սլ է ս
֊~ «Թոզ մենք ստրուկ չրյլտնք»; Հ՚Լ հր բեք չի մ ո ո անտ յ • թէ նո յն ճամ բով յետ գա գիւա ն ա զ իա ակ ա ն խօստկցո ւթ ի ւնն եր տեղի ո ւ ն ե -
Ե*– ի^ոզ Անդրանիկին բոլոր Անգրանիկնե լու լինենք կռուով եւ նաՀտնքելով , նա Հրաշալի նան Խ . Միութեան եւ Թուրքիոյ միքեւ, թէեւ եր
բուն խրոխտ, սայրասուր նայատծքբ զառնայ ա– գիտէ թէ մ ինչեւ ուր պիտի քաշուինք ա յս ինչ կու երկիրներուն ներկա յ բար ե կամ ա Լլանդա շինքին
Հազանդ : Տեսակ մր պատոլՀտս , ամէն անգամ որ բլրին , քարին , սարին , ժայռին , թմբին ,գ արերին սլա յմ անուժ ամբ կր լրանա յ յաոաքիկա յ Հինգշաբ
ստրկութեան սոզունր սողոսկի տա բազի ր բազ - Հանղիպե լու Համ ար : 8ե տո յ նա դիտէ աննման թի : յ՚նչպէ ս կբ յիշուի , քքուսիւս անցեալ մա բտին
մութե անց երակներուն մէք։ ւէ ի րք բռնել թ շնամ ո լ դէմ եւ մի ան գա մ որ նա մեր չեղեալ Հ ո չակեց ղա շինքը , ի պատ բ ա ս տ ո ւթ ի ւն
Թոզ մենք ստրուկ չր^լասք ոչ օտար լուծի էոեգեբր որոշե ց կռուից առաք , ա յն մա յո ի տակ , ուրիշ դաշնագրի մը , քանի որ «խոր վափոխոլ -
տակ , ոչ ալ մտքով ; Աանաւանդ մտքով , ֊ - ա - այս բլրի յետեւ, այն պուրակի ծոցում ,ապա մենք թ իւննեբ տեգի ունեցած են պատերազմ ի ընթաց
մ են ագաման ս տ ր կո ւթ ի ւն բ : վստաՀ ենք ոբ գա լաւագոյնն Է։ Արդարեւ, նա քին» ։ Զարմանազան զրոյցներ շրքան կ՚ընեն անկէ
Թ ո զ ան ո բ «ա զնի ւ քաքի արի ւնը » գա ռն ա յ երբեք շի ս խալւում . ամ բողք օրբ կո-իւ կհանենք ի վեր ։ Ամ երիկեան դո րծա կա լո ւթ ե ան քաղած տե
մ իւռոն եղբա յրոլթեան , Հա յրենաս ի բո ւթեան ել եւ մեր գիբքհբբ միշտ լաւագոյնը կը մնան։ Անգ - ղեկութեանց Համ աձա յն , հ) * Մ իութիւնր Հետեւ -
ազատութեան : բանիկի Հրամանին տակ կռուիլը խադ ու պար Էւ եալ քաղաքականութեան կր Հետեւի .
ք1 ր ձիաւոր յռւշարձանբ բարձր աՀ ա յեաց՝ ա - Աչք ունի , 1լ ըսեմ . . . 1. Նախ եւ առաք նոր կա բդտդբութ իւն մ ը ա–
ռաքնորդ եւ ուգեցոյց , որպէս զի չմոլորինք ; Անդրանիկ քիընեւ Էր մի աարի ; Դնացի կայա պաՀովել Նեղուցներու մասին* • 2. իբրեւ գլխա
Ոչ թէ դամբարան, այլ Հայրենի լուսաղբիւր րան , ա սլ ա երկս ով մ իասին ոտքով ճամբա յ ին - ւոր շաՀակից պետութիւն , քիուսիա կր զդա յ թէ
մը Փէռ Լաչէզի յուշարձանը։ կանք դէպի իմ ապրածգիւդը ։ճամրան անցնում էր
խիտ* դարաւոր անտառի մ իքից % Բարձրանում է" ( Շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ թ ի ւ ն ը կարդալ Դ». է յ )
Fonds A.R.A.M
Ո/\.է\/\ I Լ ՜ Ո 8.0.8. 376.286
17 . 8 ս « Օտատտտտ - ք ձ1ԱՏ (13՛)
Ոն : ն08. 15-70 - Շ. Շ. ք. Բ « » 157843
^ԱԺՂւեԳւ՚՚Ն.- Տար. ՜50. «ամ՛ս. 400, Յամ՛ս. 200 ֆրանք;
ՕՐԱԹԵՐԹ Օհոտոշհօ 4 Ո<ոռաԽ–6 1945 Կիրակի 4 ՛ ն ո յ ե մ բ ե ր
&կ– Տ Ա Ր Ի - 17° ձ ո ո « » ° 4 5 4 9 – * ն ո բ շ ր յ ա ն թիւ 178 Խմբագիր՛ Շ– ՄԻՄԱ^ԵԱ՚ն ԳԻ՞Ն՛ 3 * ^
ՄԵՐ Խ0ՍՔԸ ԱՆԳԲԱՆԻԿ
ԻԲՐԵԻ ԱՐԾԻԻ • • • Բախտաւոր ու զարմանալի մարգ էր Անգ–
րանիկ : / ՚ ր կենզ անութ ե ան ի սկ ի ր կե ան ք ր ւ1 ի
քք րքան պատկերալից են եւ սարսռուն ժ ո գո Հմայիչ աո ասպե լ էր , ինշպէս Դա ր ի բա լգ իի կեան
վք դա կան երգերը, իրենց պարզութեամբ եւ ա - քը , որին նա այնքան նման էր : Ա տ ա ւո բա կան թէ
նարուեստ Հ ի ւս ո ւածքո վ : Ա անաւ անդ երբ կը խօ– ռամիկ , յեղափոխական թէ սովորական ո եւ է
Է11 ս քաքերու , ռազմ իկներու , Հ ե ր ո սն եր ո ւ մ ասին : անձ նրա մասին խօսելիս փնտռում էին միշտ ար
(իոդովուրդր շատ իյորունկ շի մտածեր՛. Ջի տայայտութեան տարբեր , աւելի անուշ , աւելի
ի՛ր Իր մանուածապատ խորՀ բդած ո ւթեանց մէք՛. մտերիմ ձեւեր , ինչպէս մայրր կռանէր իր զաւակի
Ան կր պատկերացնէ պարզապէս : կ՚առնէ Հանդէպ; Անդրանիկի թ ե ր ո ւթ իւննե րն ու փր է ՜
զէպք մր, երեւոյթ մր, դէմք մր կամ վայրկեան պա մնե բ ր քաք ած անօթ են . բա յց ոչ ոք , բացար՜
մր, /./ կ^երդէ՛ * թռիչք տալով իր երեւակայու ձակասլէս ոչ ոք չէ ր անզ բաղ առնում նրա կեանքի
թեան % Եւ երգր րերնէ րերան թռչելով , կր վարա ու զ ործունէութե ան ա յզ բացասական վւաստերին ,
կէ անՀ ամար րազմ ո ւթ իւննեբ ; Այն աստիճան որ , " Հ ոք չէր քննադատում նրա երբեմն քմաՀան* ու իսք զրուցելով.։ կա լուռ քայլում էր եւ յ աե կա ր ծ
ի Վերքոյ դժուար էլ՝ր՛լ լա՛յ գտնել, ճանչնաչ Հեզի– I ա իւ ո ւ ո ն րնթացքբ եւ սքանչացումով, գուրգոլ -
բան քով վւարում է բ նրա ալեծուփ , փ ո թ ո ր կալի բռնեց ու 1լաեդ
նակները : — Տեսնո^ւմ ես ատս անտառ I՛ ւա՛ " ւ/ ո •֊.ասա
ինչո^ լ զարմ անա լ , եթէ չափազանց ո ւթ իւննե ր գ ո յա թե ա ն ա ն ն մտ ն գրո ւ֊ ա դ ներին։
յլ կ երեւան ա 1դ երգերուն մէք Դազափարր՝ ՛՛րի մարմնացումն էր Անգրա - ոերր՛ ա՛խ, եթէ մեր Սասանի անտաոնեյւյւ այս
Ամէն տեղ ալ , ժողովուրդը կր սիրէ խտտցնել սիկ > այնքան Հարուստ էր ու ա յնքան Թովիչ , որ պէս խիտ լի"էին եւ ծառերն այս աստիճան Հաս -
գո յներր , պատկերներ ր լօր ինե լ Համաձա/ Իւ– մեղք էր թւում , գրեթէ յանցանք՝ պատկերի դե՛ տատան , մենք անյազթելի կր լինէինք մ՛իշտէ
զգացումներ ուն եւ պարզուկ տրամաբանութեան Հ գեցկու թիւնր խտիԺարել թ է կո ւ զ թեթեւ քննազ ա– - Ջեմ Հասկանում , ասացի :
Ատով իսկ* յաճախ աւելի Հարազատ է ու անկեղծդ տութետմբ : Ա եր ժ ո զ ո վ բ ղ ի բո լո ր խ ա ւե ր ի Հ ա - Ւ^նչ կա յ չՀ աս կանալս ւ , ասաց քրքքալով
քան "վսեմ , նրբաբուեստ քերթուած մր ։ մար Անդրանիկ գարձած էր անքննադատելի եւ իմ տղիտութետն վրա յ արծաթ աՀն շուն ձ՚՜իձ աղով .
.^արտասանական սնամէք մարզանք մ ր չէ ոբ լուսաւոր մ ի դէմք, որ աբեւի պէս ճառազա քթում Ասանս յ ձառ երր լ՛արակ են, յետեւը չես կարող
երգել կուտայ • է ր արզ արա թեան եւ ազատութեան ծարաւի Հոգի պա շա պան ո ւե լ , կռիւ ների ժ՜ամանակ, մինշզեռ
Իրրեւ ա ր ծ ի ւ սսս.աոնում ես լեււ ու ձոր . — ներում : սրանք , ա յ , ա յաղէս ///. նա անցաւ առքեւի ծա՝–
լի յեւ կանգնիր , կուրծքգ դէմ տուր ծառի
Թնդացնում* ես երկինք - երկիր անդադար • • • X բնին , կրակիր , Հա կրակիր , գԻձ^Բ Հասաւ ,
Արդարեւ, Անդրանիկ եզտւ աբծիւ մր, ոբ կր * • » (Լնդրանիկ սոսկական յեզտփոխական մութն ինկաւ, անտառի խորքեբր քաշուիք, ա՛՛խ,
թռչէր սարէ սար , Հայրենիքի ամէնէն դժբախտ , մարտիկ չէր՛ նա Լա յոց աշխարՀ ի րմ բո ստացա մ ն թէ Աասնոյ ծառերր այսպէս Հաստ լինէին, վեբքա–
արիւնազանգ շր քանին մէք : էր , Հ՚սյ տրորու ած , անարգուած Հոգի վիթխարի ցրեց նա ռաչելով ...
/* ծնէ յեզտփո խաէլան , երբ առաքին զասր կու աղաղակը , թէ « է ՛ լ չեմ կարող , չեմ կարող տո - X
աար իր ծննդավայրին մէք, Անդրանիկ մնաց միշտ կալ » : * * * Անդրանիկ չէր սիրում իր Հայրենապաշտ
րմ ր ււ ս ա եւ խիզախ; Արի ել աՀաբկոլ % Ատով իսկ՝ Ո չ մ ի յեղ ա վւ ո խ ա կ ան ՔաՐողիչ Րս ա զուռր չի ղզազմունքբ Հ ր ապա ր ակն ե ր ում փռե լ . նա միայն
յարգանք պարտագրելով– թշնամիներուն : Մ ինչեւ բացել. Դարիբտլղիի ան ուեր՛ չգիտէ եւ ոչ կար լ պատմ ո ւմ էր ՛ե՛րբեմն աննման դրուագներ իր ար
անգամ գովասանական երգեր Հիւսել տալով : Ա ար քո ի , Բ ր ի ս տ ո ս ի ց դժ գոՀ է . նա շատ է Հ եզ ու կածալից կեանքի ց Հէքեաթների պէս անա շ ու կա՛
Ա արմնա ց ած զա յ ր ո յթ , Անդրանիկ միեւնո յն խոնարՀ : խարդիչ , ել այգ ժամանակ մեր ժողով բդի Համակ
տա են առիւծ մ րն էր որ կր մռնչէր , արատ յայտ ե* կքձ՚նքր , նիւսս ու. կ՚ոցր * նրա աո աքին ութ ի ւննե -
աելու. Համար տաոապանքբ Հալածական, արիւ - X
նա քամ ժոգովուրզ ի մր : . . . Աոաքնորզ , շէֆ էր ձնած Անդրանիկ : րր , իր խստաբարո յ կենցտդր իրար էին յաք որ -
/՚ վերքոյ * Ի՝^^* Լ է Հերոս մր, եթէ ոչ խտացեալ ք1 լւ ձեռքի շարժումր լայն էր, տիրական * Հ ա յ– գ ո ւմ ի նչսլ է ս շարժ տ պ ա տ կ եր ե / - սլ ատ մ ո զ ր ի ն քը
ա ր ա ա յա յտիչր տ ր որ ո ւ բագ մի թեւ եացքր անխարգախ ու կախարզիչ՝ 1սօսՔՐ անկաշ Անդրանիկ յավւշաակւում, ասես • յոլզլում էր իր
զի*–֊ արթնցած1
լեզու կբ փնտռեն , փրկարար բա - կանդ ու մ ի շա Հ բամ ա յա կան . ձա յն ր ի շխ ան ակ ան ն/լաբազբած պա տկերն եք ի Հետ ; Նրան Հ"՛՛//՛"
զոլկին կր սպասեն ։ ու ան ւիա թօրէն Հզօր , Հակառսէկ իր թովիչ քազ– մարզ զգում էր որ Համայն Հայ մոզով ա րդր այս
Անդրանիկ եղաւ ե՛ւ լեզու ե՛ ւ բազուկ : Լեզու ց ր ո ւթե ան ; Դեղ քու կ Էր իր ապրուստի եղանակով , անգու զ ական մ արդու կրծ՜քի տակ է ամ ւիոփ–
մր Հատու , Հրամայական; Եւ բազուկ մր քաքա - իր նիւստուզաց ո է՚ ՚ / > ԻԷ .տեք - խմելով , իր Հոգե ուած , իսչաէս –.ճ ուտերը թուխսի թ ե ւե ր ի տակ ;
է
կան սլաբզութետմ բ , իր բաբո յա կան եւ քազաքա Ա. ԱՀԱՐՈՆԵԱՆ
յաղթ, ինչպէս Դաշնակցութեան բոլոր ռադ -
միկնեբր, ։ կան րմ բոն ո ւմն ե ր ո վ , բա յց ի սպառ զերծ էյ եղ ք կա–
Անշուշտ աո աքին ր չ է ին ք , իբրեւ յեղափոխա կան զձու ձ ն ի ւ թ ա սլա շա ո ւթ ի ւն ի ց եւ մ անաւանդ , ԹՈՒՐԲԻԱ ՎՃՌԱՊԷՍ
ԿԸ ՄԵՐԺԷ...
կան , իբրեւ ռազմիկ , իբրեւ Հերոս ; ժոզովբզի քծնոդ սար կամտ ո ւթ իւն ից , նրա Համ -
Եթէ տարագիր ժողովուրդը , այսօր , ղոց է բերատաբ ոզ ուց ; Ա քան չե լի մ տնկական ծիծազի
ր ր ա ձ՜ Ան գ ր ա սի էլի" անունը , չի նշտնակե բ թ է կր Հ եա ան Հնարին ց տ ս ո ւմն ունէ բ , ո րպէս ամբո պա
մոռնայ միւսներբ , ս քան չ ե լի , անն մ ան ւիազան– յին Ար ամ ազդ : Տ ա խուռն եւ յանդուգն իր վճիռ -
զ ը Դէորղ Զավուշներոլ , Ա ոլրաանե րա , Լ, ի կո լնե– ն ե յւ ի մ է ք , նաե,. խ ք. ւլախ էր իր գործերի եւ շար - Անքրսրւսյէն կր հեոադրեն նոյեմրեր 1 թուա
բու , Աերոբներու ; Բոլոր անոնց որ իրենց արիւ - մամների մԱ։ կանով իսմէթ ինէօնիլ Ազդ. Մեծ Ժողովի ա–
նով մաքրեցին ստրկութեան , վախկոտութեան , ... Ե^նչ ունէր այս անօրինակ մարգր յա ս ոաքին նոտա շր քանին բացման աո թիլ խօսք առնե
ներշնչելու
գետնաքարշ Համակերպութեան աբատր այս ժո - աստիճան մոգական ազդեց ութ ի՛ւն ՝ լով , յայտարարեց իքէ Թու րքիա կբ մերմէ որ եւ է
զովուրգի ճակտէն : Հ ամ ար իր զինակիցներին ; Հոգ ձգել ուրիշին Լլամ Հրաժարիլ իր իրաւունք -
ՀԻ ո ղո վո ւր ղի մտ քի ն մէք՝ Ան զ բանիկը խ տա - Ո՛– մի անգամ Հարցրի Ա ուր ատին թէ ինչո^վն ներէն։ «Կը յայտարարենք բացէ ի րաց թէ պարտք
արանս սերունդին Հ քՕորՀրդա րնկեբներր եւ
։9՚ ւմն է ՚ . 1 Գ ՚յրի յեղավւո է Անդրանիկ շէ՜Փ 9 ք՚՜ԲՐ իսՔս ո լ Իր միւս չունինք ո եւ է մէկուն՝ Թուրքիս լ Հալերուն
ն չան ր ռազմական իյութեան իբրեւ
նրանից ոթւչով պակաս չեն ; իրաւունքներուն վրայ : Ա ենք 1լ ապրինք իբրեւ
Ան միեւնոյն ատեն Հաչքշ֊ն կ մեր (Ւամանակա– Հարցս Հաճելի չեզաւ նրան, ել նա խոյս տա պատուաւոր մարդիկ եւ պիտի մեռնինք
էեիւյ ւգատմութեան
, ոբ տա1լաւին չէ գրուահ՝՛. լով ի վեր քո յ պատասխանեց * պատուաւոր մարդիկ » ;
Եւ այդ ա<քր , Փարիզի ամէնէն շքեղ գերեզ Անդրանիկ «աչք ունի», մենք չունինք . • . Թերթ երր այս յայտարարութենէն կր Հետեւ -
մանատան մէք, մկկ բան կ՝րսէ , ինչւգէո 1904/-5/ . Հա՛ , սար ու ձորով կնանցն ինք խմ բով , Հրացան - ցնեն թէ Թուրքիա կբ մ երմէ բանակցիլ կարս ի եւ
— ՚ «Մի՛ վհատիր, մինչեւ վերջը, հայ ժողո - ներն ուսերիս , եւ ամէն մէկս իր ճամբան կր ԱրտաՀ անի , ինչսլէ ս եւ Նեղոււլնե րու մ էք ո աւլմ տ–
վւււրդ։ Ցոյգ տուր քո յանդգնութիւնդ եւ տոկու
նութիւնդ : քալէ . իսկ Անգ յւանի կ ամէնքիս ճամ բան - մենք կան կա յաննեբ տրամադրելու մասին :
անՀոզ կ՚երթանք , ան կր տեսնէ , կլւ գիտէ , կր ԵՒ ԱԱԿԱՅՆ ՄՏԱՀՈԳ է
... Թ ա յ մ ե ն ք ս տ ր ո ւ կ չ ը լ լ ա ն ք » ։ ոլրսլտէ ամէն քար ու գաբ , ամէն ժայռ ու բյբակ ,
Ո՛ բբան կարոտ ենբ ա րլ յորդորին, այսօր գար ո՛ւ վւսս , մացառ ու սլա բակ ւՈչինչ չի վ Ր ի **( ի Ր // ոսկուա յի լաւատեղեակ շրքանակնե բու ՚1ւ մէք
իսկ , այս տզաա պողոտաներուն վրայ։ նրա տեսոզսւթ իւնից ; Եւ ին չ մի անգամ տեսաւ, կբ Տա լ ա ստեն թէ Հ ա ւան ա կան չէ ո ր ան մ ի ք ա սլ է ս
֊~ «Թոզ մենք ստրուկ չրյլտնք»; Հ՚Լ հր բեք չի մ ո ո անտ յ • թէ նո յն ճամ բով յետ գա գիւա ն ա զ իա ակ ա ն խօստկցո ւթ ի ւնն եր տեղի ո ւ ն ե -
Ե*– ի^ոզ Անդրանիկին բոլոր Անգրանիկնե լու լինենք կռուով եւ նաՀտնքելով , նա Հրաշալի նան Խ . Միութեան եւ Թուրքիոյ միքեւ, թէեւ եր
բուն խրոխտ, սայրասուր նայատծքբ զառնայ ա– գիտէ թէ մ ինչեւ ուր պիտի քաշուինք ա յս ինչ կու երկիրներուն ներկա յ բար ե կամ ա Լլանդա շինքին
Հազանդ : Տեսակ մր պատոլՀտս , ամէն անգամ որ բլրին , քարին , սարին , ժայռին , թմբին ,գ արերին սլա յմ անուժ ամբ կր լրանա յ յաոաքիկա յ Հինգշաբ
ստրկութեան սոզունր սողոսկի տա բազի ր բազ - Հանղիպե լու Համ ար : 8ե տո յ նա դիտէ աննման թի : յ՚նչպէ ս կբ յիշուի , քքուսիւս անցեալ մա բտին
մութե անց երակներուն մէք։ ւէ ի րք բռնել թ շնամ ո լ դէմ եւ մի ան գա մ որ նա մեր չեղեալ Հ ո չակեց ղա շինքը , ի պատ բ ա ս տ ո ւթ ի ւն
Թոզ մենք ստրուկ չր^լասք ոչ օտար լուծի էոեգեբր որոշե ց կռուից առաք , ա յն մա յո ի տակ , ուրիշ դաշնագրի մը , քանի որ «խոր վափոխոլ -
տակ , ոչ ալ մտքով ; Աանաւանդ մտքով , ֊ - ա - այս բլրի յետեւ, այն պուրակի ծոցում ,ապա մենք թ իւննեբ տեգի ունեցած են պատերազմ ի ընթաց
մ են ագաման ս տ ր կո ւթ ի ւն բ : վստաՀ ենք ոբ գա լաւագոյնն Է։ Արդարեւ, նա քին» ։ Զարմանազան զրոյցներ շրքան կ՚ընեն անկէ
Թ ո զ ան ո բ «ա զնի ւ քաքի արի ւնը » գա ռն ա յ երբեք շի ս խալւում . ամ բողք օրբ կո-իւ կհանենք ի վեր ։ Ամ երիկեան դո րծա կա լո ւթ ե ան քաղած տե
մ իւռոն եղբա յրոլթեան , Հա յրենաս ի բո ւթեան ել եւ մեր գիբքհբբ միշտ լաւագոյնը կը մնան։ Անգ - ղեկութեանց Համ աձա յն , հ) * Մ իութիւնր Հետեւ -
ազատութեան : բանիկի Հրամանին տակ կռուիլը խադ ու պար Էւ եալ քաղաքականութեան կր Հետեւի .
ք1 ր ձիաւոր յռւշարձանբ բարձր աՀ ա յեաց՝ ա - Աչք ունի , 1լ ըսեմ . . . 1. Նախ եւ առաք նոր կա բդտդբութ իւն մ ը ա–
ռաքնորդ եւ ուգեցոյց , որպէս զի չմոլորինք ; Անդրանիկ քիընեւ Էր մի աարի ; Դնացի կայա պաՀովել Նեղուցներու մասին* • 2. իբրեւ գլխա
Ոչ թէ դամբարան, այլ Հայրենի լուսաղբիւր րան , ա սլ ա երկս ով մ իասին ոտքով ճամբա յ ին - ւոր շաՀակից պետութիւն , քիուսիա կր զդա յ թէ
մը Փէռ Լաչէզի յուշարձանը։ կանք դէպի իմ ապրածգիւդը ։ճամրան անցնում էր
խիտ* դարաւոր անտառի մ իքից % Բարձրանում է" ( Շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ թ ի ւ ն ը կարդալ Դ». է յ )
Fonds A.R.A.M
