Page 117 - ARM_19-1945_04
P. 117
ւտ բ & ա ւ ա Չ ա ւ ւ ա ա ձ է տ ա ը ^ ւ ա ք & տ շ տ ՄՈԱԿՈԻԱ ԿԸ ՍՊԱՌՆԱՑ ԻՐԵՆԻ
.8. 876. Տ8«
Ծ^^~^է^ս^-I5^օI֊^^^է~յ^^ : Տա. ա Տ Տ ձ Տ ա ԱպսսասԲթԱհդ դեպի ԹհԽաԱ
17, 8ատ Օ&ատտատ - ՐՃՏԱՏ (13՛)
Լոնտոն ի ի բան եան դեսպանատունը յայտա
ա յ 008. 15-70 - Շ. Շ. Ր. Ր-.ՈՏ 1678-63
րարութիւն մը Հրաաարակեց , Հետեւեալ բովան
ԱԺ՚եԵԳԻն— Տար. ՝50. 6աւքս. 400. Յաւ/ս. 200 ֆրա՛նք
դակս ւթե ա մբ. ԻւքորՀ րդա յին կա ռա վար ո ւթ ի ւն ը
Տաոտճւ 1 Օշօտահքշ 1945 Շ ա բ ա թ 1 Դ ե կ տ ե մ բ ե ր
պատասխանելով իրանեան կառավարութեան Հինգ
ծանուցազիբնեբուն կր մերմէ անոր առաջարկը
օգնական ղօրք ղրկելու Հիւսիսային ք՚բանի խռով–
• Տ Ա Ր Ի - 17* ձ ո ո ծ յ 8 ° 4472-Նոր շրջան թիւ. 2 0 1 Խմբագիր՛ Շ • ՄԻՍԱ^ԵԱ՚ե ԳՒն՛ 3 Ֆր– եալ շրջաններ ր (Աւորպատա կան) - միեւնոյն ատեն
կը սպառնայ որ եթէ օգնական զօրք ճամբայ ելլէ
դէպի այդ շրջանները, խորՀրդային կառավա բու
ՆԱՄԱԿՆԵՐ ՀԱՐԱԻ • ԱՄԵՐԻԿԱ8ԷՆ թի ւնը պ իա ի աւելց նէ իր պա Հա կա ղօ բքը Ատ ր պ ա–
ՄԵՐ ԽՕՍք՝Ը ա ական ի մէջ՛.
Աֆգլէոյ արտաքին գործերոլ նախարարու
ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ ՀԱՑՈ8 Պբազխհո) գաղութը թեան շրջանակնեըուն մէջ ալ կը Հաստատեն թէ
օ 1մ * Միութիւնը որոշած է աւելցնել իր ումեբբ է՛
Որքան զարմանալի ըլլայ, սակայն եւ այնպէս րանի գրռււեալ շրջանին մէջ, եթէ իրանեան ղօրքր
« Նրւ Եորք Հէրրլտ » կր շարունակէ ամէն օր իրողութիւնը ա յն է , որ ամբոդջ պատերազմի տե յառաջ խաղա յ :
արտատպել 25 եւ. 50 տարէ առաշ^ Հրատարակած֊ ւողութեան րնթացքին Պ րաղիլիո յ Աան-Փալլո յի Իրանեան կառավարութեան վերջին զեկոյց ին
քաղաքական կարեւոր գէպքերր , օրր օրէն։ Հա յ գաղութը կտրուեցաւ ոչ մ իա յն Հ եռաւոր գա Համաձայն , ապսաամ բնե բու փոքր խումբ մը Ռաշ–
ՎերչՀին թ իլերուն մէ^^ ամէն օր արձանագրու ղութն եր էն , այլ նոյնիսկ մօտաւոբ Հարաւային տի վրայ կր քալէ Հ\$մղոն Հեռու Կասպից ծովէն) ։
թիւն .մր Հայկական Հարցի մասինդ 25 կամ 50 Ամերիկայի շրջաններէն : Զեկոյցը կ՛աւելցնէ թէ ապսաամբները դէպի Հիւ–
տարի ա՜ո՚լ1 չ : *9 ետ ական դրաքննութիւն ր եւ այլ պարտադիր սիս - արեւելք դարձած են, էի ո խան ակ շարունա
Արձանագրենք մենք ալ , մեր կարգին։ ֆբրե՜ւ օրէնքները այնքան խիստ էին , որ անկարելի կելու իրենց յառաջիւաղաց ութիւնր գէպի ՚Լաղ–
պիտանի գիտելիք անոնց Համար որ շուա կր մոռ եղաւ անմ իջական Հաղորդակցութիւն մր ա յս ուին ։ կր նշանակէ թէ Հ իւս իս-ա րեւմ տեան երրորդ
նան երէկոլան պււյտմութիւնր , կամ աղու մր պէս փոքր սակայն կենսունակ կեդրոնին Հետ, ուր շրջան մըն ալ պիտի մատնուի խռովութեանց ։
կ ո գե լ ո ր ու ին անն շան գէպքերէ : բուռ մը Հայոլթիւն յարատեւոլթեամբ կր շարու Իրանի կառավարական գինուորները կը շա
Նախ՝ 25 աարի սասյ$ պաաաՀահ՝ դէպքեր • նակէ վաււ. պաՀել Հայրենասիրութեան ոգին ու րունակեն զօրացնել մայրաքաղաքին պա շւոպան ո լ–
1920 Նոյեմբեր 24.— Ի բ ր ե ւ ա ռ ա ջ ի ն վ ա ր ձ Ազ– Հ այրեն ի ազատագրութեան ղազավւա րը : թիւնր։ Ո*֊րիշ զօրամասեր ալ ճամբայ ելած են
գերու Դաշնակցոլյ» եան հեղինակութեան, Ռրնէ
Վիվիանի, Ֆրանււայի ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց ի չ ը , պահսւն– Նամակային կամ թղթատարական ա յ լ ար գէպի Հէսսէս> ՐայՅ Հ^ն կրնար յա ո աջանա լ , Ո*ու–
յհց անմիջապէս գործի ձեո֊նարկհլ , դադրհցնեբււ
հ ա մ ա ր ՝ք՝էմա,լականնհրոլ ե ւ Հ ա յ ե ր ո ւ մ ի ջ ե ւ ծքս– գելքներէ ետք, Պրաղիլիոյ Հայոլթիւնր զրկուեցաւ սիոյ բռնած դիրքին պատճառով ւՕրէ օր կը սպաս
գ ա ծ ր շԱամ-աթ իւ ններբ : Ա– 1)ալֆըր ( Ա ն գ լ ի ո յ
ներկայացուցիչը) աււաբկեց թ է Ազգաժողովին նաեւ մ ամուլէն, որով տաբ^քեեր շարունակ անկա ուի կառավարական զօրքի ե ապսաամ բնելաւ
ուխտը չի տրամադրեր զբաղիլ Հայաստանով , «որ
պետութիւն մըչէ» : րելի եղաւ Հայ թերթ մը ղրկել, իսկ Պուէնոս Այ ընդՀ արման , ԹէՀբանի առջեւ։
րէ ս Հրատարակուող ՀձԱրմ ենիա՝ֆ ի մ ուտքր արգիլ Թ աւր ի զէն կբ Հեռագրեն թէ ձեռնարկուած է
ուեցաւ ըսլոր օտար թերթերոլ Հետ : Աղդ՛ խորՀուբդ մը կազմելու, Հովանաւորու–
Կր մնար միայն ան Հ ա տ ա կան երթեւեկը, որու թեամբ Հգեմո կրտածներու ;
1920 Նոյ. 2 5 . – ՛նկատելով ո ր Մ ե ծ ն իրիտա– շնոբՀիւ երբեմն կաբելի կ՝ ըլլար ի բազե կ մնալ եուկաղաւիա ռաԱւ՚ապնտութիւԱ
նիա չ ո ւ զ ե ր ո բ ե ւ է ծ ե ւ ո վ սանչնալ փ է մ ա ՚ լ փա
շան, թ ո ւ ր ք ազգայնականներուն առաջնորդը, նո յն շրջանի աղգա յին եւ կրթական դործունէու–
շատ քիչ հաւանականութիւն կայ որ Հայաստան
օգնութիւն ստանայ Ազգհբու Դաշնակցութենէն : թեան : Եուկոսլաւիոյ Ազգ– մողովը Հանդիսաւորս/–
Հայկական հարցը երեւան կբ հանէ ֆրանսական
եւ անգլիական մրցակցութիւնը Ազգաժոզօւվին Հիմա է , որ բարենպաստ պայմաններ կր վեբ– պ էս Հանբապ ե տ ո ւթիւն Հռչակեց նոյեմբեր 29ին ,
տիրապետութեան համար :
ստեղծուին յիշեալ շրջանի Հայութեան Համար , եւ գաՀբնկէց ընելով 2,2, տարեկան թագաւորը որ
կարելի է կապ պաՀել ոչ մ իա յն մ օտաւո ր Արման– Լքւնտոն կբ գտնուի երկար ատ են է ի վեր ։ Տրուած
թիսի , Ուրուկույլլյի եւ Մ էացեալ (յաՀ անգնե բու , որոշմ ան Համ աձա յն , արքա յական գերդաստանր
այ^ել անգբովկիանեսւն երկիրներու Հետ ; կր կորսնցնէ ամէն իրաւունք։ Ուրեմն վերջապէս
1920 Նոյ– 27.— Ր–ռ(աւած բ լ լ ա լ ո վ Ֆ ր ա ն ս ա յ ի Հակառակ վեբոյիշեալ պարտազրիչ պայման քԳ՚ջուած՛ կ^ըլլայ միապետութիւնը Տ Թագաւորը որ
եւ Անգլիոյ հակամարտ շահերուն միջեւ, Ազգերոլ ղաղութբ գնաՀաւոելի
Դաշնակցութիւնը նախագահ Ուիլսընի կը դիմէ, ներ ան , Պրաղիլիոյ Հայ եւէ իմ ո գա կ պիտի շս ա ան ա յ : Մինչեւ Հիմա Լոնաո–
ո բ պ է ս զ ի Հ ա յ ա ս տ ա ն ը փրկէ Մ^ւսթաֆտ. փ է մ ա լ ի
թուրք ազգայնական ուժերուն կործանումէն։ գործեր կատարած է: նի մ էջ ի պաՀ դրուած ղում ա բներով կը Հ ո զա յին
\լ ր րեմնի տնտե՛սական աննպաստ պա յմ աննեբէն թագաւորին ծախքեբր ։ Այմմ այգ գ ումարնեբը կր
աղատելով , այմմ Հոս ալ նիւթական լ աւագ ո յն զանուին ն ո ր ա Հ ա ս տ ա տ Հ անր սւ պետ ութ եան Հ րա–
1920 Ն^յ– 2 8 . — Ա զ գ ե բ ո լ Դ ա շ ն ա կ ցՈՆթ1>,ւ՚մւ ։ԼՒ^ահ1՛ *^Ր ՚^էլ. հր գանուի : 0ատկասլէ ս Ա ան Փաւ– է/ասին տակ :
մ է կ մ ա ս ն ա խ ո ւ մ բ ը կ բ թ ե լ ա դ ր է 20.000.000 տ ո լ ա բ
գտնել անմիջապէս , զօր • Վյւանկէլի պարտոլած լոյի մեր Հայրենակիցներր կրցած են Լաւագոյն ^ ե լ կրատի անթելր Հա զոր դելով ազգ • ժ ո զո
բ ա ն ա կ ը ս պ ա ռ ա զ ի ն ե լ ո վ Ս՛. «կէմալի զ օ ր ք ի ն դ է մ
Ղէ՚ՐքեԸ Լահ^ Լ 1 որու շնորՀ իւ նաեւ աղգա յին վին Որոշումը , յայտաբարեց թէ ազգ • քայլերգն
կեանքն ալ մեծապէս օգտուած Էհ ալ պիտի փոխուի եւ պիտի յօրինուի նոր երգ մբ
ղրկելու եւ այսպէսՀայաստանը վւրկելոլ համար։ Մ եծաՀա բուստ Հա յրենա կից ի մ ը բա ց ա ռ ի կ որ աբտսւյայտէ ագատ ժոզովուբգին կամքը , եւ
1920 Նոյեմբեր 2 9 ի ն ամերիկեան թերթր կր նուիրատուութեամբ Հայ գաղութը յաջողած է սե ո շ թէ գտար արքայական եղանակ մր ։
ծանուցանէր թէ Ազգերոլ Գա շնա կց ութ եան րնգՀ - փական եկեղեցի մը ապաՀովել, որմէ վերջ պիտի Պաշտօնական յայտաբարութիւնը Հաղորդ ե–
ժ ոզովին մէկ շա ր թ ո լան աշխատ ան քէն վերջ , կառուցոլի նաեւ սեփական աղգա յին վար մա ր ան լով միապետութեան ջնջումբ եւ թագաւորին ղա–
Հ փոքր ազգեր ր կր սկսին կորսնցնել իրենց վյԼս~ մը : Ղ՝ պր ո ց ա շինութեան Հ ամար շուրջ յիսուն Հա Հ բնկէ ց ո ւթ իւն ր , կր շարունակէ • ձԱյս որոշման
աաՀութիւնը , վախնալով որ Ազգաժողովը կր զար տոլարի նախագիծ մր մշակուած է, որուն ումով, Համաձայն Ե՝ ուկոս լաւիո յ բոլոր ժ ս զո–
դառնայ գործիք մր Մեծ՛ Պետութեանց , յաոաք անխտիր մասնակից կ%ըԱան գազութի բոլոր ան վու րդներուն ազատօրէն յայանուած կամքին ,
քշելու. Համար իրենց սեփական շաՀերէֆ ։ դամներ բ , առանց կուսակցական եւ այլ տեսակէտ– ԱաՀմանադիբ մ ողով բ Գա շն ակռային մ ո զովին եւ
Բուն Հայոց պատմութիւնը չէ այս, ճակատա նե բու տա ր բեր ո ւթե ան , որովՀետեւ Հ առսւսււյ իԱ Ազդութեանց մ ողով ին միացեալ նիստին մէջ որո
գրական Լթ^անի մը մէ^ւ Բայց , ո՛՛րքան սլերճա– Ա մ ե ր ի կ ա յ ի ամէն. գաղոլթԹերէն. ա ւ ֊ ե լ ի Պ ր ա զ ի լ ի ո յ շեց , յանուն ժողովուրդին եւ երկու ժողովնե բոլ
իւօս են այս քանի մը դրուագները, բացատրելու մէջ է որ ուծացման վտանգը սպառնական է : Հա– տուած օրինական վճիռին Հիման վրայ . ֊ - հիողո–
Համար 25 տարի աոաքուան ողբերգութիւնը։ կառակ տա րէ ցն եր ու եւ ծնողներու ջանքերուն , վրզավաբ Գաշնակցային Ե ո ւկո ս լա լիան կր Հըո–
Պատկերազարդ խայտառակութեան այ նոր սերունդը գահավէժ ա ր ա գ ո ւ թ ե ա մ բ դէպի օ– չակուի ժողովուրդի Հանրապետութիւն ։ Տ այտ ու
րեգրութիւնր կրնաք լրացնել , երբ կարդաք յի տ ա ր ա ց ո ւ մ կ ՚ Օ թ ^ ա յ : Նոյնիսկ երիտասարդական րար ութ իւնր կ՚ըսէ թէ Բ"ԼՈՐ ժողովուրդն երր
սուն տարի առա^ուան անցուդարձը, յա^ո րդո վ ՚ կազմ ակե րպռւթ իւննե րը Հակառակ վերին Հ է՛ս~ միանալով մէկ պետութեան մէջ, պիտի վայելեն
Բան մը փսխուա՛՛ծ է այսօր, յիսուն կամ 25 կո լլո ւթե ան , ա յլեւս տեղական լե զուով կր խօսին Հաւասար իրաւունքներ ։ Մ առէ շալ Թիթօ կը մնայ
տարի Վերջը, երբ նորէն կ^արծաբծուի Հայկական ու կր զ րեն , որով կը կազմ են նաե ւ իրենց պաշ զ ա բ չապե տ : - * ^
Հարցը ւ տօնական ատ ենւսգր ութ իւննե օն ու– զե կո ւց ո լմն ե՜ Փեթբ թագաւորը անմիջապէս յայտարարու–
Տակաւին ո եւ է պետութիւն պաշտօնապէս րր : Թէեւ միւս կողմէ ա լս նո յն երիտասարդներն քԺիւն մր Հրատարակելով, բողոքեց տրուած որո
յանձնառութիւն մր ս տանձն ահ՜ չէ այս մասին : են, որ տարիներէ ի վեր Հա յ կա կան ձա յնա սփիւռի շումներուն գէմ ։ Օայտարարոլթիւնր ՐսԷ 1
Միայն քյ . Միութիւնն է որ, իբրեւ անմիջա միջոցս վ կը սատարեն Հայ երգն ու զրականու– « Գաշնակիցներու մեծ յաղթանակին անարժան
բռնակալութիւն
կան շաՀակից , կը էսրախուսէ շարժումը, զանա թի՚-նր տարածելու : մը կր աիրէ Եուկոս լաւիո յ մէջ՛
գան ձեւեր ուի ։ էք ւ մ իա յն Հ այ մ ո զո փո ւր դ ր ին քն է *Իիտակից ու ազգային ոգիով ու ոճացւսծ երի մ իաՀեծան ի շխ անութ իւն մը՝ խոտելի Եուկոսլա
որ արդարութիւն կը պաՀանջէ Հրապարակաւ հ տասարդական խմբակ մը1ւ ալ կեանք ու. շունչ ւիոյ ժողովուրդին բարոյական բարձրութեան եւ
ԱրտասաՀմանի թէ Հայաստանի մէ^Հ կուտայ Ա ան Փաւ լոյի Արմ * Երիտասարդաց Մէոլ՜ քրիստոնէական աւան դո ւթե անց Համ ար : Խիղճս
Բայց, մեր բարձրաձայն եւ քիչ մը ճոռոմա– թեան , որու շ ո ՚ ֊ ր ջ կեդբոնացած են շրջանի լաւա– կր սարսի երբ աչքի առջեւ կը բերեմ ժողովուրդին
.րան կանչերուն դիմաց իւոըՀ րգաւոը , չարաշուք գոյն երբ ,զօրավիգ Հանդիսանալով թէ Հայկա տառապանքներ ր * ժողովուրդ մր ենթարկուած ա
լռո՛ւթիւն մըն է ոբ կը աիրէ , միջազգային Հրա կան ձայնասփիւռին , թէ՛ երգ,չսւէսումբին եւ թէ նողորմ բռնութեան , զրկուած աղատութենէ ե,
պարակին վրայ։ Լռութիւն մը որ կը մատնէ ոչ "ւբիշ ամէն տեսակի ազգային, կրթական ձեււ– արզ արոէթենէծ եւն
միայն չկամութիւն կարգ մբ շրջանաէլնե բու մէջ, նարկներու յաջողութեան :
ատ յլեւ տեսակ մ ր զարմ անք ; Նոյն թափով ու եռանղով տարիներէ ի վեր կր րէն քալելով, Գաշնակցութիւնր Ամազոնի այս Հե
<ձ Մինչեւ Հիմա անկախութիւն կր պաՀան– շարունակէ մ եզո լա ջան զո րծ ունէ ո ւթե ամբկենզ ու ռաւոր ափերուն վյրայ շատ աւելիհ ըրած է%
ւ\էէք՛ Հիմա կլուզէք որ ի/. Միութեան սաՀմ ան նի գործ մր կատարել Հ . Կ . 1&աչը ՚. Ե*֊ այժմ որ Ոչ միայն զուտ կուսակցական , այլեւ կրթական ,
ներն ընդարձակուի՞՛ն , ի վնաս մեր շաՀեբուն • • «> է Հնարաւոբութիւններ ստեղծու ած են վեբաՀաս– մշակութային , ազդապաՀպանման Հապա եւ եկհ–
Անշուշտ ամէնքն ալ գիտեն , շատ լաւ գիտեն տւստելու խզուած կսւոլեբր , անկասկած Հա յուՀի– դեցւսշինսւթեան գործին մէջ թէ կուսակցութիւնր
թէ ի՛նչ է մեր ուզածը, ամ րո լիացնել ներկայ ներ ոլ այս Միութիւնն ալ իր կոչումին արմէքով եւ ի) է շրջանի րո լոր րն կ ե րն ե ր ր իրենց նիւ թ ա կան
Հայաստանը^ Համաձայն նախագ ա Հ Ուիլսընի չա իր բո լո ր մ իւս մ ա սն աճ ի ւղե ր ո ւ նմ ան շ ինարար եւ բարս քական զոՀաըերութեամբ օրինակելի Հան– ,
փաւոր իրաւարարութեան ; նոր գործուն է ութ եան ասպարէզ մը պիտի թեւա գիսացած են։ Ե1– ^"րՀԷ"– Համազգային տեսակէտ
Եւ սակայն , անգիտանալ կը ձեւացնեն ։ Ուրիշ կս իլէ ։ Մանաւանդ որ շրջանը նիւթապէս բարւո ներու գաղութ ը պաՀած են իր ազգային արժէքին
խօսքով, նորէն կր գտնուինք աշխարՀակա էու քած Ր1լաԼՈէէ) սպեղանի կրնայ ՐԱալ Հեռաւոր վ րա | : Ներղաշնակ ու Համ ե րա շխ Համ ագործա կ–
թեան տենչերու , քաղաքական եւ անտ ե ս ա կան Հայրենակիցնեբու կոտտացող վէրքերուն ։ ցութեամ բ Գաշնակցութիւնր սի բա յօժար ԸսԳ*
մրցակցութեանց աՀաւոր ցանցի մր աո9եւ։ Ւսչ– Հ* 8* Գաշնակցութիւնր , անցնող մամ տնակին աււաջ զա ցած է Ըռէոը Հանրօգո ւտձեոձյա րկնե բուն :
պէս 50 կամ 25 տարի առա9 ; Հեա պաՀ մր իսկ ղագրաՆ չէ գործելէ : Ոչ պետա– Համագործակցելով բոլոր ազգային, կրթա
* Եւ նորէն յաղթականներն են որ կր Հիւսեն կ ան ա ր դելքնե ր եւ ո չ ալ դմ թախտ արա ր մեր ի**կ կան, եկեղեցական կամ Հայրենակցական ուժերու
այգ ցանցը, Հակառակ երկու Մեծ պատերազմնե Հայրենակիցներու կոզմէ եղած ախուր չարախօ– Հեա, կարելի եղած է Համազգային լաւագոյն ճա–
րու ընթացքին Հռչակուած նշանախօսքեբուն : սութիւններ եւ ա/1 քսու ելոյթներ խոչընզ-ոտ մր կատ մր ստեղծել որու շնոբՀիւ Պրազիլիոյ գա*
եղան անոր երթին ; Ազգային կեանքի արաՀետնե– ղութր պիտի ապաՀովէ լաւագոյն ապագայ մը՛.
Շ
ՍՄԲԱՏ ԹՈՐԳՈՄԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
.8. 876. Տ8«
Ծ^^~^է^ս^-I5^օI֊^^^է~յ^^ : Տա. ա Տ Տ ձ Տ ա ԱպսսասԲթԱհդ դեպի ԹհԽաԱ
17, 8ատ Օ&ատտատ - ՐՃՏԱՏ (13՛)
Լոնտոն ի ի բան եան դեսպանատունը յայտա
ա յ 008. 15-70 - Շ. Շ. Ր. Ր-.ՈՏ 1678-63
րարութիւն մը Հրաաարակեց , Հետեւեալ բովան
ԱԺ՚եԵԳԻն— Տար. ՝50. 6աւքս. 400. Յաւ/ս. 200 ֆրա՛նք
դակս ւթե ա մբ. ԻւքորՀ րդա յին կա ռա վար ո ւթ ի ւն ը
Տաոտճւ 1 Օշօտահքշ 1945 Շ ա բ ա թ 1 Դ ե կ տ ե մ բ ե ր
պատասխանելով իրանեան կառավարութեան Հինգ
ծանուցազիբնեբուն կր մերմէ անոր առաջարկը
օգնական ղօրք ղրկելու Հիւսիսային ք՚բանի խռով–
• Տ Ա Ր Ի - 17* ձ ո ո ծ յ 8 ° 4472-Նոր շրջան թիւ. 2 0 1 Խմբագիր՛ Շ • ՄԻՍԱ^ԵԱ՚ե ԳՒն՛ 3 Ֆր– եալ շրջաններ ր (Աւորպատա կան) - միեւնոյն ատեն
կը սպառնայ որ եթէ օգնական զօրք ճամբայ ելլէ
դէպի այդ շրջանները, խորՀրդային կառավա բու
ՆԱՄԱԿՆԵՐ ՀԱՐԱԻ • ԱՄԵՐԻԿԱ8ԷՆ թի ւնը պ իա ի աւելց նէ իր պա Հա կա ղօ բքը Ատ ր պ ա–
ՄԵՐ ԽՕՍք՝Ը ա ական ի մէջ՛.
Աֆգլէոյ արտաքին գործերոլ նախարարու
ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ ՀԱՑՈ8 Պբազխհո) գաղութը թեան շրջանակնեըուն մէջ ալ կը Հաստատեն թէ
օ 1մ * Միութիւնը որոշած է աւելցնել իր ումեբբ է՛
Որքան զարմանալի ըլլայ, սակայն եւ այնպէս րանի գրռււեալ շրջանին մէջ, եթէ իրանեան ղօրքր
« Նրւ Եորք Հէրրլտ » կր շարունակէ ամէն օր իրողութիւնը ա յն է , որ ամբոդջ պատերազմի տե յառաջ խաղա յ :
արտատպել 25 եւ. 50 տարէ առաշ^ Հրատարակած֊ ւողութեան րնթացքին Պ րաղիլիո յ Աան-Փալլո յի Իրանեան կառավարութեան վերջին զեկոյց ին
քաղաքական կարեւոր գէպքերր , օրր օրէն։ Հա յ գաղութը կտրուեցաւ ոչ մ իա յն Հ եռաւոր գա Համաձայն , ապսաամ բնե բու փոքր խումբ մը Ռաշ–
ՎերչՀին թ իլերուն մէ^^ ամէն օր արձանագրու ղութն եր էն , այլ նոյնիսկ մօտաւոբ Հարաւային տի վրայ կր քալէ Հ\$մղոն Հեռու Կասպից ծովէն) ։
թիւն .մր Հայկական Հարցի մասինդ 25 կամ 50 Ամերիկայի շրջաններէն : Զեկոյցը կ՛աւելցնէ թէ ապսաամբները դէպի Հիւ–
տարի ա՜ո՚լ1 չ : *9 ետ ական դրաքննութիւն ր եւ այլ պարտադիր սիս - արեւելք դարձած են, էի ո խան ակ շարունա
Արձանագրենք մենք ալ , մեր կարգին։ ֆբրե՜ւ օրէնքները այնքան խիստ էին , որ անկարելի կելու իրենց յառաջիւաղաց ութիւնր գէպի ՚Լաղ–
պիտանի գիտելիք անոնց Համար որ շուա կր մոռ եղաւ անմ իջական Հաղորդակցութիւն մր ա յս ուին ։ կր նշանակէ թէ Հ իւս իս-ա րեւմ տեան երրորդ
նան երէկոլան պււյտմութիւնր , կամ աղու մր պէս փոքր սակայն կենսունակ կեդրոնին Հետ, ուր շրջան մըն ալ պիտի մատնուի խռովութեանց ։
կ ո գե լ ո ր ու ին անն շան գէպքերէ : բուռ մը Հայոլթիւն յարատեւոլթեամբ կր շարու Իրանի կառավարական գինուորները կը շա
Նախ՝ 25 աարի սասյ$ պաաաՀահ՝ դէպքեր • նակէ վաււ. պաՀել Հայրենասիրութեան ոգին ու րունակեն զօրացնել մայրաքաղաքին պա շւոպան ո լ–
1920 Նոյեմբեր 24.— Ի բ ր ե ւ ա ռ ա ջ ի ն վ ա ր ձ Ազ– Հ այրեն ի ազատագրութեան ղազավւա րը : թիւնր։ Ո*֊րիշ զօրամասեր ալ ճամբայ ելած են
գերու Դաշնակցոլյ» եան հեղինակութեան, Ռրնէ
Վիվիանի, Ֆրանււայի ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց ի չ ը , պահսւն– Նամակային կամ թղթատարական ա յ լ ար գէպի Հէսսէս> ՐայՅ Հ^ն կրնար յա ո աջանա լ , Ո*ու–
յհց անմիջապէս գործի ձեո֊նարկհլ , դադրհցնեբււ
հ ա մ ա ր ՝ք՝էմա,լականնհրոլ ե ւ Հ ա յ ե ր ո ւ մ ի ջ ե ւ ծքս– գելքներէ ետք, Պրաղիլիոյ Հայոլթիւնր զրկուեցաւ սիոյ բռնած դիրքին պատճառով ւՕրէ օր կը սպաս
գ ա ծ ր շԱամ-աթ իւ ններբ : Ա– 1)ալֆըր ( Ա ն գ լ ի ո յ
ներկայացուցիչը) աււաբկեց թ է Ազգաժողովին նաեւ մ ամուլէն, որով տաբ^քեեր շարունակ անկա ուի կառավարական զօրքի ե ապսաամ բնելաւ
ուխտը չի տրամադրեր զբաղիլ Հայաստանով , «որ
պետութիւն մըչէ» : րելի եղաւ Հայ թերթ մը ղրկել, իսկ Պուէնոս Այ ընդՀ արման , ԹէՀբանի առջեւ։
րէ ս Հրատարակուող ՀձԱրմ ենիա՝ֆ ի մ ուտքր արգիլ Թ աւր ի զէն կբ Հեռագրեն թէ ձեռնարկուած է
ուեցաւ ըսլոր օտար թերթերոլ Հետ : Աղդ՛ խորՀուբդ մը կազմելու, Հովանաւորու–
Կր մնար միայն ան Հ ա տ ա կան երթեւեկը, որու թեամբ Հգեմո կրտածներու ;
1920 Նոյ. 2 5 . – ՛նկատելով ո ր Մ ե ծ ն իրիտա– շնոբՀիւ երբեմն կաբելի կ՝ ըլլար ի բազե կ մնալ եուկաղաւիա ռաԱւ՚ապնտութիւԱ
նիա չ ո ւ զ ե ր ո բ ե ւ է ծ ե ւ ո վ սանչնալ փ է մ ա ՚ լ փա
շան, թ ո ւ ր ք ազգայնականներուն առաջնորդը, նո յն շրջանի աղգա յին եւ կրթական դործունէու–
շատ քիչ հաւանականութիւն կայ որ Հայաստան
օգնութիւն ստանայ Ազգհբու Դաշնակցութենէն : թեան : Եուկոսլաւիոյ Ազգ– մողովը Հանդիսաւորս/–
Հայկական հարցը երեւան կբ հանէ ֆրանսական
եւ անգլիական մրցակցութիւնը Ազգաժոզօւվին Հիմա է , որ բարենպաստ պայմաններ կր վեբ– պ էս Հանբապ ե տ ո ւթիւն Հռչակեց նոյեմբեր 29ին ,
տիրապետութեան համար :
ստեղծուին յիշեալ շրջանի Հայութեան Համար , եւ գաՀբնկէց ընելով 2,2, տարեկան թագաւորը որ
կարելի է կապ պաՀել ոչ մ իա յն մ օտաւո ր Արման– Լքւնտոն կբ գտնուի երկար ատ են է ի վեր ։ Տրուած
թիսի , Ուրուկույլլյի եւ Մ էացեալ (յաՀ անգնե բու , որոշմ ան Համ աձա յն , արքա յական գերդաստանր
այ^ել անգբովկիանեսւն երկիրներու Հետ ; կր կորսնցնէ ամէն իրաւունք։ Ուրեմն վերջապէս
1920 Նոյ– 27.— Ր–ռ(աւած բ լ լ ա լ ո վ Ֆ ր ա ն ս ա յ ի Հակառակ վեբոյիշեալ պարտազրիչ պայման քԳ՚ջուած՛ կ^ըլլայ միապետութիւնը Տ Թագաւորը որ
եւ Անգլիոյ հակամարտ շահերուն միջեւ, Ազգերոլ ղաղութբ գնաՀաւոելի
Դաշնակցութիւնը նախագահ Ուիլսընի կը դիմէ, ներ ան , Պրաղիլիոյ Հայ եւէ իմ ո գա կ պիտի շս ա ան ա յ : Մինչեւ Հիմա Լոնաո–
ո բ պ է ս զ ի Հ ա յ ա ս տ ա ն ը փրկէ Մ^ւսթաֆտ. փ է մ ա լ ի
թուրք ազգայնական ուժերուն կործանումէն։ գործեր կատարած է: նի մ էջ ի պաՀ դրուած ղում ա բներով կը Հ ո զա յին
\լ ր րեմնի տնտե՛սական աննպաստ պա յմ աննեբէն թագաւորին ծախքեբր ։ Այմմ այգ գ ումարնեբը կր
աղատելով , այմմ Հոս ալ նիւթական լ աւագ ո յն զանուին ն ո ր ա Հ ա ս տ ա տ Հ անր սւ պետ ութ եան Հ րա–
1920 Ն^յ– 2 8 . — Ա զ գ ե բ ո լ Դ ա շ ն ա կ ցՈՆթ1>,ւ՚մւ ։ԼՒ^ահ1՛ *^Ր ՚^էլ. հր գանուի : 0ատկասլէ ս Ա ան Փաւ– է/ասին տակ :
մ է կ մ ա ս ն ա խ ո ւ մ բ ը կ բ թ ե լ ա դ ր է 20.000.000 տ ո լ ա բ
գտնել անմիջապէս , զօր • Վյւանկէլի պարտոլած լոյի մեր Հայրենակիցներր կրցած են Լաւագոյն ^ ե լ կրատի անթելր Հա զոր դելով ազգ • ժ ո զո
բ ա ն ա կ ը ս պ ա ռ ա զ ի ն ե լ ո վ Ս՛. «կէմալի զ օ ր ք ի ն դ է մ
Ղէ՚ՐքեԸ Լահ^ Լ 1 որու շնորՀ իւ նաեւ աղգա յին վին Որոշումը , յայտաբարեց թէ ազգ • քայլերգն
կեանքն ալ մեծապէս օգտուած Էհ ալ պիտի փոխուի եւ պիտի յօրինուի նոր երգ մբ
ղրկելու եւ այսպէսՀայաստանը վւրկելոլ համար։ Մ եծաՀա բուստ Հա յրենա կից ի մ ը բա ց ա ռ ի կ որ աբտսւյայտէ ագատ ժոզովուբգին կամքը , եւ
1920 Նոյեմբեր 2 9 ի ն ամերիկեան թերթր կր նուիրատուութեամբ Հայ գաղութը յաջողած է սե ո շ թէ գտար արքայական եղանակ մր ։
ծանուցանէր թէ Ազգերոլ Գա շնա կց ութ եան րնգՀ - փական եկեղեցի մը ապաՀովել, որմէ վերջ պիտի Պաշտօնական յայտաբարութիւնը Հաղորդ ե–
ժ ոզովին մէկ շա ր թ ո լան աշխատ ան քէն վերջ , կառուցոլի նաեւ սեփական աղգա յին վար մա ր ան լով միապետութեան ջնջումբ եւ թագաւորին ղա–
Հ փոքր ազգեր ր կր սկսին կորսնցնել իրենց վյԼս~ մը : Ղ՝ պր ո ց ա շինութեան Հ ամար շուրջ յիսուն Հա Հ բնկէ ց ո ւթ իւն ր , կր շարունակէ • ձԱյս որոշման
աաՀութիւնը , վախնալով որ Ազգաժողովը կր զար տոլարի նախագիծ մր մշակուած է, որուն ումով, Համաձայն Ե՝ ուկոս լաւիո յ բոլոր ժ ս զո–
դառնայ գործիք մր Մեծ՛ Պետութեանց , յաոաք անխտիր մասնակից կ%ըԱան գազութի բոլոր ան վու րդներուն ազատօրէն յայանուած կամքին ,
քշելու. Համար իրենց սեփական շաՀերէֆ ։ դամներ բ , առանց կուսակցական եւ այլ տեսակէտ– ԱաՀմանադիբ մ ողով բ Գա շն ակռային մ ո զովին եւ
Բուն Հայոց պատմութիւնը չէ այս, ճակատա նե բու տա ր բեր ո ւթե ան , որովՀետեւ Հ առսւսււյ իԱ Ազդութեանց մ ողով ին միացեալ նիստին մէջ որո
գրական Լթ^անի մը մէ^ւ Բայց , ո՛՛րքան սլերճա– Ա մ ե ր ի կ ա յ ի ամէն. գաղոլթԹերէն. ա ւ ֊ ե լ ի Պ ր ա զ ի լ ի ո յ շեց , յանուն ժողովուրդին եւ երկու ժողովնե բոլ
իւօս են այս քանի մը դրուագները, բացատրելու մէջ է որ ուծացման վտանգը սպառնական է : Հա– տուած օրինական վճիռին Հիման վրայ . ֊ - հիողո–
Համար 25 տարի աոաքուան ողբերգութիւնը։ կառակ տա րէ ցն եր ու եւ ծնողներու ջանքերուն , վրզավաբ Գաշնակցային Ե ո ւկո ս լա լիան կր Հըո–
Պատկերազարդ խայտառակութեան այ նոր սերունդը գահավէժ ա ր ա գ ո ւ թ ե ա մ բ դէպի օ– չակուի ժողովուրդի Հանրապետութիւն ։ Տ այտ ու
րեգրութիւնր կրնաք լրացնել , երբ կարդաք յի տ ա ր ա ց ո ւ մ կ ՚ Օ թ ^ ա յ : Նոյնիսկ երիտասարդական րար ութ իւնր կ՚ըսէ թէ Բ"ԼՈՐ ժողովուրդն երր
սուն տարի առա^ուան անցուդարձը, յա^ո րդո վ ՚ կազմ ակե րպռւթ իւննե րը Հակառակ վերին Հ է՛ս~ միանալով մէկ պետութեան մէջ, պիտի վայելեն
Բան մը փսխուա՛՛ծ է այսօր, յիսուն կամ 25 կո լլո ւթե ան , ա յլեւս տեղական լե զուով կր խօսին Հաւասար իրաւունքներ ։ Մ առէ շալ Թիթօ կը մնայ
տարի Վերջը, երբ նորէն կ^արծաբծուի Հայկական ու կր զ րեն , որով կը կազմ են նաե ւ իրենց պաշ զ ա բ չապե տ : - * ^
Հարցը ւ տօնական ատ ենւսգր ութ իւննե օն ու– զե կո ւց ո լմն ե՜ Փեթբ թագաւորը անմիջապէս յայտարարու–
Տակաւին ո եւ է պետութիւն պաշտօնապէս րր : Թէեւ միւս կողմէ ա լս նո յն երիտասարդներն քԺիւն մր Հրատարակելով, բողոքեց տրուած որո
յանձնառութիւն մր ս տանձն ահ՜ չէ այս մասին : են, որ տարիներէ ի վեր Հա յ կա կան ձա յնա սփիւռի շումներուն գէմ ։ Օայտարարոլթիւնր ՐսԷ 1
Միայն քյ . Միութիւնն է որ, իբրեւ անմիջա միջոցս վ կը սատարեն Հայ երգն ու զրականու– « Գաշնակիցներու մեծ յաղթանակին անարժան
բռնակալութիւն
կան շաՀակից , կը էսրախուսէ շարժումը, զանա թի՚-նր տարածելու : մը կր աիրէ Եուկոս լաւիո յ մէջ՛
գան ձեւեր ուի ։ էք ւ մ իա յն Հ այ մ ո զո փո ւր դ ր ին քն է *Իիտակից ու ազգային ոգիով ու ոճացւսծ երի մ իաՀեծան ի շխ անութ իւն մը՝ խոտելի Եուկոսլա
որ արդարութիւն կը պաՀանջէ Հրապարակաւ հ տասարդական խմբակ մը1ւ ալ կեանք ու. շունչ ւիոյ ժողովուրդին բարոյական բարձրութեան եւ
ԱրտասաՀմանի թէ Հայաստանի մէ^Հ կուտայ Ա ան Փաւ լոյի Արմ * Երիտասարդաց Մէոլ՜ քրիստոնէական աւան դո ւթե անց Համ ար : Խիղճս
Բայց, մեր բարձրաձայն եւ քիչ մը ճոռոմա– թեան , որու շ ո ՚ ֊ ր ջ կեդբոնացած են շրջանի լաւա– կր սարսի երբ աչքի առջեւ կը բերեմ ժողովուրդին
.րան կանչերուն դիմաց իւոըՀ րգաւոը , չարաշուք գոյն երբ ,զօրավիգ Հանդիսանալով թէ Հայկա տառապանքներ ր * ժողովուրդ մր ենթարկուած ա
լռո՛ւթիւն մըն է ոբ կը աիրէ , միջազգային Հրա կան ձայնասփիւռին , թէ՛ երգ,չսւէսումբին եւ թէ նողորմ բռնութեան , զրկուած աղատութենէ ե,
պարակին վրայ։ Լռութիւն մը որ կը մատնէ ոչ "ւբիշ ամէն տեսակի ազգային, կրթական ձեււ– արզ արոէթենէծ եւն
միայն չկամութիւն կարգ մբ շրջանաէլնե բու մէջ, նարկներու յաջողութեան :
ատ յլեւ տեսակ մ ր զարմ անք ; Նոյն թափով ու եռանղով տարիներէ ի վեր կր րէն քալելով, Գաշնակցութիւնր Ամազոնի այս Հե
<ձ Մինչեւ Հիմա անկախութիւն կր պաՀան– շարունակէ մ եզո լա ջան զո րծ ունէ ո ւթե ամբկենզ ու ռաւոր ափերուն վյրայ շատ աւելիհ ըրած է%
ւ\էէք՛ Հիմա կլուզէք որ ի/. Միութեան սաՀմ ան նի գործ մր կատարել Հ . Կ . 1&աչը ՚. Ե*֊ այժմ որ Ոչ միայն զուտ կուսակցական , այլեւ կրթական ,
ներն ընդարձակուի՞՛ն , ի վնաս մեր շաՀեբուն • • «> է Հնարաւոբութիւններ ստեղծու ած են վեբաՀաս– մշակութային , ազդապաՀպանման Հապա եւ եկհ–
Անշուշտ ամէնքն ալ գիտեն , շատ լաւ գիտեն տւստելու խզուած կսւոլեբր , անկասկած Հա յուՀի– դեցւսշինսւթեան գործին մէջ թէ կուսակցութիւնր
թէ ի՛նչ է մեր ուզածը, ամ րո լիացնել ներկայ ներ ոլ այս Միութիւնն ալ իր կոչումին արմէքով եւ ի) է շրջանի րո լոր րն կ ե րն ե ր ր իրենց նիւ թ ա կան
Հայաստանը^ Համաձայն նախագ ա Հ Ուիլսընի չա իր բո լո ր մ իւս մ ա սն աճ ի ւղե ր ո ւ նմ ան շ ինարար եւ բարս քական զոՀաըերութեամբ օրինակելի Հան– ,
փաւոր իրաւարարութեան ; նոր գործուն է ութ եան ասպարէզ մը պիտի թեւա գիսացած են։ Ե1– ^"րՀԷ"– Համազգային տեսակէտ
Եւ սակայն , անգիտանալ կը ձեւացնեն ։ Ուրիշ կս իլէ ։ Մանաւանդ որ շրջանը նիւթապէս բարւո ներու գաղութ ը պաՀած են իր ազգային արժէքին
խօսքով, նորէն կր գտնուինք աշխարՀակա էու քած Ր1լաԼՈէէ) սպեղանի կրնայ ՐԱալ Հեռաւոր վ րա | : Ներղաշնակ ու Համ ե րա շխ Համ ագործա կ–
թեան տենչերու , քաղաքական եւ անտ ե ս ա կան Հայրենակիցնեբու կոտտացող վէրքերուն ։ ցութեամ բ Գաշնակցութիւնր սի բա յօժար ԸսԳ*
մրցակցութեանց աՀաւոր ցանցի մր աո9եւ։ Ւսչ– Հ* 8* Գաշնակցութիւնր , անցնող մամ տնակին աււաջ զա ցած է Ըռէոը Հանրօգո ւտձեոձյա րկնե բուն :
պէս 50 կամ 25 տարի առա9 ; Հեա պաՀ մր իսկ ղագրաՆ չէ գործելէ : Ոչ պետա– Համագործակցելով բոլոր ազգային, կրթա
* Եւ նորէն յաղթականներն են որ կր Հիւսեն կ ան ա ր դելքնե ր եւ ո չ ալ դմ թախտ արա ր մեր ի**կ կան, եկեղեցական կամ Հայրենակցական ուժերու
այգ ցանցը, Հակառակ երկու Մեծ պատերազմնե Հայրենակիցներու կոզմէ եղած ախուր չարախօ– Հեա, կարելի եղած է Համազգային լաւագոյն ճա–
րու ընթացքին Հռչակուած նշանախօսքեբուն : սութիւններ եւ ա/1 քսու ելոյթներ խոչընզ-ոտ մր կատ մր ստեղծել որու շնոբՀիւ Պրազիլիոյ գա*
եղան անոր երթին ; Ազգային կեանքի արաՀետնե– ղութր պիտի ապաՀովէ լաւագոյն ապագայ մը՛.
Շ
ՍՄԲԱՏ ԹՈՐԳՈՄԵԱՆ
Fonds A.R.A.M