Page 144 - ARM_19-1945_03

4 6 ԱՌԱՋ

Ազատութեան ռամայ՛ որ սկիգբէս Ի Վեր ուզած է թօթափել օտարին ԹՐՔԱՀԱՅ ԳԱՏԻՆ
Հերոսներ
լուծը , օտարի շղթան ։ Ան Հազարաւոր

օ ունեցած է ժողովուրդի ծոցէն, անոր տառա - ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ

Որքա՛՛ն չքնաղ ել գէ*–թէչ է րառր եւ սիրելի պան քոէԻր մ կր տ ո ւած ու խմ որուած , քաքեր որոնք

ու պաշտելի ամէնուս : զգալով լուծին ծան ր ո ւթ ի ւն ը ու դառնութիւնը ,

Ամէն անհատի , ամէն ընտանիքի ու ազգի մէք զոՀած են իրենց կանանչ սւբեւը , իրենց կարիճ ՄԱՐՍԷ8Լ , 9 Սեպտ Այս աո տոլ ժամը

փնտռուած ու գնահատելի , ըայց եւ այնքան սուղ կեանքերը ի սպաս ազատագրութեան : 9.45ին , &<^^ սինէ մ ա յին մ էք տեղի ունեցաւ Հ րա–

եւ գժուար , երր կը փորձեն ձեռք բերել : Ա եր ժողովուրդը գարերով մ արտնչեր է , մի– պաբակային ժողով մբ ուր խօսեցան Հայաստանէն

Ո՞Վ չոլ"եը իր տան մէք, իր եբգիքին տակ , այն իր արդար իրաւունքներուն ու պաՀանքին Հա­ վերադարձող պատուիրակները : Առա քին բանախօ­

իր գործին մ էք, նո յնիսկ իր կենակցութեան մ էք մար , բողոքեր , րնդվղեր եւ յաճախ բռունցք է սը , Պ . Աս ատ ուր եան , թուանշաններով ներկա յա–

րլլալ ինքնիշխան , առանց արտաքին մ ի քամ տու - բարձրացուցեր : ցուց մեր Հա յրենիքի ՚իերելքբ տնտեսական , մ շա–

թեան ։ վարդանանց մեծ պատերազմէն ի վեր, ուր կո ւթ ա յին եւ այլ մ արզեր ուն մ էք՝ փեբքին 25 տա­

Առատութեան "էրը ընածին է մարգուս մէք եւ կրօն ի ազատ ագրո ւթեան Հ արցին Հետ անբաժան րիներուն ընթացքին : Երկրորդ բանախօսը , Պ *

կը սկսի օրորոցէն : Երր երեխա յէ* կարծես կը ազգա յին գո յութեն Հարցն էր վտանգուած , մ ի շտ Մ ալում եան խօսեցաւ մ ասնաւոբա բա բ Հայաստա–

ղգա յ թէ իր ծնողքին յանգիմ անութ իւն ր ծանր կու պայքարի մէք է եղած Հայ ժողովուրդը։ նի մարզական կեանքի մասին , թուելով խրախու­

գայ եւ ՀետզՀետէ աճելով իր մէք, իրեն Հետ, երր Պայքա՜ր , շարունակ պայքա՜ր , ըլլայ գրչով սիչ օրինակներ։ Երրորդ բանախօսն էր Պ* Լ*֊Ջոբ–

քիչ մ ըն ալ մեծնա յ, կարծես ըեռ մը կ ՝ ր լ լ ա յ իրեն թէ լեզ ո ւ ով , խաչով ու զէնքով , երբեմն յաղթող , մ իսեան , ոբ պատմ ելով իր տ պա ւո ր ո ւթ ի ւնն ե բ ը

մ եծերուն Հ ս կո զո ւթ ի ւն ը ու օր առաք կ՛ուզէ ա - երբեմն պա ր տ ո լած , բա յց մ ի շտ պա ան է շին վրա յ , Հա յա սա ան էն , ըսաւ թէ Հա յը աշխաբՀ ի ամ էն էն

զատ ի լ ու Հեռանալ , դառնա լ ինքնագլուխ ** * իր պատիւովը ու փառքով % շինարար տարբերէն մէկն է : Վկայ այն մեծ ւա–

Եթէ այդպէս է պաՀանքքր ներքին կ ար զ ո ւ — Ա յսպէս խ ո շա ան գո ւած ու չարչարուած Հա " ռաքդիմ ո ւթ ի ւնն ե ր ը որոնք կատարուած են մեր

սար ք ին մէք, ո^ւր կր մնայ ազզերու, ժողովուրդ­ յաստանն իր արի զաւակներով անգամ մ բ եւս ի յ՜­ երկրին մէք , կեանքի բոլոր ասպարէզն եր ուն վը~–

ներու կեանքին մէք, ուր երր ազատութիւնր կր նա լ ո ւ/ նոր ժամանակի երկու պատերազմներու բայ ։ Ապա ծանրանալով Հայկ * Ղ՛ատին վրայ ,

կապա ուի , ծայր կո ւ ւո ան եւ վէճ եւ կռիւ : Ազա­ մէք, այսօր ամենայն իրաւամբ կբ սպասէ իր այն– շեշտեց անոր արգար րն ո յթ ր եւ գրական լուծում

տութեան յարգը այն ատեն կը գիտնանք , երր կը քան զոՀողոլթեանց արգար Հատուցու. մին, ըսելով մը տալու անհրաժեշտութիւնը։ Առանց Հա յաս –՛

գտնուինք օտարի ձեռքի , օտարի լուծին տակ * թէ աշխաբՀ ի ազատութեան Համար ինկանք, ա - տանի Հողերու բնդտրձակման , արտասահմանի

Ե^նչպէս կ՚ուզէք որ աշխարՀի մէք խաղազոլ - զատութեան Համար կ՛ուզենք ապրիլ ։ Տաճ կահ ա յութեան մնացորդները դա տա պար -

թիւն ըլլա յ , Հաշտութիւն ըլլա յ , երր մէկ ազդր Ալ կր բաւէ որքան ուրիշներ օրօրեց ին մ եղ ել տուած են կորսուելու յ Որով* ամէնէն շատ , ար­

կ՛ուզէ ճնշել միւսին վրայ , ոտքի տակ առնել անոր քնացուցին , խաբեցին եւ մեր արիւնով ապրեցան ատ սաՀ մ անի Հա յերն են ո ր պիտի արծարծեն ել

իրաւունքները , մէկ բառով ստրուկ ու զերի , ու վայելեցին : Այժմ թողէք որ մենք ալ ազատ տէր կան գնին իրենց ՚եատին՝ մէկ սիրտ , մէկ Հո­

միշտ իրեն ենթակայ, Հարկատու ու Հնազանդ շունչ քաշենք , մեր Հայրենիքին արեւուն տակ , գի , պիտի ձգտին զայն իրականացնելու : Այս տե­

պաՀ ել ։ ծառայելով մարդկութեան եւ ազատութեան ։ սակէտը արժանացաւ բո լո ր ին Հ աւան ո ւթեան :

Հայ ժողովուրդը մէկն է եդած այն աղդերէն, ՄԷՆ-ՍԷ Հա յկ * Ղ՛ատի Ա արսէ յլի Տ անձն ա խ ո ւմ րին

կոզմէ խօսք աբուեցաւ Պ՛ 1/, • ԱաՀաթճեանի որ

քանի մբ բառով տեղեկութիւն տուաւ իրենց կա -

նորղնեբու եւ մասնագէտներու աշխատանքի ար - Հարուածով ։ Նախ մ տածեցի սուրս գործածել , տարած աշխատանքևեբու մասին, իր կարգին,

գիւնքին հ (Iետոյ նորէն Լոնտոն պիտի գան , ՚իեբք– բայց նախբնտբեցի ատրճանակը , վախնալով որ կը շե շտե լով Հ ամ ե ր ա շխ ո ւթ ե ան ե լ միա կա մ գո րծե լու

նա կան խո բՀ ր դա կց ո ւթ ի ւնն ե ր կատարէ լու եւ որո­ Վրիպիմ եւ ոզք կը մնամ» * անՀ բ աժ ե շտ ո ւթ ի ւն ը –; Ապա , Հ . Ա * Ա • քար -

շումներ տալու Համար։ ԱյնուՀետեւ ՀետզՀետէ Զ°ր ՚ Թ%ոժօ ճափոն ական բանա կին մ էք ծանօթ տոլզաբբ ՚$ • Թ • Խ ա չի կե ան կա ր գա ց Հա յ ա ս տ ան ի

պիտի յա յանու ին Հ ա շտ ո ւթե ան զանազան դա շնա - էր իբրեւ «Ածելի» , իր կտրուկ որոշումներուն եւ վերելքին եւ Հայկ . ՛հատին վերաբերող բանաձեւ

գի րնե ր ը ։ Օրակարգի կնճռոտ խնդիրներ ուն մէք վճռական կարգագրութեանց Համար։ մը ոբ նեըկաներոլ Հաւանութեան արժանացաւ եր­

կը գտնուին նաեւ ււռՆմանականը , պոլլկարականը ճափոնի ամերիկեան բանակին սպարապե­ կար ծավէերով։ Մէք րնգ մէք, եղան երգ եւ ար–

եւ յունականը : տութիւնը Հրամ անտգրով մ ը կ արդ իթ, զինուոր - տասանութիւննե ր , եւ, օրուան նախադաՀը Պ*

ՏԱՐՏԱՆԷԼԻ ԹՆՃՈՒԿԸ ներուն մտերմանալ ճափոնցիներուն Հետ , կայս * Կ • ՝ք՝ իւրէճեան քանի մ ր խօսքով փակեց ժողովը ;
Ամերիկեան աղը իւր է կը
պիտի ղրաղի Հ աւասաեն թէ ժողո­ պալատը կամ որ եւ է մեՀեան մտնել, մասնաւոր Թղթակից
վը Հաւանաբար Եւրոսլայի ուտեստի ,
տուներ , բազնիքեեբ կամ զբօսարաններ այւլելել ; ԷԱՆԱ Է՛Յ Աեպտ Աեպտեմբեր Հին Ազդ–
։ , Հրապարակային ժողովի
ածուխի , փո խագբութ՛եան խնդի րնե ր ո վ , ինչպէս Ան ս աս տ ո զն ե ր բ խստիւ պիտի պատմուին Ա իութեան մասնաճիւզր

ել քուրի ճամբաները մ իքազղա յեացնե լու Հարցով։ ՝^ՀԼ ճափոնի պողպատի րնկե րակցո ւթեան ան­մը Հրաւիրած էր գաղութը որ կբ բաղկանայ\ 26

Ան դաբայէն անգլ* գործակալութեան Հասած դամն Լ ր ր արտօնութիւն խնդրեց ին տարեկան առ բետան իքէ ։ Այո առթիւ Հ բաւի րուած էին Լիոնի

Հեռագրի մը Համաձայն , նախագահ Թ ր Ո լ մ ը ն նուաղն 3 մ իլիոն թոն պո զպատ արտագրելու , ոբ­ Հյրք* Վարչութեսն անդամ Պ* Ա * Պաղտասարեան՚.

Թուրքիոյ արտաքին նախարարութեան հաղորդած պէսղի գոնէ եր կու մ իլիոն րանուո բներ կա ր են ան է լ Տապանեան՝ Կք՚րնոպլէն ; Առաքվլնը գեգեցկօ -

է իր ծրագիրը , Տարտանէլի միջազգայնացման գործ գտնել ։ բէն բացատրեց մեր Ղ՛ատին Հանգամանքը եւ յա յ –

մաս՛ին : Այս խնդիրն ալ ծանրակշիռ Հանգամանք ձերբակալուեցան զոր • Թ՝ոժո յի գաՀ լիճ ին տ արարեց .

ունի, քանի որ Ա ոսկուա կբ ճնշէ Թուրքիոյ վր՚"՝յ , բոլոր անգամները եւ 28 երեւելիներ , իբրեւ պա­ —- « Մ ենք չեն ք մ ուրար , այլ կը պաՀ ան ք ենք
, 11|՚
վերաքննելու Համար Նեղուցներու պայմանագի­ տերազմի ոճրագործ X քաղաքակիրթ աշխաբՀ էն , որոնք կռուեցան ազզե­

րը* Նոյն Հեռագրին Համաձայն , Մ * ՆաՀանգներու րու ազատագրման Համար , մեր ազգին դարերէ ի
պաՀանքենք
նախագաՀ ին օ^րադիրբ Հլա լ ա պա ւո ր ո ւթ ի ւն զոր - ՛ԲԱՆԻ ՄԸ ՏՈ՛ԼՈՎ վեր թափած արեան գինբ , մ ենք կբ

ծած է» Թուրքիոյ պաշտօնական շբքանակներուն ււ շ թէ կարսն ու ԱրտաՀանը, որոնք կբ նկատենք

մէք։ Ան գլի ա պաշտօնապէս բան մը յ այ ան ած չէ ՆԱԽԱՐԱՐԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ՛Ը նկատի աոնե - ^^՚ՐՐ^ ա յ Լ նախագաՀ Ո՚-իլսրնի գծած Հայաստանը
են մեծ պե -
ա յ դ ծրագրի մասին , բայց կբ Հ աւասաեն թէ կա­ լով ձախակողմեան Հ ո ս ան քներ ու յուշագի ր բ , ո - զոր Հանդիսաւոր կերպով ճանչցած
րագաբձուցած
ռավարութիւնը ընգՀանըսւպէս Համաձայն է Եվրո­ րոշեզ քննա թիւնբ շարունակել վազը , ուրբաթ ։ տ ութ իւննե րբ եւ որ Թո՛ր քր չէ վե

պայի քուրի ճ ա մ բ ան ե բ բ մ իք ազգա յնացնե լու գա — Հաւանական է որ կարգ մր բարեփոխումներ կտ­ մինչեւ այսօր» :

զ ա ւի ա լ։ ի ն ; աւս բուին ընտրական շրք աններու բաշխում ին մէք , (յերկանեբբ խանդավառութետմբ եւ վճռա

Պաշտօնական զեկոյցին Համաձայն, Հինդ յաւե • է։ լա ծ ական սւթոոնե բ տրամադրելով Հոծ կանութեամբ խոստացան տանիլ ամէն զո Հ ո զ ո ւ -

նախարար ներ ու խո բՀուրգին պաշտօնն կ Չշարու­ բնակցութեանց ։ Տուշսւդիրր կբ գանգատէ ր թէ թիւն եւ աշխատանք , Համերաշխ եւ եզբայրօբէն ,

նակել անՀ րաժեշտ նախապատրաստական աշխա - կառավարութեան ծրագրով գիլԳացիները կ՝ոգ - ո րպէ սղի մ եր դա բալո ր երազն իբա կան անա յ եւ

տանքր խազա զութ եան շրքանի կարգագրութեանց աուին ի վնաս քաղաքացիներուն։ մեր անքատ Հայրենիքները միանան։

Համ ար եւ. քննել աքն բոլոր նիւթ երր ոբ կրնան ԳԵՐՄԱՆԻՈ8 միիաշնակցային Հերստու - Ներկաներու միաձայնութեամբ բնտբուեցալ

իրեն նե լ՛կա յացուիլ ատեն ատեն , խորՀուրգ ին ղի չ Տ անձնաժ ո ղ ո վբ պաՀ ան քեց րոլո ր չէ"ոք եր - ԹրքաՀայ ՛ե ա ա ի պաշտպանութեան (Հանձնախումբ

անգ աս ներ ուն Հաւաքական Հ ամսւձա լնութեամբ» ; կիրներէն իրենց լանձնել այն գերման պաշտօնա­ մը Հետեւեալ անգամներ է . Ն՚սխ • ՛Ա* Ասմաբ -

ճափոԱի. ԱախկիԱ վարչապետը տարն ե ր բ եւ նազին երբ որ ամ բաս տան ո ւած են ի բ– եան , քարտ * Ա* ՕՀանեան , գանձ* էք* իքանէտան–

րեւ ոճրագործ X Հրաւէր ր ուղղուած է Հ ետեւեալ եան եւ խո րՀ րգականնե ր (Հ . Տէրտէրեան , Վ* (Հա­

աԱձճասպաԱութիւԱ փաձնց պետութեանց՝, Ա պան իա , Հյոլէտ , Փ ո ր թ ո ւ կ ալ , րու թի՛ ն ե ան , Պ • Ուն ան եան եւ Ա * Նազարէթեան ;

Զ°Ր * Թոժօ , ճափոնի նախկին վարչապետը , Զուիւլերիա , իրլանտա , Թանճէբի միքազդային Դիւան

սւ քն որ Հ րամ ան տուած էր յարձակիլ Փ բբ լ շրքան , Վատիկան եւ Աֆզանիստան •։ ՍԷՆ ՄՕՐԻՍ ՏԸ ՊԷՑՆՈ8Ի Հայերը կը Հրա -

Հարպրրի վրայ, 1941 դեկա* 1ին , վլորձեց անձ­ ՋՆՋՈՒԵՑԱՒ անգլիական ղբաքննութ իւնբ •լիբուին արտակարգ ժողովի մլւ Աեպտ * \5ին , ի–

նասպան րլլալ, երբ ամերիկացի սպաներ իր ապա­ (Հունաստանի մէք ; րիկուան ժամբ Տին ՚^աֆէ Վինուայի մէք (Ավընիլ

րան քր ներկա յա զ ան , ձերբակալելու Համ ար , իբ­ ՆՈՐՎԵԿԻՈՑ նացիները ազդեր փակցնելով աէ զԻլ)։ Պիտի խօսի Պ– Ցովսէփ Տ է յ ի րմէնճեանՀ

րեւ պատերազմ ի ոճրագործ ; քԼօբավաբբ փոխա - պատերուն վրա յ , էլ՛բսեն թէ Հթագաւո ր ը եւ ա ր– Ազգ * Մ իութեան եւ ԹրքաՀ ա յ Ղ՛ա՛սի մ ասին :

նակ սուրով փորր ճեղքելու ԼՀարա քիրի) ւ ատր - քա յա/յան գերգաստանին մէկ անգամ բ պիտի զրն­

ճանակ մը պարպեց կուրծքին , սրտին տակ , բ։ս յց գա կաՀ ար ուին , եթէ վՀ ո ւ ի ս լին կ ի գէմ տրուած ՇՆՈՐՀԱԿԱԼԻԴ Այրի Տիկին Տիրուհի Տէ–

չմեռաւ։ Ամերիկացի բժիշկներ ամէն մ ի քոց կը մաՀավճիռը գործադրուի» : աո յեան եւ զաւակները, Այրի Տիկին ԱբբուՀի Տէ"

փորձեն , Ոբպէսղի ապրի։ հոյն իսկ ամերիկեան I)ՈՒՈՒ ՈՏ կառավ ա բութ իւնբ 70 տար ո լան մ՚ե– աո յեան եւ բոլոր ազգականները իրենց խորին

արիւն ներարկեցին։ Վիրաւորին վիճակը անորոշ նաշնորՀ մր տուաւ երկու ամերիկեան րնկե բու - շ/ւորՀակալութիւնբ կր յա յանեն ամ էն անոնց ո -

է տակաւին , բժ՜իշկները 50—55 առ Հարիւր յոյս թեանզ, քարիւղի զտարաններ , նաւարաններ , եր­ րոնք անձամր կամ գրաւոր եւ ծաղկեպսակով ցա­

ունին կեանքր վւրկելու ։ կաթ ա զիներ եւ ան թ ե լի կայաններ Հաստատելու ւակցութիւն յայանեցին իրենց ամուսնոյն ել ա զ—

Համար Ա իքէք բ կրական ի ափերուն վրայ : զականին՝ ԶԱՒԷՆ ՏԷՏՈՏԵԱՆի կսկծալի մաՀուան

Երբ ամերիկացի սպաներբ ապարանքին առթիւ ։ Լիսի լէ Մուլինօ) :

դուռը զարկին , նախկին վա րչապետբ պատ ո ւՀ ան ԱյրԻ Տիկին Ա* Փաչաճեան եւ ազքիկբ Օր*

մբ բանալով գոչեց* «.Ես Թոժօն եմ»։ Ապաներբ Մ արի - Ֆրանսին , ինչպէս նաեւ Փաչաճեան եւ ԿԸ ՓՆՏՌՈՒԻ (\՝աո ն ի կ կէօզալեանր Աշաա–

տակաւին ներս չէին մտած, երբ ատրճանակի ձայն Աա խո խեան ել \^3ւ\\\շէ ընտանիքներ բ խորունկ ցա­ րակ Փարպեցի որ լէչւանսայի քաղաքներեն մէկուն

մր լսուեցաւ։ Ա պա ս ա ւո րնե ր էն մէկը սենեակը ւով կը ծանուցանեն գառնագէտ մաՀր իրենց ա - մէ^ կը բնակէր : Լուր ունեցողներէն կամ ղինքը

մտաւ եւ սկսաւ բարձրաձայն Հեծկլտալ։ Ուրիշ մուսնո /ն , Հօր, եղբօր եւ ազգականին ճան շցողներէն կր իյնղրուի իմացնել Հետեւեալ

երկու ճափոնցիներ ծունկի եկած կ՝աղօթէին ։ Պ– ԱՐԱՄ ՓԱՉԱՃԵԱ՜Նի (Ատամնաբոյժ) Հասցէին. ք. (յԱ6Ա2&1աո, 524 Շհշւաո ձշ 1\/1Յ2Ձ«;Ա6 ,

Թոքիոյի անթելը կր ծանուցանէ թէ Թոժօ Տէ. ձոո6, ա « 6 ա շ ։ ԼԽՄԲ^–֊ Եթէ ուսուցիչ Գաւս -

Հետեւեալ յայտարարութիւնն բրած է ատրճա - $ուէլարկաւորուիքիլնր պիտի կատարուի ւէա -

նակը պարպելէ վերք ։ ղր , Ուրբաթ, 14 Սեպտեմբեր, ժամը 2ին , Հայոց նիկ Գիւզալեանն է, կր գտնուի Պէյբուր֊) յ

« Կը ցաւիմ Աեծադոյն Ասիոյ ժողովուրդ­ եկեղեցին, ժան կուժոն թիւ 15։ տ ա ա տ տ ա ա ա ա • « ա & ո ա ւա 8 • սա ա • • • տ աաՈ՜ա՚ատճ • • աա ՚

ներուն Համար : Ութերուս վրայ կխառնեմ ամ բոզք ԾԱՆՕԹ Մասնաւոր մահազդ չստացողնե - ՅԱՌԱՋ ԿԸ ՆՈՒԻՐԵՆ - ժանթիյիէն Պ • Ներ.

պատասխանատուութիւնը։ Մեծագոյն Ասիոյ պա­ բէն կը խնդրուի ներկայս իբր ա յ դ նկատել : սէ ս Պարսամեան եռամսեայ «Տառա^» կը նուիրէ

տերազմը արգար էր՛ Մեր բոլոր ուժերն սպառած Պ ՚ Լեւոն Պէրաէրեանի , Լառիւաէ յ

ըլլալով, ի վեր քոյ պաբտուեցանք։ Ե" չէի ուզեր Կ՚ՈՒԶՈԻԻՆ Լա%ե&Կ, որոնք ք>օտէ ճ 6 I V
, 8 օ ^ 6 գիտնան։
յաղթականներուն առքեւ զատ ո լի լ իբրեւ սլատե - Դիմել Միքայէլեանի, \ 1^Աշ 1աբոա6Ո6 ՕՏՏ-ձՇՕք1ձ8 , 17 , «ստ 0&ա6ՏՈ16 - 13°

րադմի ոճրագործ X Կ՝ուղէի անձնասպան րլլալ մէկ

/ Fonds A.R.A.M