Page 137 - ARM_19-1945_03

ՌԱ (հԱՋ «*

օ

ՊՈՒՏ՚Մ ԾԻԾԱՂ ՄԻՏ* ԵՒ ԱՐՈԻԵՍՏ ԿԱՐՕՏԻ ԵՐԳ

ՊԻՏԻ խ1՚Ա$11ԻԻ°Ն՚Բ... ՀնադաբհանՀայրենիք , ստնտու ՄայրՀայաստան ,

ՓԱԱԹԷՕՐ ԵՒ ԻՐ ԳՈՐԾԸ Թող անսպառ քո փառքի լուսերանգողը լինեմ–

աՀ ու սարսափ Մ եծ գիտնականին մաՀ ո ւան յիսնամեակն է Հանդերիդ մէջ դեգերող՝ գիշեր-ցերեկ երգասան
- Եթէ պատերազմը տարածես այս տաբի, Աեպտ* 2,Տին ։ Տարեդարձը Ծղրիտներիդ համերգում գովերգ յանգոզբ լինեմ :
պիտի տօն­
աշխարՀի * Լ ր ա յ <• աւերելով գԷլոռՐ ՜Ոէ քաղաքներ , ուի մեծ Հ ան ղիս աւո բո ւթե ամբ , ոչ միա յն Ա)ր ան–

Հնձելով միլիոնաւոր մարդկային կեանքեր , իր սայի , այլել աբտասաՀմանի մէջ , Արդարեւ , Մ ասս ի թիկունքից ելած ասազերի պէս բազմի­

օգտակար կողմերն ալ ունեցաւ։ կարգ մը խելա - Փասթէօր եղաւ ճշմարիտ բարեբար մը մարդկու­ մաստ՝

գա րնե քու էէաանգաւո ը երազները փշըե՜լով •, Ամե– թեան, իբ բազմաթիւ գիւտերով։ Արհւներիդ կենսատու ոսկեկաթ շ ո զ ը լինեմ։

րիկան Հրաժարեցնելով «չէզոք դիաողթի ղերէն ու Զաւակը Հ ինաւուբց ընտանիքի մը, ծնած էր Ջրանցքներիդ կապուտակ երակներից կեանքաոէսծ

Հայոց կրօնական - եկեղեցական խնդիրն ալ կար՛­ I &2Ձ,ին ֆրանսական քաղաքի մը մ էջ ։ Ուսումնա­ Այն խնկաբոյր ս՚աբգեբիդ վազորդեան ցօզբ լինեմ։

գի գնելով ։ կան շրջանը լրացնելէ վերջ, նուի բուեցաւ դիտու– կուի ժամին միշտ անպարտ մարտիկներիդ շար -
• քերում ,
Հայաստանի Եկեղեցին մէ^էքր շտկեց եւ ձայն թեւ ն, մ անաւանգ քիմի ա բան ո ւթ ե ան , եւ
Մեր անուշ - բերան Արիւնսւռոլշտ ոսոխից վ բ է ժ ո ւ գ ո զ բ լինեմ:
տուաւ. 1Լաղաըշապատին ։ Հետեւ սրընթաց վո՜ը&լք մ՛ր եղաւ իր կեանքը , ՛Բանի դարեր երագած արշալոյսիդ հարազատ
Եւ ակնդէտն առաջին եւ ոզջունոզբ լինեմ:
կաթ* պատուիրակներն ալ անոր կը պարտին ի - շնոբՀ իւ յամառ աշխատանքին եւ անբաւ դիա ո լ -
Երբ ժամն հնչէ Փրկութեան, վերածնման օրերիդ,
ըենց Օդա թիռ ճամ բո րդութիւնը՝ գէաի Հա յաս " թեան ։ Մինչ կը տքնէր կեանքի ել տիեզերքի Մգատոլթիլէւ աւետող շեփորի փոզբ լինեմ:
Արարատեան սուրբ դաշտում՝ երկնքի տակ հա -
տան *• • գաղտնիքները լուծելու Համար , Հ^իտի ձյա2.ո ՚
րազտա ,
Երկար ատեն է , որ լռած է ին էֆմ իածնի ՚եւ^ զիք^ , ըսեր էին իրեն ւ ՀՏ-Պիաի փորձեն » , պատաս– Շինականիդ հօտաղը՝ գութան քշողը լինեմ -
Հայաստանի Ձմրան բուքին հայրենի օջախի շուրջը նստած,
եկեղեցիներուն մէ^ « Տ է ր զի թ ա - իսանեց Փասթէօր , եւ շարունակեց տքնիլ ։ Տատիկների բարեպաշտ հէքեաթ լսողը լինեմ:
Այնուհետեւ անվրդով կեանքս ք՛եզ տամ, Հ ա յ -
գ\\Նւկն ու «հարհարդ խորին»ք • Տէրտէր , վ աբգա– իեւնոյն ատեն պայքար մբ եղաւ իր կեանքբ
• րհնի՚ք,
պետ սչեիս ու մօրուք ածիլած՝ ՛է* ա ՛էէ աեզ ըաՀ ու տգիտութեան եւ միջակութեան , նաիսանձի եւ ան­

ՒՍէ՛լ Կր շարժէին * * * կարողութեան դէմ % 8 աճա խ կբ ճակատէր եւ կը
Կար ու կր մնար է^միածնի վանքր
եւ Հ^ԻԷոբգ– ջախջախէբ Հակառակոբդբ , մնալով մ ի շտ պաբ -
եանի անուանդ ճեմ՛արանի Լէնքը ։
կեշտ եւ Համեստ։ Նափոլէոն ^/՚ . Հետաքբքբուե -

Ա յսօր սա կա յն , Հայոց ընգՀ » Հա յրապետը լով , իր ամառանոց բ Հբաւի բած էր զինքը եւ Փաս–

իր գաՀին վրայ կը նստի ՀՀւէեՀափտռ՚ֆ տիտղոսով իքէօբ առիթէն օգտուելով իրագիտական դասեր
Հ ի ւանդո լթ ի ւննե բ ը Եւ քո յ ո ւ ռ թ ի արտերի արգաւանդ հոզբ լինեմ :
ու ԷԼմիածնի կոչնակները ձայն կուտան չորս տուաւ անոր : Մ ինչ շերամի

կողմ։ Ջենք գիտեր , անոնց ձայնը կը Հաս նի" մին. կ՚ուսումնասիրէր, Հայրը մեռաւ, յետոյ կրտսեր ԳՈՐԵԱՆ

չեւ Ամե ր իկաՀտ յեըու ականջը ուր , երկու մասի աղջիկը ։ Եւ Հազիւ ֆրանսա յի շերամ աբուծութիլ–

բաժնուած , մանգաղ– կը ճօճեն իրարու, յանուն նը ւիբկած , ուղեղային ար իւնաՀ ոսո ւթիւն մ ր կբ եւ յարատեւէ * աշխաատնքբ ի ս կապէս կը զուաբ -

կարմ իր , ՀՀ կա պո յա» եկեղեց իներու , ԿէրՔՐ է ՚ջլատէր զինքբ 46 տարեկանին ։ Հ՚իեռ այնքան բնե– ճացնէ եւ օգտակար է մարդուն , քաղաքացիին ,

բենց ժամ կո շ ունենալով* * . էիքնեբ ունէին, կ՝ըոէբ , եւ թիկնաթոռին մ կ ^ բաղ– Հայրենիքին՝^ . . •

Հոս , մեր մէջ, ԿաՐԳ *^ը նախկին Հում կա֊ - մ ած 1լ ուս ումնաս իրէ բ շերամը ։ X Ես զաւակն եմ խաղախորդի մը : ք*անուոբ

սակցամոլներուն տեղ որոնք ժամանակին վեկե» \$$7էն 1889 ուսումնասիրեց ածուխի Հիւան­ էր ան եւ սորվելու տենդն ունէր ; Ան իմ առաջին

՛լեց ի» բառբ իրր Հ ո մ ան ի շ կ*ընղուն էին յիմ արա - դութիւնը (շաոպօն) , իսկ Հիւանդանոցներու մէջ՝ վարպետս եղաւ եւ ան էբ որ ինծի ներշնչեց աշ­
նոցի կամ գժոխքի . * . Հրապարակ եկան նոր , խե– ձնն գաբ եր ա կան ա են ղ բ ; (Հեա/ւ յ Հնաքեց
պատ - խատանքի սէրը 1 եւ , իբրեւ իտթան աշխատանքի ՚
լան ի ընկերներ , որոնք ոչ միայն ժամ - աղօթքէ ուաստներր
խոբապէս ուսումնասիրելով Հաւեբռլ Հայրենիքին սէրը՛. Թող այս կրկնակ սէրը տի­
չեն խրտչիր, այլեւ տէրտէր - վարդապետի Հեա քոլերան ։ $ոլցմ ո ւն քն ե ր կուաաբ ժանտաիյտ ի մա–
րապետէ միշտ ձեր գործին վրայ . . ;
Հրար եւ - Աստծու բա ր ին» կուտան կխաոնեն ։ Ե -
սին պբպտումնեբ կատարելու Համար, եւ առաջին
կեղեցւոյ մէջ ալ , մոմ ու նշխարք կը բաժնեն կամ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆԸ
վարձերը կբ կատարէր կատաղութեան ել դեղին ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՄԷՋ
պնակ կ* երկնցնեն* Հաւատացեալներէն ժամուց տենդի մասին % կ՚ուսումնասիրէր
խոզերու կար -
ղանձելու Հ ամար • . « Ուրախալի՛* երեւոյթ :
մ բա իստ բ եւ մ անաւանգ սա անողորմ ժանտատեն­ Անցեալ կիրակի ամփոփեր էինք Եղ* Թոփ -
<< (յ առա ջ» գրեց թէ Աոսկ ուա յի մ ետ ր ո պո լի - դը հր առաւ տարաւ իր երկու աղջիկն եբբ ; 1884
՛որ , ՚ՆէղՈ1 արքեպիսկոպոս , Փարիզ եկած է , տե - է)՜յ աւելի մօտէն կը քննէ կատաղութեան չեանի զեկուցում ը ՝ ^Ա ո վետ ական Հայաստանի

՛չին օրթոտոքս ձախ ու աջ եկեղեց ինեբ բ իրարու \ 885/՛^/ վերջապէս խնդիրը ։ դրականութիւնը Հ ա յ բեն ական պատերազմ ի ԼԸՐ՛

իր առաջին փորձը կը կատարէր ջանում՝^ , ներկայացնելով բանաստեղծներ բ ; Ատո–
շաղկապելու. Համար եւ յաջողած է ՚՝ Անոնք միա­ Ալղասց ի տղհլ մ ը վրա յ զո բ խածած
էբ կատղած րեւ կ^ամվւոփենք արձակագիրներու մասը , քաղե­
սին պատարագած ո՛ւ Հաղորդուած են։ Այս կրօնա­ ՀհՍոլով վետական *
շուն մը Այս յաջողութեան վրա յ նամակներու Հա յաստան՚ֆէն
կան արարողութեան ներկայ եղած են Խորհրդային
> Լ .ա.տ. բաարփա մը %ւ–* սաւ Ե ֊ ր ս ֊զ ք՚լտ յ ն եւ Ամ եր իկա.^
Միա֊թեան. դեսպանը եւ֊ «արական Ռուսաստանի յէն ։ Երկրորդ Պատերազմին սկիզբը առանձնապէս զա րգա -
փորձն ալ յաջող անցաւ , ել ցաւ ^ակնարկների
նաիկին ներկայացոլցիչր . . . զարուեստական ժանբլՀֆ (ս/քու) , դէպքերու ղ ե-
սաբքուեցաւ ի պ*
ԱՀա , կրկին խթանիչ ւթիւ վւառաւոբ Հանգէւ մը նկարագրութիւնը ; Հ^Աակայն այդ
դաս մը մեղի , եւ մ աս­ տիւ Փտսթէօբի
նաւո րապէս Ամերիկայի Հայերուն Համար * ** * տ, ք&՚բ ո քատէբո յ ի մէջ ; յպէս ՛յր բե բւ է անցեալի
նմոյշ–
լի ամ տնակին , ԼեՀաՀա յեբուն Հա յութենէ ու­ Փ ա սթ էօ ր ե ան Հ ա ս տ ա տ ո ւթ ի ւե բ բա ց ո ւե ց ալ ՚ԲԸտրադի1 ցիոն (աւանդութիւն , աւանդական)
ակնար­
ծացումը կը պարտինք փառամոչ եպիսկոպոսի մը։ I 888 ՛Նո յեմ բեր 1 ձին , Հ ան գան ա կո ւթ ե ա մ բ ։ Փաս­ նեբից : Հայրենական պատերազմի օրերին

Ներկայիս, պիտի դանութ մեզի Համար ալ թէօր ի յոբելեանին առթիւ , գիտունին անունով կը ձեռք է բերել դե զա բ ո ւե ս տ ա կան ընգՀ անբաց -

Մ՜ոսկուայի Հայրենասէր մետրոպոլիտ Նիկով կոչուեցան գաւառակ մը՝ ՝ք՝անատայի եւ գիւղ մը* ման բնոյթ։ Ակնարկի պատկեբած սովետական

անգա­

1
արք՛ի "1էս ^ ա յ եպիսկոպոս մբ որ գայ եւ ՎռՐւ\ լԷ^Լ" ՜Ալժերիո յ մէջ ։ \ 895 Ա ա յիս ին բոլորովին ռազմ ի կի Հերոսական կերպարը Լա իպաբ^ , էսիզա–

տայ սա ամ եր ի կա Հ ա յ կոտ ո շամ ա բա ին , իրարու մ՛ տ լո յծ, ^կը փոխադրուէր Հիւանդանոց , խութիւնբ , կայունութիւնը եւ մաՀն աբՀամաբՀե–

քով բերելով ղանոնք երգել տալու Համար՛–^ Համար Ա եպտ եմբերին ։ յբ այնքան տիպական են մեր իբա կանո ւթեան մէջ,

«եղբայր եմք մենք, որ մրրկաւ էինք զատուած» * * ՝ի՝անի մը գոՀաբնեբ՝ իր մտածումներէն որոնք այնքան սովորական ու ընգՀանհւբ , որ գագարում

Ապա սելով այդ Հրաշքին , կր յուսանք թէ Հ բատ արա կսլա ծ են առանձին Հ ատ ո րով , իր զաւ­ են տնՀ ատ ական Հ ե բոս ական գծեր լինելուց » ;

նոբբնաիբ Հայբապետբ, գոնէ իր կաթողիկոսա՛­ կին կողմէ , նո յնպէս գիտուն եւ ակագեմ ական * ^եկոլցանողբ այս առթիւ կբ յիշէ ծանօթ ար^

կան գաւազանին ծայբովբ պիտի մշտէ պառակտիչ­ « Մարդկային գոբծքերու մեծութիւնբ կը չտփ­ ձակադիբներբ , ֊ - *ի՚* Ղ՚եմ իբճեան , Ատ* քէօբեան ՚ ՚,

ները, միանգամ բնգ մի շա զիրենք կարգի Հրաւի­ ուի այն ներշնչումով որ ծնունդ կուտայ անոնց ։ Արաղի , Հր* ՝Բոչաբ , Արտքս , Հ * Մ կրտիչեան , Վ*

րելդ Համ ւ Երանիկ անոր որ աստուած մ բ կը կրէ իր մէջ , գե­ Անանեան , Գ* Բես , ՚թր * Թափալցեան , Գ* Աբով,

Կ. ՊԵՏՈՒՇ ղեցկութեան իտէալ մը ել որ կը Հնազանդի տնոբ , Լ* թարգ իւ լ , Ա • Ա աՀ ինեան եւ անոնց դրած՝ ակ -

՝—- իտէալ արուեստ ի , իտէալ ղի տ ո ւթ ե ան , իտէայ նաբկներու մէկ մասր կը Համարի Հդեգաբուես -

ԿԱՐՄԻՐ գ ի ն ի ն ( տ ա ն ք ) Հ ա յ բեն իքի , իտէալ Աւետ ա ր ան ի առա քին ո լ - տտկան լիաբժէք գործ»։ Յետոյ կը յիշէ մասնա -

թեանց : Ասոնք են կենդանի աղրիւբնեբր մ՛եծ մտա­ > որապէս Հ ր * քոչարը , որ պատերազմին մասնակ­

1ցԱ՝Բ -—• «Յաոաք^ը Հազիւ, լոյս տեսած, մեր ծումներու եւ մեծ ղործքերու։ ցած է իբրեւ զինուորական թզթակից , տալով ակ­

րարոկամք տաղ մը կը ղրկէր , «Օղիին երգը»։ Այն ՝^ՀԼ Գիտութիւնը տիրական կիրքն եղած է իմ նարկներ եւ պաամուածքնեբ , երեւան Հանելով

սլաՀուե երր թեր թին իւրաքանչիւր տոգը կը Համ­ կեանքիս։ ֊Ես ապբած^եմ միայն անոր Համար, եւ ՚Հս ո վե տ ա կան դրականութեան ինտերնացիոնալ

րենք, կարելի" էր տեղ տրամագրել այղպիսի եր– ՛դժ ո՛ւա բին ժամերուն , որոնք անբաժանելի են եր­ (միջազղային^ ոգին, սովետական ժ ո ղովուրդնեբ ի

գերոս։ Եւ աՀաւասիկ նոր նամակ մր* «Այս ան­ կար ճիգերէն , Հա յրենիքի գաղափար բ կբ բարձ­ բարեկամութեան եւ եղբայրութեան վեՀ եւ աղ -

գամ ձեզի կը զրկեմ Գինիին Երգը։ թ՛երեւս աւելի րացնէ բ քաջութիւնս ։ Ես անոր մ եծ ութ իւնբ կը նիւ գաղափար ը ; Հա յբենական պատերազմ ի ^այ

բախտաւոր բլլա յ : Եթէ այս ալ ձախողի , պիտի կապեմ գիտութեան մեծութեան Հետ .... Գիտու­ Հերոսների Հետ վ^ոչարը նկարագրեց Ատալինի

քան ամ քացախին փառաբանութիւներ փորձել » . . . թիւնը պէտք է ըլլա յ Հա յրեն ի քին ա մ էն էն բարձր մեծ ու միասնական բանակի ռուս , ուկբայինացի ,

Գինիներուս մ՛էջ, ինչո՞ւ, չեմ գիտեր , անձնաւորումբ , որովՀետեւ բոլոր ժողովուրդնե­ վրացի եւ այլ մարտիկների կերպարները։ Հեղի -

Միշտ կարմիրն է իմ լաւագոյ ն րնկեր , րէն առաջինը մ ի շտ ա յն պիտ ի ըլլա յ որ աո աջին ր նակն այս ըանն արել է ա յնպիս ի ան կեղծ ո ւթե ամ բ

Շունչ մը կայ անոր մուր֊ (յանգուածին մէջ , պիտի Հանդիսանա յ իր մ տածում ին եւ իմ ացակա– ՜եւ ճշմարտաց իութեան^բ որ Հեռաւոր քիուսաստա -

կարծես պահոլբտւսծ ոգի մր անշէջ : նութեան՛ աշիսատանքնեբով ։ Եթէ մարդիկբ կ՝անց­ նի , Ուկրաինայի ել սովետական միւս ռեսպուբ–

կարմրրուկ գինին կեանքին է պատկեր , նին , իբենց գոբծերբ կբ մնան։ լիգանեբի (Հ անբապետոլթեանց) մարդիկ ընկալ–

Չէ՞՝ որ արիւնն ալ կարմիր է նելւկուհր : ուեցին Հայ ժողովուրդի կողմ ի ց ո րպէս մերձաւո ր
X ճշմ արիա ժ ո ղո վբ դա պ ե տ ո ւթ ի ւն ը ա յն է ոբ եւ Հարազատ
կարմիր կը շարուին ծաււերռւ վըրան իէ բաքանչիւր անՀատի թ ո յ լ կուտայ իր ճիգերուն մարդիկդ ։

կհոասն ու խ՛նձոր , դեղձերն ու ծիրան : ա ռա ւե լա գո յնբ տրամ ադբել աշխաբՀ ի մ Էջ ։ Ենչո^ լ Պատերազմի ընթացքին «նոր աստիճանի բար–
Գինին թանգարան յռւշերուս ւսնգին, ,
–Համար այդ բեղնաւոր ժոզովբղապետութեան կող­ բացաւ» Դ • Դեւք իրսեանի ստեգծագործուքժիւնբ

Ա՜խ , կարմիր էին թշեբն իմ հաբին : քին պիտի բէէայ ուրիշ մբ, ամուլ եւ վտանգաւոր , « ա ոգորու սւ ծ սոցիալիստական Հ ա յրենիքի կենա -

Ան կարմիր ր֊շհրն , նրկւսր մ՚Եդեմին , որ չեմ գիտեր ի նչ ցնորական Հաւասարութեան բաբ գաղափարներով» ։ Հեղինակը նոր ձեւեբով եւ

Գերի տարին ղիս սիրոյ քարայրին : պատրուակով 1լերազէ կլան ե լ եւ անէացնել անՀա– յաջողութեամբ նկարագրած է սովետական ժո -

Բաժակներ կարլքիր լիք լիք փրփրուն տը պետութեան մ էջ ։ Այգ կ^՚զծ ժ ո գով բ գ ա պետ ու– զովուբդի զօրութ իւն ը , անոր պա յքարին վեՀու -

Ր՛իւր այցեր տոլին մեր տւսք շրթնհբուն , թիւնր հաշակը, պիտի ըսէի պաշտամունք ն ունի իձիւնբ եւ Հայրենասիրութիւնը։ «Իր պաամուածք*

կարմրուկ այտերն դարձան շէկ կրրակ , միջակութեան ։ ք*նչ որ գերազանց է՝ կասկածելի .ների մէջ նկարագրելով գերմանական օկուպացիա­

Ի՞նչպէս դիմանալ անոնց գոլին տակ : է իրեն Համար : Շբքելով Գ°Ր՛ Ֆուայի նշանաւոր յի (գրաւում) աըՀաւիրքնեբը ժամանակաւս րապէս

Գինին բոցաշունչ սրտերն հրդեհեց մէկ խօսքին իմաստը, կաբելի էր այսպէս սաՀմա– գրաւուած վայրերում՝ Ղ*եմիըճեանը ցոյց է տա­

կոնծաբան մբ հայր մեգի պսակեց , նել այգ –ք–ողովրգապետոլթիւնը , միութիւնը բո­ լէ" թէ Ւ^"Հաէս սովետական մարդը տիրապետում

Աստուծոյ մարդուն օրհնէնքն ու գինին լոր անոնց որ կյուղեն ապրիլ առանո աշխատելու , է ատելութեան գիտութեան ը։ Դեմիբճեան ի պատ–

Զոյգ գոյգ գաւակներ մեգ պաբգեւեցին : սպառել առանց արտագրելու , պաշտօնի Հասնի լ ,մ ուածքներբ գեդա բ ո ւե ս տ ա կան փիլիսոփա յու -

Անեցալ սերունդ ուբտիյ - խանդավառ., առանց ռլատրասաուահ– ըլլալու, պատիւներու թիւն է սովետական մարդու եւ նրա Հողի անն ո ւա–

Տան հիմքերն էին շիշ , բաժակ , տակաււ, բարձրանալ առանց արմանի ըլլալու : ճելիութեան» ։

Ջոլրի պէս առատ գինին հոսեցաւ , Ես միշտ սիրած՛ եմ եր.ի.տասարգութիւնը , Երբորդ գրագէտ մը, Աա • Զարեան պատե «
Տուն չէր, այլ դրախտ: Երկինք գարմացաւ : եւ կեանքիս մէք չեմ յիշեր որ ուսանողի մր Հ ան­
բազմի տարիներուն գերազանցօրէն նկարագրած է

Հ. ՏԻՒՐԿԷՐԵԱՆ դի պահ՛ ըլլամ առանց անոր ըսելու, «Աշխատէ թիկունքի մարդիկբ։ Անոր Հերոսները սո՛վետական

Fonds A.R.A.M